PDF Journal of Water and Irrigation Management Online ISSN: 2382-9931

(1)

Online ISSN: 2382-9931

Journal of Water and Irrigation Management

Homepage: https://jwim.ut.ac.ir/

University of Tehran Press

Amirkabir Dam Inflow Prediction Using Teleconnection Patterns and Machine Learning Models

Ehsan Vasheghani Farahani¹ | Alireza Massah Bavani²^ | Abbas Roozbahani³ | Farhad Behzadi⁴ | Misagh Bidabadi⁵

1. Department of Water Engineering, Faculty of Agricultural Technology, University College of Agriculture &

Natural Resources, University of Tehran, Tehran, Iran. E-mail: [email protected]

2. Corresponding Author, Department of Water Engineering, Faculty of Agricultural Technology, University College of Agriculture & Natural Resources, University of Tehran, Tehran, Iran. E-mail: [email protected]

5. Department of Irrigation and Reclamation Engineering, Faculty of Agriculture, University College of Agriculture

& Natural Resources, University of Tehran, Tehran, Iran. E-mail: [email protected]

Article Info ABSTRACT

Article type:

Research Article

Article history:

Received: 30 January 2023 Received in revised form:

3 April 2023

Accepted: 6 June 2023 Published online: 2 July 2023

Keywords:

ANFIS, ANN, BNN,

Inflow Prediction, Teleconnection Patterns.

The demand for freshwater is increasing, while the limited water resources are subject to over-harvesting, pollution, and climate change, which require improving water resource management to distribute it equitably and achieve It highlights the goals of sustainable development. A low-cost option to support better water management strategies is to develop models capable of predicting available water amounts, especially amounts related to precipitation and river flow. Climatic diversity and climate changes are basic assumptions for hydro climatological predictions. One of the remarkable aspects of this issue is the correlation between large-scale atmospheric-oceanic phenomena or Teleconnection patterns with hydrological processes on a local scale, and these patterns can also affect the inflow to the dams. This study uses three machine learning models, an artificial neural network, a Bayesian neural network, and an adaptive neuro-fuzzy inference system to predict dam inflow and evaluate their efficiency. For this purpose, 12 scenarios consisting of rainfall variables, inflow to the dam, and nine climatic indicators with a delay of up to six-time steps were designed to investigate the effect of using long-term models as predictive variables of the flow one month later in Amirkabir Dam. to be placed The analysis of the results of this research showed that the use of the Nino3.4 index with one-time step delay as well as the PDO index with two-time step delays can increase the accuracy of the model compared to the scenarios in which only station variables are used. to be According to the results, the Nino 3.4 index was found to be the most effective index on the inflow to Amirkabir Dam, and the scenario in which the mentioned index along with the rainfall and flow data of one and two months before was used as input, in all three The model recorded the highest accuracy. Also, the performance of the ANFIS model for the mentioned scenario (scenario 9), with RMSE and R2 values, equal to 5.69 and 0.79 cubic meters per second, respectively, was better than the ANN and BNN models, so the value of the R2 index for the best scenario consisting of station variables (scenario 5), it increased by 0.15 and the value of RMSE index decreased by 0.78 cubic meters.

Cite this article: Vasheghani Farahani, E., Massah Bavani, A., Roozbahani, A., Behzadi, F., & Bidabadi, M. (2023).

Amirkabir Dam Inflow Prediction Using Teleconnection Patterns and Machine Learning Models. Journal of Water and Irrigation Management, 13 (2), 451-469. DOI: https://doi.org/10.22059/jwim.2023.354198.1044

DOI: https://doi.org/10.22059/jwim.2023.354198.1044

(2)

نارهت هاگشناد تاراشتنا

یرایبآ و بآ تیریدم

Homepage: https://jwim.ut.ac.ir/

:کیینو رتکلا اپاش 9931

- 2382

شیپ نایرج ینیب لدم و یمیلقا دنویپرود یاهوگلا زا هدافتسا اب ریبکریما دس یدورو

یاه

نیشام یریگدای

یناهارف یناقشاو ناسحا

|1

یناوب حاسم اضریلع

2

یناهبزور سابع|

|3

یدازهب داهرف

|4

یدابآدیب قاثیم

5

1 د ،یعیبط عبانم و یزرواشک ناگدکشناد ،یزرواشک یروانف هدکشناد ،بآ یسدنهم هورگ . .ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشنا

:همانایار

[email protected]

2 لوئسم هدنسیون . ،

.ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،یعیبط عبانم و یزرواشک ناگدکشناد ،یزرواشک یروانف هدکشناد ،بآ یسدنهم هورگ

:همانایار

[email protected]

3 .ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،یعیبط عبانم و یزرواشک ناگدکشناد ،یزرواشک یروانف هدکشناد ،بآ یسدنهم هورگ . :همانایار

[email protected]

4 .ناریا ،نارهت ،نارهت هاگشناد ،یعیبط عبانم و یزرواشک ناگدکشناد ،یزرواشک یروانف هدکشناد ،بآ یسدنهم هورگ .

:همانایار

[email protected]

5 ،یعیبط عبانم و یزرواشک ناگدکشناد ،یزرواشک هدکشناد ،ینادابآ و یرایبآ یسدنهم هورگ . .ناریا ،نارهت هاگشناد

:همانایار

[email protected]

هلاقم تاعلاطا هدیکچ

:هلاقم عون یشهوژپ ةلاقم

رات ی خ رد ی تفا 10: / 11 / 1401

رات ی خ یرگنزاب : 14 / 01 / 1402

رات ی خ ذپ ی شر 16 : / 03 / 1402

رات ی خ راشتنا : 11 / 04 / 1402

دیلک هژاو :اه ،دنویپرود یاهوگلا

شیپ ،نایرج ینیب یعونصم یبصع هکبش ،

نیزیب یبصع هکبش ،

ANFIS

. هب نیریش بآ یارب اضاقت

هدنیازف روط یلاحرد ،تسا شیازفا لاح رد یا هفاضا ضرعم رد ،بآ دودحم عبانم هک

-

دراوم نیا هک دنتسه یمیلقا تارییغت و یگدولآ ،تشادرب ن ی

زا دم دوبهب هب ی

ر ی ت آ عبانم ب هب ار روظنم عیزوت

و هنلاداع تسد بای هب ی اپ هعسوت فادها ی

راد یم هتسجرب دنک . مک هنیزگ کی یژتارتسا زا تیامح یارب هنیزه

یاه

لدم هعسوت ،بآ رتهب تیریدم شیپ تیلباق اب ییاه

هب ،سرتسدرد بآ ریداقم ینیب و شراب هب طوبرم ریداقم هژیو

هناخدور نایرج ت و یمیلقا عونت .تساه

بآ تارییغ شیپ یارب یساسا ضرف کی ،ییاوهو

ینیب یاه

هبنج زا یکی .تسا یکیژولوتامیلکوردیه لباق یاه

هدیدپ نیب یگتسبمه ،عوضوم نیا هجوت گرزب یاه

سایقم

یوج - یم اهوگلا نیا هک تسا یلحم سایقم رد یکیژولوردیه یاهدنیارف اب دنویپرود یاهوگلا ای یسونایقا دنناوت

