Presenting the Development Model for the Organizational Capabilities of the Iraqi Kurdistan’s Ministry of Education using Grounded Theory

(1)

Presenting the Development Model for the Organizational Capabilities of the Iraqi Kurdistan’s Ministry of Education using

Grounded Theory

Ako Abdul Majed Saeed^*

*Corresponding Author, Ph.D. Candidate, Department of Public Administration, Alborz Campus, University of Tehran, Tehran, Iran. E-mail: [email protected]

Mojtaba Amiri

Associate Prof., Department of Leadership and Human Capital, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran. E-mail: [email protected]

Seyed Reza Seyed Javadin

Prof., Department of Business Management, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran. E-mail: [email protected]

Rasool Norouzi Seyed Hosseini

Associate Prof., Department of Sports Management, Faculty of Human Sciences, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran. E-mail: [email protected]

Abstract

Objective

The main purpose of this research is to provide a model for the development of organizational capabilities of the Ministry of Education of the Kurdistan Region, Iraq.

Specific goals of credibility include identifying the main organizational capabilities;

determining the stages of development of organizational capabilities; determining the main organizational capabilities development axis; determination of logic and background of the main organizational capabilities development model in the Kurdistan Regional Education System.

Methods

According to the purpose of the research, the present study was conducted through a qualitative and exploratory method. the data were coded and then analyzed based on the grounded theory strategy and the emergent Glaser approach. The required data were collected through snowball sampling and based on in-depth interviews and forming focus groups with experts. The research was conducted with 13 individuals and four focus groups comprised of consultants, general managers, and experts of the Ministry of Education of Iraqi Kurdistan.

(2)

Results

The coding resulted in 18 main capability components and four levels of organizational capabilities. The results also showed that stages of human capabilities development include four cyclical stages. Finally, two axes were identified for the development of organizational capabilities in the education of the Kurdistan Region, which included five main components.

Conclusion

The study of the relationships of identified organizational capabilities indicated that the organizational capabilities of the Ministry of Education in the Kurdistan region of Iraq include basic capabilities, strategic capabilities, empowering capabilities, and operational capabilities. Also, the findings showed the stages of developing organizational capabilities as setting goals and requirements, evaluating goals and prioritizing, executing and implementing the program, and re-planning and future integrations. In this research, two axes were identified for the development of organizational capabilities in education in the Kurdistan region, including freedom and opportunity. Both axes i.e., freedom and opportunity proved to be effective in the cycle of development of organizational capabilities and in increasing the level of organizational capabilities. Based on the organizational capabilities development model, the policymakers and general managers can set strategic plans and finally realize human development tools and goals in the educational dimension the of Kurdistan Region. The Ministry of Education of the Kurdistan Region of Iraq needs to consider different levels of organizational capabilities and use this model for its development and in the appropriate contexts and structures of this model. To develop organizational capabilities in the Kurdistan Region education system, it is vital to identify and nurture effective talents and capacities by adopting policies and determining appropriate structures, and providing desirable environments and contexts. In this regard, the main task is for the Ministry of Education to consider these capabilities and provide appropriate infrastructures and structures for their development.

Keywords: Development, Organizational capability, Qualitative method, Grounded theory, Fundamental capabilities.

Citation: Saeed, Ako Abdul Majed; Amiri, Mojtaba; Seyed Javadin, Seyed Reza & Norouzi Seyed Hosseini, Rasool (2023). Presenting the Development Model for the Organizational Capabilities of the Iraqi Kurdistan’s Ministry of Education using Grounded Theory. Journal of Public Administration, 15(2), 319-343. (in Persian)

Journal of Public Administration, 2023, Vol. 15, No.2, pp. 319-343 Received: December 18, 2022

Published by University of Tehran, Faculty of Management Received in revised form: February 14, 2023 https://doi.org/10.22059/JIPA.2023.352465.3265 Accepted: February 15, 2023

Article Type: Research Paper Published online: July 05, 2023

(3)

ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻪﻌﺳﻮﺗ لﺪﻣ ﻪﺋارا شزﻮﻣآ ترازو ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻫ

قاﺮﻋ نﺎﺘﺳدﺮﻛ ﻢﻴﻠﻗا شروﺮﭘو ﺎﺑ

يرﻮﺌﺗ دﺪﻧاﺮﮔ زا هدﺎﻔﺘﺳا

ﺪﻴﻌﺳ ﺪﻴﺠﻤﻟاﺪﺒﻋ ﻮﻛﺎﺋ

*

،لﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﺴﻳﻮﻧ ،يﺮﺘﻛد يﻮﺠﺸﻧاد

هوﺮﮔ ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ناﺮﻳا ،ناﺮﻬﺗ ،ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ،زﺮﺒﻟا ﺲﻳدﺮﭘ ،

. ﻪﻣﺎﻧﺎﻳار :

[email protected]

يﺮﻴﻣا ﻲﺒﺘﺠﻣ

،رﺎﻴﺸﻧاد ﻲﻧﺎﺴﻧا ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ و يﺮﺒﻫر هوﺮﮔ ناﺮﻳا ،ناﺮﻬﺗ ،ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ هﺪﻜﺸﻧاد ،

[email protected]

ﻦﻳداﻮﺟﺪﻴﺳ ﺎﺿرﺪﻴﺳ

،دﺎﺘﺳا ﻲﻧﺎﮔرزﺎﺑ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ هوﺮﮔ ،

ﺪﻣ هﺪﻜﺸﻧاد ﻳ

ﺮ ﻳ ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﺖ ناﺮﻳا ،ناﺮﻬﺗ ،

[email protected]

لﻮﺳر ﻧ زورﻮ ي ﺳ ﻴ ﺴﺣﺪ ﻴ ﻨ ﻲ

رﺎﻴــﺸﻧاد ﺪــﻣ ، ﻳ ﺮ ﻳ ــﺷزرو ﺖ ﻲ ﺑﺮﺗ هوﺮــﮔ ، ــﻴ

ﺖ ﻧﺪــﺑ ﻲ

ﻧﺎــﺴﻧا مﻮــﻠﻋ هﺪﻜــﺸﻧاد ، ﻲ

ﺑﺮﺗ هﺎﮕــﺸﻧاد ، ــﻴ

سرﺪــﻣ ﺖ ناﺮــﻳا ،ناﺮــﻬﺗ ،

. ﻪــﻣﺎﻧﺎﻳار :

[email protected]

هﺪﻴﻜﭼ فﺪﻫ : ﻦﻳا ﻲﻠﺻا فﺪﻫ ﺶﻫوﮋﭘ

ﻌﺗ ﻴﻴ ﻦ ﻪﻔﻟﺆﻣ ﺎﻫ ي ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﺎﻫ ي ﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻲ ﻦﻴﺑ ﻂﺑاور ، ﻦﻳا

ﻪﻔﻟﺆﻣ ﺎﻫ ﺖﻳﺎﻬﻧ رد و

، لﺪﻣ ﻪﺋارا ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻠﺑﺎﻗ ـﻴ ﺖ ﺎـﻫ ي

ﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻲ ترازو آ شزﻮﻣ قاﺮﻋ نﺎﺘﺳدﺮﻛ شروﺮﭘو ﺖﺳا

.

شور : فﺪﻫ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺶﻫوﮋﭘ

، ﻪﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا ﻲﻔﻴﻛ شور

و ﻫﺎﻣ ﺎﺑ ﻴ ﻲﻓﺎﺸﺘﻛا ﺖ ﺖﺳا هﺪﺷ اﺮﺟا

. ﮋﺗاﺮﺘـﺳا زا ي

رﻮـﺌﺗ دﺪـﻧاﺮﮔ ي

ور ، ﻳ دﺮـﻜ

هﺪﻧﻮﺷﺮﻫﺎﻇ )

ﻠﮔ ﻴ رﺰ ( هداد ﺪﻌﺑ و يراﺬﮔﺪﻛ ﺎﻫ ﺰﺠﺗ

ﻳ ﻪ ﻠﺤﺗو ﻴ ﻞ ﺪﺷ ﺪﻧ . هداد يﺎﻫ ﺶﻫوﮋﭘ ﻪـﻧﻮﻤﻧ شور ﻖﻳﺮﻃ زا

ﻪـﻟﻮﻠﮔ يﺮـﻴﮔ

ﺮـﺑ و ﻲـﻓﺮﺑ سﺎـﺳا

ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ هوﺮﮔ ﻞﻴﻜﺸﺗ و ﻖﻴﻤﻋ يﺎﻫ

ﻊﻤﺟ ،نﺎﺼﺼﺨﺘﻣ ﺎﺑ ﻲﻧﻮﻧﺎﻛ يﺎﻫ ﺪﺷ يروآ

. ﺎﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا رد 13

ﺐﻟﺎﻗ رد ﺮﻔﻧ 4

هوﺮﮔ ﻲﻧﻮﻧﺎﻛ ﻞﻜﺸﺘﻣ ، زا

ترازو نﺎﮔﺮﺒﺧ و ﻞﻛ ناﺮﻳﺪﻣ و ناروﺎﺸﻣ شزﻮﻣآ

قاﺮﻋ نﺎﺘﺳدﺮﻛ ﻢﻴﻠﻗا شروﺮﭘو ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ

ﺖﻓﺮﮔ ترﻮﺻ .

ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺎﻫ : ﻪﺑ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺖﺳد يراﺬﮔﺪﻛ زا هﺪﻣآ ﺎﻫ

، ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ ﻪﺑ 18

ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻲﻠﺻا ﻪﻔﻟﺆﻣ و ﺎﻫ

4 ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ زا ﺢﻄﺳ

ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ يﺎـﻫ ﺪـﻴﻣﺎﺠﻧا

. ﻦﻴـﻨﭽﻤﻫ

ﻌﺳﻮﺗ ﻞﺣاﺮﻣ ﻪﻛ داد نﺎﺸﻧ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻪ

ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻲﻧﺎﺴﻧا يﺎﻫ ﺮﺑ ﻞﻤﺘﺸﻣ ،

4 ﻪﺧﺮﭼ ﻪﻠﺣﺮﻣ ﺖﺳا يا

. ،ﺖـﻳﺎﻬﻧ رد 2

ﻪﻌـﺳﻮﺗ ياﺮـﺑ رﻮـﺤﻣ ﻠﺑﺎﻗ

ـﻴ ﺖ ﺎـﻫ ي

شزﻮﻣآ رد ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺪﺷ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ نﺎﺘﺳدﺮﻛ ﻢﻴﻠﻗا شروﺮﭘو

.

