Pathology of the Implementation of Privatization Policies in Iran

(1)

Pathology of the Implementation of Privatization Policies in Iran

Moein Poorahmadi

M.Sc Student of Public Organizations Management, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran. E-mail: [email protected]

Majid Mokhtarianpour

*Corresponding author, Assistant Prof. of Public Administration, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran. E-mail: [email protected]

Tahmoores Hassan Gholipour

Prof. of Business Management, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran. E- mail: [email protected]

Abstract

Objective: Privatization is considered as one of the most important components of new public management with its pros and cons. However, privatization has been accepted and implemented as a policy in the whole political and economic system of Iran, but the barriers and dysfunctions of privatization policy implementation has reduced its effectiveness and efficiency in solving the problems of the Iran. In order to address this issue, this paper seeks to identify the barriers of successful implementation of privatization in Iran.

Methods: This research has been carried out using thematic analysis method and the data were collected using semi-structured interviews with specialists, managers and experts in the field of privatization, who were selected through snowball sampling method.

Results: Data analysis resulted in the formation of 218 primary codes, 94 sub-themes and 15 main themes including: inefficient and unproductive transfer mechanisms, structural weaknesses and low private sector incentives and power, inappropriate supply and demand mechanism, weak evaluation mechanism, lack of prospective views, cultural weaknesses, psychological weaknesses, capitalist logic, poor financial support to the private sector, indiscipline of public financial policies, the activity and dominance of quasi-governmental organizations in the economy, non- competitive environment of the national economy, excessive governmental intervention in the economy, the inappropriate formulation and implementation of laws and regulations, lack of alignment in the decisions and actions of responsible Institutions.

Conclusion: Despite many efforts, the incomplete, non-scientific and politically-driven implementation of privatization in Iran has led to the decline of its benefits and intensification of its disadvantages to the country.

Keywords: Resilient economy, Article 44 of the Constitution, Privatization, Policy evaluation, Thematic analysis, Privatization organization.

Citation: Poorahmadi, M., Mokhtarianpour, M., Hassan Gholipour, M. (2018). Pathology of the Implementation of Privatization Policies in Iran. Journal of Public Administration, 10(3), 333-356.

(in Persian)

---

Journal of Public Administration, 2018, Vol. 10, No.3, pp. 333-356 DOI: 10.22059/jipa.2018.256015.2254

Received: February 16, 2018; Accepted: June 8, 2018

(2)

نیعم یدمحاروپ

سانشراک دشرا تیریدم نامزاس یاه

،یتلود هدکشناد

،تیریدم هاگشناد

،نارهت

،نارهت .ناریا :همانایار

[email protected]

دیجم نایراتخم روپ

* م هدنسیون ،لوئس رایداتسا هورگ تیریدم

،یتلود هدکشناد

[email protected]

ثرومهط یلقنسح

روپ یروسای

داتسا هورگ یناگرزاب تیریدم

، هدکشناد

[email protected]

هدیکچ :فده یصوصخ مهم زا یکی یزاس نیرت

هفلؤم نیون یتلود تیریدم یاه هب

یم رامش دور کی ره هک دراد ینافلاخم و ناقفاوم و

للادتسا یم هئارا هنیمز نیا رد ار دوخ یاه ،عوضوم نیا زا غراف اما .دهد

یصوصخ یزاس هب طخ کی هلزنم یشم

، رد تیلک ماظن یسایس

و یداصتقا ناریا هدش هتفریذپ تسا هدمآرد ارجا هب و

؛ ناوم اما و ع یصوصخ یارجا یاهدرکراکژک و یشخبرثا زا تسا هدش ثعاب یزاس

نآ ییاراک هب .دوش هتساک روشک لئاسم لح رد

هب نتخادرپ روظنم نیا

،هلئسم هلاقم ور شیپ هب قفوم یارجا عناوم ییاسانش لابند

یصوصخ .تسا هدوب ناریا رد یزاس ماجنا ینومضم لیلحت شور زا هدافتسا اب قیقحت نیا :شور هدش

.تسا هداد نآ یاه قیرط زا هبحاصم همین یاه تخاس اب هتفای

بحاص ناریدم ،نارظن و

ناسانشراک یصوصخ هصرع

یزاس هب هک کمک هنومن شور دندوب هدش باختنا یفرب هلولگ یریگ

، هدش یروآدرگ

.تسا هتفای هیزجت:اه و لیلحت هداد اه هب لکش یریگ 812 دک

،هیلوا 49 نومضم یعرف و 11 م نومض راکوزاس لماش یلصا دمآراکان

و

غ ی ر لوصا ی راذگاو ی

، راتخاس فعض ی

و گنا و تردق ی

هز صوصخ شخب مک ی

، راکوزاس اضاقت و هضرع بسانمان ی

عض راکوزاس ،ماهس ی

ف

زرا ی با ی

، نتشادن دی هاگد آ ی هدن فعض ،هنارگن اه

ی گنهرف ی

، فعض اه ی ناور تخانش ی

، مکاح ی ت پاک قطنم ی لات ی تس ی

، امح ی ت تشپ و ی اب ن ی لام ی

عض ی ف خب زا ش صوصخ ی

، ب ی طابضنا ی س ی تسا اه ی لام ی لاعف ،تلود ی ت س و ی هرط تلود هبش ی اه حم ،داصتقا رد ی

ط غ ی ر تباقر ی ا داصتق

لم ی

، ب تلاخد ی ش ودت ،داصتقا رد تلود هزادنا زا ی

ن ارجا و ی ناوق بسانمان ی

ن مه ،تاررقم و اتسار

یی کدنا مصت ی م اه مادقا و طوبرم یاه

هب اهداهن ی سم لوئ .دیماجنا

هجیتن :یریگ تسایس و یملعریغ ،صقان یارجا یصوصخ هدز

ناریا رد یزاس هک تسا هدش ببس ،

دوجو اب شلات زا ،رایسب یاه یایازم

نآ یارب روشک هتساک هدش و تاررضم نآ زین دیدشت دوش .

