The Effect of COVID-19 Disease on Environmental Behaviors

(1)

E- ISSN: 2888-5254 Quarterly of Social Studies Research in Iran

Home page: http: //Jisr.ut.ac.ir Faculty of Social Sciences

Institute of Social Studies and Research

1009

The Effect of COVID-19 Disease on Environmental Behaviors: Application of Protection Motivation Theory

^*

Sadegh Salehi¹ Azam Niazi Komleh² Farhad Bayani³

1. Corresponding author, AssociateProfessor, Department of Social Sciences- Development & Anthropology, University of Mazandaran, Mazandaran, Iran. E-mail: s.salehi@umz.ac.ir.

2. PhD in Cultural Policy, University of Kharazmi, Tehran, Iran. E-mail: azam.niazy@ut.ac.ir

3. Assistant Professor of Sociology, Department of Science and Technology, Institute for Social and Cultural Studies, Tehran, Iran. E-mail: f.bayani@iscs.ac.ir

Article Info ABSTRACT

Article type:

Research Article

Article history:

Received: 09 April 2022;

Received in revised form: 12 August 2022;

Accepted: 17 September 2022;

Published online: 13 January 2023

Keywords:

Protection Motivation, Environmental Behavior, COVID-19, Information, Policy Making.

Introduction:COVID-19 disease is one of the greatest global challenges of the 21^st century, which was first reported in December 2019 in the city of Wuhan, China. Due to the wide spread of this disease throughout the world, including Iran, and its impact on various dimensions of human life, some studies focused on human behavioral effects on the environment in different populations. Identifying the behavioral factors influencing preventive behaviors for COVID-19 are crucial in devising public health policies to promote essential strategies to combat the pandemic in an efficient manner. The present study investigated the influence of COVID-19 disease on the environmental behavior of Tehran citizens with applying protection motivation theory (PMT).

Methods: In this research, a survey was conducted. The statistical population of this research was all citizens of Tehran city with a number of 8,693,706 people, out of which 400 people were selected as the sample population using the available sampling method. A questionnaire was prepared by the researchers' team to collect data. The validity of the questioned was accredited by a group of experts as face validity and its reliability were confirmed by using Alpha Cronbach.

Findings: Mean age of the participations was 35.33±8.32 years. 55.8 percent of the participants were women and 44.2 percent were men. Regression model showed perceived threat (ß =0.257), perceived costs (ß=0.225), perceived self-efficacy (ß =0.351), and perceived fear (ß=0.79.88) as the significant predictors of COVID-19 preventive behaviors. This model accounted for 19% of the variance in these behaviors. The results of the study based on regression model showed that protection motivation has a direct and significant effect on environmental behavior (Beta=0.193 and Sig=0.000). This means PMT explained 19% of variance of the dependent variable (environmental behavior).

Conclusions: The results of this study confirm that MPT explained how COVID-19 disease has affected on people environmental behavior in Tehran, Iran. In more details, the results of this study showed the role of the constructs of protective motivation (perceived threat, perceived sensitivity, and responsiveness) and fear on environmental behavior. These results challenge much health communication during the COVID-19 pandemic that has been designed to persuade people more than to inform them. These results can be used in COVID-19 information and persuasion policies and in health education. Both persuading people and informing them are reasonable goals for health communication.

Cite this article: Salehi, S., Niazi Komleh, A., & Bayani, F. (2023). The effect of COVID-19 disease on environmental behaviors: application of protection motivation theory. Quarterly of Social Studies and Research in Iran, 11(4): 1009-1022.

DOI: https://doi.org/10.22059/jisr.2022.328866.1230

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــ

*independent authorship.