ﻪﺠﻴﺘﻧ يﺮﻴﮔ : ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ تﺎﻃﺎﺒﺗرا ﻲﺳرﺮﺑ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻫ

ﻠﺑﺎﻗ ﻪﻛ داد نﺎﺸﻧ هﺪﺷ ﻴ

ﺖ شزﻮﻣآ ترازو ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻫ ﻠﻗا شروﺮﭘو

ﻴ ﻢ ﻛ نﺎﺘﺳدﺮ

قاﺮﻋ ترﺎﺒﻋ زا ﺪﻧا : ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﻨﺑ ﺖ ﻴ دﺎ ي ﻠﺑﺎﻗ ، ﻴ ﺖ ﮋﺗاﺮﺘﺳا ﻳ ﻚ ﻠﺑﺎﻗ ، ﻴ ﻠﺑﺎﻗ و زﺎﺳﺪﻨﻤﻧاﻮﺗ ﺖ ﻴ

ﻠﻤﻋ ﺖ ـﻴ ﺗﺎ ﻲ . ـﻨﭽﻤﻫ ﻴ ﻦ ﻳ ﻪـﺘﻓﺎ ﺎـﻫ

ﻪﻌـﺳﻮﺗ ﻞـﺣاﺮﻣ ﻪـﻛ داد نﺎـﺸﻧ

ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻫ ترﺎﺒﻋ

زا ﺪﻧا : ﻦﻴﻴﻌﺗ فﺪﻫ ﺎﻫ ﻲﺑﺎﻳزرا ،تﺎﻣاﺰﻟا و فﺪﻫ

ﺎﻫ و ﻮﻟوا ﻳ ﺖ راﺬﮔ و اﺮﺟا ،ي ﭘﻴ هدﺎ زﺎـﺳ و ،ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ي ﺎﻧﺮﺑ

ﻪـﻣ ر ـﻳ ﺰ ي دﺪـﺠﻣ و

مﺎﻏدا ﺎﻫ ﻲﺗآ ي . ﻦﻳا رد ﺶﻫوﮋﭘ رﻮﺤﻣ ود ، ﺖﺻﺮﻓ و يدازآ ﻪﻌﺳﻮﺗ ياﺮﺑ

ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﺎﻫ شزﻮﻣآ رد ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ي

ﺪـﺷ ﻲﻳﺎـﺳﺎﻨﺷ نﺎﺘـﺳدﺮﻛ ﻢﻴـﻠﻗا شروﺮﭘو .

ﺖﺻﺮﻓ و يدازآ رﻮﺤﻣ ودﺮﻫ

، ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻞﺣاﺮﻣ ﻪﺧﺮﭼ رد ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺢﻄﺳ نﺪﺷ ناواﺮﻓ و ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻫ

ﺗ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻫ ﺄ

راﺬﮔﺮﻴﺛ ﺖﺳا .

وﺪﻴﻠﻛ هژا ﺎﻫ : ،يرﻮﺌﺗ دﺪﻧاﺮﮔ ،ﻲﻔﻴﻛ شور ،ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ،ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻠﺑﺎﻗ

ﻴ ﺖ ﺎﻫ يدﺎﻴﻨﺑ ي .

دﺎﻨﺘﺳا : ،ﺪﻴﻌﺳ ﺪﻴﺠﻤﻟاﺪﺒﻋ ﻮﻛﺎﺋ

،يﺮﻴﻣا ؛ ﻲﺒﺘﺠﻣ

؛ ﻦﻳداﻮﺟﺪﻴﺳ

، ﺎﺿرﺪﻴﺳ و ﻧ زورﻮ ي ﺳ ﻴ ﺴﺣﺪ ﻴﻨ ﻲ ، لﻮﺳر ) 1402 .(

ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻪﻌﺳﻮﺗ لﺪﻣ ﻪﺋارا يﺎـﻫ

شزﻮﻣآ ترازو ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻢﻴﻠﻗا شروﺮﭘو

قاﺮﻋ نﺎﺘﺳدﺮﻛ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ

يرﻮﺌﺗ دﺪﻧاﺮﮔ ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ.

، 15 ) 2 ( ، 319 - 343 .

،ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ 1402

هرود ، 15 هرﺎﻤﺷ ، 2

، ﺺﺻ . 319 - 343 ﺦﻳرﺎﺗ

رد ﻳ ﺖﻓﺎ : 27 / 09 / 1401

ﺮﺷﺎﻧ : ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد

ﺶﻳاﺮﻳو ﺦﻳرﺎﺗ : 25 / 11 / 1401

ﻪﻟﺎﻘﻣ عﻮﻧ : ﻲﺸﻫوﮋﭘ ﻲﻤﻠﻋ

ﺦﻳرﺎﺗ ﺬﭘ ﻳ شﺮ : 26 / 11 / 1401

نﺎﮔﺪﻨﺴﻳﻮﻧ© ﺘﻧا ﺦﻳرﺎﺗ

رﺎﺸ : 14 / 04 / 1402

doi: https://doi.org/10.22059/JIPA.2023.352465.3265

(4)

ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻪﻌﺳﻮﺗ لﺪﻣ ﻪﺋارا شزﻮﻣآ ترازو ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻫ

ﻢﻴﻠﻗا شروﺮﭘو /...

نارﺎﻜﻤﻫ و ﺪﻴﻌﺳ

320

ﻪﻣﺪﻘﻣ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ دﻮﺒﻬﺑ و ﻪﻌﺳﻮﺗ

، زوﺮﻣا ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻢﻬﻣ ﻞﺋﺎﺴﻣ زا ﻲﻜﻳ ا

ﺖﺳ . ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻊﺑﺎﻨﻣ و ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ

، ود

عﻮﺿﻮﻣ ﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻪ ﻌﻗاﻮـﻣ رد و ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻢﻫ ﻲ

ﻪـﺑ ﺎـﺟ حﺮـﻄﻣ ﺮﮕﻳﺪـﻜﻳ ي ـﻣ

ﻲ ﺪﻧﻮـﺷ ﻣ ﺎـﻣا ؛ زا ﻲـﻜﻳ ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ ﻊﺑﺎـﻨ لﻮـﺻا

و

ﻮﻘﺗ ﻳ ﺖ هﺪﻨﻨﻛ ﺎﻫ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ي ﺖﺳا

. ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺎﻫ لﻮﺻا نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﻫد ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻪﻛ ﻪﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ﺎﻫ ﻚـﻤﻛ ﻲـﻣ ﺪـﻨﻨﻛ ﺎـﺗ ﺶـﻧاد

طﻮﺑﺮﻣ ﻪﺑ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ يﺎﻫ ﻲﻋﻮﻨﺘﻣ زا ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﺎﻫ ار ياﺮﺑ فاﺪﻫا ﻪﭼرﺎﭙﻜﻳ يزﺎﺳ دﺮﮔ ﻢﻫ ﺪﻧروﺎﻴﺑ )

1تﺎﺑ ، 2000 ( .

تﺎﻴﺑدا رد ﺪﻣ

ﻳ ﺮ ﻳ ﺖ ﺮﺑ ﺎﻀﻓ ﻳ ﻞ ﺎﻗ ﻠﺑ ﻴ ﺖ ﺎﻫ ي ﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻲ ﻪﺑ ﺰﻣ ﺪﻨﻤﺷزرا ﻊﺒﻨﻣ ناﻮﻨﻋ ـﻳ

ﺖ ﺘﺑﺎـﻗر ﻲ ﺪـﻴﻛﺄﺗ و ـﻳ هﮋ ا ي ـﻣ ﻲ دﻮـﺷ ؛

ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ عﻮﺿﻮﻣ ﻚﻳ ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ رد ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻫ ﻤﻫاﺎﺑ

ﻴ ﺖ ﺪﻨﺘﺴﻫ . اﺮﺑ شﻼﺗ رد ي

ﺿﻮﺗ ﻴ ﺢ اﻳ ﻪﻜﻨ ﻠﺑﺎﻗ ﻪﻧﻮﮕﭼ ﻴ

ﺖ ﺎﻫ ي

ﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻲ ﺘﺳد ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﻴ

ﺑﺎ ﻲ نﺎﻣزﺎﺳ ﺰﻣ ،ﺮﺗﺮﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻪﺑ ﺎﻫ ﻳ

ﺖ ﺘﺑﺎﻗر ﻲ ﻳﺎ ﺎﭘ ﺪﺷر ﻳ راﺪ ـﻣ ﻲ

،دﻮـﺷ ﻫﺎـﻔﻣ زا ﻴ ﻢ ـﻧاواﺮﻓ ﻲ هدﺎﻔﺘـﺳا

ﻣ ﻲ ﺪﻨﻛ . ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﺎﻫ ي ﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻲ ﻣ ار ﻲ ناﻮﺗ ﻪﺑ ﻛﺮﺗ ناﻮﻨﻋ ﻴ

ﺐ ﺻﺎﺧ ﻲ ترﺎﻬﻣ زا ﺎﺷ ،ﺎﻫ ﻳ ﮕﺘﺴ ﻲ

،ﺎﻫ لاور ،ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺎﺘﻓر و ﺎﻫ

ﺎﻫر ي ـﻳ ﻚ

ﻣ ردﺎﻗ ار نآ ﻪﻛ دﺮﻛ كرد نﺎﻣزﺎﺳ ﻲ

دزﺎﺳ ﺎﺗ ﻳ ﻚ ﻟﺎﻌﻓ ﻴ ﺖ ﺷور ﻪﺑ ار ﻲ ﻞﺑﺎﻗ اﺮﺑ دﺎﻤﺘﻋا ي ﺘﺳد ﻴ ﺑﺎ ﻲ ﻪﺑ ﻳ ﻚ ﺘﻧ ﻴ ﻪـﺠ ﻌﺗ ﻴـﻴ ﻦ هﺪـﺷ

) ﺎﺿر ﻳ ﺖ ﺶﺨﺑ ( ﺪﻫد مﺎﺠﻧا )

ﻟ ﺮﮕﻨﻳﺮﻴ ﮓﻧاژ و ،2

2021 : 2 ( .

رﺎﻴﺴﺑ ﻲﺷزﻮﻣآ يﺎﻫدﺎﻬﻧ رد عﻮﺿﻮﻣ ﻦﻳا ﺖﻴﻤﻫا ﮓﻧرﺮﭘ

ﺮﺗ ﺖﺳا . شزﻮﻣآ ترازو نﺎﺘـﺳدﺮﻛ ﻢﻴـﻠﻗا شروﺮـﭘو

ﻪـﺑ ناﻮـﻨﻋ

ﻂﺧ ،نﺎﺘﺳدﺮﻛ ﻢﻴﻠﻗا شروﺮﭘ شزﻮﻣآ هزﻮﺣ راﺬﮔ ﻲﺸﻣ ﻟﻮﺌﺴﻣ

ﻴ ﺖ شزﻮﻣآ ﺪﺷر شروﺮﭘو

ﻞـﺴﻧ ﺎـﻫ ﻲﮔﺪـﻧز ﺖـﻴﻔﻴﻛ و هﺪـﻨﻳآ ي

ا ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا و يدﺮﻓ ﺖﺳا ﻪﻌﻣﺎﺟ داﺮﻓ

. و نﺎﺘـﺳدﺮﻛ ﻢﻴـﻠﻗا ﺖـﻣﻮﻜﺣ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ دﻮﺟﻮﻣ ﺖﻴﻌﺿو ﻲﺳرﺮﺑ ﻪـﺑ

و ـﻳ هﮋ ترازو

شزﻮﻣآ نﺎﺸﻧ شروﺮﭘو ﻣ

ﻲ ﺪﻫد

ﺖـﺳا ﻪﻌـﺳﻮﺗ رد يو ﺶـﻘﻧ و ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻪﺑ ﻦﻳﻮﻧ هﺎﮔﺪﻳد ﺎﺑ ﺐﺳﺎﻨﺘﻣ لﺪﻣ ناﺪﻘﻓ ، .

