Spatial Planning - برنامه ریزی فضایی

(1)

Spatial Planning

Vol. 11, No. 4, Ser (43)‎ 2022

Analysis of the Spatial Pattern of Rural Poverty in Rural Settlements of Miyandoab County

Mohsen Aghayari Hir^1*, Mohammad Valaei ²

1-Assistant Professor, Department of Urban and Rural Planning, Tabriz University, Tabriz, Iran aghayarihir@gmail.com

(*Corresponding Author Email: aghayarihir@gmail.com) 2- Tabriz University, Tabriz, Iran

Abstract

Problem: An awareness of the nature of the spatial distribution of poverty in rural areas based on the indexes which explain poverty in these regions could help policy makers take policities to reduce poverty in such areas. In other words, the spatial distribution of poverty could be defined as the spatial representation of poverty in rural areas. Therefore, knowledge of the prevalence of poverty in society and its spatial pattern are important issues to develop poverty reduction programmes.

Research objectives: The purpose of this study was the spatial analysis of poverty in rural settlements of Miyandoab County.

Research method: The present study was carried out based on a descriptive-analytical method. Library and field studies were used to collect information. The studied spatial territory was the villages of Miyandoab County with a population of 125,893 people, of which 37,637 rural households inhabited 189 villages according to the 2016 census. Twenty percent of villages were selected as sample villages. The sample size obtained based on Cochran's formula was 313 rural household heads living in rural areas. To analyze the data, Coopras multi-criteria decision analysis, K-cluster analysis, and Morans I statistic were utilized.

Results: Out of the 38 sample villages in the county, 17 villages (44.74%) were in the cluster of "very severe poverty" in terms of agriculture, services, productive employment, income, participation, security, and environmental degradation. The people of these villages, most of which were located in Barouq District, were facing many problems. Also, Lalehloo, Qataradash, and Ghorghchi villages were known as the poorest villages of Miyandoab County. The rural poverty was shown to have a clustered and dense spatial pattern based on Morans I my statistics.

Innovation: In this research, reduction of rural poverty in Miyandoab County was innovated by using Coopras technique through spatial and other statistical analyses.

Keywords: Rural Poverty, Spatial Pattern Analysis, Spatial Autocorrelation, Miyandoab.

This is an open access article under the CC-BY-NC-ND 4.0 License (https://creativecommons.org/licenses BY-NC-ND 4.0)

Doi: 10.22108/SPPL.2021.126484.1549

(2)

همانرب ییاضف یزیر

لاس مهدزای هرامش ، مراهچ پ( ، ی پا ی 34 ،) ناتسمز 0311

:لوصو خیرات 52

/ 10 / 0400 :شریذپ خیرات 10

/ 10 / 0311

:ص 50 - 0

* وئسم ۀدنسیون ل

aghayarihir@gmail.com

This is an open access article under the CC-BY-NC-ND 4.0 License (https://creativecommons.org/licenses BY-NC-ND 4.0)

Doi: 10.22108/SPPL.2021.126484.1549

یشهوژپ هلاقم

ییاتسور رقف ییاضف یوگلا لیلحت رد

اههاگتنوکس بآودنایم ناتسرهش ییاتسور ی

نسحم ریه یرایاقآ

1

،*

دمحم یئلاو

2

0 - ا همانرب و ایفارغج رایداتس

ییاتسور یزیر

، زیربت هاگشناد ناریا ،زیربت ،

5 - زیربت هاگشناد ناریا ،زیربت ،

هدیکچ حرط هلئسم : یهاگآ کارپ عون زا اضف شن

یی اتسور قطانم رد رقف یی

صخاش ساسارب ااه

یی وا ن هاب هاک ی

ۀداننکوگزاب نآ

،تسا نارادمتسایس هب دم و

ناری رما رد س ذاختا تسای یاه ادزرقف یی یرای م ی دناسر ات ةنیمز رقف شهاک رد ار

نیا قطانم مهارف

؛دنروآ نایب هب د رگی اضف شنکارپ یی

اضف دومنزاب ،رقف یی

یناکم هنهپ رد رقف اه

ی اتسور یی رعت فی ام ی نیارباانب ؛دواش زا ععاطا

م نازی گدرتسگ ی رقف و هعماج رب مکاح یوگلا

اضف یی ودت رد مهم لئاسم زا نآ نی

همانرب اه ی هب رقف شهاک م رامش

ی دور .

:شهوژپ فده رد رقف ییاضف یوگلا لیل ت ،رضاح شهوژپ زا فده

اههاگتنوکس .تسا بآودنایم ناتسرهش ییاتسور ی

وژپ شور :شه

یفیصوت ،شور و تیهام رظنزا و یدربراک ،فده ظا لزا رضاح شهوژپ یروآدراگ یارب و تسا یلیل ت

تاعلاطم زا تاععطا هناخباتک

ا سااسارب هک تسا بآودنایم ناتسرهش یاهاتسور ،یناکم ورملق .تسا هدش هدافتسا ینادیم و ی

لاس یرامشرس 0402

، 052004 تیعمج رفن

، 43043 ییاتسور راوناخ و

000 هنکس یاراد یاتسور داداعت هب هجوت اب هک دراد

،راونااخ داداعت و یعیبط تیعقوم ،یکیدزن و یرود یاهروتکاف ساسارب ،اهاتسور دایز 51

اهاتاسور داصرد هاب

ناوانع هانومن

،نارکوک لومرف ساسارب ار هنومن مجح .دندش باختنا 404

لیکاشت اهاتاسور رد نکاس ییاتسور راوناخ تسرپرس ام

ی انهد .د

یارب زجت هی لیل تو هداد اه لیل ت زا تاععطا و مصت

می سارپواک ۀراایعم دانچ یریگ لایل ت ،0

هاشوخ ا ی نروام ۀراامآ وK I

هدافتسا دش .

جیاتن نیب زا : 40 دادعت ،ناتسرهش حطس رد هنومن یاتسور 03

لداعم اتسور 33

/ 33 اشوخ رد اتاسور دصرد ة

« یالیخ راقف

دیدش

» رارق دنراد رظنزا و یزرواشک لاغتشا ،تامدخ نیمأت ،

دلوم تکراشم ،دمآرد ، تاینما ،

ایرخت ، و یاطی م

...