(2)

یعامتجا مولع هدکشناد یعامتجا تاقیقحت و تاعلاطم هسسوم

ناریا رد یعامتجا تاقیقحت و تاعلاطم همانلصف

Home page: http: //Jisr.ut.ac.ir :یکینورتکلا اپاش

6355 - 2888

1010

علاطم ۀ هعماج تخانش ی رثا شزیگنا تظفاحم

رب یاهراتفر حم

طی یتسیز رد

نارود یمدناپ انورک

*

قداص حلاص

1ی یزاین مظعا هلموک

داهرف 2

ب

3ینای

1 ۀدنسیون . ،لوئسم د رایشنا هورگ

،یعامتجا مولع ۀدکشناد

مولع

،یعامتجا و یناسنا هاگشناد

:همانایار .ناریا ،ناردنزام ،ناردنزام s.salehi@umz.ac.ir

2 یرتکد . س تسای

،یگنهرف یراذگ ۀدکشناد

،یناسنا مولع و تایبدا هاگشناد

:همانایار .ناریا ،نارهت ،یمزراوخ azam.niazy@ut.ac.ir

3 رایداتسا . هعماج سانش :همانایار .ناریا ،نارهت ،مولع ترازو یعامتجا و یگنهرف تاعلاطم ۀسسؤم ،یروانف و ملع تاعلاطم هورگ ،ی f.bayani@iscs.ac.ir

هلاقم تاعلاطا

هدیکچ

:هلاقم عون یشهوژپ ۀلاقم

:تفایرد خیرات 20

/ 1 / 1401

:یرگنزاب خیرات 22

/ 4 / 1401

:شریذپ خیرات 12

/ 5 / 1401

:راشتنا خیرات 23

/ 8 / 1401

هژاودیلک :اه راتفر ،تظفاحم شزیگنا

طیحم دیووک ،یتسیز -

19

،

علاطا یناسر س تسای یراذگ

. همدقم دیووک یرامیب : -

19 نرق رد یناهج یشلاچ ب

تسی رد نیچ ناهوو رهش رد راب نیتسخن یارب هک تسا مکیو

ربماسد 2019 .دش شرازگ هب

لد و ناریا هلمج زا ناهج رسارس رد یرامیب نیا ۀدرتسگ عویش لی ثأت

رب نآ ری هزوح اه ی

یسررب هب رضاح شهوژپ ،رصاعم ناسنا یگدنز فلتخم ثأت

دیووک یرامیب ری -

19 رب یاهراتفر حم طی نادنورهش یتسیز

ش .تسا هتخادرپ تظفاحم شزیگنا ۀیرظن زا هدافتسا اب نارهت ره

شور دادعت هب نارهت نادنورهش قیقحت یرامآ ۀعماج .تسا یشیامیپ رضاح ۀعلاطم قیقحت شور : 8،693،706

و رفن

هنومن مجح 400

و تسا رفن هب

روظنم شور زا هنومن دارفا هب یسرتسد هنومن

گ یری سرتسدرد ازبا .تسا هدش هدافتسا

ر

یروآدرگ هداد اه .تسا رادروخرب مزلا ییایاپ و ییاور زا هک تسا همانشسرپ

هتفای هتفای:اه شزیگنا داد ناشن اه راتفر رب تظفاحم

طیحم

=اتب( یرادانعم و میقتسم رثا یتسیز 193

/ 0 و 000 / 0 =

.دراد )Sig نییبت سنایراو هدش

19 نینچمه .تسا دصرد نیب رد

هفلؤم اه تظفاحم شزیگنا ی نیرتمک و نیرتشیب ،

لباق ۀرمن نیگنایم زا دصرد باستکا

هب ترت ( سرت هب بی 88

/ 79 راتفر و )دصرد حم

طی ( یتسیز 52 هتشاد صاصتخا )دصرد

نیب داد ناشن نویسرگر نومزآ جیاتن .تسا دیدهت یاهریغتم

کرد =اتب( هدش 257 / 0 کرد تیساسح ،) =اتب( هدش

225 / 0 )