هژاودیلک تمواقم داصتقا :اه

ی

، لصا 99 ساسا نوناق ی

، صوصخ ی زاس ی

، زرا ی با ی طخ شم ی

، ت لح ی ل نومضم ی

، نامزاس صوصخ ی زاس ی .

:دانتسا

،یدمحاروپ

؛نیعم نایراتخم

،روپ

؛دیجم یلقنسح

،روپ ثرومهط ( 1941 .) بیسآ یسانش یارجا طخ یشم یاه یصوصخ یزاس رد

ناریا تیریدم. یتلود

، 11 ( 9

،) –999 913 .

--- همانلصف تیریدم یتلود

، 1941

، ود ر ه 11

، رامش ه 9

، ص .ص 999 - 913

10.22059/jipa.2018.256015.2254 DOI:

رد ی تفا : 81 / 11 / 1943

، ذپ ی شر : 12 / 19 / 1941

هدکشناد© تیریدم هاگشناد نارهت

(3)

همدقم رد یایند رپ زا یگدیچیپ و

رییغت

،زورما نامزاس اه و تلود اه رتشیب زا ره نامز یرگید یط خیرات یرپس

،هدش دنروبجم

همانرب یاه دوخ ار هب د لیل تیعضو دوجوم رییغت

؛دنهد ارچ هک تعرس رییغت طیارش زورما شیب زا تعرس یارجا همانرب یاه

تدمدنلب

؛تسا رد هجیتن همانرب یزیر نلاک و تدمدنلب زا ره نامز یرگید تخس رت و هدیچیپ رت هدش .تسا اما نیا یگدیچیپ

چیه هاگ بجوم دشن هک شقن یتایح همانرب یزیر نلاک رد تکرح و وت هعس للم فلتخم زا نیب هتفر ای فیعضت .دوش پ

،س

تلود اه رد ربارب هعماج یفیاظو رب هدهع دنراد و یارب ماجنا نیا فیاظو دیاب تیلاعف ییاه معا زا

،یگنهرف

،یداصتقا

،یعامتجا

یسایس و ...

تروص دریگ . یارب ماجنا حیحص نیا تیلاعف اه زین مزلا تسا هک طخ یشم ییاه نیودت دوش . ارجا ی حیحص

طخ یشم اه یم دناوت هب یجیاتن نوچمه عسوت ه

،روشک تیاضر یمومع

،نادنورهش شیازفا

حطس هافر و ندشدنمتردق ک

روش

رجنم دوش . نیاربانب رد یتروص هک طخ یشم یاه یصوصخ یزاس هب یتسرد ارجا دنوشن

، یمن ناوت تیاضر یمومع و هافر و

تفرشیپ روشک ار زا نآ راظتنا تشاد ( سدقم روپ

، ییاناد درف و

،جیئاندرک 1941

.) ام ره زور دهاش رابخا دیدج هرابرد

هاگتسد یاه ییارجا و نامزاس یاه یتلود میتسه هک هب لابند هار راک بسانم ی یارب لح لئاسم هعماج دنا و رب ساسا تابساحم

دوخ نیا لئاسم ار تیولوا یدنب هدرک و هب اهنآ یگدیسر یم

،دننک اما هب یتاعوضوم ننام

د یصوصخ یزاس نآ هنوگ هک هتسیاش

تسا هجوت هدرکن و سپ زا یتدم آ اهن ار هب تسد یشومارف یم

پس ا دنر شناد(

،درف 1941 : 182 .) طخ یشم

،یراذگ یکی زا مولع

نایم هتشر یا یارب لح لئاسم یمومع و یکی زا تیولوا یاه مهم روشک تسا هک رد نوناک هجوت نارازگراک و

نایهاگشناد

رارق دراد

،نایرونم(

یدمحم و یدمحم

،حتاف 1941 : 899 ) و روتسد راک یراذگ

، ساسح نیرت هلحرم زا خرچ ه طخ یشم تسا

هک هب ویش ه ادیپ ندش ای ندشن لئاسم ی یم دزادرپ هک تسیاش ه هجوت تموکح اه دشاب . نیاربانب یسررب اه و تیولوا یدنب یاه ی

هک رد نیا هلحرم زا دنیارف طخ یشم یراذگ یور یم دهد

، رب ریاس لحارم هخرچ طخ یشم یراذگ ریثأت میقتسم یم دراذگ

(

،تلواه شمار و

1لرپ

، 1949 : 131 .) نیا هلحرم

، نیتسخن هلحرم و یکی زا نییعت هدننک نیرت تاکن لکش یریگ طخ یشم یاه

یمومع تسا

،یناولا(

1941 ).

رد نیا دنیارف

، مامت هتساوخ هورگ یاه فلتخم هعماج هب هلوقم ییاه یدبت ل یم دوش ات هجوت

یدج تسد ناراکردنا ار

هب دوخ بلج دنک ( بوک و

8سار

، 1441 .)

