Research Paper The Effect of Exercise on Sleep Quality in the Elderly Undergoing Hemodialysis

(1)

96

December 2021. Vol 34. Num 133

1. Department of Nursing, School of Nursing and Midwifery, Shahed University, Tehran, Iran.

2. Department of Physical Education and Sport Sciences, Faculty of Humanities, Shahed University, Tehran, Iran.

* Corresponding Author:

Maryam Jadid-Milani

Address: Department of Nursing, School of Nursing and Midwifery, Shahed University, Tehran, Iran.

Tel: +98 (21) 51212153

E-Mail: [email protected], [email protected]

Research Paper

The Effect of Exercise on Sleep Quality in the Elderly Undergoing Hemodialysis

Mansour Ali-Mohammadi¹ , Ali Samadi² , *Maryam Jadid-Milani¹

Background & Aims The elderly population in the world as well as in Iran is growing, which may lead to a significant increase in chronic diseases, especially kidney failure and its related complications such as sleep disorders; this can result in disturbance of daily activities and poor quality of life. Therefore, the present study aimed to determine the effect of exercise during dialysis on sleep quality in the elderly people undergoing hemodialysis.

Materials & Methods This is an experimental study that was performed on 30 elderly people undergoing hemodialysis (15 in the experimental group and 15 in the control group) in Ghiasi Charity Center in Teh- ran in 2010-2011. Demographic information form, cognitive abilities screening instrument-short form and Pittsburg sleep quality index were used for data collection. In the experimental group, aerobic and resistance exercise was performed for 8 weeks and 3 times a week during dialysis. In the control group, routine care was performed and no additional intervention was implemented.

Results In comparison with pre-test (before the first week), at post-test (after the eighth week) the quality of sleep improved significantly in the experimental group (P<0.0001), but in the control group the sleep quality scores decreased significantly (P=0.001), which suggests the quality of sleep was worsened.

Between group comparisons revealed that at baseline there was a significant difference between groups and the control group had better sleep quality (P=0.035), but in the post-test sleep quality was significantly in the experimental group (P<0.0001).

Conclusion As exercise had a positive effect on sleep quality in elderly people under hemodialysis, it seems that it may be used as a safe low-cost and effective treatment for improving the sleep quality in this population.

A B S T R A C T

Keywords:

Exercise, Sleep quality, Elderly, Hemodi- alysis

Received: 15 Jun 2021 Accepted: 01 Sep 2021 Available Online: 01 Dec 2021

Citation Ali-Mohammadi M,Samadi A, Jadid-Milani M. The Effect of Exercise on Sleep Quality in the Elderly Undergoing Hemodialy- sis. Iran Journal of Nursing. 2021; 34(133):96-109. https://doi.org/10.32598/ijn.34.5.8

: https://doi.org/10.32598/ijn.34.5.8

Use your device to scan and read the article online

Conflict of interest None

(2)

97 Ali-Mohammadi M, et al. Effect of Exercise on Sleep Quality in the Elderly Undergoing Hemodialysis. IJN. 2021; 34(133):96-109.

T

Extended Abstract 1. Introduction

he elderly population in the world as well as in Iran has a growing trend, which can indi- cate a significant increase in chronic diseases, especially renal failure in the elderly and its associated complications, including sleep disorders, which cause trouble in daily activities and quality. Life goes down in these patients. Also in Iran, only two interventional studies have investigated the effect of exercise on sleep quality in patients undergoing hemodialysis or have been made available to the researcher. However, no research has been done in the elderly population undergoing hemodialysis, or at least no study has been found in this field. Therefore, have been decided to conduct a study using exercise and its effect on sleep quality in elderly patients undergoing hemodialysis with Permicat.

2. Material and Method

The present study is an experimental study that was con- ducted to investigate the effect of exercise on sleep quality in the elderly with Sheldon venous catheter undergoing hemodialysis referred to Ghiasi Charity Center in Tehran in 2020. This center covers 200 patients, of which 40 are active elderly patients over 60 years of age, 30 of whom met the inclusion criteria, which were randomly selected by lottery method (writing their names on paper) into two groups,the intervention and control groups (15 people in each group) were assigned. Research criteria include was being over sixty years old, ability to answer the questioner’s questions, physical ability to participate in sports activities at the decision of the physician. Also, having the cognitive health of participating in the group, which is assessed using a short cognitive test tool, if the test score is higher than 7, they were eligible to enter the study.Besides, six months of dialysis history, dialysis at least twice a week, no history of surgery in the last three months, constant blood pressure (according to the conditions of each elderly in their file), have a Permicat to access the arteries (hands free to do exercise).Initially, the cognitive health of the elderly was assessed using a short cognitive test tool, all of them had cognitive health. In the experimental group, one of sample was hospitalized and two were transferred to another dialysis center, thus, they were removed from the samples. Finally 12 samples were in expremental group and 15 samples in control group. Research tools included demographic information form, Abbreviated Mental Test and Sleep Quality questionnaire. The Abbreviated Mental Test(AMT) tool, developed by Hodkinson in 1972 to screen for cognitive disorders such as dementia and delirium in the elderly, to

identify the elderly with dementia and remove them from the study.The tool includes 10 short and simple questions to measure orientation, focus and attention, short-term and long-term memory of the elderly, each item of which has 1 point and the sum of the resulting scores is 10. The cut- off point for distinguishing cognitive status is 7 out of 10, which normalizes status from abnormal. Foroughan et al.

(2014) in Iran have translated this tool into Persian. The validation and internal reliability of the Persian version of this tool with Cronbach’s alpha coefficient of 0.76 has been acceptable.

The Pittsburg Sleep Quality Index (PSQI) was developed by Buysse et al in 1989 and has 9 items, of which 5 questions contain 10 sub-items, so the whole questionnaire has 18 items. These questions are in seven components :Sub- jective sleep quality,Sleep latency, Sleep duration, sleep ef- ficiency, Sleep disturbance, Use of sleep medication, Day- time dysfunction.The score of each question is between 0 to 3 scores of the questionnaire from 0 to 21. The higher the score, the lower the quality of sleep. Dr. Buysse et al.

Obtained the internal consistency of the questionnaire using Cronbach’s alpha of 0.83. Farahi Moghadam et al. (2012) have also confirmed the validity and reliability of this questionnaire in Iran; Cronbach’s alpha coefficient of this questionnaire was 0.78 to 0.82.

All instruments were completed by asking the elderly at two times, before the start of the study and in the eighth week of the study. In order to intervention in the experimental group, the elderly performed a sports activity pro- tocol designed by a sports physiologist with the help of a researcher and under the supervision of the center’s phys- iotherapist for 8 weeks and 3 times a week during dialysis.

Exercises were performed due to the age of the samples in bed and during dialysis. In the first week, because the exercises were light and it was not possible to warm up and cool down in the real sense, the time to start the first exercise activity was 30 minutes in the first week.Then, 35 minutes in the second week, 40 minutes in the third week, 45 minutes in the fourth week, week. The fifth and sixth week were considered 50 minutes.One-half of the exercise time was devoted to aerobic exercise with a minibike (small bike) with arms and legs, and the rest of the time was equally devoted to other resistance exercise. In the first session, the method of conducting research, the rules of participating in the sessions, the impact of exercises on the body and how to do exercises were presented.