نایرج رب ،یعونصم یبصع هکبش نیشام یریگدای لدم هس زا هعلاطم نیا رد .دنشاب راذگرثا زین اهدس هب یدورو

یبصع جاتنتسا متسیس و نیزیب یبصع هکبش -

شیپ یارب راگزاس یزاف هتفرگ هرهب اهدس هب یدورو نایرج ینیب

هدش نآ ییاراک ات تسا روظنم نیدب .دریگب رارق یبایزرا دروم اه

12 تم ویرانس نایرج ،شراب یاهریغتم زا لکش

صخاش هُن و دس هب یدورو

دنویپرود یاهوگلا زا هدافتسا ریثأت ات دش یحارط ،ینامز ماگ شش ات ریخأت اب یمیلقا

هب شیپ یاهریغتم ناونع ینیب

نیا جیاتن لیلحت .دریگب رارق یسرربدروم ،ریبکریما دس دعب هام کی نایرج هدننک

دافتسا هک داد ناشن شهوژپ صخاش زا ه

Nino3.4

کی اب مه و ریخأت ینامز ماگ صخاش نینچ

PDO

ماگ ود اب

یم ،ریخأت ینامز نآ رد هک یاهویرانس هب تبسن لدم تقد شیازفا ثعاب دنناوت

یهاگتسیا یاهریغتم زا اهنت اه

هدش هدافتسا صخاش ،جیاتن قبط .دنوش ،تسا

Nino3.4

ریما دس هب یدورو نایرج رب صخاش نیرترثؤم ریبک

هتخانش مان صخاش زا نآ رد هک ییویرانس و دش هداد هارمه هب هدرب

هب لبق هامود و کی نایرج و شراب یاه ناونع

مه .دناسر تبث هب ار تقد نیرتلااب ،لدم هس ره رد ،دوب هدش هدافتسا یدورو لدم درکلمع نینچ

ANFIS

یارب

مان یویرانس یویرانس( هدرب

9 ریداقم اب ،) RMSE

و

R2

ب ، ه اب لداعم بیترت 69

/ 5 و هیناث رب بعکمرتم 79

/ 0 ،

لدم ود هب تبسن ANN

و BNN

هب ،دوب رتهب یروط صخاش رادقم هک

R2

زا لکشتم یویرانس نیرتهب یارب

یویرانس( یهاگتسیا یاهریغتم 5

نازیم هب ،) 15 / 0 صخاش رادقم و هتفای شیازفا RMSE

نازیم هب زین 78

/ 0

هتفای شهاک بعکمرتم .تسا

:دانتسا ناقشاو ی ناهارف

؛ناسحا ،ی حاسم ناوب

؛اضریلع ،ی ناهبزور

؛سابع ،ی دازهب و داهرف ،ی ب ی

دابآد قاثیم ،ی ( 1402 .) پ ی ش یب ن ی رج ی نا دورو ی دس ما ی بکر ی ر اب

هدافتسا زا اهوگلا ی پرود ی دنو لقا ی م ی و لدم یاه ی گدا ی ر ی شام ی ن یرایبآ و بآ تیریدم هیرشن . ،

13 ( 2 ،) 451 - 469 .

DOI:https://doi.org/10.22059/jwim.2023.354198.1044

:رشان .نارهت هاگشناد تاراشتنا هسسؤم

(3)

1 . همدقم نیریش بآ یارب اضاقت هب

روط هدنیازف ،تسا شیازفا لاح رد یا یلاحرد

هک هفاضا ضرعم رد ،بآ دودحم عبانم ،تشادرب

دراوم نیا هک دنتسه یمیلقا تارییغت و یگدولآ نی

زا دم دوبهب هب ی

ر ی ت بآ عبانم ار

هب روظنم عیزوت و هنلاداع تسد بای هب ی

اپ هعسوت فادها ی

راد یم هتسجرب دنک

. مک هنیزگ کی یژتارتسا زا تیامح یارب هنیزه

،بآ رتهب تیریدم یاه هعسوت

لدم شیپ تیلباق اب ییاه ،سرتسدرد بآ ریداقم ینیب

هب هژیو هناخدور نایرج و شراب هب طوبرم ریداقم تساه

(

Block,

تارییغت و یمیلقا عونت .)2016

بآ شیپ یارب یساسا ضرف کی ،ییاوهو ینیب

زا یکی .تسا یکیژولوتامیلکوردیه یاه

هبنج لباق یاه پ نیب یگتسبمه ،عوضوم نیا هجوت

هدید گرزب یاه یوج سایقم

- اب دنویپرود یاهوگلا ای یسونایقا

دنیارف رد یکیژولوردیه یاه تسا یلحم سایقم

(

Alessandro, 2018

) رب دنویپرود یاهوگلا یراذگرثا هب هجوت اب .

یم زین اهدس هب یدورو نایرج رب اهوگلا نیا ،یسانشاوه و یکیژولوردیه یاهریغتم بانب ؛دنشاب راذگرثا دنناوت

باختنا نیار

شیپ لدم کی مدع زا ناکما دح ات هک بسانم ینیب

تیعطق یاه شیپ رد دوجوم بآ تارییغت و دهاکب باناور ینیب

ار ییاوهو

یرورض ،دریگب رظنرد زین هب

رظن یم لاسرد .دسر شور ،ریخا یاه

درکلمع ،یعونصم شوه و نیشام یریگدای یاه

لباق هنیمز رد ار یلوبق شیپ

ینیب هب یکیژولوردیه یاه شیپ هژیو

هناخدور نایرج ینیب هداد ناشن دوخ زا ،اه

.دنا

،هنیمز نیا رد

Kumar et al.

( )2015

و یبصع هکبش ،کجوم زیلانآ یاهدرکیور زا لکشتم یبیکرت لدم جنپ زا

توب ،پرتسا هب روظنم شیپ س کی نزخم هب یدورو نایرج هنازور ینیب و دنه رد د

مه نینچ .دنتخادرپ ،نآ تیعطق مدع هزاب

کجوم لدم ،جیاتن قبط -

زا ار درکلمع نیرتهب یبصع .داد ناشن دوخ

Ahmadi et al.