=اتب( خساپ ییاراک و 351

/ 0 اب ) راتفر طیحم .دراد دوجو رادانعم و میقتسم ۀطبار یتسیز

هجیتن یریگ شقن ،هعلاطم نیا جیاتن : هزاس

اه دیدهت( تظفاحم شزیگنا ی کرد

هدش تیساسح ، کرد

هدش ییاراک و

یاهراتفر رب ار سرت و )خساپ حم

طی یتسیز أت دیی م ی جیاتن نیا .دنک م

ی هنوگره رد دناوت س

تسای یراذگ علاطا ناسر و ی

دیووک ۀنیمز رد یبیغرت -

19 زین و شزومآ اه .دریگ رارق یدج هجوت دروم یتشادهب طبترم ی

دانتسا : :

،یحلاص

،قداص یزاین

،هلموک و ،مظعا

،ینایب داهرف ( 1401 )،

ۀعلاطم هعماج یتخانش رثا شزیگنا تظفاحم رب یاهراتفر طییحم یتیسیز رد نارود یمدیناپ .اینورک

ۀمانلصف تاعلاطم و تاقیقحت یعامتجا رد ناریا 11، ( 4 :) 1009 - 1022 . https://doi.org/10.22059/jisr.2022.328866.1230 DOI:

لقتسم فیلات*

(3)

هعماج ۀعلاطم انورک یمدناپ نارود رد یتسیز طیحم یاهراتفر رب تظفاحم شزیگنا رثا یتخانش

1011

هلئسم حرط و همدقم ،خیرات زاغآ نامز زا ناسنا

اه جوم نیدنچ ب

یرامی همه گ هبرجت ار ری هدرک

دنا نیا ۀلمج زا .تسا هدش رفن نویلیم اهدص گرم بجوم هک

دراوم م ی یرامیب هب ناوت همه

گ یرامیب و ازنآولفنآ ری همه

گ زدیا ری یرامیب اب یرشب ۀعماج ،رضاح لاح رد .درک هراشا همه

گ دیووک ری - 19

راکورس ( دراد نمحرلادبآ ،1

2020 : 1 .) ب دیووک یرامی -

19 هش رد راب نیتسخن یارب ربماسد رد نیچ ناهوو ر

2019 شرازگ ( دش

2یلا ،

2020 : 55 سوریو نیا .) هب

لد لااب رایسب تیارس تردق لی هب

تعرس و تفای راشتنا ناهج لک رد رقت

یمامت کدنا ینامز یط ًابی

درک هدولآ ار ناهج یاهروشک (

ولیرگنز و3

2020 و ) هب تعرس تسیب نرق رد یناهج یشلاچ هب .دش لیدبت مکیو

امز یط مامت ،ناهج رد یرامیب نیا عویش زا کدنا ن هزوح

اه رگید و اهروشک یگنهرف و یسایس ،یماظن ،یعامتجا ،یداصتقا ی

هصرع اه تحت یگدنز ی ثأت

دیووک یرامیب ری -

19 ،لاتبا نازیم .تسا هتفرگ رارق گرم

مو ات دش ببس یرامیب نیا عویش و ری تلود

اه

هعومجم ا زا ی لمعلاروتسد اه

و لکتورپ اه هب ار یمومع تشادهب ی ارجا

نیا .دنروآرد لمعلاروتسد

اه دعاوق زا ،تیعقوم و طیارش بسحرب

ات هتفرگ یتشادهب ۀداس هلصاف

راذگ دش نادنورهش ۀنازور یگدنز رد دیدش للاتخا بجوم هک دش لماش ار هنیطنرق ای یکیزیف ی (

دراورب

4

،ناراکمه و 2020

.)