ﺎـﺑ

ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺐﺴﻛ و ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ تروﺮﺿ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ هار و ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻫ

ﻌﺳﻮﺗ يﺎﻫرﺎﻛ ﺔ

ﺑﺎﻗ شزﻮـﻣآ ترازو رد ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺖﻴﻠ شروﺮـﭘو

ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ لﺪـﻣ ﻪـﺋارا ﻪـﺑ ﻪـﻛ ﺖـﺳا هدﻮـﺑ ﻦـﻳا ﺮـﺑ شﻼـﺗ ﺶﻫوﮋـﭘ ﻦـﻳا رد ،قاﺮﻋ نﺎﺘﺳدﺮﻛ ﻢﻴﻠﻗا ترازو ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ يﺎـﻫ

شزﻮﻣآ ﻢﻴﺑﺎﻴﺑ ﺖﺳد قاﺮﻋ نﺎﺘﺳدﺮﻛ ﻢﻴﻠﻗا شروﺮﭘو .

نﺎﻴﺑ ﻪﻠﺌﺴﻣ

،هزوﺮﻣا نﺎﻣزﺎﺳ ﺎﻫ رد ﻪﻤﻫ ﺎﺟ ﺪﻧراد رﻮﻀﺣ

؛ ﺎﻣا ﻌﺳﻮﺗ ﺔ نآ ﺎﻫ ﺮﻴﺧا نﺮﻗ ﺪﻨﭼ ﻲﻃ

، و ﻲﺠﻳرﺪﺗ ًﻼﻣﺎﻛ ﺑ

ﻲ اﺪﺻوﺮﺳ ﻪـﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ

و ﺖـﺳا هدﺮﻜﻧ ﺐﻠﺟ دﻮﺧ ﻪﺑ ار ﻲﺴﻛ ﻪﺟﻮﺗ .

ﺶـﺨﺑ ﻪـﻤﻫ رد ﻲـﺘﻟود ﻲـﺳاﺮﻛورﻮﺑ شﺮﺘـﺴﮔ ﻲﻨﻳﺰﮕﻳﺎـﺟ و يدﺎـﺼﺘﻗا يﺎـﻫ

ﺖﻛﺮﺷ گرﺰﺑ يﺎﻫ ﻪﺑ

ﺎﺟ ﺖﻛﺮﺷ ي ،ﻲﮔداﻮﻧﺎﺧ ﻚﭼﻮﻛ يﺎﻫ

» ﻲﺑﻼﻘﻧا

« ﺎـﺗ ﻲﺴﻛ ﺮﺘﻤﻛ ﻪﻛ هدروآ دﻮﺟو ﻪﺑ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا رﺎﺘﺧﺎﺳ رد

ﺳا هدﺮﻛ ﻪﺟﻮﺗ ﺮﺧاوا ﻦﻴﻤﻫ ﺖ

. ﻂﻠﺴﺗ نﺎﻣزﺎﺳ ﺎﻫ مﺎﻤﺗ ﺮﺑ ﻪﺒﻨﺟ ﺎﻫ ﺖﻴﻤﻫا ﺮﺑ ﻲﻠﻴﻟد ،ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲﮔﺪﻧز ي نآ

ﺖﺳﺎﻫ . ﺮـﮕﻳد ﻞﻴﻟد

نﺎﻣزﺎﺳ ﺖﻴﻤﻫا نﺎﻣزﺎﺳ زا ﺖﺒﺤﺻ رد ﻪﻛ ﺎﻫ

ﺎﻫ ﻪﺑ رﻮﻃ رﺮﻜﻣ ﺚﺤﺑدرﻮﻣ راﺮﻗ

ﻣ ﻲ ﮔ ﻴ دﺮ

، نﺎﻣزﺎﺳ ندﺮﻛ حﺮﻄﻣ ﻪـﺑ

ناﻮـﻨﻋ ﺄـﺸﻨﻣ

ﺖﺳا هدروآ هﻮﺘﺳ ﻪﺑ ار ﻲﻧﻮﻨﻛ ﻊﻣاﻮﺟ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﺗﻼﻜﺸﻣ زا يرﺎﻴﺴﺑ )

تﺎﻜﺳا ،3

1398 .(

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــ

1. Bhatt

2. Leiringer & Zhang 3. Scott

(5)

321 ،ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ

1402 هرود ، 15 ﺷ ، هرﺎﻤ 2

نﺎﺸﻧ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﻣ

ﻲ ﺪﻫد ﻪﻛ هﺮﻬﺑ نﺎﻣزﺎﺳ يرو فاﺪﻫا ﻪﺑ نﺪﻴﺳر و هﺪﻣآ ﻦﻴﻳﺎﭘ ﻲﺘﻟود يﺎﻫ

هﺎﺗﻮﻛ راﺮـﻗ ﺖـﻳﻮﻟوا رد تﺪﻣ

ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺖﺳا نﺎﻣزﺎﺳ رد ﺎﻫرﺎﻛ ، ﻲﺘﻟود يﺎﻫ

ﻪﺑ

ُﻛ ﺪﻨ ي ﻲﻣ ﺶﻴﭘ نﺎﻣزﺎﺳ زا ﻲﺧﺮﺑ ناﺮﻳﺪﻣ و دور ﺎﻫ

، ﻖﻘﺤﺗ ار دﻮـﺧ ﺪـﺣاو فاﺪﻫا

نآ ﻒﻴﻠﻜﺗ ﻊﻓر ﺪﺣ رد ﻢﻫ

، رﺪﺻ رد ﺖﻳﻮﻟوا ﻲﻣ راﺮﻗ دﻮﺧ يرﺎﻛ ﺪﻨﻫد

) ﺎﻧاد ﻲﻳ دﺮﻓ يﺪﻤﺣا و ﺮﮔزﺮﺑ ، ،

1394 ( .

ور ﻳ ﺎﻫدﺮﻜ ي زﻮﺣ رد ﺮﺻﺎﻌﻣ ة

ﮋﺗاﺮﺘﺳا ي

، ﻐﺗ ﺪﻫﺎﺷ ﻴﻴ ﺮ ﻠﺤﺗ زا ﻴ ﻞ ﻧ ـﻴ وﺮ ي ﺘﺑﺎـﻗر ﻲ ـﻨﺘﺒﻣ ﻲ

ـﻠﺧاد ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﻪـﺑ ﺖﻌﻨـﺻ ﺮـﺑ ﻲ

نﺎﻣزﺎﺳ ﺿﻮﺗ رد ﺎﻫ ﻴ

ﺢ ﺰﻣ ﻳ ﺖ ﺎﻫ ي نﺎﻣزﺎﺳ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺎﻫ

. ا رد ﻳ ﻦ ور ﻳ

،دﺮﻜ ﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺮﻫ ﻲ ﻠﺑﺎﻗ و ﻊﺑﺎﻨﻣ زا ﻞﻜﺸﺘﻣ ﻴ

ﺖ ﺎﻫ ﻲﻳ

ﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﻲ

دﻮﺷ نﺎﻣزﺎﺳ نآ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻪﻛ ﺎﻫ

قﻮﻘﺣ ﻣ ﻲ ﮔ ﻴ ﺪﻧﺮ .

نﺎﻣزﺎـﺳ ﺶـﻘﻧ ،ﻞﺻا رد

ﻪـﺑ و ﻪﻌـﺳﻮﺗ رد ﺎـﻫ ﮔرﺎـﻛ

ﻴ ﺮ ي

ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﺎﻫ ي ﻤﻛ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻴ

،بﺎ ﻪﺑ ﻪﻛ ﺘﺣار ﻲ ﻠﻘﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﻴ ﺪ ﻧﻴ

،ﺖﺴ د عﻮﺿﻮﻣ رﻮﺤﻣ ﻳ

هﺎﮔﺪ ﻨﺘﺒﻣ ﻲ

ﺖـﺳا ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﺮـﺑ .

ﺧا ـﻴ

،ًاﺮ د رد ـﻳ هﺎﮔﺪ

ﻨﺘﺒﻣ ﻲ ﻌﺳ ﺖﻛﺮﺷ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺮﺑ ﻲ

هﺪﺷ ﺖﺳا ﻪﻛ ﺑﻴ ﻦ سﻮﻤﻠﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ )

ﻳ ﻨﻌ ﻲ ﺷﺎﻣ ،داﺮﻓا ﻴ ﻦ تﻻآ ﺎﻣﺮﺳ ، ﻳ ﻪ ﻟﺎﻣ ﻲ ( و ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺶـﻧاد ﻨﺑ ـﻴ نﺎ

ﺎﻤﺗ دﻮﻬﺸﻣﺎﻧ ﻳ

ﺰ دﻮﺷ ﻞﺋﺎﻗ ) ﻦﺋﻮﺷ و ﻮﻧﺎﺴﻴﭘ ،ﺲﻴﺗ ،1

1997 (.

نﺎﻛدرا ﻲﻳﻮﺑا ،

دﺎﺒﻋ

،ي ﻘﻣ ﻴ ﻤ ﻳ و ﻲ ﻧادﺰ ﻲ ) 1400 ( ﻲﻣ نﺎﻴﺑ ﻪﺑ ﻪﻛ ﺪﻨﻨﻛ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ،ﻲﻠﻛ رﻮﻃ

ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ ﻪﺘـﺳد ود ﻪـﺑ ﺎـﻫ يﺎـﻫ

ﻪﺘﺳد ﺎﻳﻮﭘ و ﻲﺗﺎﻴﻠﻤﻋ ﻲﻣ يﺪﻨﺑ

ﺷ ﺪﻧﻮ . ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ،ﻲﺗﺎﻴﻤﻠﻋ يﺎﻫ

هدﺎـﻴﭘ ار يﮋﺗاﺮﺘـﺳا ﻪـﻛ ﺪﻨﺘـﺴﻫ ﻲﻳﺎـﻫ ﻲـﻳاﺮﺟا و يزﺎـﺳ

ﻲﻣ ﻨﻨﻛ ﺪ . ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ لﺪﻣ ﻦﻳوﺪﺗ ياﺮﺑ ،ﺎﻳﻮﭘ يﺎﻫ

ﺐـﺴﻛ يﺎـﻫ

هﺮـﻜﻴﭘ و يﮋﺗاﺮﺘـﺳا ﺔﻌـﺳﻮﺗ ،رﺎـﻛو زا ﻲﺤﻴﺤـﺻ ﺔـﻋﻮﻤﺠﻣ يﺪـﻨﺑ

ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ مزﻻ ﻲﺗﺎﻴﻠﻤﻋ يﺎﻫ ﺪﻧا

. ﺮﺘﻨﻛ و ﺎﻳﻮﭘ ﻲﺘﻴﻠﺑﺎﻗ ،ﻚﺑﺎﭼ ﺔﻌﺳﻮﺗ و ﻖﻴﻘﺤﺗ ،لﺎﺜﻣ ياﺮﺑ رد ﻲﺗﺎـﻴﻠﻤﻋ ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ ،ﻦﻴﺗور ﺖﻴﻔﻴﻛ ل

ﺖﺳا يﺪﻴﻟﻮﺗ نﺎﻣزﺎﺳ .