رد یرایسب زا تاعلاطم ییارجا

، ضرف ینمض یا دوجو دراد هک یتقو طخ یشم اه لکش یم دنریگ

، نآ طخ یشم اه هب

ارجا دنهاوخرد

؛دمآ رد یتروص هک نیا ضرف یارب یرایسب زا طخ یشم اه ربتعم تسین . رد هاگن لوا روصت یم دوش تیلاعف یاه

،ارجا سپ زا بیوصت طخ یشم هب روط راکدوخ و هتسویپ زا قیرط هسسؤم یاه یتلود و رادتقا طخ یشم

،یراذگ هب یگداس

هدایپ یم

،دنوش رد یلاح هک ارجا هن هداس و هن راکدوخ تسا . بلغا نیب بیوصت نیناوق و تاررقم و هب یریگراک اهنآ

فاکش

یگرزب رارق راد د.

نیا فاکش زا قیرط طخ یشم ناراذگ نکمم تسا گرزب رت و فرژ رت دوش . هارکا ره سسؤم ه یتلود رد یارجا

طخ

،یشم ناشن دنهد ه تیعضو مدع نانیمطا تسارجا . چیه ینیمضت دوجو درادن هک طخ یشم یاه بسانم زورما یارب یادرف

یصخشم دربراک

هتشاد دشاب . رد

،عقاو طبار ه نیب میمصت یریگ و ارجا یلیخ فیرظ و قیقد تسا . هچرگا یارجا طخ یشم

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــ

1. Howlett, Ramesh & Perl 2. Cobb & Ross

(4)

یصوصخ یزاس دعب زا دنیارف یحارط طخ یشم قافتا یم

،دتفا نکمم تسا رد نیح ارجا تحت ریثأت لماوع شیپ زا نآ زین

عقاو دوش (

،یسابع نایدضتعم و

،ییازریم 1941 .) یسررب دراوم ددعتم تسکش طخ یشم اه رد لاس یاه ریخا ناشن هدنهد

یا ن هتکن تسا هک تلود اه هب هلزنم مهم نیرت لماوع ییارجا

، هتسناوتن دنا هچنآ هب ناونع طخ یشم هتفریذپ دنا ای دوخ هب نآ

لکش هداد دنا ار هب یبوخ ماجنا

؛دنهد نیا عوضوم رد تیهام هدیچیپ طخ یشم و لماوع نوگانوگ یطیحم م ؤ رث هشیر دراد

هک ناگدنرادزاب یلصا

هدایپ یزاس قفوم خ یصوص یزاس .دنتسه

یصوصخ لاس زا یزاس 1911

هرصبت ساسا رب ، 98

روشک هعسوت لوا همانرب نوناق یمسر هینایب نیتسخن راشتنا اب و

چیه اما ،دمآ رد ارجا هب تلود هاگ

یلوبق لباق هجیتن هب دیسرن

. همادا نیا دنور ات

،نونک ناشن هدنهد دوجو لماوع یتخاسریز

رد نیا هنیمز

؛تسا هب روط ی هک جیاتن یصوصخ یزاس اب هچنآ زا نآ راظتنا یم دور

، قابطنا .درادن

شهوژپ یاه یددعتم رابرد ه عناوم یارجا طخ یشم یاه یمومع رد هزوح اه ی فلتخم تروص هتفرگ و ره ققحم زا

هاگدید یصصخت دوخ

عناوم دوجوم رد ریسم یارجا طخ یشم دم رظن ار ییاسانش هدرک تسا

، اب دوجو نیا ات ک نون رد چیه

یشهوژپ یملع اب هاگن همه هبناج و ریگارف و هب تروص یلک

، داعبا فلتخم عناوم یارجا طخ یشم یصوصخ یزاس یسررب

هدشن .تسا رد قیقحت رضاح شلات یم دوش هک اب هاگن بیسآ هناسانش

، هب یسررب هبنج یاه فلتخم یارجا قفومان

یصوصخ یزاس هتخادرپ .دوش رب نیا ساسا شسرپ اه ی یلصا ترابع ا دن :زا

1 . عناوم یارجا شخبرثا طخ یشم یصوصخ یزاس رد ناریا مادک ا

؟دن

8 . نیا عناوم رد هچ هلوقم ییاه یم ناوت هقبط یدنب درک

؟

هنیشیپ یرظن شهوژپ

اب هجوت هب قطنم دوجوم رد تاقیقحت یفیک

هک بوچراچ یموهفم رد قیقحت ار شیپ ضرف رد رظن یمن دریگ

، هکلب نآ ار

یلماع ب یار شیازفا تیساسح یرظن

هب راک یم درب (

1کیلف

، 8114 : 92 - 19

،) رد نیا شخب هب یسررب تایبدا یصوصخ

،یزاس

موهفم یارجا طخ یشم و عناوم یارجا طخ یشم هتخادرپ یم دوش و رد همادا هنیشیپ یبرجت شهوژپ رد نیا هنیمز یسررب