دیووک یمدناپ -

19 ،نآ عویش و ثأت

ری هدرتسگ ا یاهراتفر هلمج زا دارفا یاهراتفر و ناهج رب ی حم

طی حطس ،لاثم یارب ؛دراد یتسیز

ناشن ار یریگمشچ شهاک یگدولآ م

ی نینچمه .دنراد یرتشیب یهاگآ یلحم یبآ و زبس یاهاضف هب یسرتسد تیمها زا مدرم و دهد

بترم نتسش تیمها تسد

اه اب هک ییایشا و تروص ، نآ

اه میراد راکورس تفای یرتشیب یناوارف اهراتفر لیبق نیا رارکت و دش رتشیب

5وسر(

، 2020 دیووک یرامیب عوقو اب ییاوزنادوخ و یصخش تشادهب ،یکیزیف ۀلصاف .) -

19 نآ عویش و هب

تدش ؛تسا هدش هیصوت

نانچ عویش راهم یارب شلات اهروشک رتشیب رد هک همه

گ دیووک ری - 19 ا یگدنز ۀویش رد یساسا رییغت ببس ناهج رسارس رد دارف

دش

(

6دشار ، 2020 : 35 .) عرد نی دیووک ،لاح -

19 فرصم زین و تاعیاض شیازفا و تفایزاب شهاک ببس ب

شی بآ دحزا هب

روظنم تیاعر

تسش شیازفا .تسا هدش یتشادهب لئاسم ریاس و لکلا زا ررکم ۀدافتسا و هداد شیازفا ار بآ فرصم وشو

وش هدنی رتشیب طابترا ببس اه

و دزن ی ک ( تسا هدش دراوم لیبق نیا اب دارفا رت روبص

ی ،یدمحا و روپ 1399

: 303 .)

دیووک یرامیب دورو زا لاس ود هب بیرق نونکا -

19 ناریا روشک هب م

ی و درذگ لاحرد ی روصت یرایسب هک م

ی هب یلاتبا و عویش دندرک

دیووک - 19 اما ،تسا شهاک هب ور شرازگ

اه شزپ شزومآ و نامرد ،تشادهب ترازو ی دادعت یک

ناج ناگتخاب دیووک - 19 عورش ادتبا زا ار

ات نارحب 23 تشهبیدرا 1400

، 76 و رازه 231 ،یکشزپ شزومآ و نامرد ،تشادهب ترازو( تسا هدرک ملاعا رفن 1400

،نایم نیا رد .)

.دراد رارق زمرق تیعضو رد نارهت ناتسا همه گ دیووک یرامیب یری -

19 اراد و ددعتم یاهدمایپ ی هدرتسگ

ا هلمج زا .تسا ی ا

هب هکنی رظن م ی دیووک یرامیب دسر -

19 رب

یاهراتفر حم

طی یرامیب نیا لباقم رد دوخ زا تظافح تهج رد نادنورهش یتسیز ثأت

دیووک عویش یپ رد .تسا هدراذگ ری -

19 دهاش ام

ررکم نتسش هلمج زا یرامیب نیا لباقم رد ییاهراتفر تسد

اه درف دوخ زا تظافح یارب میقتسم لمع کی هک تسا

، هدوب ا نانچ ؛می هک

1. Abdelrahman 2. Lai

3. Zangrillo 4. Brouard 5. Rousseau 6. Rasheed

(4)

1012 هرود ،ناریا رد یعامتجا تاقیقحت و تاعلاطم 11

هرامش ، 4 ناتسمز ، 1401

1نیپل ورآ و (2

2009 ناشن دوخ قیقحت رد ) هداد

دنا ۀنیمز رد هک ب

یرامی یاه همه گ ،ازنآولفنآ دننام یسفنت ری کرد

یاهراتفر اب رطخ

زا بانتجا و تسد ررکم نتسش دننام یتظفاحم تسد

نداد رلادبآ قیقحت .تسا هارمه

3نمح زین ناشن دنهد هک تسا نآ ۀ 8

/ 95 دصرد

شرازگ هداد دنا نتسش و یتشادهب تامادقا هک تسد

اه ار ذپ هتفری ( دنا نمحرلادبآ ،4

2020 : 1 اب دارفا هک تسا نآ رگنایب تادهاشم .)