At the beginning of each exercise session in the intervention group, vital signs were assessed and with the permis- sion of the physician, the patient participated in exercise.

Exercise started 30 minutes after the start of dialysis and

(3)

98

December 2021. Vol 34. Num 133

stabilization of the patient. In the control group, except for routine interventions, no intervention is performed, but they were assured that if the research results are effective in the experimental group, exercise sessions will be held for them.

SPSS v.16 was used to analyze the data. Descriptive sta- tistics were used to describe the contextual variables and sleep quality. Skewness and kurtosis were used to determine the normality of the data. Then, paired t tests (intra group comparison) and univariate covariance (between group comparison) were used. Chi-square and Fisher’s exact tests were used to determine the differences of contextual variables between the experimental and control groups. P less than 0.05 was considered as a significant level.

3. Result

Comparing the quality of sleep between before (14.75±1.91) and after intervention (12.46±2.69) in the experimental group, was found that after exercise, sleep quality improved significantly (P<0.0001) but in control group the sleep quality between the first (10.75±2.17) and eighth week (16.33±1.39) of the study was significant increased (P

= 0.001). Comparison of the mean of sleep quality between the experimental and control groups before the study was statistically significant (P=0.035). The control group had better sleep quality but the mean of sleep quality between the two groups in the eighth week of the study was significant (P<0.0001) and sleep quality was better in the experimental group than the control group.

4. Conclusion

By comparing the quality of sleep between the experimental and control groups, it was found that the intervention of exercise program has a significant effect on improving sleep quality in the elderly undergoing hemodialysis. The results of this study showed significant results in improving the overall sleep quality of the elderly in the experimental group after exercise intervention compared to the control group, while in the control group there was a decrease in sleep quality.A study by Cho et al. In 2018 in South Korea on hemodialysis patients in three groups with different exercise methods showed a significant improvement in sleep quality. Leopolido et al. also examined the effect of Pilates exercises on patients with mobility problems in Brazil in 2013 and showed a significant increase in improving the sleep quality of these patients. One of the problems of patients undergoing hemodialysis is the poor quality of sleep of these patients, and now if these patients are in old age, their problems will increase.Because the nature of aging causes sleep disorders and in addition to aging, the pres-

ence of chronic kidney disease, the use of various drugs that affect the quality of sleep and also the process of hemodialysis also affects the quality of sleep. In the meantime, the time of hemodialysis, which interferes with the rest time of the elderly patient, and also, the conditions during hemodialysis, which cause short sleep during hemodialysis, double the sleep disturbance in them. Therefore, methods should be taken in the lifestyle of the elderly patient as well as during hemodialysis to improve their quality of life and consequently the quality of sleep. In this regard, exercise interventions during hemodialysis can prevent short sleep in the elderly and on the other hand, prepare the body for a good night’s sleep. Therefore, it is recommended to per- form sports interventions during hemodialysis and to en- courage the elderly patient to do it at home.It should be noted that the beginning of the intervention concurrent with the onset of the Covid-19 viral disease epidemic. Although at the beginning of the intervention, the researcher thought that the epidemic conditions could affect the results of the study, but it had no effect on the cooperation of the elderly patient and the results of the study. Even the elderly cooper- ated more with the idea of enhancing the immune system by exercising. The results of this study, in addition to being effective in increasing nursing knowledge, can also be used as a safe and low-cost method to improve sleep quality in the elderly undergoing hemodialysis.

Ethical Considerations

Compliance with ethical guidelines

This study was approved by the Ethics Committee of the Shahed University (Code: IR.SHAHED.REC.1398.109).

Before conducting the study all the necessary explanations about the goals and process of the study were provided to the subjects, and the subjects voluntarily entered the study and signed an informed written consent. They were also assured that they could leave the study at any time as they wish and that all their information would remain confiden- tial.

Funding

The paper was extracted from the MSc thesis in geriat- ric nursing by Mansour Ali-Mohammadi and funded in part by the Shahed University.

Authors' contributions

Maryam Jadid-Milan and Mansour Ali Mohammadi contributed in conceptualization and supervision. Maryam Jadid-Milan and Ali Samadi contributed in designing the study and methodology. The original draft was prepared

Ali-Mohammadi M, et al. Effect of Exercise on Sleep Quality in the Elderly Undergoing Hemodialysis. IJN. 2021; 34(133):96-109.

(4)

99

by Mansour Ali Mohammadi and Maryam Jadid-Milan, also Ali Samadi contributed in reviewing & editing the draft. All the authors contributed in data collection and/

or data analysis. Mansour Ali Mohammadi and Maryam Jadid-Milan contributed in the acquisition of fund and resources.

Conflict of interest

The authors declared no conflict of interest.

Acknowledgments

We appreciate deputy of research and technology of Sha- hed University, Shahid Ghiasi Hospital management and hemodialysis section staff, and all the patients for participating in this study. We also thank Mrs Shima Haghani for her technical advice in statistical analysis.

Ali-Mohammadi M, et al. Effect of Exercise on Sleep Quality in the Elderly Undergoing Hemodialysis. IJN. 2021; 34(133):96-109.

(5)

This Page Intentionally Left Blank

(6)

101

یشهوژپ هلاقم یتامدقم هعلاطم :زیلایدومه تحت نادنملاس باوخ تیفیک رب زیلاید ماگنه یشزرو تیلاعف ریثأت

هجوت لباق شیازفا رگناشن دناوت یم دنور نیا هک دراد یدشر هب ور دنور ناریا رد نینچمه و ناهج رد دنملاس تیعمج فده و هنیمز یاه تیلاعف رد للاتخا ببس و دشاب باوخ للاتخا هلمج زا ،نآ هارمه ضراوع و نادنملاس رد یویلک ییاسران هژیو هب نمزم یاه یرامیب تیفیک رب زیلاید ماگنه یشزرو یاه تیلاعف ریثأت نییعت فده اب رضاح شهوژپ نیاربانب .دوش نارامیب نیا رد یگدنز نییاپ تیفیک و هنازور .تسا هتفرگ ماجنا زیلاید ومه تحت نادنملاس باوخ هورگ رفن 15 و شیامزآ هورگ رفن 15( زیلایدومه تحت دنملاس 30 دروم رد هک تسا یبرجت قیقحت عون زا رضاح شهوژپ یسررب شور نومزآ ،یتخانش تیعمج تاعلاطا مرف لماش شهوژپ ياهرازبا .تفرگ ماجنا 1399-1398 لاس نارهت رهش یثایغ هیریخ زکرم رد )لرتنک یتمواقم و یزاوه یشزرو تیلاعف شیامزآ هورگ رد .دوب Pittsburg Sleep Quality Index باوخ تیفیک همان شسرپ و یتخانش هاتوک .تفرگن ماجنا یا هلخادم و دش ماجنا لومعم تبقارم لرتنک هورگ رد .تفرگ ماجنا زیلاید لوط رد هتفه رد راب 3 و هتفه 8 تدم هب یراد ینعم تروص هب باوخ تیفیک شزرو ماجنا زا دعب هک دش صخشم ،شهوژپ متشه و لوا هتفه نیب باوخ تیفیک هسیاقم اب اه هتفای یرامآ ظاحل هب هلخادم زا دعب و لبق نیب باوخ تیفیک نیگنایم هسیاقم زین لرتنک هورگ رد .)P<0/0001( تفای دوبهب شیامزآ هورگ رد و شیامزآ هورگ ود نیب باوخ تیفیک نیگنایم هسیاقم .دوب باوخ تیفیک شهاک هدنهد ناشن هک )P=0/001( تشاد راد ینعم شهاک باوخ تیفیک نیگنایم .دنتشاد يرتهب باوخ تیفیک لرتنک هورگ و )P=0/035( دوب راد ینعم یرامآ ظاحل هب شهوژپ ماجنا زا لبق لرتنک .دوب لرتنک هورگ زا رتهب شیامزآ هورگ رد باوخ تیفیک و )P<0/0001( دش راد ینعم یرامآ ظاحل هب شهوژپ متشه هتفه رد هورگ ود نیب شور کی ناونع هب شور نیا زا ناوت یم تشاد ریثأت زیلاید تحت نادنملاس باوخ تیفیک دوبهب رد شزرو ماجنا هک يیاجنآ زا یریگ هجیتن .درک هدافتسا زیلایدومه تحت نادنملاس باوخ تیفیک دوبهب رب رثؤم هنیزه مک و نمیا