نایا مدرام

اهاتسور هبور یددعتم تعکشم اب دنتسه ور

رارق قوراب شخب رد اهاتسور نیا رتشیب و هتفرگ

دنا یاهاتسور نینچمه ؛ هاللا

وال ،

شادراطق ور رقف و دنتسه بآودنایم ناتسرهش یاهاتسور نیرتریقف ،یچقروق و

ییاضف یوگلا ییاتس هاشوخ

ا ار یامکارتم و ی

نروم ۀرامآ ساسارب .تسا هتشاذگ شیامن هب ناتسرهش حطس ردI

:یروآون مهم

یّمک ،شهوژپ یروآون نیرت زا هدافتاسا ااب بآودنایم ناتسرهش حطس رد ییاضف لیل ت و ییاتسور رقف ندرک

و سارپوک کینکت ل ت

لی .تسا رگید یرامآ یاه

هژاو یاه :یدیلک بآودنایم ،ییاضف راکدوخ یگتسبمهدوخ ،ییاضف یوگلا لیل ت ،ییاتسور رقف .

1. Copras

(3)

5 / همانرب ،ییاضف یزیر لاس

مهدزای هرامش ، مراهچ پ( ، ی پا ی 34 ،) ناتسمز 0311

نایب هلئسم هزورما تسا یناهج گرزب لکشم کی یرباربان و رقف (

Liu et al., 2017: 67

هشیر و ) ناک

زا یاکی هاب نآ ندراک

دج ی نیرت شلاچ اه ی پ هب یبایتسد یارب هعسوت لاح رد یاهروشک یور شی عسوت

ة اپ بت رادی ( تاسا هداش لید

Guo

et al., 2019: 1

هچنانچ ؛) یاهروشک رتشیب

رد لاح عسوت شیب و نابیرگ هب تسد نمزم و دیدش تیمور م اب ناهج ة

زا 5 / 0 ( وئاف یناهج نامزاس رامآ ساسارب نایم نیا زا و دنتسه عتبم رقف هب ناهج رد رفن درایلیم 5100

،) 340 نوایلیم

زا رفن ذغتءوس جنر دیدش ةی م

ی رب ( دن

FAO, 2019: 1

.) رد یرااکیب و یربارباان ،رقف هاهد

ااه ی 0001 ةاهد لایاوا و

0001 رد تلود اه ی هظفا م راک ةاهد لایاوا رد و هتشاد یریگمشچ دشر هعسوت لاح رد یاهروشک و 0001

وا هاب

( تسا هدیسر دوخ

Vera-Toscano et al., 2020: 1

؛) هب روط ینااهج کاناب معاعا ساسارب هک ی (0

5100 د ) لااس ر

0001 هب کیدزن 5

هدرب رس هب دیدش رقف رد رفن درایلیم ( دنا

FAO, 2019: 1

؛) هب مه لیلد نی کناب

ناهج ار هاهد نیا ی

« هد ناتسدیهت یشومارف ة »

،ناراکمه و یراختفا( دیمان 0400

: 000 تایامح و ییادزرقف هب هجوت دعب هب ههد نیا زا .)

یاهرشق زا سآ

ی حطس رد ریذپ ب

نی یب یللملا و رتش امح تی نآ هاب هتاسباو یااهداهن و دا تم للم نامزاس یدج یاه

راکروتسد رد عوضوم نیا ناهج یاهروشک رتشیب رد هک دش بس تلود

اه لالم نامزااس لایلد نیامه هب ؛دریگ رارق

ار ههد نیا د تم

« رقف اب گنج ةهد »

ای

« ر هشی رقف ینک » مان راذگ و ی یایفارغج دراو ار رقف

ییاایفارغج تاایبدا نااهج

درک ( لاط و

،ناراکمه 0400

: 53

؛ ،ناراکمه و قا سب 0403

: 000 زا یرااع ینااهج داجیا یارب زین یناهج کناب .)

،رقف تلود اه شزوامآ و تاشادهب زا یرادرواخرب و یگنسرگ فذح یارب یرثؤم مادقا هب ار تواعد

دراک ( یداهاز

ناردنزام

،ی 0403 : 4 )

؛ یلو ا دوجو اب نی

شعت اه

، ارقف رامش ی

ناهج هب هژیو حاوان رد ی

اتاسور یی اشاح و ةی اهرهاش

نانچمه رد

لاح شیازفا تسا و رد نیا دنور

،یشیازفا رتشیب

دارفا داش

ًادی قف رای رد قطاانم ییاتاسور اهرواشک

ی رد

گدنز هعسوت لاح ی

م ی دننک (

Radosavljevic et al., 2020: 2

.) نیا دارفا رد ربارب تاناسون تمیق

داوم ،ییاذاغ مروات

و اسون تان

،زرا سآ ی نیرتریذپ رشق

دنتسه و ( دانراد یزرواشک هب ار یگتسباو نیرتشیب

FAO, 2019: 1

نیارباانب ؛)

هرهب رو گرزب زا ،نآ تادیلوت نامدنار شهاک و یزرواشک مک ی نیرت

شلاچ اه نایا رد رقف شیازفا ةنیمزرد نایناهج ی

،ناراکمه و یوسوم ردص( تسا قطانم 0400

: 50 .)

د یرامآ رظنزا زا راتمک ااهنآ دمآرد هک ییاهراوناخ ییاپورا یاهروشک ر

01 حطاس رد ااهراوناخ خاسوتم داصرد

یام یاقلت رایقف ،دشاب ناهج ( دنواش

Vera-Toscano et al., 2020: 1

.) نارگاشهوژپ هانیمز نایا رد هاعومجم

ا زا ی

شور اه هئارا ار رقف شجنس ی هداد

دنا هلمجزا ؛ م

ی نازایم یارب ییاهدرادناتسا هب ناوت ،دامآرد

صخااش ااه

ةعاسوت ی

یناسنا ( یدعب دنچ رقف صخاش و ( درک هراشا ...و )MPI

Guo et al., 2019: 1

ییاتاسور قطانم رد نایم نیا رد هک )

هتفرگ رظن رد ناییاتسور دمآرد نازیم ،رقف شجنس صخاش ًاتدمع م

ی ،ییلاو( دوش 0400

: 21 ااب لایلد نیامه هاب و )