دیووک یرامیب لباقم رد یتظفاحم یاهراتفر ماجنا -

19 ررکم نتسش ،کسام زا هدافتسا هلمج زا ، تسد

اه تسا و زا هداف لولحم اه و

لژ اه ی نوفعدض ی دندقتعم هدننک م

ی دیووک یرامیب لباقم رد دنناوت -

19 شیازفا ار دوخ خساپ ییاراک و یدمآراکدوخ و دنوش قفوم

هلمج زا دارفا یتشادهب یاهراتفر رییغت .دنهد تسش

وشو ررکم ی تسد اه تسد زا یراددوخ ، داوم زا هدافتسا ،کسام زا هدافتسا ،نداد

عدض نوف ی یتظفاحم یاهراتفر هعومجم ،یتنرتنیا یاهدیرخ و اوزنا و هنیطنرق ،سمل و ندیسوب زا بانتجا ،لکلا هلمج زا هدننک

هدهاشم هدش هک تسا دارفا رد م

ی دیووک شرتسگ و ههجاوم رطخ دناوت -

19 زا سرت هک هدوب نآ زا یکاح تادهاشم .دنک فرطرب ار

دیووک یرامیب هب ندشلاتبم -

19 ا کرد و نتسش ،کسام ندراذگ هلمج زا یتظفاحم یاهراتفر رب راذگرثا مهم لماوع زا رطخ نی

تسد اه داوم زا هدافتسا و نوفعدض

ی لباق هویش نیا هب رما نیا .تسا هدش رجنم ییانورک یاهدنامسپ دیلوت هب هک هدوب هدننک ؛تسا ریرقت

هتخیگنارب ببس یمدناپ عویش نایم رد دوخ زا تبقارم ۀزیگنا ندش

و هدش دارفا هب

عبت نایم رد ییاهراتفر ،هزیگنا نیا ناسنا

اه دشر

،هدنیوش داوم ،کسام دننام یتبقارم یاهدنامسپ دیلوت نینچمه و بآ فرصم شیازفا ببس هک هتفای هدنیازف رطب