( شیپ هب )2016

نایرج ینیب

همانرب شور ود هب هیمورا یاچزودناراب هناخدور هنازور ( کیتنژ یزیر

( نیزیب هکبش و )GP

هب ؛دنتخادرپ )BN

یروط یارب هک

هداد زا وگلا جنپ ،لدم ود ره یدورو قبط .تسا هدش هدافتسا زور جنپ ات کی ینامز یاهریخأت اب یرتموردیه هاگتسیا یاه

لدم تقد ،جیاتن یم شهاک دعب هب نآ زا و هدوب دوبهب هب ور موس ریخأت ات یزاس

.دبای

Misaghi

( اب یشهوژپ رد ،)2016

،یگتفه ،هنازور تاعلاطا زا هدافتسا 10

ر لامش رد نایولع دس هب یدورو بآ نایرج هناهام و هزو شیپ هب ،ناریا برغ

ینیب

هب اب نزخم هب یدورو نایرج یزاف یقیبطت متسیس یریگراک

- هنیهب یبصع هدش

هدرک مادقا درکلمع زا یکاح جیاتن .تسا

نیرترثؤم ،تیساسح زیلانآ قبط و هدوب نایرج دروآرب رد لدم بسانم

لدم همه رد یدورو ریغتم ماگ رد نایرج یبد ،اه

.تسا یلبق ینامز

Kim et al.

( )2018

،هدشدرادناتسا یهدبآ صخاش و لاوپاک یانبم رب نیزیب هکبش لدم بیکرت زا ،

شیپ تهج .دندرک هدافتسا نزاخم هب یدورو یلصف نایرج ینیب

لباق تقد رگنایب جیاتن شیپ رد درکیور نیا لوبق

ینیب

نایرج .دوب یلاسکشخ طیارش رد یدورو

Samadi and Fathabadi

( )2019

هداد زا هدافتسا اب ، هاگتسیا کی یاه

یرامآ هرود اب یرتموردیه 47

یرس لدم هس و لاس نیشام و یبصع هکبش ،ینامز

شیپ هب مادقا ،نابیتشپ رادرب یبد ینیب

نیشام لدم ،جیاتن قبط .دندومن ناگرگ دس هب یدورو بیتشپ رادرب

.تشاد ار درکلمع نیرتهب هناهام نایرج دروآرب رد نا

Babaei et al.

( ) ،2019

لدم درکلمع یسررب هب یاه

ANN

و SVM

شیپ رد هدنیاز دس هب یدورو نایرج ینیب دور

یدورو زا فلتخم یوگلا هن روظنم نیدب .دنتخادرپ شیپ یارب اه

هدش هدافتسا ینیب دس هب یدورو نایرج زا دنترابع هک دنا

و

اب خرهاش هعلق هاگتسیا هناهام شراب ریخأت

و هام شش ات کی یاه مه

نینچ لاس کی اب هناهام شراب و یدورو نایرج

ریخأت یمامت لماش هک مهن یوگلا ،داد ناشن جیاتن هسیاقم . یدورو

ار درکلمع نیرتهب لدم ود ره رد تسا روکذم یاه

لدم و تساراد SVM

شیب تقد لدم هب تبسن یرت

ANN

.تشاد

Wagena et al.

( لدم زا ،)2020

نویسرگر یاه

( کرحتم نیگنایم اب راکدوخ ،)ARMA

ANN

و

SWAT-VSA

هدربمان لدم هس جیاتن زا هک نیزیب یبیکرت لدم کی و

یم هدافتسا هب ،دنک

روظنم شیپ هاتوک ینیب رد ایناولیسنپ رد یدس هب یدورو نایرج تدم

.دندرک هدافتسا اکیرمآ روشک

ساسارب لدم درکلمع جیاتن یاه

SWAT-VSA

و ANN

لدم ریاس زا رتهب هنیشیب یبد و نایرج لک دروآرب رد اب .دوب اه

(4)

نیا ،لاح لدم نیا نایرج اه ار هنیمک یاه مک

هدز نیمخت یعقاو رادقم زا رت .دنا

Noorbeh et al.

( هب یشهوژپ رد ،)2020

هکبش لدم تیلباق یسررب شیپ رد نیزیب یاه

هدنیاز دس هب یدورو هنلااس و هناهام نایرج ینیب روظنم نیدب .دنتخادرپ دور

44 شیپ زا وگلا ینیب

هدننک ناشن هک دندش باختنا هدیزگرب یاهویرانس تیاهنرد و نییعت لدم هب دورو یارب اه هدنهد

شیپ رد لدم تیلباق هدنیاز دس هب یدورو نایرج ینیب

.دوب دور

Zhang et al.

( هس زا لکشتم یبیکرت لدم کی زا ،)2020

لدم ،ANN

SVM

و

ANFIS

هب دروآرب روظنم 10

دس نزخم هب یدورو نایرج هزور

Huanren

هدافتسا ،نیچ رد

شیپ .دندرک ینیب

هدننک شهوژپ نیا رد هدافتسادروم یاه ( شراب زا دنترابع

( یبد ،)P

( یبسن تبوطر ،)Q

امد لقادح ،)H

( ( امد رثکادح ،)Tmin

شیپ شراب و )Tmax

ینیب ( هدش یاهریغتم زا لکشتم یویرانس ،جیاتن قبط .)F

،Q

P

و F

تقد

هفاضا و داد ناشن ار ییلااب مشچ شیازفا بجوم رگید ریغتم هس ندرک

.دشن لدم تقد رد یریگ

Latif et al.

( زا )2021

متیروگلا هاتوک هظفاح لدم هس هعسوت یارب قیمع یریگدای یاه ینلاوط تدم

LSTM)

،) ANN

و SVM

هب روظنم

شیپ لدم ،جیاتن قبط .دنتخادرپ یزلام یروشک رد یدس هب یدورو هنازور نایرج ینیب LSTM

لدم ود هب تبسن

رگید

.تشاد یرتهب درکلمع شیپ رب هولاع ،یدورو نایرج ینیب

شیپ تیلباق نییعت و شیامزآ شهوژپ نیا رگید فده رد دنویپرود یاهوگلا ینیب

یکیژولوردیه یاهریغتم اب بیکرت هب

روظنم دروآرب شهوژپ رد هکارچ ؛تساهدس نزاخم هب یدورو نایرج ،یددعتم یاه

( ناریا رد یسانشاوه و یکیژولوردیه یاهریغتم رب اهوگلا نیا یراذگرثا

Farajzade et al., 2013; Babaei and

Fatahi, 2015; Khosravi and Mesgari, 2016; Esmaili et al., 2020; Sabziparvar et al., 2020

ریاس و )

( ناهج طاقن

Salighe and Sayadi, 2017; Banihabib et al., 2018; Maryanji et al., 2019; Rasouli et al.,

هدیسر تابثا هب )2020

هب .تسا شیازفا روظنم لدم تقد

شیپ یاه دنویپرود یاهوگلا زا هتسد نآ ناوتب تسا نکمم ،ینیب

زا و ییاسانش دنراذگریثأت هعلاطمدروم هقطنم یژولوردیه رب هک ار یمیلقا

نآ اه ،اتسار نیا رد .درک هدافتسا

Ruigar and

Gulian

( )2016

لدم زا هدافتسا اب ، ANN

صخاش و ( ایرد حطس راشف یمیلقا یاه

مد و )SLP

( ایرد حطس یا هب ،)SST

شیپ .دنتخادرپ ناتسلگ دس زیربآ هضوح رد ،هناهام هزور کی شراب رثکادح ینیب

Yang et al.