ﺶﻧاد ﻊﺑﺎﻨﻣ هار رﻮﺤﻣ

ﺎﻫ ي ﻔﻠﺘﺨﻣ ﻲ اﺮﺑ ار ي اﺮﺑ سﻮﻤﻠﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ي

نﺎﻜﻣا تﺎﻣﺪﺧ ﻪﺋارا ﺬﭘ

ﻳ ﺮ ﻣ ﻲ ﺪـﻨﻛ . ،ﻞـﺻا رد

نآ ﻪﺑﺎﺸﻣ ﺎﻫ

» ترﺎﻬﻣ و ﺶﻧاد «

ﺪﻨﺘﺴﻫ . ﻪﻤﻠﻛ زا

» ﻊﺑﺎﻨﻣ « اﺮﺑ ي ﺻﻮﺗ ﻴ ﻒ هدﺎﻬﻧ ﺎﻫ ي ﻧﺎﻣ سﻮﻤﻠﻣ ﺪـﻨ

اراد ،داﺮـﻓا ﻲـﻳ

ﺎﻣﺮـﺳ و ﻳ ﻪ

ﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﻲ ﻛ ﺪﻧدﺮ ﻪﺑ ﻪﻛ ﺘﺣار ﻲ ﻣ ﻲ ناﻮﺗ نآ ﻠﺑﺎﻗ و دروآ ﺖﺳد ﻪﺑ رازﺎﺑ زا ار ﺎﻫ ﻴ

ﺖ ﺎﻫ ﻲﻳ اﺮﺑ ي ـﺻﻮﺗ ﻴ ﻒ ﺪـﻨﻧﺎﻣ دﻮﻬـﺸﻣﺎﻧ ﻊﺑﺎـﻨﻣ

ﻨﻓ ﺶﻧاد ﻲ ترﺎﻬﻣ و ﺎﻫ ﻲﻳ ا سﻮﻤﻠﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ لﻮﺣ نﺎﻣزﺎﺳ نورد داﺮﻓا ﻂﺳﻮﺗ ﻪﻛ ﻳ

دﺎﺠ ﻣ ﻲ دﻮﺷ . اﺎﺑ ﻳ ﻦ لﺎﺣ ﻠﺑﺎﻗ ، ـﻴ ﺖ ﺎـﻫ ﺖـﺷﺎﺒﻧا

ﺶﻧاد هدﺎﺳ ﻳﺎ

ترﺎﻬﻣ ﻧ ﺎﻫ ﻴ

،ﺪﻨﺘﺴ ترﺎﻬﻣ و ﺶﻧاد مﺎﻏدا ﻪﻜﻠﺑ ﻪﻛ ﺖﺳﺎﻫ

ﺪﻨﻳاﺮﻓ اﻳ دﺎﺠ ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﺻﻮﺗ ار ﻴ ﻒ ﻣ ﻲ ﺪﻨﻛ . زا ﺎﺠﻧآ ﻲﻳ ﻪﻛ

اﻳ ﻦ ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﺎﻫ ﻣ ﻪﻌﺳﻮﺗ نﺎﻣزﺎﺳ رد ﻲ

ﻳ

،ﺪﺑﺎ ﮔرﺰﺑ ﺶﺨﺑ ﻲ

نآ زا نورد ﺎﻫ ﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻲ ﻧورد ﻲ ﺗور و ﻴ ﻦ ﻣ ﻲ ﺪﻧﻮـﺷ . اﺎـﺑ ﻳ ﻦ لﺎـﺣ ، ـﻳ ﻚ

ﻤﻧ نﺎﻣزﺎﺳ ﻲ

ﺪﻧاﻮﺗ ﻋﺪﻣ ﻲ ا ﺮﺑ دﻮﺧ لﺮﺘﻨﻛ ﻳ

ﻦ ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﺎﻫ ﺪﺷﺎﺑ

؛ زﻳ اﺮ ﺎﻧاﻮﺗ ﻲﻳ ﺎﻫ ﺮﻃ زا داﺮﻓا ﻂﺳﻮﺗ ﻳ

ﻖ نآ تﻼﻣﺎﻌﺗ نﺎﻣزﺎـﺳ رد ﺎﻫ

ﻣ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻲ ﻳ ﺪﺑﺎ . ﺎﻧاﻮﺗ ﻪﻧ ﻲﻳ ﺎﻫ ﻪﺑ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻪﻧ و ﺎﻬﻨﺗ

ﻲﻳ اﺮﺑ ي ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺪﺣ زا ﺮﺗﻻﺎﺑ قﻮﻘﺣ ﻪﺋارا ﻪﺑ

نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﻓﺎﻛ ﻧﻴ ﺪﻨﺘﺴ . ﻠﺑﺎﻗ ـﻴ ﺖ ﺎـﻫ

مزﻻ

؛ﺪﻧا زﻳ اﺮ ﺑ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲ ﺮﺛا ي ﺮﻃ زا ﺎﻬﻨﺗ ،ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻳ

ﻖ ﻠﺑﺎﻗ ـﻴ ﺖ ﺎـﻫ ي ﻧدرﻮﻣ ـﻴ زﺎ دورو ﻊﺑﺎـﻨﻣ ي

شزادﺮـﭘ ﺪـﺒﺗ و

ﻳ ﻞ ـﻣ ﻲ ﺪﻧﻮـﺷ ﺎـﺗ

شزرا دﻮﺷ ﻪﻓﺎﺿا تﺎﻣﺪﺧ ﻪﺑ هدوﺰﻓا .

ﻪﺑ ﻠﺑﺎﻗ ،ﻪﺑﺎﺸﻣ رﻮﻃ ﻴ

ﺖ ﺎﻫ ز ﺪﺣ ﺎﺗ ﻳ دﺎ ي ﻣ ﻪﻌﺳﻮﺗ صﺎﺧ ﻊﺑﺎﻨﻣ لﻮﺣ نﺎﻣزﺎﺳ رد ﻲ

ﻳ

،ﺪﻨﺑﺎ ﺮﮔا

ﻣز ﻴ ﻪﻨ ﺎﻫ ي ﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻲ ﻐﺗ ﻴﻴ ﺮ ﻠﺑﺎﻗ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻪﺑ مﺰﻠﻣ داﺮﻓا ،ﺪﻨﻛ ﻴ

ﺖ ﺎﻫ ي ﻃا رد ﻒﻠﺘﺨﻣ فاﺮ

ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﺎﻫ ي ﺪﺟ ﻳ ﺪ اﺮﺷ زا ﻳ ﻂ ﺪﻨﺘﺴﻫ . رد

ﺑ ﻞﻣﺎﻌﺗ ،ﻞﺻا ﻴ

ﻦ ﻠﺑﺎﻗ و ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻴ

ﺖ ﺖﺳﺎﻫ ﻪﺑ ار نﺎﻣزﺎﺳ ﻪﻛ

ـﻣ قﻮـﺳ ﻊﺑﺎـﻨﻣ و ﺶـﻧاد زا ﮓﻨﻫﺎﻤﻫ هدﺎﻔﺘﺳا ﺖﻤﺳ ﻲ

ﺪـﻫد ) ،تﺎـﺑ

2000 (.

1. Teece, Pisano & Shuen

(6)

322

ﻴﻠﺑﺎﻗ ﺖ ﻪﺑ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻳﺰﻣ ﻲﻠﺻا ﻊﺒﻨﻣ ناﻮﻨﻋ

ﺖ ﻳﺎﭘ ﻲﺘﺑﺎﻗر راﺪ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد .

ﺖﻛﺮﺷ ﺎﻫ ﻲﻳ و ﻪﻌـﺳﻮﺗ ﻪﺑ ردﺎﻗ ﻪﻛ

ﻴﻘﻣ رد راﺮﻘﺘﺳا سﺎ

ﻠﺑﺎﻗ ،گرﺰﺑ ﻴ

ﺖ ﺎﻫ ي ﻪﺑﺮﺼﺤﻨﻣ دﺮﻓ

، ﺸﻧ راﺮﻜﺗ

ـﻳﺰﻣ ،ﺪﻨﺘـﺴﻫ ﺪﻨﻤﺷزرا و ﻲﻧﺪ ﺖ

ـﻳﺎﭘ ﻲﺘﺑﺎـﻗر راﺪ

ﺖـﺳد ﻪـﺑ ار

دروآ ﺪﻨﻫاﻮﺧ )

ﻮﻛاوا آ ﻪﮕﻨﺒﻣا و ﻮﮔﻮﺋاردوا ،ك ،1

2014 ( . فاﺮﺘﻴﭘ و ﺖﻔﻠﻫ )2

2003 ( ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ، ار ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ يﺎـﻫ ﺖـﻴﻓﺮﻇ

نﺎﻣزﺎـﺳ

اﺮﺑ ي ﻪﺑ ﮔرﺎﻛ ﻴ ﺮ ي سﻮﻤﻠﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻳﺎ

دﻮﻬﺸﻣﺎﻧ

،دﻮﺧ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ مﺎﺠﻧا ﻦﺘﻓﺮﮔ ﻳ ﻚ رﺎﻛ ﻳﺎ ﻟﺎﻌﻓ ﻴ ﺖ فﺪﻫ ﺎﺑ ﻠﻤﻋ دﻮـﺒﻬﺑ دﺮـﻜ

ﺮﻌﺗ ـﻳ ﻒ

هدﺮﻛ ﺪﻧا . ا نﺎﻨﻳ ﺑ و ﻲﭽﺘﻴﺘﻴ )3

2015 ( ،ﺰﻴﻧ ﻧاﻮﺗ ﺖﻴﻓﺮﻇ و ﻲﻳﺎ اﺮﺑ نﺎﻣزﺎﺳ

ي مﺎﺠﻧا نداد ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ا ي

ﺎـﻇو زا ﮓـﻨﻫﺎﻤﻫ ﻳ

4ﻒ

، ﺎـﺑ

ﻔﺘﺳا هدﺎ ﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻊﺑﺎﻨﻣ زا ﻲ

، ﻪﺑ ﺘﺳد رﻮﻈﻨﻣ ﻴ

ﺑﺎ ﻲ ﺘﻧ ﻪﺑ ﻴ ﺠ ﺔ ﺎﻬﻧ ﻲﻳ صﺎﺧ ار ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻲ ﺮﻌﺗ ﻳ ﻒ هدﺮﻛ ﺪﻧا . نآ ﻪـﻛ ﺪـﻧﺪﻘﺘﻌﻣ ﺎـﻫ

ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﺎﻫ ي ﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻲ اﺮﺑ ي ﻧﺎﻣزﺎﺳ تﻼﻜﺸﻣ ﺮﺛﺆﻣ ﻞﺣ ﻲ

دراد يرﺎﻴـﺴﺑ ﺖﻴﻤﻫا .

ﻠﺑﺎﻗ ـﻴ ﺖ ﺎـﻫ ي ﻧﺎﻣزﺎـﺳ ﻲ

، ﻛﺮﺗ ﻴ ـﺒ ﻲ ﻌﺑﺎـﻨﻣ زا ﻲ

سﺮﺘﺳد رد ﻪﻛ ﺪﻨﺘﺴﻫ و

ﻜﻟﺎﻣ ﺖﺤﺗ ﻴ

ﺖ ﻳﺎ لﺮﺘﻨﻛ نﺎﻣزﺎﺳ ﻨﭽﻤﻫ و ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻴ

ﻦ لاور ﺎﻫ ﻲﻳ ﺖﺳا ﺮﻃ زا ﻪﻛ ﻳ ﻖ ﺎﻫﻮﮕﻟا ي رﺎﺘﻓر ي

ﻣ ﻪﺘﺧﻮﻣآ رﺮﻜﻣ ﻲ

ﺪﻧﻮﺷ .