ی یکیتسلاپ یاه

طوبرم هب ات دراوم نیا .تسا هدش ...و داوم نیا هزادنا

ا ناشن ی م

ی یمدناپ دهد هب

طساو ۀ ثأت ،هتشاد دوخ زا تبقارم ۀزیگنا رب هک یری

یارب ییاهدمایپ حم

طی یاهراتفر هتسناوت و هدروآ راب هب تسیز ز

تسی ار یطیحم شوختسد

.دنک رییغت

دیووک عویش یگدرتسگ حطس هب هجوت اب -

19 یاهراتفر یسررب ،یرامیب نیا زا یشان تافلت نازیم و ناهج حطس رد حم

طی و یتسیز

گشیپ یاهراتفر دیووک عویش یط رد هناری

- 19 هعماج رد زئاح

کرد .تسا تیمها گنا

هزی دیووک هب طوبرم یاهراتفر یاه -

19 ناکما نیا

مهارف ار م ی دارفا راتفر تارییغت تهجرد هک دنک و

همانرب ر .مینک مادقا هنیمز نیا رد بسانم یزی لماوع یسررب هب رضاح قیقحت

رثؤم رب

یاهراتفر حم

طی نادنورهش یتسیز نارهت رهش

تحت ثأت همه ری یرامیب یریگ دیووک

- 19 یم تظفاحم شزیگنا ۀیرظن دربراک اب .دزادرپ

یم ناشن هلاقم نیا ،رگید ترابع هب و دوخ زا تبقارم ۀزیگنا اب هک ییاهراتفر دهد

رثأتم هتفای شرتسگ یمدناپ عویش زا هچ ،دنا

ثأت رب یری

.دراد یتسیز طیحم راتفر یاهوگلا

شهوژپ تایبدا هعماج ناسانش ، ناور ناسانش و ناسنا ناسانش

، رظن هی و اه لدم اه لماوع نییبت یارب ار یفلتخم ی رثؤم

طیحم یاهراتفر رب یتسیز

داهنشیپ هدرک دنا یعاجش(

،هداز 1379 هلمج زا .) رظن

هی لماوع یسررب یارب هک ییاه رثؤم

و هزیگنا رب اهنرد

هدافتسا دروم درف راتفر تی

رظن ،هتفرگ رارق تظفاحم شزیگنا ۀی

.تسا5

هجوت هب تارثا ز نای راب برخم و دیووک یرامیب

- 19 رب تملاس ی نادنورهش

، لامتحا ماجنا یاهراتفر تظفاحم

هدننک یارب شهاک

تارثا ز نای راب نآ اه

، نینچمه نتفرگرظنرد

قطنم یرظن مکاح شزیگنا ۀیرظن رب تظفاحم

و امح تی یاه یبرجت زا نیا

،هیرظن

1.Leppin 2.Aro

3. Abdelrahman 4. Abdelrahman

5.Protection Motivation Theory

(5)

1013

جوت هی ۀدننک هدافتسا زا ۀیرظن شزیگنا تظفاحم یارب

نیا هعلاطم .تسا لاس رد هیرظن نیا 1975

هب سو زرجار ۀلی تارثا نییبت یارب 1

عاونا( یتشادهب رطخ زا سرت ب

یرامی رب )اه شرگن اه راتفر شریذپ هک تسا نیا رب ضرف ،لدم نیا رد .دش هئارا یتشادهب یاهراتفر و

تظفاحم دننک هیصوت یتشادهب ۀ هدش

هک تسا راتفر یعون ،رطخ ربارب رد تنرد

تروص دوخ زا تظافح یارب درف شزیگنا ۀجی م

ی دریذپ

( نرتسا ،2

2000 : 407 .) زرجار قیرط زا سرت هک درک حرطم جنپ

تظفاحم راتفر ماجنا دصق ای تظفاحم شزیگنا ،هزاس هدننک

ربارب رد3

م رارق ریثأت تحت ار یتشادهب رطخ ی

دهد رد تظفاحم شزیگنا و اهن

تی ببس هتخیگنارب م یتشادهب راتفر ندش

ی دوش نیا . جنپ هزاس

ترابع دنا :زا 1 . زه هنی یاه اپ

4خس ینعم هب زه ره زا صخش دروآرب هنی

یا ( لات ،نامز ،صخش ،لوپ دننام ش

) راتفر ماجنا اب طبترم هک

تظفاحم دشاب هدننک

؛ 2 . اراک یی

5خساپ ا ینعم هب راگزاس خساپ زا صخش راظتن

( راتفر تظفاحم یتشادهب رطخ ربارب رد هدننک )

هک

م ی دناوت دربب نیب زا ار رطخ

؛ 3 . سآ بی یریذپ کرد

6هدش ینعم هب ا هب صخش داقتعا هکنی

سآ ،یتشادهب رطخ کی ربارب رد بی

ریذپ تسا

؛

4 . کرد تدش دش

7ه ینعم هب ا هب صخش داقتعا هکنی

تسا یدج رطخ

؛ 5 . یدمآراکدوخ ا ینعی8

ا هب درف داقتع هکنی

ب ه قفوم روط تی زیمآ

م ی دناوت تظفاحم راتفر دهد ماجنا ار هدننک

. عقاورد

، راهچ زاس ۀ هزاس نامه لوا اه

ی یتشادهب داقتعا لدم زاس و تسا9

ۀ یدمآراکدوخ

کرد هدش هفاضا لدم نیا هب هدش تسا

دملام(

،10

1996 : 209 ( ناراکمه و نایریشب ،هنیمز نیا رد .) 2020

ناونع اب یقیقحت رد )