دهاوخ .دش

صوصخ ی زاس ی

سپ زا گنج ناهج ی مود

، ور ی درک لغا ب د تلو اه

، لم ی ندرک تامدخ و هجوت هب شقن تلود رد داصتقا و کلام ی ت رب نآ دوب

؛

اما رد لاس اه ی رخآ ههد 31 و زاغآ ههد 11 یدلایم

، تفا لک ی دشر داصتقا ی هب لد ی ل تلاکشم هدمآرب

زا ریثأت تلود رد

داصتقا

، بجوم دش هک نارکفتم هب لابند هار لح جورخ زا دوکر .دنشاب رد ا ی ن طبار ه

، پی رت رکارد نیتسخن راب رد لاس 1432

اب هراشا هب موهفم لصا ی صوصخ ی زاس ی ناعذا درک هک تلود اه اب ی د کلام ی ت تامدخ ی هک رب هدهع دنراد ار هب شخب صوصخ ی

هک نابحاص نآ مدرم دنتسه

، هئارا .دننک ا ی ن موهفم رد ههد دعب ی ( ههد 11

،) هجوت هدرتسگ ا ی ار هب دوخ فوطعم درکن ات

. Flick

(5)

اگنه یم هک بزح هظفاحم راک رد رب ی نات ی

،ا رمآ ی اک و هسنارف

، رب رس راک دمآ و بجوم دش هجوت مومع هب موهفم و ریثأت

صوصخ ی زاس ی رب داصتقا بلج دوش

؛ هب روط ی هک تلع لصا ی قوفت بزح هظفاحم راک رب ی نات یا رد لاس 1414 هب ربهر ی

تراگرام رچات

، کأت ی د رب صوصخ ی زاس ی نایب دش هک تفلاخم شآ راک ی اب س ی تسا اه ی تلود لبق ی قلعتم(

هب بزح رگراک )

تشاد راتسا(

، 1

1442 ).

یط نیا

،دنور رد لاس 1429 هژاو صوصخ ی زاس ی هب تروص مسر ی و ارب ی نیتسخن راب رد گنهرف

تغل ربتعم رتسبو هدوزفا دوش . رد همادا ههد 21 م ی دلا ی

، یارجا قفوم س ی تسا صوصخ ی زاس ی طسوت تلود اه ی فلتخم

بجوم دش هک نیا عوضوم هب نکر ساسا ی س ی

ِتسا مومع

ِی همه تلود اه ی دعب ی هدمآرد و شقن دوخ ار بثت ی ت .دنک هب روط

،لاثم زا لاس 1429 ات طساوا ههد 1441

،یدلایم یرایسب زا تکرش اه و شخب یاه یتلود هب شخب یصوصخ راذگاو

دش دن و

ریس تفرشیپ یداصتقا دنور یدوعص هب دوخ تفرگ رکراپ(

، 8

8 811 .) سپ زا نآ هژاو صوصخ ی زاس ی هب یکی زا رتدربراکرپ ی

ن

هژاو اه ی لک ی د ی لیدبت دش و اب لوبقم ی ت ناگمه ی رد نارنخس ی اه ی تاباختنا ی س ی نارادمتسا و

تلود م ر ناد حرطم .دیدرگ

زا نامز حرط هدیا یصوصخ یزاس ات نونک

، رد رانک هاگدید یاه قفاوم هک یصوصخ یزاس ار نامرد ییاراک نییاپ تلود

و یشور یارب دوبهب تیلاعف یاه یتلود دادملق هدرک

،دنا نافلاخم یرایسب زین هب ثحب رب رس هچنآ

ًاعقاو رب رثا یصوصخ یزاس

خر هداد و ینابم یفسلف نآ هتخادرپ .دنا زا کی وس رد دراوم یرایسب

، هدعو یاه یصوصخ یزاس رد ماقم ققحت یلمع صقن

ناشن داد و زا یوس رگید

، رد نابم ی یفسلف نآ ار فلاخم حور تیریدم یتلود هک هب لابند نیمأت ریخ یمومع

،تسا هتسناد .دنا

یارجا طخ یشم

طخ یشم اه ی یمومع هب هلزنم لماع مهم ی هک رب تیعضو یاه

،یداصتقا

،یگنهرف یعامتجا

و یسایس رثا میقتسم یم

،دراذگ

تیمها نایاش یهجوت دنراد (

،یناولا تزعروپ و

،تباجن 1949 ).

هب نایب رگید

، طخ یشم یاه یمومع یلجت هاگ میمصت یاه

تلود هدوب و رازبا یلصا ینارمکح یقلت

یم دنوش (

9یه

، 8119 .) رد نیا شهوژپ یارب علاطم ه طخ یشم یمومع زا درکیور

یدنیارف هب طخ یشم یراذگ هدافتسا هدش تسا هک رد نآ لحارم طخ یشم یراذگ یمومع رد بلاق هخرچ شیامن هداد م ی دوش .

خرچ ه طخ یشم یراذگ زا رظن

9یاد ( 8111 ) زا شش هلحرم لیکشت هدش تسا

.