دیاپ و تباث دمآرد دوبمک هب هجوت را

صخاشم و دوابن

ن نآ رد نیاب اتاسور

،نایی ۀژاو

« راقف

» ااب هژاو یااه

« اتاسور

» و

« زرواشک ی

» ز تبارق یدای پ ادی هدرک دم م( تسا هناگی ی

لاو و ،یای 0404 : 543 )

؛ رد راقف ةالوقم رد هاچنآ نیارباانب

تیمها یناسنا تاعلاطم ۀزوح م

ی ،دبای

« رقف ییاضف رولبت »

ت ؛تاسا یزرواشک و ییاتسور قطانم رد رد ییااضف روالب

1. World Bank

(4)

رد ییاتسور رقف ییاضف یوگلا لیل ت

اههاگتنوکس بآودنایم ناتسرهش ییاتسور ی

و ریه یرایاقآ نس م / یئلاو دم م

4

لاق لکش گ خسب و یری هرتسگ

اه ،رقف ی هزوح اه و هعومجم اه ،بذااک لاغتشا ،یلصف یراکیب ،رقف ی پ

هالی رااب ،یرو

ایرخت ،تکرااشم شهاک ،تینما شهاک ،یعامتجا یراجنهان ،دایز لفکت ا م

خی تاسد نایا زا یلئااسم و تاسیز

(ن کی روپ ،ناراکمه و 0400

: 030 ا .) نی لماوع ار هنیمز و راتخااس راظنزا اهاتاسور رد ییااضف یربارباان زوراب یارب

راومه ییاضف نامزاس م

ی ( دزاس

Liu et al., 2020: 2

جوم ییاضف یرباربان .) م

ی اات دواش تاصرف

ااه رد ربارباان ی

رباربان عیزوت هب نیا و دریگ رارق فلتخم یحاون نانکاس رایتخا ی

،یتخااسریز ،یهافر تامدخ لکاش

گ یااهوتگ یرای

و رقف نیشنریقف یاهاتسور و

تیمور م اههاگتنوکس

ی ناسنا ی هب ةباثم هدمع رت یحاوان نایا رد یربارباان یاهدمایپ نی

یهتنم م ی یم دیدشت ار ییاضف یاهداضت ،یدروخزاب ةخرچ کی رد یدنیارف نینچ .دوش قیمعت هب و دنک

رباربان ی یاه

یم رجنم دوجوم ییاضف دوخ هک دوش

مز هنی زاس ادج یی ینیزگ یاه قیمع و اهاتسور رد ینوکسم دواجوم فاکاش ندش

حطس نیب هعسوت

یناسنا یاهاضف یگتفای دهاوخ

دش رقابولاخ(

،ی 0400 : 20 )

؛ داایز یاراقف دوجو هب هجوت اب نیاربانب

یااضف کای رد نآ ییااضف عایزوت و ییاتاسور ةاعماج راب مکاح رقف یگدرتسگ نازیم زا ععطا ،ییاتسور قطانم رد مجم( صاخ ییایفارغج نیودات رد ماهم لئااسم زا ،مکااح ییااضف عایزوت یوگلا ییاسانش و )هیحان ای هموظنم ،هعو

همانرب اه رقف شهاک ی هب

ام رامش ی دور رداص(

یواسوم و

،نارااکمه 0400

: 50 )

؛ هاچنانچ ماک

هجوات لاماوع هاب ی

ثأت رد راذگری همانرب

اه هب فلتخم ی س

تسای

،یداصتقا بایمک عبانم فعتا ، سانمان یلام یراذگ میقع

ندنام شعات ااه

و همانرب اه رادیاپ ةعسوت هب یبایتسد زا تعنامم زین و رقف موادت و م

ی ،ناراکمه و یناویرگ( دماجنا 0405

: 050 .)

رد هانیمز نیمه رد هاگتنوکاس

ه ا ییاتاسور ی و دامآرد و لاغتاشا راظنزا اهاتاسور مدرام ،بآودانایم ناتاسرهش

امرس هی شخب دایز تیفرظ هب هجوت اب یراذگ لوغشم شخب نیا رد ،یزرواشک

لاعف هزوراما یلو ؛دنتسه تی هاب

لد لای

مک و یزرواشک زیخلصاح یضارا و بآ عبانم تیدود م نازیم ندوب

هرهب و تیدود م ،یر لاغتشا

از هاب ور دانور یای

رد ار یلاوز پ

هاقطنم نایا نیانچمه ؛درادن دوجو راک یورین ةمه بذج ناکما و تسا هتفرگ شی هاب

تداش زا رثأاتم

سپ نار ب و تسا هیمورا ةچایرد بآ یور مک

بآ ی یور هقطنم رد یزرواشک تلاوص م دیلوت نامدنار دیدش شهاک و

،لاغتشا ،دمآرد شهاک هب لماع نیا .تسا هداد امرس

هی ،یراذگ هرهب رو رد راقف حطاس شیازافا هرخلااب و راک یورین ی

هنکس زا یلاخ و ترجاهم شیازفا و اهاتسور مدرم نیب ندش

یضعب ا اهاتسور ز ی

ناتسرهش هدایماجنا

؛تاسا راب نایا

ساسا فده لصا ی نیا

،شهوژپ یسررب

نازیم رقف رد یاهاتسور ناتسرهش

م بآودنای واگلا تخاناش و

ی ااضف یی نآ

تسا . نیا شهوژپ هب تسا شعت رد شسرپ

یاه ریز خساپ :دهد

0 . اتسور طاقن رد رقف حطس یی

م ناتسرهش بآودنای

؟تسا هنوگچ

5 . رقف ییاتسور رد

ا نی ناتسرهش زا

مادک یوگلا ییاضف یوریپ یم

؟دنک

شهوژپ یرظن ینابم و هنیشیپ دوبمک دمآرد یارب یسرتسد هب

تایروراض یاساسا

،یگدانز دوابمک

عباانم و تااناکما مزلا

یاراب تکرااشم رد

لاعف تی یاه

،فلتخم نتشادن

ناوت مزلا یارب تیاعر بادآ و موسر دوجوم رد عامتجا و یسرتسد نتشادن

هب ر ژ می یاه

ییاذغ دروم دییأت هعماج ار

« رقف

» م ی دنیوگ . هب نایب

،رگید رقف انعم هب ی یگدانز یاساسا یاهزاین ندروآرب رد یناوتان

(5)

نس .تسا هدش فیرعت (0

0000 ًافراص هان و یاساسا یااهزاین زا تیمور م ار رقف ،هزوح نیا نادنمشیدنا زا یکی ،)

فلتخم یاهرشق رد دمآرد شهاک هعماج

فیرعت ام ی ( دانک

Ingutia et al., 2020: 1

هاک تاشاد هاجوت دایاب .) راقف

دپ هدی یا دعبدنچ ی تصرف نادقف لماش اه

و زاسدنمناوت

،ی ینماان ذغتءوس و هی

و هب تمعاس ندااتفا راطخ ی

نااسنا ااه

هب هژیو رد قطانم مور م و مک ناوت تسا (

Liu et al., 2017: 66

)

؛ نیاربانب م هجوتم ی میوش رقف هک زا هتاشذگ مک

دواب

اهروتکاف ی داصتقا ی ( هب هژیو دمآرد

، تورث و )...