ﺪﻳﺎﺑ نﺎﺸﻧﺮﻃﺎﺧ ﻪﻛ دﺮﻛ

ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﺎﻫ ي ﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻲ ﺑ رد ﻴ ﻦ نﺎﻣزﺎﺳ اﺮﺑﺎﻨﺑ ،ﺖﺳا توﺎﻔﺘﻣ ﺎﻫ ﻳ

ﻦ ﺧﺮﺑ ﻪﺑ ﻲ زا نﺎﻣزﺎـﺳ هزﺎـﺟا ﺎـﻫ

ﻣ ﻲ ﺪﻫد ﻟﺎﻌﻓ ﺎﺗ ﻴ ﺖ ﺎﻫ ي اﻳ

،ﺎﺘﺴ ﻮﭘ ﻳﺎ ﻳﺎ ـﺷ ﻪﺑ ار ﻪﻧﺎﻗﻼﺧ ﻴ

هﻮ ا ي

ﺎـﺒﻗر زا ﺮﺗﺮﺛﺆـﻣ ي

ﺪـﻨﻫد مﺎـﺠﻧا دﻮـﺧ .

رد ﺑدا ـﻴ تﺎ ﻫﺎﮕـﺸﻧاد ﻲ

،

قﺎﻔﺗا ﻠﺑﺎﻗ ﻪﻛ دراد دﻮﺟو ﺮﻈﻧ ﻴ

ﺖ ﺎﻫ ي ﻮﭘ ﻳﺎ ﻠﺑﺎﻗ ﺮﺑ ﻴ ﺖ ﺎﻫ ي ﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻲ ﻨﺘﺒﻣ ﻲ ﻤﻧ و ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻲ

ﺪﻨﻧاﻮﺗ زا ﻳ ﻚ ﺮﻓ ﺪـﻨﻳا ـﻳ ﮔدﺎ ﻴ ﺮ ي ًﺎﻓﺮـﺻ

ﻤﺳر ﻲ ﮕﺑ ﻪﻤﺸﭼﺮﺳ ﻴ

ﺪﻧﺮ . ﺑ ياﺮ لﺎﺜﻣ و ، ﻳ نﺪﻠ ﻧارﺎﻜﻤﻫ و ﺶ ) 2013 ( ﻣ نﺎﺸﻧ ﻲ ﺪﻨﻫد ﻠﺑﺎﻗ ﻪﻛ ﻴ ﺖ ﺎﻫ ي ﻮﭘ ﻳﺎ ﺮﻃ زا دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺮﺑ ـﻳ

ﻖ

ﺎﻗ ﻠﺑ ﻴ ﺖ ﺎﻫ ي ﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻲ ﺛﺄﺗ صﺎﺧ ﻴ ﺮ ﻣ ﻲ ﺪﻧراﺬﮔ . هوﻼﻋ ا ﺮﺑ ﻳ

،ﻦ ﺑ طﺎﺒﺗرا ﻴ ﻦ ﻠﺑﺎﻗ ـﻴ ﺖ ﺎـﻫ ي ﻮﭘ ـﻳ ﺎ ﻧﺎﻣزﺎـﺳ و ﻲ ﻧ ـﻴ ﺰ ﻪـﻧﻮﮔ رد ـﺳﺎﻨﺷ ﻲ

ﻪﻠﺴﻠﺳ ﺒﺗاﺮﻣ ﻲ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻳ ﺘﻓﺎ ﻪ ﻂﺳﻮﺗ ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﻠﺑﺎﻗ ﺎﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ نا ﻴ

ﺖ ﺎـﻫ ي ﻮﭘ ـﻳ ﺎ ي ـﻋاﺰﺘﻧا ﻲ و ﻻﺎـﺑ رد ـﻋﻮﻤﺠﻣ

ﺔ گرﺰـﺑ ﺮـﺗ ي زا

ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﺎﻫ ي ﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻲ ﺎﭘ رد ﻴﻳ ﻦ ﻣ ﺲﻜﻌﻨﻣ ﻲ

دﻮﺷ . ا رد ﻳ ﻦ ﺪﻳﺎﺑ ﻪﻨﻴﻣز نﺎﺸﻧﺮﻃﺎﺧ

دﺮﻛ ﻠﺑﺎﻗ ﻪـﻛ ـﻴ ﺖ ﺎـﻫ ي ﻮﭘ ـﻳ ﺎ،

ﻪـﻋﻮﻤﺠﻣ ا

ي زا

ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﺎﻫ ي ﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻲ ﻲﻣ ﻞﻣﺎﺷ ار دﻮﺷ

ﻣ ﻪﻛ ﻲ ﺪﻧاﻮﺗ ﺎﭘ رد ﻳ هﺎﮕ ﺎﻫ ي ﻮﺟﻮﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ د

نﺎﻣزﺎـﺳ ) ﺳ ﻴ ﻢﺘـﺴ ﺘـﺸﭘ ﻴ ﻧﺎﺒ ﻲ ﺪـﻨﻧﺎﻣ ﻂﺒﺗﺮـﻣ

ﻧﺎﻣزﺎﺳ رﺎﺘﺧﺎﺳ ﻲ

ﻤﻛﺎﺣ و ﻴﺘ ﻲ نﺎﻣزﺎﺳ ( ﺳﻮﻛا ، ﻴ ﻢﺘﺴ ﺤﻣ و ﻴ ﻂ ﺟرﺎﺧ ﻲ نآ و ﻨﭽﻤﻫ ﻴ ﻦ ﻪـﺑ

ﮋﺗاﺮﺘـﺳا ناﻮـﻨﻋ ي

ﺮـﻴﻴﻐﺗ اﻳ دﺎـﺠ ﺪـﻨﻛ

) نارﺎﻜﻤﻫ و ﻚﻴﭘﻮﻧﻮﻛ ،5

2022 .(

ﻘﺤﺗ ﻴ تﺎﻘ ﺧا ﻴ ﺮ ﻣز رد ﻴﻨ ﺔ ﺪﻣ ﻳ ﺮ ﻳ ﺖ ﮋﺗاﺮﺘﺳا ﻳ ﻚ رﻮﺌﺗ و ي ﻠﺑﺎﻗ مﻮﻬﻔﻣ ﺮﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ﻴ

ﺖ ﺎﻫ ﻳﺎ ﺎﺷ ﻳ ﮕﺘﺴ ﻲ ﺎﻫ ﺘﻣ ﺖـﺳا هﺪﺷ ﺰﻛﺮﻤ .

ﻟد ﻴ ﻞ ﻠﺻا ﻲ اﻳ ﻦ ﺮﻣا نآ ﻠﺑﺎﻗ مﻮﻬﻔﻣ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻴ

ﺖ ﺎﻫ ي ﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻲ

، د ﻳ هﺎﮔﺪ ﺮﺛﺆﻣ ي ﻣ ﻪﺋارا ار ﻲ ﺪﻨﻛ ﺮﻈﻧ رد ﻪﻛ ـﻳ

ﻪ ﺎـﻫ ي ـﺳﻼﻛ ﻴ ﻚ

ﺪﻣ ﻳ ﺮ ﻳ ﺖ ﮋﺗاﺮﺘﺳا ﻳ ﻚ ﻳﺎ ﺘﻌﻨﺻ نﺎﻣزﺎﺳ ﻲ

ا هﺪﺸﻧ هﺪﻧﺎﺠﻨﮔ ﺖﺳ

) ﻲﻛﻮﻧﺎﺳﺎﻛ ﺎﺗﺎﮔﺎﻧ و ﺎﻛﺎﻧﻮﻧ ،

،6

1998 (.

ﻲﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ نﺎﻣزﺎﺳ رد ﺪﺳر

ﻪﺑ ﻪﻛ ﻲﺘﻟود يﺎﻫ ﺐﺴﻛ لﺎﺒﻧد

ﺪﻨﺘﺴﻴﻧ دﻮﺳ

، دراﺪﻧ موﺰﻟ رﺎﻛ ﻦﻳا ﻪﺑ ﻦﺘﺧادﺮﭘ

، ﻞﻴﻟد ﻦﻴﻤﻫ ﻪﺑ

ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ﺶﻫوﮋﭘ رد

دﻮﺧ يﺎﻫ ﻲﺘﻟود ﺶﺨﺑ رد ﺮﻣا ﻦﻳا ﻪﺑ

ﻧ ﻪﺘﺧادﺮﭙ

؛ﺪﻧا

نﺎﻣزﺎـﺳ ﻪـﻛ ﺎﺠﻧآ زا ﻲﻟو ﻊﺑﺎـﻨﻣ زا ﻲـﺘﻟود يﺎـﻫ

هﺮﻬﺑ نﺎﺷرﺎﻛ مﺎﺠﻧا ياﺮﺑ ﻲﻣﻮﻤﻋ

ﻲﻣ و ﻲﺘﻴﻤﻛﺎﺣ ﻢﻬﻣ رﻮﻣا و ﺪﻧﺮﻴﮔ هﺎﮕﻬﮔ

يﺪﺼﺗ ﺑ ار يﺮﮔ ﺮ هﺪﻬﻋ ،ﺪﻧراد يﺎﻘﺗرا ﺖﻬﺟ ﺪﻳﺎﺑ

1. Ouakouak, Ouedraogo & Mbengue 2. Helfat & Peteraf

3. Inan & Bititci 4. Function 5. Konopik et al.

6. Kusunoki, Nonaka & Nagata

(7)

1402 هرود ، 15 ﺷ ، هرﺎﻤ 2

ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻲﻳارﺎـﻛ و ﻲﺸﺨﺑﺮﺛا ﺎﺑ ار رﻮﻣا ﺪﻨﻧاﻮﺘﺑ ﺎﺗ ﺪﻧرادﺮﺑ مﺎﮔ دﻮﺧ يﺎﻫ ﺑ

يﺮﺘـﺸﻴ ﻲﻣﻮـﻤﻋ ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﺖﻓررﺪـﻫ زا و ﺪـﻨﻫد مﺎـﺠﻧا

ﺪﻨﻨﻛ يﺮﻴﮔﻮﻠﺟ )

ﻤﺷﺎﻫ ﻴ ﻪ ﻛرﺎﻧا

،ﻲ ﻠﻗ ﻲ رﻮﭘ ، ﻣا ﻴ ﺮ و ي ﺎﺑﺎﺑ ﻲﻳ ﻠﻛز ﻴ ﻜ ﻲ ، 1400 .(

لﺎﺳ بﻼﻘﻧا زا ﺪﻌﺑ 1991

ُﻛ ﺖﻠﻣ ،قاﺮﻋ دﺮ رد

ﻼﻘﺘﺳا و يرﺎﺘﺨﻣدﻮﺧ ﻖﻴﻘﺤﺗ

ِﻲﺒﺴﻧ ل زﻮﺣ رد ،قاﺮﻋ نﺎﺘﺳدﺮﻛ ﻖﻃﺎﻨﻣ ة

يرادا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ

، ﻸﺧ نﺎﻨﭼ ﻲﻳ

هرﺎﭼ نﺎﺘﺳدﺮﻛ ﺖﻠﻣ دﻮﺑ زﺎﻴﻧ ﻪﻛ ﺪﻣآ دﻮﺟو ﻪﺑ ياﺮﺑ يا

ﺖﻴﻌﺿو ﺪﻨﺸﻳﺪﻨﻴﺑ ،هﺪﻣآ دﻮﺟو ﻪﺑ ﺪﻳﺪﺟ

نﺎﻣزﺎﺳ ار ﻲﺘﻟود يﺎﻫدﺎﻬﻧ و دﻮﺧ رﻮﻣا و

ﺪـﻨﻨﻛ ﻲـﻫد .