نامه روط هک هدهاشم یم

،دوش طخ یشم یراذگ یدنیارف هب تسا تروص کی لماش هک هخرچ نیدنچ

تیلاعف و هلحرم

یم دوش . یمن ماجنا یطخ و مه زا لقتسم لحارم نیا یمتسیس و هتسویپ دنیارف بلاق رد هکلب ،دنوش

ب یهجودنچ طبترم مه ا

یم لکش فیرش و یناولا( دنریگ ،هداز

1941 : 11 بحاص .) نارظن نیا لحارم ار هب روط یلک رد هس هلحرم

،نیودت ارجا و یبایزرا

هقبط یدنب یم زیکنیج( دننک ،1

1421 : 81 ) مهم ارجا هلحرم ،نیب نیا زا هک تسرد ارجا کی رگا هک ارچ ؛تسا هلحرم نیرت

د ،دوشن ماجنا طخ لماک تسکش هب لمع ر

یم رجنم یشم ،ناراکمه و یسابع( دوش

1941 رب .) نیا

،ساسا یارجا طخ یشم

یمومع یکی زا لحارم یلصا هخرچ طخ یشم یراذگ یم بوسحم دوش

هک زا لحارم نیشیپ

،دوخ ینعی تیعورشم

،یشخب

میظنت طخ

،یشم یراذگروتسد ییاسانش و

،لکشم ریثأت یم دریذپ و رب اهنآ یثأت ر یم دراذگ .

1. Starr 2. Parker 3. Hay

4. Dye 5. Jenkins

(6)

لکش 7 . خرچ ه طخ یشم یراذگ

:عبنم یاد ( 8111 : 98 )

هب روط یلک تاعلاطم طوبرم هب یارجا طخ یشم رد راهچ لسن لباق یسررب تسا نوتلیمه(

، 1

1 1 81 : 81 .) باتک اه و

هلاقم یاه ددعتم دوجوم رد نیمز ه یارجا طخ یشم یمومع

، یگمه ناعذا دنراد هک زاغآ تاعلاطم ارجا هب روط یمسر زا لاس

1419 و اب راشتنا باتک نمسرپ و یکسوادلیاو زاغآ

هدش .تسا اب راشتنا نیا

،باتک نارگشهوژپ یدعب

اهنآ ار

« ناماگشیپ

صرع ه ارجا

» و 8

ناثراو لسن لوا ارجا مان دنداهن لیه(

و ه ی

9پو

، 8118 : 93 .) سپ زا

،نآ ناققحم اب هرهب یدنم زا هیرظن اه ی

هیلوا و یسررب توق اه و فعض یاه حرطم هدش رد نیمز ه

،ارجا یروئت یاه یتوافتم هئارا دندرک هک هب هیرظن نارادرپ لسن اه ی

مود ات مراهچ هتخانش .دندش

لسن لوا تاعلاطم ارجا

رب هیزجت و لیلحت و تاعلاطم یدروم

رد اکیرمآ زکرمتم دوب و بلغا هب عمج یدنب یاه

هنانیبدب یا رد صوصخ ییاناوت تلود رد یارجا شخبرثا همانرب اه یهتنم یم دش . رد نیا

،لسن تاقیقحت یارجا

طخ یشم

یصوصخ یزاس رب نیا رما زکرمتم دوب هک کی میمصت بسانم و

،تسرد هنوگچ رد تیعقوم یاه فلتخم هب راک هتفرگ یم دوش

و ریثأت یبسانم ب ر یاج یم دراذگ ( یداه

،یناکیپ 1941 : 199 .) رد نیا

،درکیور هیرظن یاه نمسرپ و یکسوادلیاو و

نینچمه

هیرظن یاه کیثرد حرطم دندش . نمسرپ و یکسوادلیاو دندقتعم

نازیم یارجا تیقفوم زیمآ طخ

،یشم هب نازیم طابترا نیب

نامزاس یاه فلتخم لیخد رد ارجا و یاهدحاو حوطس

یلم یگتسب دراد و للادتسا یم دننک هک رگا

« ارجا

» هب طابترا نیب

1. Hamilton 2. Founding Fathers

3. Hill & Hupe هلئسم نایب و کرد

ای

لکشم

رد هلئسم حرط نامزاس یمومع یاه

لکش نیودت و یریگ

طخ یشم

ندیشخب تیعورشم طخ هب یشم یارجا و غلابا

طخ یمومع یشم

طخ یبایزرا ارجا یشم

هدش

(7)

دادعت یدایز زا نایرجم طبترم

،تسا دیاب جرد ه یگنهامه نیب

تامادقا دنویپ 111 یدصرد هتشاد

،دشاب رد ریغ نیا تروص

،

کچوک نیرت صقن رد یگنهامهان نیب

تامادقا

،ییارجا بجوم زورب تلاکشم هدیدع

یا رد یارجا طخ یشم دهاوخ .دش

لسن مود تاعلاطم ارجا رتشیب هب دعب یلیلحت و یقیبطت رد علاطم ه همانرب اه هتخادرپ تسا . فده یلصا رد نیا لسن زا

،تاعلاطم حیرشت

نیا هلئسم دوب هک ارچ نازیم تیقفوم یارجا طخ یشم اه توافتم .تسا نیدب بیترت رد نیا لسن شلات

دش یاهریغتم فلتخم

لیخد رد نیا عوضوم و یاهراکوزاس نایم

اهنآ ییاسانش دوش ( یداه

،یناکیپ 1941 : 199 .) رد عقاو

نیا لسن زا

ِتاعلاطم

،ارجا هب لابند ییاسانش لیلاد تیقفوم ای تسکش طخ یشم اه دوب ( اگ ناگیل

، 1

1441 : 11 .) نیا ناققحم

یارب لسن عسوت

ه بوچراچ یاه یلیلحت شقن یرایسب افیا دندرک

؛ اب نیا لاح لدم یزاس و یژتارتسا یاه قیقحت هب تعرس

بجوم ییورایور نیب

یاهدرکیور

« لااب هب نییاپ

» و

« ییاپ ن هب لااب

» رد تایبدا

« ارجا

» دش رتنیو(

، 8

8119 .) هجوت ره ود

هاگدید

» و

« نییاپ هب لااب

» هب

« ارجا

» فوطعم

؛دش اب نیا لاح نیب ود هاگدید ضراعت اه یی هب

،دمآ دوجو ره

هاگدید لیامت تشاد هک مهس یرگید ار رد دربشیپ تاعلاطم ارجا هدیدان دریگب . اب هجوت هب کان یدمآرا ود درکیور ق