، هلوقم اه لیبق زا یی تاصرف نتافر نیاب زا

ااه نداشراکیب ،یلغاش ی ،

یسرتسد نتشادن عامتجا تامدخ هب

،ی ز تعکشم تسی

،یطی م

،یسایس

،یدبلاک یگنهرف اس و

ری مور م تی اه ار زاین

ربرد م ی دریگ (

Liu et al., 2020: 2

).

نیا هدیدپ کی لکشم یناهج تسا و

،شهاک ندودز و یتح نیکست هاب نآ و هژای

اهروشک رد ی

مور م قطانم و هعسوت لاح رد

، ناهج هجوت نای

نامزاس و اه

ی ناهج ی و تاسا هدراک الج دوخ هب ار

اپ نای رد رقف ةمه لکش یاه ناکم رد نآ مهم زا اهروشک و اه

نیرت س تسای اه اهدربهار و ی

نامزااس ااه ی اب نی یاللملا

امح تی زا م رامش هب رشب قوقح ی

دور (

Leng et al., 2021: 891

.)

لکشم ساسا ی رد قق ت ا نی فادها نیا تسا ب هک نیرتشی دارفا دادعت ی

ز رد هک ری خخ رقف رارق

،دنراد قطاانم رد

اتسور یی گدنز ی م ی دننک اسانش هک یی

قد قی سرتسد و ی اساسا تعکاشم زا ااهنآ هب تحار ی

هامانرب ر نازای راماش هاب

م ی دور (

Radosavljevic et al., 2020: 2

)

؛ لد هب لی ا هکنی رقف رد یحاون

،ییاتسور کای

ۀدایدپ ۀدرتاسگ یعاامتجا

و

داصتقا ی رامش هب یم

دور و ییاسانش قایقد

نآ ااب یتعکاشم هارامه

تاسا (

Yufu and Xiaowen, 2020: 366

.) رد

ضعب ی اوم عق زین نامور م ارقف و

ی عس ناهج ی

م ی دننک رد لباقم غت تاریی واقم تام داننک و غت رایی عاضو تی دواخ ار

نکممریغ م

ی

؛دنناد رب نیا ساسا رقف ای نیمأت ندرکن یاهزاین یساسا تسد مک رد یشخب زا تیعمج

،ییاتسور زا

مهم

نیرت تعکشم یحاون

ییاتسور تسا

ارف رد هک اجنآ زا . دنی

ةعسوت ،ییاتاسور ادزرقف

،یای مأات نی ن یااهزای اساسا

ی و

زاسدنمناوت ی

مز رد ارقف هنی

یاه اج فلتخم هاگی

ساسا ی تح و دراد ی

ةعسوت ییاتاسور زاین

هاب ناوانع درابهار ی اراب ی

ادزرقف یی حاون رد ی اتسور یی رعت فی هدش

،تسا ادزرقف ترورض یی

اب همانرب اه ی ةعسوت ییاتسور ام صخشم

ی دواش

ناواضر(

،ی 0401 : 03 )

؛ رواط هاب ی

هاک یاکی ماهم زا نیراات لالم نامزااس فاداها رد

قاق ت هار ةعاسوت

اایاپ راد رد

اههاگتنوکس ی

ناسنا

،ی اپ نای نداد رد رقف هب ةمه

لکش یاه نآ رد همه اج هاب هژایو قطاانم رد ییاتاسور

تاسا . یاراب

یبایتسد هب نیا

،فده زا لاس 5102 شعت اه ی ناگمه ی سب یرای رد ةنیمز م شهاک نازی هاک تاسا هاتفرگ تروص رقف

نآ لصاح

، راخ ندش ب شی زا 02 م نویلی رفن زا رقف دیدش ب هدو

؛تسا هب نیا یترت یکی شلاچ زا ااه

ی اگرزب ی هاک

س تسای ناراذگ ن رد لی هب ةعسوت رادیاپ اب نآ تسد هب نابیرگ

،دنتسه یگنوگچ ناایاپ

نداد هاب ةالوقم راقف قطاانم رد

قف نیشنری اتسور یی تسا (

Li et al, 2021: 943

).

رد تفگ دیاب ییاتسور رقف فیرعت نآ رد هک یطیارش زا تسا ترابع

رف د یاساسا نیمأات ظا لزا ییاتسور نیرات

تسانگنت رد دوخ یداصتقا یاهزاین و

ثیح زا نیرتمک

راراق ینییاپ حطس رد زین یتسیز یاهدرادناتسا هاتفرگ

؛تاسا

نینچمه راکفا و اهرواب ،گنهرف

وا لماع و عنام ی

رد یفنم طیارش دوبهب هار

ش هب یم باسح ،یرابنق( دیآ

0405 : 44 .)

فیراعت نیا اب م

ی ت تفگ ناو طبار

ة هطبار ،ییاتسور یگدنز و رقف نیب یگتسبمه یرض اب یا

دایز نایب تسا هدش

؛ اب ه

1. Sen

(6)

2

هنوگ ا ی ب یتح هک ضع

هاب اهرواشک زا ی فایرعت ییاتاسور یدارافا ار ناامور م و اراقف میقتاسمریغ رواط

هدراک دانا

(

Anriquez and Stamoulis, 2007:11

) نیاربانب ؛ مهم زا یکی

شلاچ نیرت اه

ی هدمع ییاتسور قطانم رد ناریدام هاک

یاهراکهار ،تسا هدیشک شلاچ هب قطانم نیا رد ار ییاتسور اب هزرابم

عاونا ( تسا رقف

FAO, 2019: 2

.)