(

،)2017

زا هدافتسا اب

هداد و نایرج ،ریخبت ،شراب یاه 17

صخاش یمیلقا هب ناونع لدم هب یدورو نیشام یریگدای یاه

،SVM

ANN

و ،RF

شیپ هب هب یدورو نایرج ینیب صخاش تیلباق زا یکاح جیاتن .دنتخادرپ نیچ و اکیرمآ روشک رد دس ود نزخم

یمیلقا یاه

و مه نینچ لدم مان یاه شیپ رد هدرب لدم و دوب نایرج ینیب

RF

لدم ریاس هب تبسن ار درکلمع نیرتهب ناشن دوخ زا اه

.داد

Kim et al.

( )2019

شیپ هب یشهوژپ رد زخم هب یدورو هناهام نایرج ینیب

هرک رد دس هس ن ظاحل اب ،یبونج

صخاش زا هدافتسا هک داد ناشن جیاتن .دنتخادرپ یمیلقا یاهریغتم لدم تقد شیازفا لسناتپ یمیلقا یاه

یاه

شیپ ینیب .تساراد ار هدننک

Wang et al.

( ) 2020

،نیچ روشک رد یدس هب یدورو نایرج ینامز یرس ندرکاتسیا زا سپ

صخاش هدافتسا اب یمیلقا یاه

لدم و ANN

شیپ هب شیپ یاهویرانس .دنتخادرپ هناهام نایرج ینیب رادقم لماش ینیب

ریداقم و نایرج 15

صخاش ات کی اب یمیلقا 12

هام ریخأت رد .دندوب صخاش مادک هک هدش صخشم تیاهن

هچ اب و اه

ریخأت شیپ رد تقد شیازفا ثعاب ،ینامز هدش ینیب

.دنا

Lee et al.

( )2020

لدم کی زا

Ensemble

بیکرت زا هک

لدم هداد یاه یواک ،ANN

MLR

و SVM

هتخاس تسا هدش رهب اب ،

ه شیپ هب ،دنویپرود یاهوگلا زا یریگ نایرج ینیب

.دنتخادرپ ،کشخ هرود یط ،یبونج هرک رد یدس نزخم هب یدورو ساسارب

هدافتسا لیسناتپ دنویپرود یاهوگلا ،جیاتن

هب ناونع یارب یرازبا شیپ

یلاسکشخ ینیب .دنراد ار اه

Panahi et al.

( ) 2021

لدم زا یاه ،MLP

BMA

و CBMA

و

وگلا نتفرگرظنرد اب دنویپرود یاه

،NAO

،SOI

PDO

هداوناخ و شیپ هب ،ENSO

روشک رد هناخدور راهچ نایرج ینیب

.دنتخادرپ یزلام

Linh et al.

( ) 2021

صخاش نتفرگرظنرد اب داوناخ سایقم گرزب یاه

ه یاه SLP

و STT

شیپ هب ینیب

(5)

نایرج هنیشیب هضوح رد هناهام

زیربآ

Madarsoo

صخاش تیلباق رگنایب جیاتن .دنتخادرپ شیپ رد یمیلقا یاه

هنیشیب ینیب

.دوب هناهام نایرج

Chu et al.

( هب اب )2022

لدم یریگراک LSTM

شیپ هب ،دنویپرود یاهوگلا و بآ زارت هنازور ینیب

شیپ نیرتهب هک داد ناشن جیاتن .دنتخادرپ اکیرمآ روشک رد توافتم میلقا اب هقطنم ود رد ینیمزریز ینیب

هدننک یارب اه

صخاش ،کشخ هقطنم یاه

،AO

،PNA Nino 3,4

،

Nino 3

،

Nino 1+2

زارت و هقطنم یارب و هتشذگ یاهزور رد بآ

،بوطرم ،AO

Nino 3,4

و

Nino 1+2

.دنتسه شراب و

Helali et al.

( )2022

یبایزرا هب شهوژپ کی رد 40

یوگلا

نیشام یریگدای درکیور راهچ و دنویپرود ،GRNN

،MLP LSSVM

و MLR

شیپ رد هیبش و ینیب یلصف شراب یزاس

لصف شراب داد ناشن جیاتن .دنتخادرپ ناریا روشک رد یلصا هضوح شش رد یاه

زییاپ راهب و ناتسمز ، هب

بیترت ریداقم اب

یاهوگلا ،هتشذگ هام راهچ ات کی و شش ات راهچ ،راهچ ات کی رد دنویپرود شیب

رت .دنراد ار یگتسبمه نی

هب هجوت اب شهوژپ

یاه ،نیشیپ مهم رت یم هک دنویپ رود یاهوگلا نی ناوت

ن روشک د ناریا تحت ار ریثأت رارق هد دن

زا دنترابع صخاش ،NAO

هداوناخ یاه ،ENSO

SCAND

،

EA/WR

، DMI

و SOI

(

Ahmadi et al., 2019

.)

مه نینچ هتفای یشهوژپ یاه

دنویپرود یاهوگلا رثا یسررب عوضوم اب ( ناریا رد شراب رب

Farajzadeh et al., 2013

و )

( ناریا برغ لامش رد هناهام یامد اب دنویپرود یاهوگلا نایم طابترا لیلحت یاتسار رد یرگید هعلاطم

Khosravi and

Mesgari, 2015

راذگرثا ،) صخاش ی

مان یاه یم دییأت ار ناریا روشک رب هدرب نیا اب .دننک

یمامت یراذگرثا ،لاح

صخاش مه روشک فلتخم قطانم رب یمیلقا یاه هب نانچ

تدش و عون فشک و تسین صخشم ینشور

ریثأت نیا یراذگ

صخاش یم یکیژولوردیه یاهریغتم رب اه لدم تقد شیازفا هب دناوت

شیپ یاه .دنک کمک ینیب

شهوژپ نیا رد هب

روظنم

شیپ صخاش و یدورو نایرج ،شراب یاهریغتم زا ،ریبکریما دس هب یدورو نایرج ینیب یاهوگلا رب ینتبم یمیلقا یاه