،لب اب هاگن

کی هیوس

، یخرب نارگشهوژپ اب

بیکرت ود درکیور

،لبق درکیور نیون ی هئارا دندرک هک فعض یاه یموهفم لبق ار تشادن

رتسل(

و تراوتسا

، 9

8111 : 12 .) درکیور یبیکرت هک هب لسن موس تاعلاطم ارجا هتخانش یم

؛دوش قبطنم رب هاگدید یلماعت

تسا

؛ هب یروط ک ه هناچ ینز و هرکاذم هتسه یلصا نآ ار لکش یم دهد رتسل(

و نیگاگ

، 9

8112 .) قبط نیا

،درکیور لدم

ارجا رد طیارش فلتخم یم دناوت توافتم .دشاب یماگنه هک هب لابند دودحم ندرک تردق ینوناق دشاب

، زا

» دش ه

و یماگنه هک هب لابند شهاک حطس نارگیزاب طخ

یشم رد دروم میمصت ییاه هک اهنآ ذاختا یم دننک و هب روط رثؤم

میمصت یریگ ار رد راصحنا دنراد

« نییاپ هب لااب

» یم دوش نمرب(

، 1

8114 .)

رد لسن

،مراهچ بحاص نارظن نارحب ینارمکح ار

صیخشت دنداد

و تیاده متسیس یاه هدیچیپ حرطم دش . رد لیاوا

هد ه 1441

، زا اجنآ هک تلود فیاظو یددعتم ار هدهع راد

،دوب یارب قفوم ندش هب یراکمه هبناجدنچ زاین

؛تشاد یراکمه

نایم یناسک هک رد حوطس فلتخم اب مشچ یاهزادنا توافتم

رب یارجا طخ یشم ریثأت دنتشاد . رد نیا

،لسن ارجا موهفم

یساسا رد رظن هتفرگ یم دوش هک دیاب هب روط رمتسم تیعقوم اه ار لیلحت هدرک و دوخ ار اب یارش ط راگزاس دنک (

3وار

، 8118 )

.

موهفم یارجا طخ یشم

ارجا رد 1

تغل هب یانعم ماجنا نداد

، 2

ققحم نتخاس

، 4

دیلوت ای 11

لماک ندرک هفیظو 11

یا صاخ تسا (

18لداپ

، 8114 .)

نادنمشیدنا زوح

ه طخ یشم

،یمومع فیراعت یددعتم یارب یارجا طخ یشم هئارا هدرک دنا هک ب یخر زا اهنآ رد لودج 1

هدهاشم یم دوش

.

1. Galligan 2. Winter

3. Lester, & Stewart 4. Lester, & Goggin 5. Berman

6. Rowe

7. Implementation 8 Carrying out 9. Fulfilling 10. Producing 11. Completing 12. Paudel

(8)

لودج 7 . یخرب زا فیراعت یارجا طخ یشم

)نا(رظنبحاص فیرعت

یکسوادلیو و نمسرپ (1

9 141 ) طخ رد فادها نییعت نایم لماعت داجیا دنیارف یشم

یم ماجنا اهنآ ققحت یارب هک یتامادقا و اه .دوش

نینامزام و هیتاباس (8

1421 میمصت یارجا )

طخ یساسا یاه یشم

ًلاومعم هک ییاه تاماقم زا یخرب و یسایس تاماقم طسوت

یم ذاختا ییاضق ای یرادا .دنوش

هلوتا (9

1441 تین نایم هچنآ )

میمصت و اه ندش رادیدپ و یزیچ نتخاس فقوتم ای نداد ماجنا یارب تلود یاه

تین نآ لامعا زا هتفرگ تئشن یاهرثا میمصت و اه

یم ماجنا اه .دوش

( یاد 8111 تیلاعف یحارط )

ییاه نامزاس ریظن هرادا و شخب یهد

مهارف و اه ماجنا هب یارب مزلا تاناکما ندرک

طخ ندناسر یشم

.هدش نییعت یاه

9تفرک ( 8119 ) همانرب ندرک یلمع یارب یداهن عبانم ندرک مهارف

.یسارکوروب بلاق رد اه

یلق زا لقن هب( یاه روپ

1921 هعومجم )

کی زا هدیجنس و مظنم تیلاعف یرس

ک ییاه هتفای نامزاس تلود طسوت ه تمس هب و دنا

هاتوک و تدمدنلب فادها طخ هینایب رد هک یتدم

هدش صخشم یشم یم تیاده ،دنا

.دوش

:عبنم یلق روپ ( یدابآدعس و یگیب ، 1941

)

هنیشیپ یبرجت رب راذگریثأت لماوع یارجا

طخ یشم یاه یمومع

هب

،یلکروط یارجا تسرد طخ یشم رد موهفم ماع هب عم یان یارجا کی نوناق تسا هک یط نآ نارگشنک فلتخم