ترازو زا ﻲـﻜﻳ

ـﻨﻴﺑﺎﻛ ﻦﻴـﻟوا يﺎـﻫ ﺔ

ترازو ،نﺎﺘـﺳدﺮﻛ ﻢﻴـﻠﻗا ﺖـﻟود

شزﻮﻣآ و نﻮﻧﺎﻗ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻪﻛ دﻮﺑ شروﺮﭘ ةرﺎﻤﺷ

4 لﺎﺳ 1992

، ﺗ نﺎﺘﺳدﺮﻛ نﺎﻤﻟرﺎﭘ ﺄ

ﺪﺷ ﺲﻴﺳ .

دﺎﻣ رد ة ﻤﻫ مرﺎﻬﭼ ﻦﻴ

،نﻮﻧﺎﻗ

شزﻮﻣآ ترازو ﻌﺗ ﻪﺑ ار شروﺮﭘو

ﻦﻴﻴ ﻈﻨﺗ و ﻢﻴ ﻂﺧ ﻲﺸﻣ ﺷزﻮﻣآ ﻲ ﻒﻇﻮﻣ و ﺖﺳا هدﺮﻛ ﻂﺧ

ﻲﺸﻣ ﺎﻫ ي ﻌﺗ ﻦﻴـﻴ ﻫﺎﻣ زا هﺪـﺷ ﺖـﻴ

ﻌﻣﺎﺟ ﺔ

ُﻛ دﺮ ي ﺑﻮﻠﻄﻣ و تروﺮﺿ و ﺖﻴ

ﭘ ﺖﻓﺮﺸﻴ نآ

، رد ﺖﻓﺎﻳ ﺖﺳا هﺪﺷ .1

اﻳ ﻦ دﺎﻣآ ترازو ة

ﺖﻣﺪﺧ ﻧﺎﺳر ﻲ ﺎﻘﺗرا و ي ﻪﺒﻨﺟ ﺎﻫ ي ﺷزﻮﻣآ ﻲ ـﻠﻗا ﺮﺳاﺮﺳ رد ﻢﻴ

ﺎـﻘﺗرا و ﺪـﺷر و نﺎﺘـﺳدﺮﻛ ي

ـﺼﺨﺷ ﺖﻴ

ﺶﻧاد ﻧﺎﺘﺳدﺮﻛ نازﻮﻣآ ﻲ

ﻤﺴﺟ ﺮﻈﻧ زا

،ﻲ ﺮﻜﻓ

،ي ﻗﻼﺧا ﻲ ﻧاور و ﻲ ﺖﺳا .

شزﻮﻣآ ترازو ﻦﻳا ﺮﺑ هوﻼﻋ گرﺰﺑ زا شروﺮﭘو

ـﻤﻫ ﺎـﺑ و ﺪـﺸﻧ ﻞـﻓﺎﻏ ﺰﻴﻧ نﻻﺎﺳ ﺔ

و يﺮﻴﮔدﺎـﻳ ﺖـﺻﺮﻓ ناﻮـﺗ ﻌـﺳﻮﺗ

ﺔ

ر ﻲﺘﻴﺼﺨﺷ ﻪﺑ ﺰﻴﻧ نﺎﻧآ ياﺮﺑ ا

گرﺰﺑ شزﻮﻣآ ياﺮﺑ يرﺎﻴﺴﺑ ﺖﻴﻤﻫا و دروآ دﻮﺟو ﺪﺷ ﻞﺋﺎﻗ يداﻮﺴﻴﺑ ندﺮﺑ ﻦﻴﺑ زا و نﻻﺎﺳ

.2

ﺗ ظﺎﺤﻟ ﻪﺑ ﺄ

شزﻮﻣآ ترازو ﻖﻳﺮﻃ زا نﺎﺘﺳدﺮﻛ ﻢﻴﻠﻗا ﺖﻟود ،ﻲﺷزﻮﻣآ ﺐﺳﺎﻨﻣ ﺶﺒﻨﺟ ﻦﻴﻣ شروﺮﭘو

، ار رﻻد راﺰـﻫ ﺎﻫﺪـﺻ

و سراﺪﻣ يزﺎﺳﻮﻧ و ﺖﺧﺎﺳ ﻪﺑ ﻪﺴﺳﺆﻣ

يﺎﻫ ﺖﺳا هداد صﺎﺼﺘﺧا ﻲﺷزﻮﻣآ .

ﺷ نﺎﻳﺎ نﺎﻣزﺎﺳ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑاو يﺎﻫدﺎﻬﻧ ﻪﻛ ﺖﺳا ﺮﻛذ

ﻞﻠﻣ

، يﺎﻫدﺎﻬﻧ ﺰﻴﻧ و ﻮﻜﺴﻧﻮﻳ و ﻒﺴﻴﻧﻮﻳ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻳﺮﻴﺧ

ﺔ ﻲﺟرﺎﺧ

، ترازو ﺎﺑ ﺎﺘﺳار ﻦﻳا رد شزﻮـﻣآ

شروﺮـﭘو يرﺎﻴـﺴﺑ يرﺎـﻜﻤﻫ

ﻪﺘﺷاد ﺪﻧا . ترازو و ﻢﻴﻠﻗا ﺖﻟود ﻪﺟﻮﺗ شزﻮﻣآ

شروﺮﭘو ﻣ و سراﺪﻣ ﺖﺧﺎﺳ ﻪﺑ ﻪﺴﺳﺆ

يﺎﻫ هﺪﻴﺳر يﺪﺣ ﻪﺑ ﻲﺷزﻮﻣآ ﺖـﺳا

ﻪـﻛ

دﺎﺘﻓارود رد ه

و ﻪﺳرﺪﻣ ،نﺎﺘﺳدﺮﻛ ﻢﻴﻠﻗا يزﺮﻣ يﺎﻫﺎﺘﺳور ﻦﻳﺮﺗ ﻪﺴﺳﺆﻣ

يﺎـﻫ

ﺗ و ﻪﺘﺧﺎـﺳ ﻲـﺷزﻮﻣآ ﺄ

ﺲﻴـﺳ ﻲـﻣ دﻮـﺷ . ترازو

شزﻮﻣآ شروﺮﭘو زﻮﺣ رد ة مﺎﮔ ﻲﺷزﻮﻣآ ﺐﺘﻛ پﺎﭼ و ﻦﻳوﺪﺗ ﻪﺘﺷادﺮﺑ ﻲﮔرﺰﺑ يﺎﻫ

ﺖﺳا

ـﻤﻫ نﻮـﻨﻛا و ﺔ

ﺶـﻧاد ﻢﻬـﺳ نازﻮـﻣآ

دﻮﺧ ﻞﻣﺎﻛ ار

ﻲﻣ ﺖﻓﺎﻳرد ﺐﺘﻛ ﻦﻳا زا ﻪﻧﻻﺎﺳ و ﺪﻨﻨﻛ

، نﻮﻴﻠﻴﻣ ﻲﺷزﻮﻣآ بﺎﺘﻛ ﺎﻫ ﺶﻧاد ﻦﻴﺑ رد و پﺎﭼ

ﻲﻣ ﻢﻴﺴﻘﺗ نازﻮﻣآ دﻮـﺷ

.

ﻤﻫ ﺔ دراﻮﻣ ﻦﻳا

، هوﻼﻋ ﺮﺑ ﻦﻴﻣﺄﺗ و سراﺪﻣ ﺮﺜﻛا ياﺮﺑ ﻪﻧﺎﻳار ﻪﺴﺳﺆﻣ

يﺎﻫ نﺎﺘﺳدﺮﻛ ﻢﻴﻠﻗا ﺖـﺳا

.

ﻪـﺑ ترازو ﻦﻴـﻨﭽﻤﻫ رﻮـﻈﻨﻣ

ﻦﻴﻣﺄﺗ نﺎﺘﺳا ﺮﻫ رد هﺪﻜﺸﻧاد ﻦﻳﺪﻨﭼ ،ﻪﺘﺴﻳﺎﺷ ردﺎﻛ ﺗ ﻢﻴﻠﻗا يﺎﻫ

ﺄ ﺶﻧاد ﺎﺗ ﺖﺳا هدﺮﻛ ﺲﻴﺳ رود ﻪﻛ ﻲﻧازﻮﻣآ

ة ﻪـﺑ ار ﻲﻳﺎﻤﻨﻫار

ا هﺪﻴﻧﺎﺳر مﺎﻤﺗ ﺪﻧا

، ﻞﻳﺪﺒﺗ ياﺮﺑ و ﻪﻧﺎﻳار ﻪﺑ هﺎﮔآ نﺎﻤﻠﻌﻣ ﻪﺑ نﺪﺷ

يﺎﻫدﺮﺑرﺎﻛ نآ

ﺖﺒﺛ ﺰﻛاﺮﻣ ﻦﻳا رد ، مﺎﻧ

ﻨﻛ ﺪﻨ . نﺎﻳﺎﺷ ﺖـﺳا ﺮﻛذ

دراد ﻲﻤﻬﻣ هﺎﮕﻳﺎﺟ ،سراﺪﻣ رد ﻲﺷزرو تﺎﻛﺮﺣ و شزرو ﻪﻛ .

ترازو شزﻮﻣآ شروﺮﭘو هﮋﻳو ﺖﻴﻤﻫا ﻲﻤﻠﻋ ﺢﻄﺳ يﺎﻘﺗرا ﻪﺑ يا

ﻲﻣ نﺎﻤﻠﻌﻣ ﻪﺑ و ﺪﻫد

ترﻮﺻ شﻼﺗ مواﺪﻣ ﻲﻣ

ﻛ ﻪﻛ ﺪﻨ

زﺎـﺗ يﺎﻫداﺪـﻳور و ﺲﻳرﺪـﺗ صﻮﺼﺧ رد تﺎﻋﻼﻃا ﻦﻳﺮﺗﺪﻳﺪﺟ ة

زﻮـﺣ ة

آ يژﻮﻟﻮﻨﻜﺗ ﻣ

ﺪﻧﺎﺳﺮﺑ نﺎﻤﻠﻌﻣ عﻼﻃا ﻪﺑ ار ﻲﺷزﻮ .

ﺎﺘﺳار ﻦﻴﻤﻫ رد

، هد رود ﺎﻫ ة ياﺮـﺑ رﺎﻨﻴﻤـﺳ و ﻲﻳﺎﻤﻫدﺮﮔ و ﺖﺴﺸﻧ و ﻲﺘﻳﻮﻘﺗ

ﺖﺳا هﺪﺷ راﺰﮔﺮﺑ نﺎﻤﻠﻌﻣ .