اب دنویپرود ریخأت

هتشذگ هام شش ات

هب ( یعونصم یبصع هکبش نیشام یریگدای لدم هس یدورو ناونع هکبش ،)ANN

( نیزیب یبصع و )BNN

یبصع جاتنتسا هناماس -

( راگزاس یزاف

ANFIS

هدش هدافتسا ) ریثأت جیاتن همادا رد .تسا

صخاش لدم تقد رب یمیلقا یاه شیپ یاه

لدم اب نایرج ینیب مان یاه

بسانم و یبایزرا هدرب شیپ نیرت

ینیب هدننک اه

هدش یفرعم د یاهوگلا هک نیا زا تسترابع شهوژپ نیا یلصا هیضرف نیاربانب .دنا

رثؤم اهدس هب یدورو نایرج رب دنویپرو

هب و هدوب نآ یریگراک هب اه

شیپ یاهریغتم ناونع ینیب

.تساراد ار لدم تقد شیازفا تیلباق نایرج هدننک

2 . شور و داوم اه

1 - 2 . دنویپرود یاهوگلا (1

)TP

بآ تارییغت ًاساسا ییاوهو

بآ نایم توافت ،2

رب تسا نکمم هک تسا نآ راظتنادروم نیگنایم و )یتادهاشم( یعقاو یاوهو

رگید یرایسب و اوه راشف ات هتفرگ امد و یگدنراب زا ،یکیژولوردیه ریغتم ره ریثأت

ًامومع و دراذگب هب

لیلد یعیبط تاناسون

تروص تاعلاطم قبط .تسا اهوگلا زا یشان ،ناهج رسارس رد تارییغت نیا بلغا ،هتفرگ

دنتسه دنویپرود ی (

Belteram

and Carbonin, 2013; Salehizade et al., 2015; Steirou et al., 2017

دنویپرود یوگلا .)

هب ی ک وگلا ی

هدنوشرارکت ،

هتسویپ قم رد و ی سا زا گرزب تارییغت شدرگ و راشف

وج یمومع

فارغج قطانم هک دراد هراشا یا

یی سو ی ع ی ار

م رب رد ی گ ی در . ا هچرگا ی ن م ماود هام دنچ ات هتفه دنچ ًلاومعم اهوگلا ی

،دنروآ هاگ اما ی م تاقوا ی دنناوت ارب ی دنچ ی ن لاس

لاوتم ی همادا هتشاد دنشاب

؛ اربانب ی ن مهم شخب ی

غت زا یی ذپر ی ر ی ب ی ن ب و هنلااس ی

ن ههد ا ی م سکعنم ار وج شدرگ ی

دننک .

سب ی را ی اهوگلا زا ی دنویپرود نی ز قم رد ی سا س ی هرا ا ی هام ی ت د هزوح لک و دنرا اه

ی قا ی سونا ی هراق و م رب رد ار اه ی

گ ی دنر .

یم رب رد ار نیمز هرک مامت اهوگلا زا یضعب .تسا توافتم دنویپ رود یاهوگلا ذوفن تحت هقطنم دریگ

، یلاح رد زا یضعب هک

تحت ار اپورا زکارم ات یلامش یاکیرمآ قرش قطانم یضعب و ایساروا قطانم یضعب ،سلطا سونایقا یلامش قطانم اهوگلا

(6)

ریثأت یم رارق هد ن د (

NOAA, 2023

طسوت امد و شراب دننام یکیژولوردیه یاهریغتم رب اهوگلا نیا یراذگرثا .)

شهوژپ یاه دیسر تابثا هب و هدش یسررب هتشذگ ه

تدش و عون هب نیشیپ تاعلاطم رد اما ،تسا ریثأت

نایرج رب اهوگلا نیا

ن هتخادرپ اهدس هب یدورو .تسا هدش

شیپ رد اهوگلا نیا تیلباق رضاح شهوژپ رد نیاربانب دس هزوح رد نایرج ینیب

هتفرگ رارق یبایزرا دروم ریبکریما هداد شهوژپ نیا رد .تسا

هب طوبرم یاه هُن

نویپرود یوگلا مولع هاگشیامزآ هناماس زا د

یوج یلم نامزاس کیزیف -

یسونایقا عمج لودج رد هک هدش یروآ (

1 ) لباق .تسا هدهاشم

Table 1. The names of the indices used in the present study

Teleconnection Index Full Name

NAO North Atlantic Oscillation

PDO Pacific Decadal Oscillation

PNA Pacific North American Index

WP Western Pacific Index

NAO (Jones) North Atlantic Oscillation (Jones et al., 1997)

EA/WR Eastern Atlantic/Western Russia

DMI Dipole Mode Index

ONI Oceanic Niño Index

Nino 3.4 East Central Tropical Pacific SST

هتسجرب زا یکی ( یلامش سلطا ناسون ،لوصف مامت رد دنویپرود یاهوگلا نیرت

( تسا )NAO Barnston and Livezey,

.)1987

NAO

لامش یبطقود زا لکشتم -

یراجنهان زا بونج نیب فلاخم زکرم و دنلنیرگ زارف رب نآ زکرم کی هک تسا اه

ضرع ونایقا یزکرم ییایفارغج یاه ( یلامش سلطا س

35 ات 40 )هجرد زا هتفرگرب ،صخاش نیا رادقم نیاربانب .دراد رارق

.تسا دنلسیا هریزج و لاغترپ رد روزآ ریازج نیب ایرد حطس راشف یراجنهان هد ناسون

هناگ ی قا ی سونا مارآ ( ی )PDO

ک ناسون

نلاوط ی تدم بآ حطس یامد

قا رد ی سونا .تسا مارآ PDO

ره ًابیرقت 20 ات 30 لاس کی راب ای شیازفا م شهاک ی ی دبا . PDO

ب ی ن اهزاف ی فنم و تبثم ی

اب تبثم زاف .تسا ناسون رد بآ حطس لومعم زا رت نییاپ یامد

اواه لامش رد یی

و رتلااب ییامد

زا

امد ی لومعم ی رد حطس ی ا برغ لحاوس دادتما رد ی

رمآ ی اک ی لامش ی م صخشم ی

.دوش وگلا ی دنویپرود قا ی سونا /مارآ رمآ ی اک ی

لامش ( ی ی ،)PNA

ک ی هتسجرب زا رت ی ن تلاح اه ی غت یی ذپر ی ر ی مک سناکرف سمرگارف قطانم رد ی

ر ی ن ی م هرک لامش ی .تسا تبثم زاف

وگلا ی PNA

اراد ی تاعافترا لیسناتپوئژ

اواه ترواجم رد طسوتم دح زا رتلااب یی

ور رب ی ب هقطنم ی ن ناتسهوک ی رمآ ی اک ی

لامش ی تاعافترا و

لیسناتپوئژ مک

ازج بونج رد عقاو طسوتم دح زا رت ی

ر تولآ ی بونج زارف رب و قرش

ی ا ی تلاا هدحتم .دراد رارق رد

وگلا ،راهب و ناتسمز لوط مارآ سونایقا برغ ی

WP (

)

لماش ی ک بطقود ی لامش ی - بونج ی راجنهان زا ی اه هک ،تس ی ک نآ زکرم

ور رب ی هبش زج ی هر و دراد رارق اکتاچماک ی

ک د هدرتسگ زکرم ی

رگ فلاخم تملاع اب ،

شخب اه یی بونج زا قرش ی سآ ی ا ن و ی هم

سمرگ ی ر ی برغ ی قا ی سونا لامش مارآ ی م ششوپ ار ی

دهد . صخاش NAO

شیپ شخب رد یهاگتسیا زا هدافتسا اب .دش فیرعت رت

بونج هبش یبرغ لبج رد یربیا هریزج

یم ،قراطلا هعسوت هخسن ناوت

هب لاس یناتسمز همین یارب ار صخاش نیا هتفای دروآ تسد

(

Hurrell, 1995

لامرن راشف توافت ،ناتسمز یارب .) لبج رد ایرد حطس هدش

لامرن راشف و قراطلا بونج رد ایرد حطس هدش

یبرغ

ناشن یارب یدیفم صخاش ،دنلسیا تردق نداد

NAO

.تسا

Jones et al.