:اه هژاودیلک

تانیرمت ،شزرو ،باوخ تیفیک ،يشزرو زیلایدومه ،دنملاس

1400 دادرخ 25 :تفایرد خیرات 1400 رویرهش 10 :شریذپ خیرات 1400 رذآ 10 :راشتنا خیرات 1ینلایم دیدج میرم^* ، ²يدمص يلع، ¹يدمحم يلع روصنم

.ناریا ،نارهت ،دهاش هاگشناد ،ییامام و یراتسرپ هدکشناد ،يراتسرپ هورگ .1 .ناریا ،نارهت ،دهاش هاگشناد ،یناسنا مولع هدکشناد ،یشزرو مولع و یندب تیبرت هورگ .2 :لوئسم هدنسیون * ینلایم دیدج میرم .یراتسرپ هورگ ،یراتسرپ هدکشناد ،دهاش هاگشناد ،نارهت :یناشن +98 (21) 51212153 :نفلت [email protected], [email protected] :همانایار

عفانم ضراعت درادن

(7)

102 133 هرامش . 34 هرود . 1400 رذآ

همدقم هلئسم ناهج ياهروشک رد يتیعمج هدمع لئاسم زا يكی رگنایب اهرامآ .تسا نآ زا يشان ياهدمایپ و تیعمج یدنملاس رد هک یروط هب ،تسا ناریا روشک رد یدنملاس دنور ندش زاغآ 10 تیعمج ینس هنایم هب 1405 ات 1385 یاه لاس نیب لصاوف 1/2 زا رتمک زا ناریا نادنملاس دادعت .]1[ دش دهاوخ هدوزفا لاس 1395 لاس رد ندش ربارب 6 زا شیب اب 1335 لاس رد رفن نویلیم ره زا رتشیب نیاربانب .]2[ تسا هدیسر رفن نویلیم 7/4 یلااب هب هجوت ناراذگ تسایس و اه تلود هک تسا یرورض یرگید نامز یعامتجا و یتشادهب هزوح رد تبقارم و تیامح تهج رد یا هژیو .]3[ دنشاب هتشاد دنملاس دارفا هب مكیو تسیب نرق رد هک ییاه شلاچ نیرت گرزب زا یكی ،يیوس زا ،دنتسه هجاوم نآ اب ناهج رسارس رد یتشادهب یاه متسیس یاه یرامیب .]4[ تسا نمزم یاه یرامیب زا یشان راب شیازفا یتشادهب دمایپ اب هک تسا يمهم یتشادهب لكشم یویلک نمزم نآ عویش نازیم و هدش صخشم لااب یتشادهب یاه هنیزه و فیعض نادنملاس دادعت هتشذگ ههد ود یط .تسا رتشیب نادنملاس رد هتفای شیازفا اهروشک رتشیب رد یویلک نمزم ییاسران هب لاتبم هتسباو هیلک ییاسران زورب هتشذگ یاه لاس رد نینچمه .تسا .]5[ تسا هتفای شیازفا دنملاس دارفا رد هتسویپ روط هب زیلاید هب یگدنز هب دیما شیازفا و درف رمع لوط ببس زیلایدومه اب نامرد ضراوع اب ار رامیب ینامرد شور نیا ًلاومعم اما ،دوش یم رامیب رد ظفح رد زیلایدومه یتایح شقن دوجو اب .دنک یم ور هب ور یدایز End Stage Renalهیلک ییاهتنا هلحرم هب لاتبم نارامیب تایح یشان تلاكشم یمامت تسین رداق شور نیا ،Disease⁽ESRD⁾ هک یروط هب .دنک ناربج اه نآ یارب ار هیلک درکراک رد للاتخا زا .]6[ دوش یم نارامیب نیا رد یضراوع زورب بجوم یویلک یرامیب ییاهتنا هلحرم ضراوع زا یكی باوخ تلالاتخا .دوش یم نانآ هنازور یگدنز تیلاعف رد للاتخا ببس هک ]7[ تسا رادروخرب یبسانم باوخ تیفیک زا زیلایدومه تحت نارامیب تحت نارامیب رد باوخ تلالاتخا عویش نازیم .]8[ دنتسین رد نازیم نیا و تسا دصرد 80 ات 50 نیب ناهج رد زیلایدومه

1ردلا هعلاطم جیاتن .]9[ تسا هدش شرازگ دصرد 80 ات 70 ناریا یاهوراد هک زیلایدومه تحت نارامیب دننک یم نایب ناراكمه و هک دنا هتشادن یبولطم باوخ تیفیک دننک یم هدافتسا روآ باوخ نانچمه روآ باوخ یاهوراد فرصم دوجو اب نارامیب دهد یم ناشن ءزج باوخ تلاكشم ،رگید یوس زا .]10[ دنراد باوخ للاتخا و دوش یم هبرجت نادنملاس رد هک تسا یتلاكشم نیرت عیاش نیب رد باوخ بسانمان تیفیک یلااب عویش زا یکاح اه هتفای .]11، 12، 13[ تسا نادنملاس