هد ،ﻲﺼﺼﺨﺗ و ﻲﺷزﻮﻣآ نﺎﺘﺳﺮﭘﺮﺳ ﺢﻄﺳ ندﺮﺑﻻﺎﺑ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ دﻮﺟو ﺎﺑ و ﻢﻠﻌﻣ ﺎﻫ

ار ﺖﺳﺮﭘﺮﺳ ياﺮﺑ

هﺮﻬﺑ زﻮﺣ رد ﺎﻫرﻮﺸﻛ ﺮﮕﻳد تﺎﻴﺑﺮﺠﺗ زا ﻦﺘﺴﺟ ة

شزﻮﻣآ شروﺮﭘو

، ﻧاور ﺔ ﺖﺳا هدﺮﻛ رﻮﺸﻛ زا جرﺎﺧ .3

ﻤﻫ دﻮﺟو ﺎﺑ ﺔ

ماﺪﻗا يﺎـﻫ

1 . ةرﺎﻤﺷ نﻮﻧﺎﻗ 4

لﺎﺳ 1992 شزﻮﻣآ ترازو قاﺮﻋ نﺎﺘﺳدﺮﻛ ﻢﻴﻠﻗا شروﺮﭘو

2. https://gov.krd/moe/

3. https://gov.krd/moe/publications/%D8%B1%D8%A7%D9%BE%DB%86%D8%B1%D8%AA

(8)

324

،ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ و ﺖﻴﻔﻴﻛ

ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻫ ترازو

شزﻮﻣآ شروﺮـﭘو

ﺎـﺟ ﻪـﺑ ﻲﻳ

ﺪـﺷﺎﺑ بﻮـﻠﻄﻣ ﻪـﻛ هﺪﻴـﺳﺮﻧ و

ـﺑ زﻮـﻨﻫ ﺎ

ﻼﻜﺸﻣ ﺖﺳا ﻪﺟاﻮﻣ ﻲﺗ .

ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﻣ ﻲ ﺪﺳر ﻛ ﺮﺑ تروﺮﺿ زا ﺖﻠﻔﻏ ﻪ رادرﻮﺧ

ي زا ﺺﺨﺸﻣ لﺪﻣ ﻚﻳ

، ياﺮﺑ ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﺎﻫ ي ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ نﺎﻣزﺎـﺳ رد ﻲﻳﺎـﻫ

ﺮﻴﻈﻧ ترازو شزﻮﻣآ قاﺮﻋ نﺎﺘﺳدﺮﻛ شروﺮﭘو

، ﻪﻛ ﺖﺳا هﺪﺷ ﺐﺒﺳ ﺪﻣآرﺎﻛﺎﻧ

ﺪـﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد مواﺪﺗ نآ زا ﻲﺷﺎﻧ ي .

و ﻲـﺣاﺮﻃ ﺎـﺑ

ﺋارا ﺔ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ لﺪﻣ شزﻮﻣآ ياﺮﺑ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻫ

قاﺮﻋ نﺎﺘﺳدﺮﻛ شروﺮﭘو

، ﻲﻣ ناﻮﺗ ﻫﺎﺷ ﺪ ارﺎﻛ و ﻲﻳ ﺘﻧرد ﻴ ﻪﺠ ﺖﻴﻋوﺮﺸﻣ ﻲـﺸﺨﺑ

ﺑﻴ ﺶ ﭘزا ﻴ ﺶ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﻳا دﻮﺑ

. رد ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ هﺎﮔﺪﻳد و عﻮﺿﻮﻣ تﺎﻴﺑدا زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ

ﺐﺣﺎﺻ ناﺮﻈﻧ

هزﻮـﺣ ﻦـﻳا نﺎـﮕﺒﺨﻧ و

،

ﻠﺑﺎﻗ لﺪﻣ ﻚﻳ ﻴ

ﺖ ﺎﻫ ي ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ترازو رد شزﻮـﻣآ

قاﺮـﻋ نﺎﺘـﺳدﺮﻛ شروﺮـﭘو هﺪـﺷ ﻪـﺋارا

ﺖـﺳا . سﺎـﻴﻘﻣ هزاﺪـﻧا و يﺮـﻴﮔ

ﺺﺧﺎﺷ ﻪﺋارا يﺎﻫ رد هﺪﺷ ا ﻦﻳ

،ﺶﻫوﮋﭘ ﻲﻣ ﻊﺟﺮﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﺎﻫ

ي ناﺮﻳﺪﻣ ياﺮﺑ ﻲﺒﺳﺎﻨﻣ ﺎﺗ ﺪﺷﺎﺑ

ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﺎﻫ ار نﺎﻣزﺎﺳ رد ﺎـﻫ

ي دﻮـﺧ

ﺪﻨﻫد ﻪﻌﺳﻮﺗ .

،ﺪﺷ نﺎﻴﺑ ﻪﭽﻧآ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ فﺪـﻫ

ﻲﻠـﺻا ﻦـﻳا ﺶﻫوﮋـﭘ ، ـﺋارا ﺔ لﺪـﻣ ﻌـﺳﻮﺗ ﺔ ﻠﺑﺎﻗ ـﻴ ﺖ ﺎـﻫ ي ﻧﺎﻣزﺎـﺳ ﻲ ترازو

شزﻮﻣآ قاﺮﻋ نﺎﺘﺳدﺮﻛ شروﺮﭘو ﺖﺳا

.

ﺔﻨﻴﺸﻴﭘ يﺮﻈﻧ

ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ دﻮﺒﻬﺑ و ﻪﻌﺳﻮﺗ زوﺮﻣا ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘﺳا ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻢﻬﻣ ﻞﺋﺎﺴﻣ زا ﻲﻜﻳ

ا ﺖﺳ . ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ ﻊﺑﺎﻨﻣ و ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ

، ود

عﻮﺿﻮﻣ ﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻪ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻢﻫ ﻲﻫﺎﮔ ﻪﻛ

ﻪﺑ ﺎـﺟ ﺮﮕﻳﺪـﻜﻳ ي ﻪـﺑ

هدﺮﺑرﺎـﻛ ـﻣ ﻲ ﺪﻧﻮـﺷ

؛ زا ﻲـﻜﻳ ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﺎـﻣا لﻮـﺻا

و

ﻮﻘﺗ ﻳ ﺖ هﺪﻨﻨﻛ ﺎﻫ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ي ﺖﺳا

. ﻞﻣﺎﻛ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﻪﺑ ﻪﻣادا رد ژاو

ة ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻣ

ﻲ زادﺮﭘ ﻳ ﻢ .

ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺎﻫ لﻮﺻا نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﻫد ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻪﻛ ﻪﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ﺎﻫ ﻚﻤﻛ ﻲﻣ ﺪﻨﻨﻛ ﺎﺗ ﺶﻧاد طﻮﺑﺮﻣ ﻪـﺑ ﻪـﻋﻮﻤﺠﻣ يﺎـﻫ

ﻲﻋﻮـﻨﺘﻣ زا

ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﺎﻫ ار ياﺮﺑ فاﺪﻫا ﻪﭼرﺎﭙﻜﻳ يزﺎﺳ دﺮﮔ ﻢﻫ ﺪﻧروﺎﻴﺑ . و ﻳ ﮔﮋ ﻲ ﺎﻫ ي ﻢﻬﻣ ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﺎﻫ

، ﻲﻨﻤﺿ

،ندﻮﺑ ﺺﺨﺸﻣ ندﻮﺑ ﻪـﻨﻴﻣز

و ﺖﻗﻮﻣ ندﻮﺑ نآ ﺖﺳا . ﻲﻣﺎﻤﺗ و ﻳ ﮔﮋ ﻲ ﺎﻫ ي قﻮﻓ يﺎﻫﺪﻣﺎﻴﭘ ﻲﻤﻬﻣ

رد

،ﻪﻌﺳﻮﺗ راﺮﻘﺘﺳا و ﺪﻳﺪﺠﺗ ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﺎﻫ رد نﺎﻣزﺎـﺳ ﺪـﻧراد

) ،تﺎﺑ 2000 ( . ﻌﺳﻮﺗ ﺔ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺎﻫ رد ﻖﻄﻨﻣ دﻮﺧ ﺎﺑ ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻚﻴﺳﻼﻛ ﻌﺳﻮﺗ

ﺔ ﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻲ ﻲﺗوﺎﻔﺗ دراﺪﻧ

؛ ﺎﺑ اﻳ ﻦ لﺎﺣ

، ﻲﻣ ناﻮﺗ ﺮﺻﺎﻨﻋ

كﺮﺘﺸﻣ و يﺎﻫدﺮﻜﻳور

ًﻼﻣﺎﻛ

،توﺎﻔﺘﻣ ﻊﻳﺪﺑ و ﺪﻴﻛﺄﺗ يﺎﻫ توﺎﻔﺘﻣ ار رد نورد ياﻮـﺘﺤﻣ ﺮـﻫ

ﻚـﻳ زا ﻞـﺣاﺮﻣ اﺪـﻴﭘ ـﻛ دﺮ . رد

ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ هزﻮﺣ يﺎﻫ

،ﻞﻜﺸﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ رد لﺎﺣ ﻌﺳﻮﺗ ﺔ نﺎﻣزﺎﺳ ﺎﺑ ﻪﺒﻨﺟ ﻲﻳﺎﻫ ﻞﻴﻤﻜﺗ ﻲـﻣ ﺪﻧﻮـﺷ ﻪـﻛ ﻲﺑﺎـﻳزرا دﻮـﺒﻬﺑ ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ ار

ﻒﻴﺻﻮﺗ ﻲﻣ ﺪﻨﻨﻛ ﻪﻛ ﺮﻜﻔﺗ دﺮﻜﻳور ﺪﻳﺪﺟ ار ﻦﻴﻤﻀﺗ ﻲﻣ ﺪﻨﻛ . مﺎﮕﻨﻫ ﺖﺒﺛ ﺖﻴﻌﺿو

،ﻪﻴﻟوا ﻣز ﻴ ﻪﻨ ﺎﻫ ي ﻌﺗ ﻴﻴ ﻦ ﺪﻨﻨﻛ ة ﻠﺑﺎﻗ ـﻴ ﺖ ﺎـﻫ ي

ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻪﺋارا ﻣ ﻲ ﻮﺷ د .

ﻲﻜﻳ زا ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻲﺗﺎﻴﺣ ياﺮﺟا ﻌﺳﻮﺗ ﻖﻓﻮﻣ ﺔ

ﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻲ و دﻮﺒﻬﺑ ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﺎﻫ

، دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻘﻓﻮﻣ ـﻴ ﺖ ﻣآ ـﻴ ﺰ ﺰﺠﺗ ـﻳ ﻪ ﻠﺤﺗو ـﻴ ﻞ ﺖـﺳا

)

1سرو ، 2013 (.