( هداد زا ،)1997

نیا شرتسگ یارب هیلوا یرازبا یاه

لاس ات صخاش 1823

.دندرک هدافتسا وگلا

ی قا ی سونا قرش سلطا ی

/ سور ی ه برغ ( ی

EATL/WRUS

ی ،) ک ی وگلا هس زا ی

دنویپرود ساروا هک تسا هتسجرب ی ا

م رارق ریثأت تحت لاس لوط رد ار ی

.دهد وگلا ی قا ی سونا قرش سلطا ی

/ سور ی ه برغ ی راهچ زا

لصا زکرم ی جنهان را ی کشت ی ل هدش .تسا و نیچ لامش و اپورا برغ نیب تبثم لیسناتپ وئژ عافترا فلاتخا نیگنایم زا وگلا نیا

یم هبساحم رزخ یایرد لامش و یلامش کیتنلاتآ نیب یفنم لیسناتپ وئژ عافترا فلاتخا .دوش

لاس یمامت رد ًابیرقت وگلا نیا

لاعف و هدوب تسا یفنم و تبثم زاف یاراد یبطقود .

( دنه سونایقا یوج شدرگ و ایرد حطس یامد مظنمان ناسون کی ،)IOD

(7)

.تسا دنه سونایقا رد نآ اب طبترم IOD

تدش .تسا یفنم و تبثم یاهزاف یاراد IOD

برغ نیب ایرد حطس یامد نایدارگ اب

ییاوتسا دنه سونایقا بونج و

یم هداد ناشن ییاوتسا دنه سونایقا یقرش نایدارگ نیا .دوش

هب یبطقود تلاح صخاش ناونع

( مان )DMI

یماگنه .تسا هدش یراذگ هک

DMI

هدیدپ ،دشاب تبثم IOD

هک یماگنه و تبثم DMI

هدیدپ ،دشاب یفنم IOD

یم یقلت یفنم ( دوش

Saji and Yamagata., 2003

.) هک دنراد دوجو مارآ سونایقا ییاوتسا شخب شیاپ یارب صخاش نیدنچ

نآ همه یگنایم ساسارب اه یراجنهان ن

یراجنهان ًلاومعم .دنتسه نیعم هقطنم کی رد بآ حطس یامد یاه کی هب تبسن اه

هیاپ هرود 30

یم هبساحم هلاس صخاش .دنوش

Nino3.4

و ONI

جیار صخاش نیرت دادیور فیرعت یارب هک دنتسه ییاه

یاه

لا یم هدافتسا انیللا و ونین یراجنهان .دنوش

یاه

Nino3.4

ناشن ایم هدنهد مارآ سونایقا ییاوتسا شخب بآ حطس یامد نیگن

فصن هلابند هک یضرف طخ( خیرات طخ دودح زا هک تسا یم مارآ سونایقا زا و تسا أدبم راهنلا

یبونج یاکیرمآ لحاوس ات )درذگ

یم هتفرگ رظن رد .دوش

2 - 2 . یعونصم یبصع هکبش لدم (3

)ANN

لدم هکبش یاه

متسیس ،یعونصم یبصع زا هک دنتسه ییاه

دنیارف هتفرگ ماهلا هدنز تادوجوم رد یبصع یاه .دنا

هکبش یبصع یاه هب

روط هدرتسگ یا هب ناونع متسیس زا یرایسب رد ،هدننکدروآرب هدیچیپ یاه

هدافتسادروم

هتفرگ رارق رد دنا

هیلادنچ نورتپسرپ عون یدورو تشاگن یریگدای ،فده ،4

- ا اب یجورخ یدورو راشتن

هلابند قیرط زا اه هیلا زا یا

ناهنپ یاه

لیدبت زا لکشتم نزو یطخریغ یاه

یجورخ .تسا ،راد یم ار یجورخ هرگ کی اب نویسرگر هکبش کی یاه

ناوت هب تروص

طباور ( 3 ) و ( 4 ) :درک فیرعت

هطبار 4 )

ℎ_𝑗(𝑥) = 𝑡𝑎𝑛ℎ ( 𝑎_𝑗+ ∑ 𝑤_𝑖𝑗𝑥_𝑖 )

𝑖

هک ،نآ رد

𝑤_𝑖𝑗

یدورو یارب ینزو طبار ناهنپ هیلا هب ماi

و ماj 𝑣_𝑗𝑘

ناهنپ هیلا نیب ینزو هطبار یجورخ و ماj

ماk

لاثم نیا رد هک تسا k=1

یم لاعف عبات .دشاب

5 زاس ار هدیچیپ یطخریغ عباوت دروآرب یارب زایندروم یطخریغ طیحم ،tanh

یم مهارف .دنک

لاعف عباوت رفص( یرنیاب هورگ هس رد هک دنراد یفلتخم عاونا زاس

و هتسد یطخریغ و یطخ ،)یکی یدنب

یم هلمج زا ،عباوت نیا عون باختنا .دنوش .دوش هربیلاک دیاب هک تسا ییاهرتماراپ

هدایپ یارب لدم یزاس

ANN

مرن زا رازفا

MATLAB

هدش هدافتسا

.تسا

3 - 2 . نیزیب یبصع هکبش لدم 6

( )BNN

لدم یاهرتماراپ

شیپ هک یبصع هکبش یم ار دش هداد حیضوت رت

ناوت هب روظنم ضرف داجیا رد یلامتحا یاه

هداد دروم ،اه

ناکما ،نیزیب بوچراچ .تسا هدش هدافتسا اهرتماراپ نیا میظنت یارب نیزیب بوچراچ زا ،شهوژپ نیا رد .دومن میظنت ار هیلوا طیارش کی زا هدافتسا نزو عیزوت یارب

یم مهارف ،هکبش یاه یم ار طیارش یا .دنک

ناوت هب تروص هبرصحنم و درف

نزو مامت یارب ای اب ار اهرتماراپ نیسپ عیزوت هک تسا زیب هیضق ،نیزیب بوچراچ ساسا .درک فیرعت هکبش رد دوجوم یاه