1.Elder

تحت دارفا رد عیاش تلاكشم زا هک باوخ للاتخا نامرد یارب ییوراد ریغ و ییوراد نوگانوگ یاهدربهار ، دور یم رامش هب زیلاید زا دیاب ییوراد یاه تیلوباتم رتشیب هک ییاجنآ زا .دراد دوجو ضراوع لامتحا اه شور نیا زا هدافتسا ،دنوش عفد هیلک قیرط هجوت اب .]14[ دهد یم شیازفا ار اهوراد اب تیمومسم و یبناج نامرد یاه شور هئارا ،نارامیب نیا رد یفرصم یاهوراد ددعت هب یدایز دیکأت هزورما .دبای یم ترورض نارامیب نیا یارب ییورادریغ شناراكمه و ²امیچ .]15[ تسا هدش ییورادریغ یاه شور رب نمزم ییاسران نارامیب رد یشزرو تانیرمت هک دندرک شرازگ ندب یتایح یاه هاگتسد زا یرایسب رد دركلمع دوبهب ببس هیلک .]16[ دنوش یم تلاكشم نامرد رد اه شور نیرت هنیزه مک و نیرت هداس زا یكی تیلاعف ماجنا نادنملاس یتخانش یاهدرکراک ظفح و ینامسج دوبهب ثعاب ملاس دارفا رد یشزرو یاه تیلاعف .]17[ تسا یندب نیا رد شزرو هزیگنا ندرک مهارف .]7[ دوش یم باوخ تیفیک دشاب زیلایدریغ یاهزور رد یشزرو همانرب رگا هژیو هب ،نارامیب یگزات هب نارگشهوژپ ور نیا زا .تسا هارمه یدایز تلاكشم اب زیلاید نیح شزرو ماجنا شریذپ شیازفا یارب یدایز شلات ییاناوت اب بسانتم و مظنم شزرو ،ییوس زا .]18[ دنا هداد ماجنا رد .]19[ دنک ظفح ار اه نآ بولطم دركلمع دناوت یم نادنملاس تیفیک رب شزرو ریثأت دروم رد یا هلخادم هعلاطم ود اهنت ،ناریا هب یلو .]18، 20[ دش تفای زیلایدومه تحت نارامیب رد باوخ یشهوژپ زیلایدومه تحت نادنملاس تیعمج رد یصاصتخا روط ریثأت نییعت فده اب رضاح شهوژپ نیاربانب .تسا هتفرگن ماجنا نادنملاس باوخ تیفیک رب زیلاید ماگنه یشزرو یاه تیلاعف .تفرگ ماجنا زیلایدومه تحت يسررب شور هعماج .تسا یبرجت قیقحت عون زا رضاح یتامدقم شهوژپ زیلایدومه تحت ^Permicatتكیمرپ یاراد نادنملاس هعلاطمدروم

-1398 لاس رد نارهت رهش یثایغ هیریخ زکرم هب هدننک هعجارم نیا زا هک دراد ششوپ تحت رامیب 200 زکرم نیا .دنتسه 1399 رفن 30 هک دنتسه لاس 60 یلااب لاعف دنملاس رامیب 40 نارامیب یفداصت تروص هب هک دندوب شهوژپ هب دورو رایعم یاراد نانآ زا هب )ذغاک یور رب نانآ مان نتشون( یشک هعرق شور هب و هداس .دنتفای صیصخت )رفن 15 هورگ ره( لرتنک و شیامزآ هورگ ود ،لاـس 60 زا رتشیب نس نتشاد لماش شهوژپ هب دورو ياهرایعم تبحص ییاناوت ظاحل زا رگشسرپ تلااؤس هب یهد خساپ ییاناوت صیخشت هب یشزرو تیلاعف رد تکرش یمسج ییاناوت ،ندرک رازبا زا هدافتسا اب شجنس( یتخانش تملاس ندوب اراد ،کشزپ ،)دوب رتلااب 7 زا نومزآ هرمن هک یتروص رد ،یتخانش هاتوک نومزآ رد زیلاید هبترم ود لقادح ماجنا ،زیلاید هقباس زا هام 6 نتشذگ

2.Cheema

یتامدقم هعلاطم :زیلایدومه تحت نادنملاس باوخ تیفیک رب زیلاید ماگنه یشزرو تیلاعف ریثأت .ناراکمه و يدمحم يلع روصنم

(8)

103

راشف ندوب تباث ،هتشذگ هام 3 یط یحارج هقباس نتشادن ،هتفه و ،)دنملاس ره طیارش بسح رب( هعلاطم رد تکرش تهج نوخ اه تسد ندوب دازآ( قورع هب یسرتسد تهج تكیمرپ ندوب اراد 2 زا شیب تبیغ لماش جورخ ياهرایعم .دوب )شزرو ماجنا یارب شهوژپ رد تکرش همادا هب لیامت مدع ،یشزرو تانیرمت زا هسلج راشف تارییغت( یشزرو تانیرمت نیح بسانمان یمسج تیعضو و .دوب )هجیگرس ،یرایشوه حطس شهاک ،هنپ سید ،نوخ بختنم نادنملاس یارب شهوژپ فده شهوژپ عورش تهج همان تیاضر ،شهوژپ رد تکرش تهج اه نآ لیامت اب هک دش حیرشت نومزآ زا هدافتسا اب ادتبا رد .دش تفایرد اه نآ زا یبتک هناهاگآ یمامت هک دش یسررب نادنملاس یتخانش تملاس یتخانش هاتوک هب رفن کی شیامزآ هورگ رد .دندوب یتخانش تملاس یاراد اه نآ زیلاید زکرم هب لاقتنا تلع هب مه رفن ود و ندش یرتسب تلع .)1 هرامش ریوصت( دندش جراخ هلاطم زا ،رگید نومزآ ،یتخانش تیعمج تاعلاطا مرف لماش شهوژپ ياهرازبا

.دوب باوخ تیفیک همان شسرپ و یتخانش هاتوک :^AMT (Abbreviated Mental Test) یتخانش هاتوک نومزآ یرگلابرغ یارب 1972 لاس رد ³نوسنیکداه ار نومزآ نیا یحارط نادنملاس رد مویریلد و سنامد لثم یتخانش تلالاتخا شجنس یارب هداس و هاتوک لاؤس 10 لماش رازبا نیا .درک تدم دنلب و تدم هاتوک هظفاح ،هجوت و زکرمت ،یبای تهج تارمن عمج و دراد زایتما 1 نآ لاؤس ره هک تسا نادنملاس یتخانش تیعضو کیكفت شرب هطقن .دوش یم 10 نآ زا لصاح تلاكشم تخانش تهج هک تسا 10 زا 7 زایتما نادنملاس .دوش یم کیكفت راجنهبان زا راجنهب تیعضو تروص هب يتخانش هدش همجرت یسراف هب ناریا رد ناراكمه و ناغورف طسوت رازبا نیا بیرض اب نآ یسراف هخسن ینورد ییایاپ و یجنسرابتعا هک تسا .]21[ تسا هدوب لوبق لباق 0/76 خابنورک یافلآ Pittsburg Sleepگروبزرتیپ باوخ تیفیک همان شسرپ ناراكمه و ⁴هسیاب طسوت 1989 لاسرد :Quality Index⁽PSQI⁾ 10 لماش دوخ 5 لاؤس هک تسا لاؤس 9 یاراد و دش يحارط .تسا لاؤس 18 یاراد همان شسرپ لک نیاربانب .تسا یعرف لاؤس تیفیک لوا ءزج :دوـش يـم يدـنب هـقبط ءزج 7 رد اه شسرپ نیا صخشم )9 هرامش لاؤس( شسرپ كـی اـب هـک تسا ينهذ باوخ نآ هرمن هک تسا نتفر باوخ هب رد ریخأـت مود ءزج .دوش يم فلا تمسق هرمن و 2 لاؤس هرمن نیگناـیم يـنعی ،لاؤـس ود اـب اب هک تسا باوخ نامز تدم موس ءزج .دوش یم صخشم 5 لاؤس يیاراک مراهچ ءزج .دوش یم صخشم )4 هرامش لاؤس( شسرپ كی تاعاـس لک میسقت اب نآ هرمن .تسا رامیب باوخ ندوـب رثؤـم و ،درـیگ یم رارـق رتسب رد رامیب هک يتاعاس لـک رـب باوـخ