اب یراکمه

رگیدکی دیاب دنناوتب شور اه و یاهراکهار یتوافتم

ار اب مه بیکرت دننک و اب شلات

،رمتسم نآ ار هب کی هجیتن بولطم

دنناسرب ( ولع ی ربط ،ی هدازدهتجم

، لس ی نام ی ما ی ر و ی لماع ی

، 1922 : 183 .) هنیمز رد ثأت لماوع راذگری ب طخ یارجا ر یشم

یاه

مومع ات ی تاعلاطم نیا زا یخرب جیاتن شخب نیا رد هک هتفرگ تروص یرایسب تاعلاطم نونک هئارا

یم .دوش

لودج 2 . هنیمز رد هدش ماجنا تاقیقحت ثأت لماوع

راذگری طخ یارجا رب یشم

یاه مومع ی

بحاص رظن هتفای

اه

نمسرپ و

یکسوادلیو (1

1419 ) اهرادشه و طیارش روتسد ی یارب یارجا شریذپ طخ

یشم : 1 . ارجا دیابن زا طخ یشم ادج

؛دشاب 8 . هدافتسا زا

لیاسو و یاهرازبا میقتسم رد طخ یشم

؛یراذگ 9 . رد رظن نتفرگ ینابم یملع و

؛کیروئت 9 موادت .

؛یربهر 1 .

یگداس و طخ تلوهس .یشم

کم لا لف

3نی ( 1413 ) لماوع یدیلک ای تیقفوم ارجا تسکش :

1 . ناگبخن

؛یسایس 8 . یأر

؛ناگدنهد 9 . ورگ ه یاه یذ

؛ذوفن 9 بازحا .

؛یسایس 1 . طباور یصخش نیب نایرجم و نیودت ناگدننک طخ

؛یشم 3 . نازیم نایرجم شریذپ هب تبسن

رییغت

طخ یشم و نازیم

؛هقلاع 1 . دهعت و

؛تیامح 2 . نارگیزاب یلصا طخ یشم .

وبملاپ و

اتسیلاک (1

1441 ) لماوع رثؤم رد جا تسکش ار : تسایس یاه

،نیدامن دوبن یانبم

،بسانم کیروئت تارییغت

،یعامتجا عیرس

،یداصتقا یسایس و نتشادن ییایوپ یاه مزلا رد

،تلود عبانم

،یفاکان ندشن ماجنا ینادراک

یاه مزلا طسوت

نایرجم رد هدافتسا زا همانرب اه و یاهراتخاس ینامزاس

.بسانمان

1. Wildavsky

2. Sabatier & Mazmanian 3. O’Toole

4. Kraft

5. Pressman & Wildavsky 6. McLaughlin

7. Palumbo and Calista

(9)

لودج همادا 2

بحاص رظن هتفای

اه

( اتسیلاک 1449 فلا )

) عناوم ارجا : 1 . یفاکان ندوب

؛عبانم 8 . یاهرازبا

؛بسانمان 9 . فارحنا هدش داجیا یاه زا

؛یسایس یاهدنبودز

9 . اسران ندوب حرط یاه

؛هیلوا 1 . مدع دهعت مزلا نایرجم طخ .یشم

هدنیکم (1

8111 ) لماوع رد تسکش :ارجا

و تاطابترا

،یفاکان تاعلاطا عبانم تبیغ

و

،یفاک تلایهست

،تلایامت هزیگنا اه و

شرگن یبایزرا ،نایرجم یاه ناگدننکارجا

زا طخ یارجا یشم ( داضت ارجا نیب و عفانم اهنآ )،

عطاس ندش

طخ یشم زا هب تموکح یوس هورگ یاج

یاه

،فده یب یهجوت هب یاهریغتم

،یعامتجا

،یسایس یداصتقا و

.یرادا

شناد هاگیاپ سناک

ا

8تل

( 8114 ) وم

عنا :ارجا عناوم ینوناق و

؛یداهن 8 . عناوم

؛یلام 9 . عناوم یسایس و .یگنهرف

ِمات

9زر ( 8111 ) یگناگیب

نایرجم زا طخ یشم

، یکی زا عناوم یارجا مهم طخ

یشم .تسا

سدقم روپ ناراکمه و

( 1941 ) یب

یهجوت هب شزرا نامز و یرپس ندش تصرف اه یارجا رد طخ یشم یاه

،یلم یب یتابث یریدم یت رد شخب

یتلود یلوتم یارجا طخ یشم

،اه ییوسمهان یارجا یاهرازبا طخ

یشم یاه

،یلم نارحب یاه یلخاد و یجراخ .

نایلع و رلااس ( یداژن

1941 ) عناوم ییارجا ـ یرادا : دوبن داهن لقتسم و زکرمتم اب تیریدم

،دمآراک ددعت عجارم میمصت یریگ رد هنیمز

یصوصخ

،یزاس هنیزه دایز

،ارجا باختنا شور یاه بسانتمان اب تاناکما

،هعماج فعض یاهرازاب هیامرس و

،ماهس فعض تیریدم

،ییارجا تمیق یراذگ

،تسردان کیکفت ندشن یاهداهن هدنراذگاو و یرجم .

عناوم یداصتقا ـ یسایس : تلاوحت یفنم

،یداصتقا یدمآراکان رازاب هیامرس

،روشک یگتسباو لوت دی هب

،زرا

تلاخد ارگراصحنا هنای تلود رد بسک و صیصخت دمآرد .