هداد هب هجوت یم فیرعت ،نیشیپ عیزوت ضرف و اه

.دنک ع هکبش لدم کی یارب راتخاس اب یبص

H

هیلا ،یدورو(

ناهنپ یاه

نزو ،)یجورخ و یاه

هداد وw

شزومآ یاه زیب لومرف ،D

هب تروص هطبار ( 5 ) یم فیرعت :دوش

هطبار 3 )

𝑓_𝑘(𝑥) = 𝑏_𝑘+ ∑ 𝑣_𝑗𝑘ℎ_𝑗(𝑥)

𝑗

(8)

هطبار 5

𝑃(𝑤|𝐷. 𝐻) = 𝑃(𝐷| 𝑤. 𝐻) 𝑃(𝑤|𝐻) )

𝑃(𝐷|𝐻)

هک ،هطبار نیا رد

P(w| D. H)

یم هدناوخ(

عوقو لامتحا :دوش عوقو طرش هبw

نامزمه وD

لامتحا زا تسترابع )H

نزو نیسپ هداد نتفرگرظنرد اب اه

.لدم راتخاس و شزومآ یاه

P(D| w. H)

تسرد لامتحا زا تسترابع هداد ییامن

یاه

.لدم شزومآ یارب هدافتسادروم

P(w|H)

نزو نیشیپ ای هیلوا عیزوت رگنایب .تسا اه

P(D|H)

هداد لامتحا یاه

هدافتسادروم

یم دای تادهاشم ای دهاوش ناونع اب نآ زا هک تسا لدم رد لدم تخاس لحارم .دوش

BNN

همادا رد هک

یم حیرشت همانرب نابز اب دنوش

طیحم رد و نوتیاپ یسیون

Visual Studio

هدش ارجا و یسیوندک .دنا

4 - 2 . تسرد لامتحا ییامن

7

تسرد لامتحا لامتحا زا تسترابع ییامن

نیا هک کی هبساحم یاهرتماراپ زا یرس هداد زا یرس کی دنناوتب ،هدش

یاه

لدم رد .دنیامن دیلوت ار یتادهاشم ار ییاهرتماراپ میراد یعس ام ،نیشام یریگدای یاه

هب تسد یوگلا رگنایب هک میروایب

هداد رد دوجوم هداد .دنشاب اه

لاح ؛دنتسه تباث اه

نآ هک یط اهرتماراپ دنیارف

یم رییغت شزومآ لومرف رد .دننک

یسیون

هطبار رد هک ییاطخ عبات ،یتلاامتحا (

5 ) فیرعت هدش ار هب ناونع تسرد متیراگل یفنم یم یفرعم زیون لدم هب ییامن

.مینک

رتماراپ اب نیسوگ زیون لدم زا رگا تسرد ،مینک هدافتساβ

هطبار لکش هب ییامن (

6 ) دهاوخ فیرعت :دش

هطبار 6

𝑃(𝐷|𝑤. 𝛽. 𝐻) = 1 )

𝑍_𝐷(𝛽) 𝑒𝑥𝑝(−𝛽𝐸_𝐷)

= 1

𝑍_𝐷(𝛽) 𝑒𝑥𝑝 ( −𝛽

2∑ (𝑡^(𝑖)− 𝑦(𝑋^(𝑖); 𝑤))²

𝑁

𝑖=1

)

5 - 2 . نیشیپ عیزوت

8

تیدودحم و اهدیق ،هیلوا عیزوت کی باختنا نزو باختنا یارب ار ییاه

یم لامعا هکبش یاه اب نیسوگ عبات ًلاومعم .دنک

تقد بیرض و رفص نیگنایم ،α

هب نزو هیلوا عیزوت ناونع یم هتفرگ رظن رد اه

:زا تسترابع هک دوش

هطبار 7

𝑃(𝑤|𝛼. 𝐻) = 1 )

𝑍_𝑤(𝛼) 𝑒𝑥𝑝(−𝛼𝐸_𝑤)

= 1

𝑍_𝑤(𝛼) 𝑒𝑥𝑝 ( −𝛼

2∑ 𝑤_𝑖²

𝑁

𝑖=1

)

هب هباشم روط

𝑍_𝑤(𝑎)

لامرن تباث یزاس

و تسا

𝐸_𝑤

یم دناوت نزو نیشیپ یتلاامتحا عیزوت متیراگل .دوش هتفرگرظن رد ،اه

6 - 2 . نیسپ عیزوت

9

نزو نیسپ عیزوت ( هطبار زا اه

8 هب ) :زا تسترابع هک دمآ دهاوخ تسد

هطبار 8 )

𝑃(𝑤|𝛼. 𝛽.𝐻) = ¹

𝑍(𝛼.𝛽)exp(−(𝛼𝐸_𝑤+ 𝛽𝐸_𝐷)) = ¹

𝑍_𝑀(𝛼.𝛽)exp(−𝑀(𝑤)).

یارب صخشم ریداقم باختنا اب 𝛼

و 𝛽

یم نزو نیرتهب ناوت هب ار اه

هنیمک هلیسو نیسپ لامتحا متیراگل یزاس

𝑀(𝑤)

سپ متیروگلا زا هدافتسا اب و ( درک ادیپ ،اطخ راشتنا

Mbuvha et al., 2017

لکش رد .) (

1 ) لدم راتخاس ، یاه

ANN

و

لباقBNN

.تسا هدهاشم

(9)

Figure 1. Architecture of (a) neural networks (NNs) and (b) Bayesian neural network (BNNs).

7 - 2 . یبصع جاتنتسا هناماس -

راگزاس یزاف 10

( ANFIS )

ار یدورو رادرب رد دوجوم ریداقم هک تسا یشور یزاف جاتنتسا ساسارب

هعومجم رادرب رد یریداقم هب نیناوق زا یا

یم لیدبت یجورخ هجرد هرازگ کی هب ،یرنیاب درکیور فلاخ رب درکیور نیا رد .دنک

یم قلاطا تیوضع زا یا جاتنتسا .دوش

یزاف دنیارف لومرف درکیور نیا زا هدافتسا اب .تسا یزاف قطنم زا هدافتسا اب یجورخ کی هب یدورو کی زا تشاگن یدنب

یم هقبط ،وگلا صیخشت لئاسم زا یرایسب ناوت شیپ و یدنب

.درک هدافتسا ینیب دنیارف

،تیوضع عباوت لماش یزاف جاتنتسا

رگا نیناوق و یقطنم یاهدرگلمع -

یم هاگنآ دشاب (

Rubaai et al., 2008

هب .) یزاف جاتنتسا متسیس عون ود یلک روط

( سا متسیس زا دنترابع ود نیا هک دراد دوجو )FIS

زا شهوژپ نیا رد هک ونگوس یزاف جاتنتسا متسیس و ینادمم یزاف جاتنت

هدش هدافتسا ونگوس متسیس

رد .تسا تباث ای و یطخ یجورخ تیوضع عبات ،یگاکات ونگوس یزاف جاتنتسا متسیس رد .تسا

هدعاق ره یجورخ درکیور نیا هب

تروص هطبار ( 9 ) یم :دشاب

هطبار 9 )