3.Hodkinson 4.Buysse

تسا باوخ تلالاتخا مجنپ ءزج .دوش یم هبـساحم 100 ردبرـض .دـیآ یم تسد هب 5 لاؤس تایئزج تارمن نیگنایم هبساحم اب و لاؤس اـب هـک تـسا روآ باوـخ ياهوراد فرصم مشـش ءزـج لوط رد بسانمان درـكلمع متـفه ءزـج .دوـش یم صخشم 6 8 و 7 تلااؤس تارـمن نیگنایم ينعی ،لاؤس ود اب هک تسا زور ءزج ره زایتما و 3 ات رفص نیـب لاؤس ره زایتما .دوش یم صخشم هرمن ،ءزج 7 نیا تارمن نیگناـیم عوـمجم .تـسا 3 رثکادـح زـین .تسا 21 ات رفص زا نآ هـنماد هـک دهد یم لیكشت ار رازبا لک .تسا رت نییاپ باوخ تیفیک ،دشاب رتشیب هدمآ تسد هب هرمن هچره .دنک یم تللاد بولطماـن باوـخ تـیفیک رـب 6 زا رتشیب هرمن یافلآ زا هدافتسا اب ار همان شسرپ ینورد ماجسنا ناراكمه و هسیاب رد همان شسرپ نیا يیایاپ و يـیاور .دندروآ تسد هب 0/83 خابنورک يروط هب .تسا هدش دییأت ناراكمه و مدقم یحرف طسوت زین ناریا همان شسرپ نـیا خابنورک يافلآ بیرض هتفای ماجنا شهوژپ رد هک .]22[ دمآ تسد هب 0/82 ات 0/78 لكتورپ شهوژپ دروم یاهدحاو ،هورگ رد هلخادم ماجنا تهج تسیژولویزیف صصختم طسوت هدش یحارط یشزرو تیلاعف زکرم یپارتویزیف سانشراک رظن تحت و ققحم کمک اب ار شزرو .دنداد ماجنا زیلاید لوط رد ]8[ هتفه رد راب 3 و هتفه 8 تدم هب یشزرو تانیرمت .دش ماجنا زیلاید يعیبط دنور لرتنک هورگ رد ماجنا زیلاید نیح و تخت رد اه هنومن ندوب دنملاس هب هجوت اب .تسا مه زا ازجم اه مناخ و نایاقآ زیلاید نلاس زکرم نیا رد .دش مرگ ناكما و دوب کبس تانیرمت هكنیا هب هجوت اب لوا هتفه رد تیلاعف نامز ،تشادن دوجو یعقاو موهفم هب ندرک درس و ندرک موس هتفه ،هقیقد 35 مود هتفه ،هقیقد 30 لوا هتفه رد یشزرو 50 متشه ات مجنپ هتفه و هقیقد 45 مراهچ هتفه ،هقیقد 40 یشزرو تیلاعف هب شزرو نامز زا یمین .دش هتفرگ رظن رد هقیقد تفای صاصتخا اپ و تسد اب ^Minibikeکچوک هخرچود اب یزاوه رگید یتمواقم یشزرو یاه تیلاعف هب یواسم روط هب نامز هیقب و .دش هداد صاصتخا ،تاسلج رد تکرش نیناوق ،شهوژپ ماجنا هویش لوا هسلج رد )اه شزرو عون ( شزرو ماجنا هوحن و ندب رب یشزرو تیلاعف ریثأت هورگ رد یشزرو هسلج ره یادتبا رد .)1 هرامش لودج( دش هئارا هب رامیب ،شخب کشزپ هزاجا اب و دش یسررب یتایح مئلاع شیامزآ دنچ نامز مه هچرگ .درک تکرش یشزرو تانیرمت رد یكت تروص تروص هب درف ره یلو ،دنداد یم ماجنا ار شزرو دوخ تخت رد رفن ار شزرو زیلایدومه عورش تعاس ای و دوخ طیارش ساسا رب یدرف تیلاعف . .تفرگ یمن ماجنا یهورگ تروص هب شزرو و داد یم ماجنا رامیب تیعضو ندش تباث و زیلاید عورش زا سپ هقیقد 30 یشزرو یا هلخادم لومعم تلاخادم زج هب لرتنک هورگ رد .دش یم عورش ندوب رثؤم تروصرد ،دش هداد نانیمطا اه نآ هب یلو ،تفرگن ماجنا یارب یشزرو تانیرمت تاسلج ،شیامزآ هورگ رد شهوژپ هجیتن هب اهنت 19 ـ دیووک عویش تلع هب هک دش دهاوخ رازگرب زین اه نآ .دش هئارا دندوب بلطواد هک ییاه هنومن

(9)

104 133 هرامش . 34 هرود . 1400 رذآ

لبق ،نامز ود رد دنملاس زا شسرپاب شهوژپ ياهرازبا یمامت تلع هب .دش لیمكت،شهوژپ متشه هتفه رد و شهوژپ عورش زا لرتنک ،هلخادم عورش اب 19 ـ دیووک یریگ همه عویش ینامز مه هلیسو هب نارامیب نوخ نژیسکا عابشا دصرد و ترارح هجرد نیدب هک دوب ناتسرامیب لكتورپ ءزج یرتم یسکا سلاپ هاگتسد 19 ـ دیووک تست لحارم ماجنا تهج کوكشم نارامیب بیترت رد هلخادم تدم رد اه هنومن زا کی چیه هتبلا .دندش یم هداد عاجرا .دندشن لاتبم 19 ـ دیووک یرامیب هب ،هورگ ود ره دک اب دهاش هاگشناد قلاخا هتیمک بوصم رضاح شهوژپ تیاعر تــهج .تسا IR.SHAHED.REC.1398.109 قلاخا دش تفایرد مزلا یاهزوجم شهوژپ ماجنا زا لبق ،شهوژپ قلاخا تیاضر و دندش شهوژپ دراو دوخ لیامت اب شهوژپ یاه هنومن و هک دش هداد نانیمطا اه نآ هب و دندرک اضما هناهاگآ ار یبتک همان .دنام یم یقاب هنامرحم اه نآ همان شسرپ تاعلاطا هدافتسا ^SPSS رازفا مرن 16 هخسن زا اه هداد لیلحت و هیزجت یارب تیفیک و یا هنیمز یاهریغتم فیصوت تهج یفیصوت رامآ زا .دش اه هداد ندوب لامرن نییعت تهج يگدیشک و يگلوچ زا و باوخ يت کیرتماراپ یطابنتسا رامآ یاه نومزآ زا سپس .دش هدافتسا هسیاقم( هریغتم كت سنایراووک و )يهورگ نورد هسیاقم( يجوز یاهریغتم فلاتخا نییعت تهج .دش هدافتسا )يهورگ نورب رئوكسا ياک ياه نومزآ زا لرتنک و شیامزآ هورگ ود نیب یا هنیمز حطس ناونع هب 0/05 زا رتمک ^P .دش هدافتسارشیف قیقد و .دش هتفرگ رظن رد یراد ینعم اه هتفای