رد تکرش .دراد ناییاتسور دمآرد اب یکیدزن طابترا رقف هک تسا مزلا هتکن نیا نایب لاعف

تی یاگنهرف توافتم یاه

فا یارب هوقلاب یهار ،یزرواشکریغ و هب ریقف دار

یلام تیعضو دوبهب روظنم اراقف و تاسا نااش

ام ی ةعاسوت ااب دانناوت

لاعف تی رد ییاتسور داصتقا عونت و یزرواشکریغ یاه مز

هنی ،تامداخ ةعاسوت ،عیاناص عاوانا ةعاسوت ،یزرواشک یاه

و( دناشخب دوبهب ار دوخ یگدنز حطس و دنهد شیازفا ار دوخ دمآرد نازیم ...و یرگشدرگ عاونا ةعسوت ،یایلا

0400 :

410 .) یهاگ لاعف تی یابطق و دواش راجنم یدامآرد یربارباان هاب تاسا نکمم یزرواشکریغ یاه یربارباان و نداش

هداوناخ اه لاقتنا و دیازفیب نآ تدش رب و دنک دیدشت ار ریقف ی اههورگ

ی مک دمآرد هب ااههورگ دودا م ار دامآردرپ ی

( دنک

Liao et al., 2020: 1

تخانش زا سپ نیاربانب ؛) .تاسا هداش یاسررب راقف عاوانا هامادا رد نآ فایرعت و راقف

نارگشهوژپ هدش لئاق یتاجرد رقف یارب

قلطم رقف :دنا رقف ،

،یبلاط( یبسن رقف و یتیلباق 0400

: 43 .) لوداج رد 0

هاب

.تسا هدش یسررب داعبا نیا زا مادکره هصعخ لکش لودج

- 1 : فلتخم نادنمشیدنا رظن زا رقف فلتخم تاجرد

عاونا رقف تا یضوت

یبسن رقف دمآردرپ یاهروشک رد یبسن رقف

هعسوت و هتفای همانرب ،یگنهرف یاهلااک هب یسرتسد دوبمک ، اه

ی ی یرفت و تبقارم زین اه ی تشادهب

،ی

اس و شزومآ ری

رازبا یاه باستکا ی ارب ی عامتجا کر ت ی

لااب تمس هب

؛تس رد عماوج ن هعسوت لاح رد زی

رقف بسن ی یبایتسد تامدخ هب

غ یرورضری رعت فی م ی دوش ( Meij et al., 2020: 227 ).

دا تا رد ةی ا ر اپو 01 هعماج دمآرد خسوتم دصرد ،

یبسن رقف یلصا رایعم تسا

( Thompson & Smeeding, 2013: 7 تسا هعماج دمآرد خسوتم موسود اب فدارتم یبسن رقف رایعم زین ناریا رد .)

اوسهش و ییاریپ(

ر ،ی

0400 : 545 .)

قلطم رقف د

دنشاب مور م نکسم و کاشوپ ،اذغ دننام یگدنز یساسا یاهزاین لقادح هب یبایتسد زا اهراوناخ نآ رد هک تسا یطیارش لصا ر حر و ییلاوم(

یمی دار ، 0402 : 500 ) . دارفا رگید خیارش زا لقتسم )هداوناخ( درف ره هافر رب ینتبم هک یرقف ینعی قلطم رقف خخ عقاورد

عقتسا موهفم .دشاب هعماج هداوناخ( دارفا رگید و هعماج زا )هداوناخ( درف خیارش ل

)اه

، طقن ة تسا قلطم و یبسن رقف خخ نیب زیامت .

رد یاهروشک رد قلطم رقف خخ لاح

س یبایزرا زا یدربراک یصخاش هعسوت تسای

یاه تسا ییادزرقف (

Ravallion, 2009: 3 ).

یتیلباق رقف

« نس

» یبسن رقف موهفم ود ره زا داقتنا اب بنج زا دیابن ار رقف هک درک للادتسا قلطم و

ة یسررب دمآرد دوبمک درک

فوطعم نس درکیور .

لباق هب تی یاه گدنز هک تسا یدنمشزرا یاهدرکلمع هب یبایتسد رد دارفا ی

ناش م لکش ار ی دهد اقترا رد دارفا یدازآ ینعی ؛ ی

هچنآ

لئاق شزرا شیارب ( دنا

SEN, 1999: 12 رب دارفا ،نس رواب هب .)

م هک یفلتخم یاهدرکلمع قق ت یا ی

دنناوت تیلباق زا دیاب ،دنشاب هتشاد

زا تیلباق .دنشاب رادروخرب ماجنا هب رداق ًاعقاو مدرم هچنآ ینعی نس رظن

ناسنا ندرک هچ و ندوب هچ اجنیا .دنتسه نآ نداد تیمها اه

م دادملق مهم هچنآ و درادن یرو م ی

،دوش وقلاب ییاناوت ۀ

یارب تسا دارفا زا توافتم یباختنا

م ماجنا هچنآ و دنتسه هچنآ ی

دنهد

،یدیما و یرافغ(

0400 : 40 .) هتبلا هب روط یلک رقف( یتیلباق رقف هاگدید هب

ةباثم هولج یا دنمناوت لس زا ی

یاه ار هدیقع نیا ،)یساسا

من یفن ی دنک دمآرد هک مک دمع للع زا یکی ۀ

،رفغار( تسا رقف 0403

: 523 .)

عبنم : هتفای یاه ،شهوژپ 0400 بدا زا هدافتسا اب تای

شهوژپ

هزوح نیا رد نارگشهوژپ و نادنمشیدنا رقف ةنیمزرد رظن

هی هدرک هئارا ار یفلتخم یاه زا یتاایرظن هاب اجنیا رد ؛دنا

رقف لیبق هخرچ

ا هاب ییااضف تلادع و رقف گنن غاد ،رقف گنهرف ،رقف یعامتجا درط ،یتلزنم رقف ،ی هاصعخ ترواص

و هراشا لودج( تسا هدش هدروآ اهنآ زا مادکره ۀرابرد یرصتخم حیضوت ریز لودج رد 5

.)