𝐼𝑓 𝑥 𝑖𝑠 𝐴 𝑎𝑛𝑑 𝑦 𝑖𝑠 𝐵 𝑇ℎ𝑒𝑛 𝑧 = 𝑝𝑥 + 𝑞𝑦 + 𝑟

،نآ رد هک 𝐴

و 𝐵

هعومجم ،)تیوضع عباوت( یزاف یاه 𝑧

و هدعاق یجورخ ،𝑝

𝑞

و 𝑟

لدم رد .دنتسه تباث بیارض

ANFIS

هب یعونصم یبصع هکبش تیلباق زا هدعاق ره نزو نییعت روظنم (

هدش هتفرگ هرهب )ANN

نزو ات تسا هب اه

تروص

لدم رد تهج نیا زا راگزاس هژاو عقاو رد .دنوش نییعت و باختنا هنیهب

ANFIS

هدش هدناجنگ

،صاخ یدورو ره اب هک تسا

نزو یم رییغت لدم یجاتنتسا متسیس رد اه هب دناوتب لدم ات دبای

قیقد روط شیپ ار یجورخ رت ره هنیهب نزو تیاهن رد ات دنک ینیب

هدعاق لکش رد .دوش نییعت 2

هنومن ، لدم کی زا یا

ANFIS

.تسا هدش هداد ناشن هیلا جنپ اب ونگوس عون زا

یزاف لوا هیلا رد هداد یزاس

یم تروص تیوضع عباوت زا هدافتسا اب اه هرگ یمامت هیلا نیا رد .دریگ

و هدوب یقیبطت اه

یجورخ یدورو تیوضع هجرد هیلا نیا یاه یم اه

،مود هیلا .دشاب

هرگ هک تسا نیناوق هب طوبرم هیلا تباث هیلا نیا یاه

هرگ نیا .دنتسه دامن اب اه

∏

هدش هداد ناشن هرگ نیا .دنا

ار لصاح و هدرک برض مه رد ار یدورو لانگیس ود اه هب

ناونع

یم هکبش لیوحت یجورخ لانگیس .دهد

هرگ نیا یدورو یاه وت زا کی ره اب یدورو یراگزاس نازیم عقاو رد اه

عبا

یجورخ و تیوضع نآ

اه .تسا نیناوق زا کی ره هب طوبرم نزو

(10)

Figure 2. ANFIS structure derived from two inputs-one output first-order Sugeno FIS

هرگ لامرن( موس هیلا یاه هرگ .دنتسه تباث زین )یزاس

دامن اب هیلا نیا یاه N

هدش هداد ناشن هرگ نیا هفیظو .دنا

اه

هرگ .تسا یزاف نیناوق زا کی ره هدشدرادناتسا نزو هبساحم لامرن نزو مراهچ هیلا یاه

ار یزاف نیناوق زا کی ره هدش

یم برض نوناق نآ هرخؤم شخب یجورخ رد .دننک

دامن اب و تسا تباث و دراد هرگ کی اهنت یجورخ هیلا ای مجنپ هیلا

S

هداد ناشن تسا هدش

لانگیس هیلا نیا رد . و هدش عمج مراهچ هیلا زا یجورخ یاه

هب ناونع هداد هکبش لیوحت یجورخ

یم هدایپ یارب .دوش لدم یزاس

ANFIS

مرن زا رازفا

MATLAB

هدافتسا تسا هدش .

2-8 . یفرعم شیپ یاهوگلا نایرج ینیب

،دنویپرود یاهوگلا باختنا اب هطبار رد هب

لیلد رثؤم ات هدش شلات ،اهوگلا نیا یلااب دادعت اب ناریا روشک رب اهوگلا نیرت

،نیشیپ تاقیقحت هجوت هدافتسادروم

اتسار نیا رد .دنریگب رارق ،

هُن هداد هارمه هب یمیلقا صخاش نایرج و شراب یاه

اب دس هب یدورو ریخأت

ات شش ،ینامز ماگ هب

راک هتفرگ تسا هدش بسانم باختنا یارب .

شیپ نیرت ینیب

هدننک شور زا اه

یعطاقت یگتسبمه 11

هتفرگ هرهب هدش

لودج رد نآ جیاتن هک 2

تسا هدمآ ره یگتسبمه نازیم شور نیا رد .

زا کی

د دس هب یدورو نایرج اب اهرتماراپ هبساحم ،هدنیآ هام ر

تسا هدش

یم ناشن هک هداد نایم رد هک دهد

،یهاگتسیا یاه

هتشذگ هام ود و کی رد نایرج و شراب شیب

رت صخاش نایم رد .دنراد دعب هام نایرج اب ار یگتسبمه نی ،زین یمیلقا یاه

صخاش PDO

ینامز ماگ ود اب ریخأت

صخاش ،

Jones NAO

اب راهچ ینامز ماگ ریخأت

صخاش ، ONI

ینامز ماگ شش اب

ریخأت صخاش و

Nino3.4

،لبق هام شیب رت هداد اب ار یگتسبمه نی .دنداد ناشن هدنیآ هام نایرج یاه

Table 2. Results of the Cross-Correlation

Time Rainfall Inflow Teleconnection indices

Sira Shahrstank Nesa Average Sira NAO PDO PNA WP Jones NAO EA/WR DMI ONI Nino 3.4 t 0.40 0.45 0.42 0.45 0.71 0.03 0.22 0.03 0.02 -0.09 -0.01 0.07 0.04 0.40 t-1 0.47 0.46 0.47 0.48 0.36 0.05 0.27 0.07 0.03 0.02 0.05 0.04 0.06 0.36 t-2 0.42 0.38 0.44 0.43 -0.10 0.00 0.21 0.05 0.04 0.16 0.06 0.01 0.08 0.20 t-3 0.39 0.28 0.33 0.34 -0.29 0.03 0.15 0.05 0.05 0.21 0.04 0.01 0.08 0.02 t-4 0.30 0.23 0.27 0.27 -0.33 0.00 0.07 0.09 0.02 0.20 0.07 0.04 0.08 0.08 t-5 0.20 0.18 0.21 0.20 -0.31 0.03 -0.01 0.08 0.02 0.11 0.09 0.06 0.15 0.10

رثؤم صخاش ،یعطاقت یگتسبمه جیاتن هب هجوت اب شیپ یاهویرانس و باختنا

لودج قبط نایرج ینیب (

3 ) یحارط

.دندش هب روط ،اهدس هب یدورو نایرج رب دنویپرود یاهوگلا رثا یبایزرا یارب یلک هس

هتفرگرظنرد ویرانس هتسد تسا هدش

:زا دنترابع هک