ياهریغتم يارب یگدیشک و یگلوچ ،هعلاطم جیاتن ساسا رب -5 و 5 و ،-3 و 3 زاجم هزاب رد بیترت هب باوخ تیفیک و نس اه هداد عیزوت ندوب لامرن یارب مزلا طرش نیاربانب .تشاد رارق هدافتسا کیرتماراپ یاهرامآ زا اهریغتم نیا یارب و تشاد دوجو شهوژپ یاه هنومن نس نیگنایم داد ناشن شهوژپ یاه هتفای.دش 68/93^±5/5 لرتنک هورگ رد و 65/25^±2/80 شیامزآ هورگ رد و دنتشاد یرادانعم فلاتخا مه اب ینس رظن زا هورگ ود هک دوب نس نیب يراد ينعم طابترا ،نینچمه .)^P=0/023( دندوبن نگمه نس ریغتم نیاربانب )P=0/520( تشادن دوجو باوخ تیفیک و شیامزآ هورگ ود ره رد نادنملاسرتشیب .دشن بوسحم رگشودخم هورگ ود ره رد )دصرد100( نادنملاس يمامت .دندوب درم لرتنک و شیامزآ هورگ رد .دندرک یم يگدنز دوخ نارسمه اب و دندوب لهأتم رد و هتشاد ییامنهار تلایصحت دصرد 50 و داوس يب دصرد 50 زا .دنتشاد ییامنهار تلایصحت اه هدننک تکرش رتشیب لرتنک هورگ اه نآ رتشیب لرتنک و شیامزآ هورگ ود ره رد لاغتشا تیعضو رظن تیعضو یاراد شیامزآ هورگ رد دصرد 83/3 و هدوب هتسشنزاب طسوتم حطس رد لرتنک هورگ رد دصرد 66/7 و فیعض یداصتقا رظن زا .دوب يگتسشنزاب هورگ ود ره رد یتیامح متسیس هک دندوب زیلاید هقباس لاس هس ات كی هورگ ود ره رد رفن 6 زیلاید تدم لوط هک دوب هتفه رد راب هس زین اه نآ رتشیب تاسلج دادعت هک دنتشاد .)2 هرامش لودج( دندوب نگمه اه هورگ زین رظن نیا زا

شهوژپ ماجنا شور ترسنك رادومن .1 ریوصت قلاخا دک اب دهاش هاگشنادقلاخاهتیمکبوصمرضاحشهوژپ

IR.SHAHED.REC.1398.109 .دشاب يم

خا تیاعر تــهج لا

،شهوژپ ق

ياهزوجم شهوژپ ماجنا زا لبق مزلا

دش تفایرد دندش شهوژپ دراو دوخ لیامت اب شهوژپ ياههنومن و کهمانتیاضرو

دندومنءاضماهناهاگآ اریبت و

هب

اه نآ هک دش هداد نانیمطا تاعلاطا

همانشسرپ اه نآ يقاب هنامرحم نام يم

د .

هداد لیلحت و هیزجت تهج رازفا مرن زا اه

هخسنSPSS هنیمز ياهریغتم فیصوت تهج يفیصوت رامآ زا .دش هدافتسا16

زا و باوخ تیفیک و يا

هداد ندوب لامرن نییعت تهج يگدیشک و يگلوچ دش هدافتسا اه

نومزآ زا سپس. و )يهورگ نورد هسیاقم(يجوز يت کیرتماراپ يطابنتسا رامآ ياه

دش هدافتسا )يهورگ نورب هسیاقم(هریغتم کت سنایراوک هنیمز ياهریغتم فلاتخا نییعت تهج .

يا هورگ ود نیب آ

اهنومزآ زا لرتنک و نومز ياک ي

.دش هدافتسارشیف قیقد و رئوکسا زا رتمکP

/05 س ناونع هب0 تفرگ رظن رد يراد يانعم حط دش ه

.

رادومن شهوژپ ماجنا شور ترسنک رادومن :1

اه هتفای

،هعلاطم جیاتن ساسارب ( زاجم هزابرد بیترت هب باوخ تیفیک و نس ياهریغتم يارب يگدیشک و يگلوچ

و3 -3 ( و ) و5 -5 ،تشاد رارق )

.دش هدافتسا کیرتماراپ ياهرامآ زا اهریغتم نیا يارب و تشاد دوجو اه هداد عیزوت ندوب لامرن يارب مزلا طرش نیاربانب اشن شهوژپ ياه هتفای

ن

وژپ ياه هنومن نس نیگنایم داد نومزآ هورگ رد شه

/80 2

± /25 لرتنک هورگ رد و65 /5

5

± /93 دوب68 ينس رظن زا هورگ ود هک فلاتخا مه اب

دنتشاد يرادانعم نگمه و

دندوبن ( /023 0 )P=

(تشادن دوجو باوخ تیفیک و نس نیب يراد ينعم طابترا ،نینچمه. /520

=0 )p نیاربانب نس ریغتم

زیلایدومه تحت تکمرپ یاراد نادنملاس یثایغ هیریخ زکرم هب هدننک هعجارم 40(

)رفن

یاراد نادنملاس (شهوژپ رایعم

رفن30 )

یفداصت صیصخت

جورخ دنتشادن ار شهوژپ رایعم هک رفن10

لرتنک هورگ 15

رفن

نومزآ هورگ رفن15

هنومن شزیر هورگ

لرتنک 15

رفن

نومزآ هورگ رفن12

یشزرو تانیرمت ماجنا

یبایشزرا

(10)

105

هسیاقم اب هدش هداد ناشن 3 هرامش لودج رد هک هنوگ نامه هورگ رد هلخادم زا دعب و هلخادم زا لبق نیب باوخ تیفیک هب باوخ تیفیک شزرو ماجنا زا دعب هک دش صخشم ،شیامزآ هسیاقم يلو .)^P<0/0001( تسا هتفای دوبهب یراد ینعم تروص متشه هتفه و شهوژپ ماجنا زا لبق نیب باوخ تیفیک نیگنایم راد ینعم شهاک یرامآ ظاحل هب لرتنک هورگ رد )هلخادم زا دعب(

تسا هورگ نیا رد باوخ تیفیک ندش رتدب یانعم هب هک دش باوخ ينهذ تیفیک یاه هطیح شیامزآ هورگ رد .)^P=0/001(

للاتخا و )P<0/0001( نتفر باوخ هب نامز تدم ،)P<0/0001(

هیقب يلو .دنتشاد يراد ينعم دوبهب )^P=0/001( نتفر باوخ هب لرتنک هورگ رد .تشادن يراد ينعم رییغت باوخ تیفیک یاه هطیح هب للاتخا ،باوخ نامز تدم ،نتفر باوخ هب رد ریخأت یاه هطیح تشاد يراد ينعم شیازفا ،روآ باوخ يوراد فرصم و نتفر باوخ .)^P<0/0001(

شیامزآ هورگ ود نیب باوخ تیفیک هرمن نیگنایم نینچمه دوب راد ینعم یرامآ ظاحل هب شهوژپ ماجنا زا لبق لرتنک و رد اب .دنتشاد يرتهب باوخ تیفیک لرتنک هورگ و )P=0/035(

،رگشودخم ناونع هب هلخادم زا لبق باوخ تیفیک نتفرگ رظن اب هلخادم زا دعب رد هورگ ود نیب باوخ تیفیک هرمن نیگنایم و )^P<0/0001( دش راد ینعم یرامآ ظاحل هب 0/723 رثا بیرض زا لبق .دش لرتنک هورگ زا رتهب شیامزآ هورگ رد باوخ تیفیک /0001( باوخ ينهذ تیفیک ياه هطیح فلاتخا شهوژپ ماجنا باوخ للاتخا و )P=0/003( نتفر باوخ هب رد ریخأت ،)P<0 ماجنا زا دعب .دوب راد ينعم يرامآ ظاحل هب هورگ ود نیب )^P=0/04(