نابرهم ( رف 1941 ) بیسآ لماوع :از

ع یسایس لماو ـ

،یگنهرف لماوع ،ییارجا لماوع

،یداصتقا لماوع یعامتجا .

( دنودمحا 1948 :عناوم )

راتخاس بسانمان تکرش یاه لومشم یراذگاو ، مدع یگنهامه مزلا نیب اهداهن و هاگتسد یاه یذ

،طبر

اضف ی بسک راکو ان روشک رد بسانم

، دودحم تی یاه لام ی دم و یتیری شخب اه ی غ یتلودری .

مظاک ( هداز 1922 ) :عناوم ققحت همین هراک شیپ طرش یاه یصوصخ یزاس ، دوبمک نامزاـس اه داهـن و یاه یصوصخ یلام دنمناوت

،

یصوصخ نیعم یتایلمع و یلام یاهداهن دوبن یزاس

، لاغتشا حطس ظفح هب مازلا ،

نیناوق یلااپ و دیدج ش

دوجوم نیناوق ،

هدحاو نانکراک و ناریدم تمواقم ا

لومشم ی .

لگ ینیسح ( یناشفا

1929 هبتر ) یدنب عناوم یصوصخ یزاس :بیترت نیا هب 1

. عناوم ینوناق یسایس

؛ 8 . عناوم ییارجا ، 9 . عناوم یگنهرف و

عناوم یداصتقا

شور یسانش شهوژپ

شهوژپ رضاح رب ساسا زایپ شهوژپ دناس زر

،زردناس(

سیول و لیهنروث

، 9

8113 : 189 )،

زا ظاحل هفسلف

،شهوژپ یریسفت

؛تسا زا ظاحل

،درکیور ییارقتسا هدوب

و زا ظاحل هغبص

،شهوژپ یفیک

هب یم رامش .دور نینچمه یژتارتسا

نیا قیقحت

،

هعلاطم یدروم هدوب و هب تروص کت یعطقم هدش ارجا .تسا هب روظنم یروآدرگ هداد

اه زین زا شور هبحاصم همین تخاس هتفای

و رد لیلحت هداد اه زین زا شور لیلحت ینومضم هدافتسا

هدش تسا ( لکش 8 ).

1. Makinde 2. Konsult

3. Tummers

4. Saunders, Lewis, & Thornhill

(10)

لکش 2 . زایپ شهوژپ رضاح

رد همادا هب دنیارف یروآدرگ هداد

زا قیرط هبحاصم یاه همین تخاس هتفای و لیلحت اهنآ اب هدافتسا زا شور لیلحت

ینومضم هتخادرپ یم .دوش

لیلحت نومضم یکی زا شور یاه ییانبم لیلحت یفیک رد رظن گ هتفر یم دوش نوارب(

و کرلاک

، 1

8113 : 12 .) نیا

شور یارب یرایسب زا لیلحت یاه یفیک

، تراهم یساسا یاه مهارف

یم .دروآ رد عقاو لیلحت

،ینومضم یشور

یدربراک یارب

،کرد لیلحت و ریسفت یاهوگلا دوجوم رد هداد یاه یفیک ب ه تسد آ هدم زا هبحاصم ای عبانم هناخباتک یا تسا هک هداد یاه

نوگانوگ و هدنکارپ ار هب هداد یاه ینغ و یلیصفت لیدبت یم دنک یدباع(

،یرفعج

،یمیلست یهیقف و خیش

،هداز 1941 : 119 -

111 .) نیاربانب رد نیا شهوژپ اب ملع هب نیا عوضوم و یارب ییاسانش عماج

عناوم یلامتحا رد یارجا طخ شم ی یاه

یصوصخ

،یزاس 13 هبحاصم مین ه تخاس هتفای اب ناگربخ و ناصصختم هزوح

یصوصخ یزاس دمآ لمع هب و

اب هدافتسا زا

شور لیلحت

،مت لیلحت .دش

شور هنومن یریگ رد نیا شخب

، شور لولگ ه یفرب دوب8

. لولگ ه یفرب یارب تاعلاطم یفیک و یفاشتکا دنمدوس شور ی

تسا . رد نیا

،شور رفن سخن ت

، صخش مود ار هب رگشهوژپ یفرعم

هدرک و مود صخش زین

یم یفرعم ار موس رفن دنک

و

نیا دنور نیمه روط همادا یم دبای ( راتلاب و تنورب

، 9

8118 : 31 .) یارب زاغآ هنومن

،یریگ رب ساسا درکیور تینلاقع دودحم و

هربخ یجنس یدروم لمع .دش رد نیا

،شور یمن ناوت زا لبق صخشم درک هک هچ رفن رد هعلاطم باختنا دنوش ات دیدپ ه دم

رظن هب روط لماک ییاسانش .دوش رد

،عقاو رد تلاح هدیا

،لآ عمج یروآ تاعلاطا ات

ینامز همادا یم دبای هک هب طقن ه عابشا

9

،میسرب ییاج هک هداد یاه دیدج اب هداد ییاه هک

ًلابق عمج یروآ

،هدش یتوافت .دنرادن هب نایب

،رگید یماگنه هک یارب

عمج یروآ هداد اه هب طقن ه هدزاب یلوزن زا شلات نامیاه میسرب یم ، هداد ماجنا یلماک هعلاطم هک میوش نئمطم میناوت میا

. رد

1. Braun & Clarke 2. Snowball sampling

3. Baltar & Brunet 4. Saturation