(7)

لودج - 2 : رظن ةنیمزرد حرطم ةی رقف

رظن هی اه تا یضوت

رقف هخرچ ا ی خرچ ة هعومجم رقف ا

ی هب هک تسا یعیاقو زا طساو

ة هطقن زا ،رقف ا

ی عورش یم دوش م همادا و ی دبای هلخادم هکنیا رگم ، ا

ی ینوریب

تروص ار هخرچ نیا و دریگب .دنک لطاب

هداوناخ اه ی تسد ریقف هداوناخ رگا .دنتسه یگتسکشرو راتفرگ دوخ لسن هس رد مک یا

لسن اب هسیاقم رد نیشیپ

یامرس دنیارف نیا موادت ،دشاب هتفاین تاجن عضو نیا زا ،دوخ ة

عامتجا ی گنهرف و ی ارب ار مزلا ی

نورب ا زا تفر نی م دمآراکان نار ب ی

دنک (ن یزای ،ناراکمه و 0400

: 035 .)

یتلزنم رقف دشاب هتشاد تورث لوادتم ینازیم هب تسا مزلا ،دوش هتخانش یکین هب مدرم دزن رد صخش هکنیا یارب

. عامتجا یاضعا زا هتسد نآ

تورث هک م ار گنهرف نیا مه ناشدوخ تیاهنرد و دنراد یرتمک را رگید یاضعا رظن رد ،دنراد یرتمک ی

دنریذپ یز ؛ تمرح ار

هک تسا هتسباو یمارتحا هب صخش نارگید

هب وا یم دنراذگ یامرس . ه م بوس م یدنمجرا ةناشن مدرم ةماع دزن ی

دوش و یزاین(

،ناراکمه 0402 : 034 .)

رقف یعامتجا درط م خر ینامز یعامتجا درط

ی دهد هب اههورگ و دارفا و دنشابن عامتجا رد تکراشم هب رداق دارفا هک داراریغ روط

تصرف زا ی

رما نیمه .دنوش مور م یعامتجا روما رد تکراشم م ریثأت رقف موادت رب

ی دراذگ ات و یرافغ(

دلا نی ، 0403 : 31 .)

رقف گنهرف امرس هب گنهرف

هی یراذگ شزرا ،اهرواب ،هبرجت ،شناد یعمج ارگ ،اه

شی اه شقن ،ینامز تاروصت ، هذم ،میهافم ، خباور ،اه

هج زا یلک تاروصت ،ییاضف اراد و ایشا و نا

یی یاه سک یدام لسن یط مدرم زا یهورگ خسوت هدش

م هراشا اه ی دنک ( Richards

& Munster, 2010: 279 .)

م رقف گنهرف ی

دناوت دپ هب هدی یا هچب .دوش لیدبت زین یثرا اه

یی هداوناخ رد هک اه

ی م دلوتم ریقف ی

دنوش ،

هسیاقم رد یعامتجا کر ت یارب یراوشد رایسب تیعقوم اب

یناسک تشاد دنهاوخ هداوناخ رد هک

اه ی م دلوتم هفرم ی

دنوش

( Memphis, 2010: 3 .)

رقف گنن غاد عیاض ،گنن غاد

وه ندرک تی تنرد ةجی تبسن اقع نداد یدی مع هک تسا

ًاقی ب ار درف ی رابتعا م ی دزاس ن(

یزای اشع و

،یری 0402 : 540 .)

امت لی گدنز هب ی خ قح زا عافد رد یناوتان ،هظ ل رد میلست ،دو

ب ساسحا ،دیدهت ساسحا ،ندش ی

یتلزنم کتم ، ی اقع هب ندوب دی

د

،نارگی عامتجا تلزنم نادقف ی

اوزنا و ی عامتجا ی لصا لماوع زا ی

رثؤم رب ،هدوتس( دنتسه رقف 0400

: 00 .)

ییاضف تلادع و عفانم کیتارکومد و هنلاداع عیزوت

لوئسم تی اب اضف رد اه قم

سای لادع رد .تسا فلتخم یاه یلصا درکیور ود اب ییاضف ت

هبور ور :میتسه 0 ،ییاضف عیزوت . 5

یاهدنیارف . مصت

می زاس ی شاداد(

روپ و دنولا ی ،روپ 0402 : 00 .)

هدرخ گنهرف

یناقهد

« زرجار

0» اتسور رد یعامتجا ینوگرگد تسا دقتعم

، یاپرب رگا ة شزرا تخانش زیگنا و اهرظن هجو ،اه

ۀ ،دشابن راوتسا ناناقهد

م تسکش ی یعیطم( دروخ دورگنل

،ناراکمه و ی 0403

: 004 دیاب و ) همانرب اه ةیاپرب ییادزرقف ی شزرا

اه و گنهرف اه یناقهد ی

.دشاب راوتسا زین

رب هوعع رظن

هی هراشا یاه مه شهوژپ ةنیشیپ ةنیمزرد ،هدش

م ی ناسایترامآ تفگ ناوت هایزاولا داننام یدارافا زا5

،4

ژنارگلا هنسک و3

ماقم رد 2

نب نای راقف یملع ةعلاطم ییاپورا ناراذگ ماان

هدراب ،یتاسمروش یریمهاش و یاکروز( تاسا

0400 : 550 اتسار نیا رد .) م

ی زا رااخ و لخاد رد یددعتم و فلتخم تاعلاطم ییاتسور رقف ةنیمزرد هک تفگ ناوت

لودج( تسا هدش هراشا اهنآ زا یضعب هب ریز لودج رد هک هدش ماجنا روشک 4

:)

1. Rogers

2. Amartya Kumar Sen

3. Lavasier

4. Lagrange

5. Quesnay

(8)

3

لودج - 3 : طم هعلاطم عوضوم ةنیمزرد یجراخ و یلخاد تاعلا هدش

لاس و نارگشهوژپ تن

هجی یریگ

ناراکمه و قا سُب ( 0403 ) لدم

هبترم مود رقف ییاتسور ت ت ریثأت لماوع ناهنپ یداصتقا ،یعامتجا و

یسایس رارق .دراد رادقم ةمهp یاهرتماراپ أدبملا

رد

لدم هبترم مود قوف ناشن زا دییأت ةمه نیا ور خبا .دراد تیاهنرد صخاش اه ی شزارب لدم ناشن م ی دنهد هک لماوع

،یعامتجا

یداصتقا و یسایس هب بوخ ی هتسناوت دنا رقف ار هزادنا گ یری دننک .