لاﺆﺳ يﺪﻴﻠﻛ ﻪﻛ رد تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﻠﺑﺎﻗ

ﻴ ﺖ ﺎﻫ ي ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻲﻣ حﺮﻄﻣ

،دﻮﺷ ﻦﻳا ﺖﺳا ﻪﻛ ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﺎﻫ زا ﺎﺠﻛ ﻣ ﻲ آﻳ ﺪﻨ

و ﻪﻧﻮﮕﭼ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﻣ ﻲ ﻳ ﺪﻨﺑﺎ . ﺎﺑ ﺖﺷﺬﮔ

،نﺎﻣز ود ﻪﺘﺳد يﺪﻨﺑ رﺎﻴﺴﺑ هدﺮﺘﺴﮔ ﺮﻫﺎﻇ ﺪـﺷ : ﻌـﺳﻮﺗ ﺔ ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ

ﻲـﻠﺧاد يﺎـﻫ و

ﺐـﺴﻛ

ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ يﺎﻫ ﻲﺟرﺎﺧ . ﺐﺴﻛ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻲﺟرﺎﺧ ﻣ ﻲ ﺪﻧاﻮﺗ لﺎﻜﺷا ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ ﻪﺘﺷاد

،ﺪﺷﺎﺑ ياﺮﺑ لﺎﺜﻣ

، مﺎﻏدا و

،ﻚﻠﻤﺗ دﺎـﺤﺗا و ﺪـﻳﺮﺧ

ﺖﻛﺮﺷ ﺎﻳ دادراﺮﻗ . ﻦﻳا ﻪﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ﺎﻫ هزﺎﺟا ﻣ ﻲ ﺪﻫد ﺎﺗ رد تﺪﻣ نﺎﻣز

ًﺎﺘﺒﺴﻧ ﻲﻫﺎﺗﻮﻛ

، ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﺎـﻫ ار ـﺑ ﻪ ﺖـﺳد ﺪـﻧروآ و ﻪﻌـﺳﻮﺗ

1. Veres

(9)

1402 هرود ، 15 ﺷ ، هرﺎﻤ 2

ﺪﻨﻫد . رد

،ﻞﺑﺎﻘﻣ هﺎﮔﺪﻳد ﻌﺳﻮﺗ ﺔ ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﺎﻫ ي ﻲﻠﺧاد ﺎﺑ ﻦﻳا ضﺮﻓ ﻪﻛ ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﺎﻫ ﺺﺘﺨﻣ نﺎﻣزﺎـﺳ ﺪﻨﺘـﺴﻫ و ﺶـﻧاد ﻲﻨﻤـﺿ ار

ﻞﻣﺎﺷ ﻣ ﻲ ﺪﻧﻮﺷ

، ﺖﻳﺎﻤﺣ ﻣ ﻲ دﻮﺷ و ﻪﺑ ﻦﻴﻤﻫ ﻞﻴﻟد

، ﺪﻳﺎﺑ رد لﻮﻃ نﺎﻣز ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺪﻨﺑﺎﻳ ﺎﺗ رد ﺖﻓﺎﺑ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ راﺮﻗ ﺪﻧﺮﻴﮔ .

ًﻻﻮـﻤﻌﻣ

لﻻﺪﺘﺳا ﻣ ﻲ دﻮﺷ ﻪﻛ ﻧاﻮﺗ ﻲﻳﺎ ﻌﺳﻮﺗ ﺔ ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﺎﻫ زا ﻦﻳا ﺮﻈﻨﻣ زا ﻖـﻳﺮﻃ يﺮﻴﮔدﺎـﻳ ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ

خر ـﻣ ﻲ ﺪـﻫد ) ﻟ ﺮـﮕﻨﻳﺮﻴ ﮓـﻧاژ و ،

2021 .(

مﻮﻬﻔﻣ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻪﺑ اﺰﻓ رﻮﻃ ﻳ هﺪﻨ ا ي رد تﺎﻴﺑدا ﺖﻳﺮﻳﺪـﻣ ﻚﻳﮋﺗاﺮﺘـﺳا

، ﻪـﺑ ناﻮـﻨﻋ يراﺰـﺑا ياﺮـﺑ كرد ﻲﮕﻧﻮـﮕﭼ

ﻪﻳﺮﻈﻧ يزادﺮﭘ

، ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ و كرد ﻦﻳا ﻲﮕﻨﻫﺎﻤﻫ ﻪﺑ

رﺎﻛ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﻣ ﻲ دﻮﺷ )

،زورﺪﻧا ﻚﻣ و نﻮﻨﻴﺑ تﻮﻣرد

،1

2016 .(

» ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ

« مﻮﻬﻔﻣ ،

هزﺎﺗ ﺖﺴﻴﻧ يا . ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺖﺧﺎﺳ ﺮﺑ ﺪﻴﻛﺄﺗ ﻲﮕﺘﺴﻳﺎﺷ ﺎﻳ ﺎﻫ

ار ﺰﻳﺎﻤﺘﻣ يﺎﻫ ﻲـﻣ

ﻚﻴﻧﺰﻠـﺳ رﺎـﺛآ رد ناﻮـﺗ )

1957 ( زوﺮـﻨﭘ و ) 1959 (

دﺮﻛ هﺪﻫﺎﺸﻣ .

ﻪﻔﻟﺆﻣ رد ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ مﻮﻬﻔﻣ ﻪﺑ ﻲﻳﺎﻫ

بﻮﭼرﺎﭼ رد ﻒﻌﺿ و تﻮﻗ نﻮﭼ

ﻂـﺧ ﻪـﻴﻟوا يﺎﻫ

ﺐـﺴﻛ ﻲـﺸﻣ

ﻪـﺑ رﺎـﻛو رﻮـﻃ

ﻪﺘﺴﺟﺮﺑ ﺖﺳا هﺪﺷ هرﺎﺷا .

بﻮﭼرﺎﭼ ﻪﻴﻟوا يﺎﻫ

، ﺪﻴﻔﻣ ﻲﺸﻨﻴﺑ هاﺮـﻤﻫ ﻪﺑ

ﻪﺘـﺷاد

كرد دﻮـﺒﻧ ﺎـﻣا ؛ﺪـﻧا زا لﺎـﻤﻛ و مﺎـﻤﺗ يﺮـﻈﻧ

ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺎﻫ

، ﺖﻛﺮﺷ ﻪﻛ ﺖﺳﺎﻨﻌﻣ ﻦﻳا ﻪﺑ ﻞﻤﻋ رد ﺎﻫ

، زا ﺶﻴﺑ ﻲﻣاﺪﻗا ﺖﺳﺮﻬﻓ يروآدﺮﮔ

تﻮـﻗ زا ﻞﻳﻮﻃ ﻲﻳﺎﻫ

ﻒﻌـﺿ و ﺎـﻫ يﺎـﻫ

هداﺪﻧ مﺎﺠﻧا دﻮﺧ ﺪﻧا

) هﺎﺷ ﻲﻨﻴﺴﺣ ﻲﺳﺎﻤﻴﻛ و ﺮﺒﺠﻧر ، ،

1395 (.

ا ﺎﻣ ﻖﻴﻗد يﺎﻨﻌﻣ

» ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ

« ؟ﺖﺴﻴﭼ رد

،ﺖﻘﻴﻘﺣ تﺎﺣﻼﻄﺻا يدﺎﻳز

رد تﺎﻴﺑدا ـﻤﻛ ﺎﺑ ﻴ ﺶ ياﺮـﺑ ﻚـﻳ مﻮـﻬﻔﻣ هدﺎﻔﺘـﺳا

ﻲﻣ دﻮﺷ

، ﺮﻴﻈﻧ ﻲﮕﺘﺴﻳﺎﺷ

،ﻲﻠﺻا ترﺎﻬﻣ يﺎﻫ

،ﻲﻌﻤﺟ لاور يﺎﻫ

،هﺪﻴﭽﻴﭘ ﻦﻳﺮﺘﻬﺑ هﻮﻴﺷ ﺎﻫ ﺎـﻳ ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ يﺎـﻫ ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ . تﺎـﻴﺑدا

ﺪﻫﺎﺷ ﺚﺤﺑ ﻲﮔرﺰﺑ رد ةرﺎﺑ مﻮﻬﻔﻣ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ و ﺶﻘﻧ نآ رد ﺐﺴﻛ ﺖﻳﺰﻣ ﻗر ﻲﺘﺑﺎ ﺖﺳا

؛ ﻪﺑ و ﻳ هﮋ رد ﻂﻴـﺤﻣ ﺮـﺻﺎﻌﻣ ﻪـﻛ ﺎـﺑ مﺪـﻋ

،نﺎﻨﻴﻤﻃا ﺮﻴﻴﻐﺗ

و يﺎﻫرازﺎﺑ ﻢﻃﻼﺘﻣ ﺺﺨﺸﻣ ﻣ ﻲ دﻮﺷ . ﻦﻴﻨﭼ ﻲﺜﺤﺑ ﺮﺑ ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ نﺎﻣزﺎﺳ ﺎﻫ

، ياﺮﺑ ﺮﻴﻴﻐﺗ و ﻌﺳﻮﺗ ﺔ ﻠﺑﺎﻗ ـﻴ ﺖ ﺎـﻫ ي

ﺪﻳﺪﺟ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﭘﻴ ﺶ ﻧﻴ زﺎ ﻲﺗﺎﻴﺣ ﻪﺑ ﻪﺑ ﻲﺑﺎﻴﺘﺳد رﻮﻈﻨﻣ ﺖﻳﺰﻣ

ﻲﺘﺑﺎﻗر راﺪﻳﺎﭘ ﺰﻛﺮﻤﺘﻣ ﺖﺳا ) ،نارﺎﻜﻤﻫ و كآﻮﻛاوا 2014

.(

ﺎﻫﺄﺸﻨﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ي

ﻌﺳﻮﺗ و ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺔ

ﻢﻫ ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ رد نﺎﻣز ﺎﻫ

ي ﺑدا ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻴ

،تﺎ رﺎﻬﭼ د ﻳ هﺎﮔﺪ ﻠـﺻا ﻲ ـﻣ ار ﻲ ناﻮـﺗ رد

رﺎﻌﺗ ﺮﺑ نﺎﻣز لﻮﻃ رد ﻪﻛ ﺖﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ ﻳ

ﻒ مﻮﻬﻔﻣ و زﺎﺳ ي ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﺎﻫ ﺛﺄﺗ ﻴ ﺮ ﻪﺘﺷاﺬﮔ ﺪﻧا ) ﻟ ﺮﮕﻨﻳﺮﻴ ﮓﻧاژ و ، 2021 :(

د 

ﻳ هﺎﮔﺪ ﻨﺘﺒﻣ ﻲ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺮﺑ )

(RBV

؛2

هﺎﮔﺪﻳد 

ﻠﺑﺎﻗ ﻴ ﺖ ﺎﻫ ي ﻮﭘ ﻳﺎ )

(DCV

؛3

د 

ﻳ هﺎﮔﺪ ﻠﻣﺎﻜﺗ دﺎﺼﺘﻗا ﻲ

)

(EEV

؛4

د 

ﻳ هﺎﮔﺪ ﻨﺘﺒﻣ ﻲ ﺶﻧاد ﺮﺑ )

(KBV

.5

يدﺎﻳز ﻒﻳرﺎﻌﺗ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ صﻮﺼﺧ رد ﻪﺋارا

هﺪﺷ ﻪﻛ ﺖﺳا لوﺪﺟ رد 1

ﺪﻨﭼ ﻪﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ زا ﻦﻳا هﺪـﺷ هرﺎـﺷا ﻒﻳرﺎﻌﺗ

ﻲﻣ دﻮﺷ ) ﻲﮔرﻮﻛﺪﻧ و اﺮﻜﻧآ ،ﻮﻛادآ ،6

2021 .(

1. Andrews, Beynon & McDermott 2. The Resource-Based View 3. The Dynamic Capabilities View 4. The Evolutionary Economics View 5. The Knowledge-Based View 6. Adaku, Ankrah & Ndekugri