نتفرگ رظن رد اب هورگ ود نیب یاه هرمن نیگنایم هسیاقم ،شهوژپ داد ناشن ،رگشودخم ناونع هب هلخادم ماجنا زا لبق یاه هرمن تیفیک ،)P<0/0001( روآ باوخ يوراد فرصم یاه هطیح هک /0001( نتفر باوخ نامز تدم ،)^P<0/0001( ينهذ باوخ باوخ للاتخا و )P=0/008( نتفر باوخ هب رد ریخأت ،)P<0 یلو ،تشاد يراد ينعم دوبهب شیامزآ هورگ رد )^P<0/0001(

دوبن راد ینعم هنازور دركلمع للاتخا و )^P=0/648( باوخ ییاراک .)3 هرامش لودج( )^P=0/228(

يریگ هجیتن و ثحب صخشم ،لرتنک و شیامزآ هورگ ود نیب باوخ تیفیک هسیاقم اب باوخ تیفیک دوبهب رب يرادانعم ریثأت یشزرو همانرب یارجا دش شهوژپ نیا زا لصاح جیاتن .دراد زیلایدومه تحت نادنملاس رد هورگ نادنملاس باوخ تیفیک یلک دوبهب رد رادانعم جیاتن رگنایب لرتنک هورگ اب هسیاقم رد یشزرو هلخادم ماجنا زا دعب شیامزآ هدهاشم باوخ تیفیک شهاک لرتنک هورگ رد هک یلاح رد .دوب نادنملاس رب یشزرو تلاخادم ریثأت یسررب اب ناراكمه و رز .دش تیفیک دوبهب رد یشزرو تلاخادم دنداد ناشن زاریش رد لاعف ریثأت لرتنک هورگ اب هسیاقم رد شیامزآ هورگ نادنملاس باوخ یناوخ مه رضاح شهوژپ جیاتن اب هک ]23[ تسا هتشاد راد ینعم رب باوخ تیفیک رد دوبهب رب هولاع یشزرو تلاخادم .دراد .تسا راذگ ریثأت ندب کیمتسیس باهتلا ریظن یرگید یاهریغتم رهش رد ناراكمه و یمراص طسوت هک یشهوژپ رد هک یروط هب رب هولاع ،تفرگ ماجنا زیلایدومه تحت نارامیب دروم رد نارهت دوبهب رد زین یرادانعم هجیتن ،ندب کیمتسیس باهتلا دوبهب ماجنا رد .]18[ دش هدهاشم یشزرو هلخادم تحت باوخ تیفیک یرگید یعون ،باوخ تیفیک دوبهب یسررب یارب یشزرو تلاخادم دروم رد اگویاتاه ریظن زکرمت تانیرمت هب طوبرم تلاخادم زا رهش رد ناراكمه و یجاحاباب طسوت زیلایدومه تحت نارامیب دوبهب رد رادانعم فلاتخا هدنهد ناشن جیاتن هک دش ماجنا نارهت اب هسیاقم رد هلخادم تحت شیامزآ هورگ نارامیب باوخ تیفیک .]8[ دوب لرتنک هورگ تانیرمت ریثأت یسررب تهج رد اتسار نیمه رد زین یتاعلاطم روشک زا جراخ زیلایدومه تحت نارامیب باوخ تیفیک رب یشزرو

شهوژپ دروم زیلایدومه تحت نادنملاس یشزرو تیلاعف تاسلج هصلاخ .1 لودج

نامز هسلج یاوتحم هسلج عوضوم اه هتفه

هقیقد 10 شزرو ماجنا هوحن و ندب رب شزرو ریثأت ،تاسلج رد تکرش نیناوق ،شهوژپ ماجنا هویش - تبسن دمآراکان راکفا ییاسانش ،یتملاس رد شزرو شقن هب تبسن نادنملاس شرگن یسررب -

یتملاس رد شزرو هداعلا قوف ریثأت زا ییاه هنومن رکذ اب هزیگن داجیا یارب شلات ،شزرو هب

و فادها نایب .1 هورگ نیناوق تبسن هزیگنا داجیا .2

شزرو ماجنا هب

لوا هتفه

هسلج نامز دصرد 25 هسلج نامز دصرد 15 هسلج نامز دصرد 25 هسلج نامز دصرد 15 هسلج نامز دصرد 10

ییاپ کیاب ینیم

)یرارکت 15-10 تبون 5-3( شک اب وزاب تاکرح )یرارکت 15-10 تبون 5-3( ییاپ هنزو ای شک اب تاکرح

یتسد کیاب ینیم

)یرارکت 15-10 تبون 5-3( پوت اب دعاس و چم تاکرح

یشزرو یاه تیلاعف و یزاوه یبیکرت

یتمواقم

ات مود هتفه متشه .دنك تحارتسا هقیقد 5 ات 3 تسا زاجم رامیب (5 ات 1 فیدر) یشزرو یاه تیلاعف نیب .دنك تحارتسا هقیقد 3 ات 2 تسا زاجم رامیب یتمواقم یشزرو تیلاعف یاه تبون نیب .دنوش ماجنا مه رس تشپ و (تكرح لاعف هلحرم هیناث 2 ات 1) هدش لرتنك تروص هب دیاب اهرارکت و درادن دوجو تحارتسا یتمواقم یشزرو یاه تیلاعف یاهرارکت نیب .تسین یشزرو تیلاعف هسلج یلك نامز ءزج اه تبون و یشزرو یاه تیلاعف نیب تحارتسا

(11)

106 133 هرامش . 34 هرود . 1400 رذآ

روشک رد ناراكمه و ⁵وچ طسوت یشهوژپ .تسا هتفرگ ماجنا زین اب هورگ هس رد زیلایدومه تحت نارامیب دروم رد یبونج هرک هس ره رد یرادانعم دوبهب ،دش ماجنا توافتم یشزرو یاهدتم روشک رد ناراكمه و ⁶ودیلوپوئل نینچمه .]24[ داد ناشن ار هورگ یتکرح تلاكشم اب نارامیب رب ار سیتلایپ تانیرمت ریثأت لیزرب تیفیک دوبهب رد یرادانعم شیازفا دنداد ناشن و هدرک یسررب نارامیب تلاكشم زا یكی .]25[ تسا هدش داجیا نارامیب نیا باوخ نارامیب نیا رگا لاح و تسا نییاپ باوخ تیفیک زیلایدومه تحت دهاوخ رتشیب اه نآ تلاكشم ،دنشاب هتشاد رارق یدنملاس هرود رد