و یوسوم ردص ( ناراکمه 0400 ) مهم رت ترابع رقف شرتسگ لماوع نی :زا دنا

0 فعض . ز تخاسری و یداصتقا یاه س

تسای ،یراذگ 5 ف ترجاهم شیازفا . و یلص

تیدود م امرس

هی ،لاغتشا و یراذگ 4

و یعامتجا گنهرف فعض . تارطاخم

م ۀژیو رادقم اب لوا لماع هک ...و یطی 03

/ 3 و

سنایراو دصرد 03

/ 52 مهم ، .تسا هدش هتخانش رثؤم لماع نیرت

رتراک و لوسیک

0

( 5104 ) شیازفا جوم دیاتراپآ زا سپ یبونج یاقیرفآ رد نیمز ۀرابود عیزوت

52 د دصر ک ی ف ی ت گدنز هدش نیمز یضاقتم یاهراوناخ ی

حرط یارجا یادتبا رد یگدنز تیفیک شیازفا نیا هکنیا لاج .تسا هب

تروص یلو ،هدوب دنک و مارآ 4

یارجا زا سپ لاس

هب شیازفا نیا حرط 21

.تسا هدیسر دصرد

ریبراب (5

5102 ) اهروشک ی مک دمآرد نیرتشیب م زی نا رقف

؛دنراد ار لو ی ا ی ن می ناز ازفا اب ی ش روشک حطس رد هنارس دمآرد اه

ی فلتخم شهاک

یم دبای و رد ا ی ن می نا اهروشک ی بونج و سآ قرش ی

،ا اهروشک ی ار ص بونج ی

رفآ ی اق و ب یضع اهروشک ی لحاس ی ناهج

دادعت ارقف ی ب ی رتش ی تبسن هب قب ةی اهروشک ی .دنراد ناهج

ناراکمه و یامیا

4

( 5102 ) یزرواشکریغ لاغتشا هب یسرتسد

شهاک جوم ییاتسور قطانم رد گمشچ

ی ر سآ ی ذپ ی ر و مانتیو روشک ود ره رد رقف و ی

شهاک ار یتارطخ نینچ زورب ناکما ،یعارزریغ و یگناخ لغاشم شرتسگ هچنانچ ؛تسا هدش دنه م

ی دهد یسایس تیمها و

ادن یصاخ تراهم سک ای شزومآ هب زاین شخب نیا هک تسا نآ رد یعارزریغ لغاشم هب شیارگ جوم رما نیمه و در

.تسا هدش ارقف زا یدایز دادعت لاغتشا

کیلام و رولیم

3

( 5100 ) زا باجنپ و دنس ناتسا رد لاغتشا دشر نازیم

لاس 5101 ات 5105 زا 5 / 5 هب دصرد 4 / 2 نازیم شیازفا یلو ؛تسا هدیسر دصرد

زین یپویتا رد .دریگب ار رقف شیازفا یولج تسا هتسناوتن زین لاغتشا دشر یراجت یزرواشک هک یقطانم رد

شرتسگ ی تفا زا ،ه

یلو ،هدش هتساک رقف نازیم 34

زا تسا هتسناوتن یزرواشک نیا هک دنتسه لوغشم یراجت گرزب عرازم رد نازرواشک زا دصرد

.دهاکب رقف نازیم

ناراکمه و وئاید

2

( 5100 ) اهراوناخ

رد قطانم کیدزن هب اهرهش لاغتشا ةیلوا دوخ ار زا یزرواشک رییغت یزرواشکریغ هب هداد

دنا و نیا دنور اب تشذگ

نامز وقت تی هدش .تسا عونت رد رما نیا تشیعم

ییاتسور هب .تسا هدوب راذگریثأت ییاتسور ریقف یاهراوناخ تشیعم هژیو

ناراکمه و زمیج

0

( 5100 ) کسیر تیریدم

م ی زا ،دنک تیبثت ار دمآرد و دیلوت دناوت اراد

یی اب ههجاوم رد اه ش

کو اه دوبهب ثعاب و دنک تظفا م نف

ا رو ی اه

و ش هوی عونت ،نازرواشک هافر دوبهب ،اه س

متسی .دوش رقف شهاک و دمآرد ،دیلوت شیازفا ،یدیلوت یاه

تاعلاطم :عبنم هناخباتک

ا ،ی 0400

اب هعلاطم شهوژپ ةنیشیپ یسررب و م

ی ناوت یگدنز رد رقف ۀدیدپ تیمها هب هجوت اب تفگ ناسنا

اه نا ، و نادنماشید

یسررب هب مادقا رما ناسانشراک مز

ی هن اه نآ فلتخم داعبا و هدرک

دنا هاگدید زا تاعلاطم نیا رتشیب یلو ؛ هاعماج

اسانش ی

ییاضف عیزوت و ییایفارغج هاگدید زا و تسا یداصتقا و

هاب رواشک لاخاد رد ینادانچ تااعلاطم رقف یناکم رد هژایو

هتفرگن تروص بآودنایم ناتسرهش ۀدود م یناکم ةبنج رقف هکنیا هب هجوت اب .تسا

شرتاسگ تخاناش ،دراد ییااضف

.تسا تایرورض زا موش ۀدیدپ نیا ندرب نیب زا و شهاک یارب ییاضف سانم یاهوگلا ةئارا و هعلاطم و نآ

1. Keswell and Carter

2. Barbier

3. Imai et al.

4. Mellor and Malik

5. Diao et al.

6. James et al.

(9)

شور شهوژپ یسانش یفیصوت ،شور و تیهام رظنزا و یدربراک ،فده ظا لزا رضاح شهوژپ .تاسا یالیل ت

هاب رواظنم امج ع روآ ی

هناخباتک تاعلاطم زا تاععطا .دش هدافتسا ینادیم شیامیپ و یا

عماج ة یرامآ شهوژپ ییاتاسور یاهراوناخ ار رضاح

م لیکشت بآودنایم ناتسرهش ی

دنهد . نیا رد ناتسرهش دح

فارغج تاصتخم لصاف ییای

33

˚ ، 40 اات 00´

˚ ، 43 راع

و یلامش 40´

˚ ، 32

´ات 23

˚ ، 30 تسا هدش عقاو یقرش لوط لکش(

0 .) یراماشرس سااسارب لااس

0402 راامآ زاکرم

ناریا

، رظندم ةقطنم 000

اتسور ی هنکس یاراد و

0 زا شیاب یتیعمج هک دراد هنکس زا یلاخ یاتسور 052004

رافن و

43043 ییاتسور راوناخ یگدنز نآ رد

م ی دننک ا رامآ زکرم(

،ناری 0402 ).