5.Cho 6.Leopolido

و دوش یم باوخ للاتخا ببس دوخ ،یدنملاس تعیبط اریز ،دش یاهوراد فرصم ،یویلک نمزم یرامیب دوجو یدنملاس رانک رد زین زیلایدومه دنور نینچمه و باوخ تیفیک رب رثؤم و ددعتم زیلایدومه ماجنا نامز نیب نیا رد .تسا رثؤم باوخ تیفیک رب .دشاب هتشاد لخادت دنملاس رامیب تحارتسا تعاس اب تسا نكمم رد هاتوک باوخ داجیا ببس زیلایدومه نیح طیارش ،نینچمه نادنچود نارامیب رد ار باوخ للاتخا هک دوش یم زیلایدومه نیح دنملاس رامیب یگدنز کبس رد یتادیهمت دیاب نیاربانب .دنک یم یاقترا ببس ات تفرگ رظنرد زیلایدومه ماجنا نیح نینچمه و اقترا زین باوخ تیفیک نآ لابند هب و هدش اه نآ یگدنز تیفیک دناوت یم زیلایدومه ماجنا نیح یشزرو تلاخادم اتسار نیا رد .دبای ندب ،ییوس زا و هدرک یریگولج دنملاس رد هاتوک باوخ داجیا زا

1399-1398 لاس رد نارهت رهش یثایغ هیریخ ناتسرامیب زیلایدومه تحت لرتنك و شیامزآ هورگ نادنملاس نیب يا هنیمز ياهریغتم هسیاقم .2 لودج ریغتم

هورگ )دصرد( دادعت نومزآ هجیتن

شیامزآ لرتنک

تیسنج نز

5 )41/7(

3 )20(

P=0/398^*

7 )58/3( درم 12 )80(

تلایصحت حطس داوس یب

6 )50(

3 )20(

χ² =3/713

P=0/156df=2^** 2 )13/3( 0 ینآرق داوس

ملپید ریز و ییامنهار 6 )50(

10 )66/7(

لغش هتسشنزاب

8 )66/7(

11 )73/3(

P=0/538^* 1 )6/7( 1 )8/3( هداتفاراکزا و راکیب

راد هناخ 3 )25(

3 )20(

یداصتقا تیعضو فیعض

10 )83/3(

5 )33/3(

P=0/004^* 10 )66/7( 1 )8/3( طسوتم

بوخ ای یفاک 1 )8/3(

0

یتیامح متسیس يداصتقا هداوناخ

2 )16/7(

2 )13/3(

χ² =0/810

P=0/667df=2^** 1 )6/7( 2 )16/7( دادما هتیمک

يگتسشنزاب 8 )66/7(

12 )80(

لاس ،زیلاید تدم لوط کی زا رتمک

1 )8/3(

4 )26/7(

χ² =1/967 P=0/579df=3^**

3-1 6 )50(

6 )40(

3-5 4 )33/3(

3 )20(

5 زا رتشیب 1 )8/3(

2 )13/3(

زیلاید یگتفه تاسلج دادعت ود

1 )8/3(

3 )20(

P=0/605^*

هس 11 )91/7(

12 )80(

رشیف قیقد نومزآ ^* رئوکسا ياك نومزآ ^**

(12)

107

تلاخادم ماجنا نیاربانب .دنک بش رد تحار باوخ هدامآ ار یو ماجنا هب دنملاسرامیب قیوشت نینچمه و زیلایدومه نیح یشزرو یریگ همه عورش اب هلخادم عورش .دوش یم هیصوت هناخ رد نآ عورش یادتبا رد هچرگ .دوب نامز مه 19 ـ دیووک یسوریو یرامیب جیاتن رد دناوت یم یریگ همه طیارش هک دمآ یم رظن هب هلخادم رامیب نادنملاس یراكمه رد یریثأت یلو ،دشاب راذگریثأت شهوژپ یاقترا فده اب رامیب نادنملاس یتح .تشادن شهوژپ جیاتن و .دنتشاد زین یرتشیب یراكمه ،شزرو ماجنا اب ینمیا متسیس

زا شسرپ یراوشد هب ناوت یم شهوژپ یاه تیدودحم زا یخرب رد هک درک هراشا شهوژپ یاهرازبا لیمكت تهج نادنملاس يیوس زا .دش یم فرص یدایز نامز تاعلاطا بسک یارب دراوم ببس هک دوب تكیمرپ نتشاد شهوژپ هب دورو طیارش زا یكی شهوژپ یاه هنومن دادعت ندوب مک .دش اه هنومن دادعت شهاک رگید زا ،رضاح زکرم دنملاس نارامیب دادعت ندوب مک تلع هب

1399-1398 لاس رد نارهت رهش یثایغ هیریخ ناتسرامیب زیلایدومه تحت نادنملاس رد نآ یاه هطیح و باوخ تیفیك هسیاقم .3 لودج

نومزآ هجیتن^** لرتنک هورگ شیامزآ هورگ

باوخ تیفیک داعبا رایعم فارحنا ±نیگنایم رایعم فارحنا ±نیگنایم

t=2/23 df=25 P =0/035 10/75± 2/17 14/75± 1/91 لبق

لک باوخ تیفیک

F=2/23 P<0/0001 eta²=0/723 16/33± 1/39 12/46± 2/69 دعب

t=4/379 df=14 P =0/001 t=5/836 df=11 P<0/0001 ^* نومزآ هجیتن

t=2/824 df=25 P =0/01 2/53± 0/639 3± 0 لبق

باوخ ینهذ تیفیک

F=21/17 P<0/0001 eta²=0/638 2/8± 0/414 1/83± 0/389 دعب

t=1/169 df=14 P =0/262 t=10/383 df=11 P<0/0001 ^* نومزآ هجیتن

t=3/22 df=25 P =0/003 2/73± 1/486 4/5± 1/31 لبق

باوخ هب رد ریخأت

F=6/021 P<0/0008 eta²=0/334 4/33± 0/816 3/75± 1/138 دعب نتفر

t=5/870 df=14 P<0/0001 t=1/827 df=11 P=0/095 ^*نومزآ هجیتن

t=1/07 df=25 P =0/293 2/8± 0/774 5/833± 0/717 لبق

باوخ نامز تدم

F=66/77 P<0/0001 eta²=0/848 4/6± 1/183 4/08± 1/311 دعب

t=5/281 df=14 P<0/0001 t=7 df=11 P<0/0001 ^* نومزآ هجیتن

t=1/36 df=25 P =0/185 82/33± 37/78 65/65± 21/107 لبق

باوخ يیاراک

F=2/441 0=P/648 eta²=0/035 69/44± 25/717 77/121± 11/458 دعب

t=1/061 df=14 P =0/307 t=1/895 df=11 P=0/085 ^*نومزآ هجیتن

t=2/13 df=25 p=0/043 16/13± 3/795 18/83± 2/443 لبق

باوخ تلالاتخا

F=667/76 P<0/0001 eta²=0/979 20/86± 2/030 14± 3/643 دعب

t=4/553 df=14 P<0/0001 t=4/839 df=11 P=0/001 ^* نومزآ هجیتن

t=0/21 df=25 P =0/833 1/43± 0/828 1/33± 0/778 لبق

روآ باوخ یاهوراد

F=28/411 P<0/0001 eta²=0/70 2/8± 0/414 1/33± 0/778 دعب

t=5/501 df=14 P<0/0001 - ^* نومزآ هجیتن

t=0/893 df=25 P =0/381 2/06± 0/258 2± 0 لبق

درکلمعرد للاتخا هنازور

F=1/576 0=P/228 eta²=0/116 2/20± 0/414 2± 0 دعب

t=1 df=14 P=0/334 - ^*نومزآ هجیتن

يجوز یت نومزآ ^* هریغتم كت سنایراووك نومزآ ^**