لکش - 1 : بآودنایم ناتسرهش یسایس تیعقوم

وت اب یمامت قیقد ةعلاطم ناکما مدع و اهاتسور دایز دادعت هب هج اهنآ

زا هدافتسا اب ، هقبط شور

دنب ی ییااضف یاراب

نیدب .دش مادقا هنومن یاهاتسور باختنا زا هدافتسا اب روظنم

هس روتکاف زا هلصاف ،ناتاسرهش زاکرم

داداعت راونااخ و

،)یناتسهوک و یتشد( یعیبط تیعقوم 51

زا دصرد 000

تسور نکس یاراد یا ة

لمااش ناتسرهش 40

هاب اتاسور ناوانع

اهاتسور ی دش باختنا هنومن

؛دن ساسارب سپس دادعت

هانومن داداعت ،ناتسهد ره یاهاتسور ا

ی زا ااهنآ زا هدافتاسا ااب

مهس شور هی

یا باختنا دش لودج(

3 .)

(10)

0

لودج - 4 : صخاش ساسارب هنومن یاهاتسور اه

ی راوناخ ،هلصاف و

یایفارغج تیعقوم ی

یگژیو یعیبط ناتسرهش زکرم زا هلصاف

اهاتسور راوناخ دادعت

زا رتمک 51 راوناخ نیب

50 ات 011

راوناخ نیب

010 ات 511

راوناخ نیب

510 ات 211

راوناخ زا شیب

210 راوناخ

یتشد

زا رتمک 01 رتمولیک هبوه

ناخوک سع

ک دابآر -

لو ی دابآ مم

لد

نیب 00 ات 51 رتمولیک هزات

صاحدنک ل یدنکروصنم یبوق

هسوک لفسرل ی ،

باخلت هاربا

ی م دابآ یجاح ،

،دازهب ز ی لان دنک لگ ی لس ی نام دابآ

نیب 50 ات 41 رتمولیک -

- هود

،یچ ماظن دابآ

، ناجیرای ،ایلع ولکلل -

هعلق ،ناریح ،یراصح میهاربا گرزب

هعلقزیق ،زودنسف -

قاچپق

نیب 30 - ات 21 لیک رتمو -

دجسم -

نارفب -

یناتسهوک

- -

هپت چوا درک -

نیب 50 ات 41 رتمولیک دابآریما

هزات اح دنک دیمح نسح

- -

نیب 40 ات 31 رتمولیک کت -

، اغآ شادراطق -

راطق -

نیب 30 ات 21 رتمولیک یچقرق

-

،یجنارز ح یغابردی -

-

زا شیب 20 رتمولیک لا

هل کویب ،یجملاوا ول

ولماداب غعب -

-

اهاتسور لک عمج 2

01 01

0 3

عبنم هتفای : یاه شهوژپ ، 0400 و ،هدنراگن تابسا م 0400

اهاتسور باختنا رد هنومن ی

یاهروتکاف رب هوعع هراشا

هدش ، هب هاجوت زاین اهاتسور نیا ییایفارغج عیزوت هداش

و

عت ،ناتسهد ره یاهاتسور دادعت هب تبسن ناتسهد نآ زا هنومن یاتسور داد

نییعت عایزوت رایز لکاش رد .تاسا هدش

لکش( تسا هدش هدروآ بآودنایم ناتسرهش رد هنومن یاهاتسور ییاضف 5

.)

لکش - 2 : عیزوت یاهاتسور هنومن

رد حطس ناتسرهش بآودنایم

(11)

لاس یرامشرس ساسارب )هنومن( ختنم یاهاتسور 0402

، 40521 و تایعمج رافن 0404

نااخ ااب هاک دانراد راو

زا هدافتسا نارکوک لومرف

دادعت 404 شسرپ لیمکت و شهوژپ ماجنا یارب راوناخ .دنداش بااختنا همان

بااختنا یاراب

شسرپ دادعت یاهاتسور زا کیره رد همان

ختنم هدافتاسا اسانت لوامرف زا ،راونااخ داداعت ساسارب .داش

بااختنا

رد اهراوناخ حطس

یاهاتسور هب ،زین هنومن

شور )یفداصت دادعا لودج( هداس یفداصت ماجنا

لودج( دش 2

.)

لودج - 5 : هنومن دادعت یارب

شسرپ لیمکت یاهاتسور رد همان

بختنم

هنومن تیعمج راوناخ اهاتسور ناتسهد هنومن تیعمج راوناخ اهاتسور ناتسهد

42 4000 0100 قاچپق

تمحرم دابآ

یلامش

4 412 03 گرزب هعلق

تمحرم دابآ

یبونج

0 000 033 میهاربا

یراصح 4 403 00 ناریح

54 5300 350 زودنسف دابآتمحرم

ینایم 02 0031 303 ولکلل

4 410 014 یجنارز

ولرجآ ی یبرغ

3 003 501 دابآماظن

5 044 32 یچقرق 5 21 03 ناخوکهبوه

رکم ی نا

لامش ی

5 050 35 دجسم 3 300 500 نارفب

4 404 00 اغآ کت 5 513 04 یدنکروصنم

5 03 54 شادراطق 3 325 043 باخلت

4 450 00 یغابردیح

ولرجآ ی یقرش

01 035 414 یدنکلانیز

5 54 00 ول هللا 0 252 000 هعلق زقی

5 503 33 یجملاوا 5 051 42 لصاحدنکهزات

یبوق دابآتمحرم

5 022 34 غعب کویب 02 0344 331 درک هپت چوا

5 543 00 ولماداب 5 00 45 دنکهزات

اح نسح

رز ی هن دور

3 344 501 راطق

قوراب

2 330 030 یچهود

45 4340 0110 دابآنامیلسلگ 2 201 020 یلفسرل هسوک

5 31 04 دابآریما 3 303 550 ایلع ناجیرای

0 302 533 دیمح 02 0203 333 دازهب یجاح

رز ی هن دور

یلامش

5 00 53 دابآرکسع

رز ی هن