« لماوع یبایزرا یارب سایقم کی ۀیلوا یجنسرابتعا و هعسوت رثؤم

دیووک یاهراتفر یریگشیپ رب -

19 شزیگنا ۀیرظن زا هدافتسا اب

تظفاحم » هب لکروط هب ی پ شی نانکراک ۀناریگشیپ یاهراتفر ینیب تبقارم

اه ب ی دیووک ربارب رد یتشاده -

19 و دنتخادرپ ساسارب

ۀیرظن

گنا هعلاطم تظفاحم شزی زا هدافتسا اب یلیلحت و یعطقم یا

هنومن گ یفداصت یری هلحرمدنچ

ا ربارب رد هناریگشیپ یاهراتفر .دنداد ماجنا ی

دیووک - 19 .دش یبایزرا یبولطم حطس رد تنرد

یدمآراکدوخ هب هجوت هجی نانکراک

نانآ یهاگآ و صوصخرد

یاهراتفر یشخبرثا

یحارط رد یتظافح همانرب

اه .دش هیصوت نانکراک یشزومآ ی ئازخ

و لوپ ی ( ناراکمه

1400 یروئت دربراک ناونع اب یقیقحت رد )

یاهراتفر یبایزرا رد تظفاحم شزیگنا پ

یریگشی دیووک زا هدننک -

19 دیووک زا هناریگشیپ یاهراتفر ماجنا هک دنتخادرپ رما نیا نایب هب -

19 شهاک یارب یبسانم راکهار سآ

بی دیووک یرامیب زا یشان یاه -

19 تسا . ا یور همانشسرپ زا هدافتسا اب هعلاطم نی 1220

دنورهش

لاس رد یناردنزام 1399

یگتسبمه هب هجوت اب داد ناشن جیاتن .دش ماجنا ب

رتشی هزاس اه رد یتظافح یاهراتفر اب طابترا رد یروئت ی

دیووک لباقم -

19 یحارط ، همانرب

اه اب و یروئت نیا رب ینتبم یشزومآ ی کأت

شقن رب دی هکبش

اه شزیگنا شیازفا تهجرد یعامتجا ی

دیووک زا هناریگشیپ یاهراتفر ماجنا رد یناردنزام نادنورهش -

19 کأت دی م ی رد .دوش نیا

،هیرظن ضرف رب نیا تسا هک شریذپ راتفر

یتشادهب ای راتفر تظفاحم دننک ۀ هیصوت

،هدش درکلمع میقتسم ۀزیگنا درف یارب تظافح زا شدوخ عقاورد .تسا

، رگا درف کرد دنک هک

رد ربارب کی دیدهت یدج تملاس سآ بی ریذپ

،تسا یدایز سرت رد

وا داجیا یم و دوش تنرد هجی ۀزیگنا یارب درف ماجنا

راتفر

پ یریگشی هدننک ای راتفر تظفاحم هدننک شیازفا م ی دبای . نینچمه شیازفا یهاگآ زا تارطخ یشان زا دیووک یرامیب -

19

، ۀزیگنا ار مزلا

یارب رییغت دارفا راتفر تحت

ثأت ری رارق یم دهد .

1.Rogers 2.. Stern

3.Protective Behavior 4.Response Cost 5.Response Efficacy 6.Perceived Susceptibility 7.Perceived Severity 8.Self- Efficacy 9.Healt Belief Model 10.. Melamed

(6)

کرد تیساسح ،خساپ ییاراک ،یدمآراکدوخ( تظفاحم شزیگنا ۀیرظن داعبا :قیقحت ۀیضرف کرد تدش ،هدش

،خساپ ۀنیزه ،هدش

کرد دیدهت ،سرت ،شاداپ خساپ ندمآرانک یبایزرا ،هدش

طیحم راتفر اب )راتفر دصق و دارفا یتسیز

هب تروص .دراد هطبار رادانعم

ساسارب تظفاحم شزیگنا ۀیرظن م

ی :درک داهنشیپ ار ریز یرظن لدم ناوت

رادومن 1 رظن لدم . ی قحت ی ق

عبنم : لدم دعت لی ۀتفای گنا شزی ( زرجار تظفاحم 1400

)

شور سانش شهوژپ ی

شیامیپ شور زا رضاح شهوژپ ماجنا یارب نادنورهش قیقحت نیا یرامآ ۀعماج .تسا هدش هدافتسا1

18 ات 65 لاس دنتسه نارهت رهش

هک ساسارب لاس رد نکسم و سوفن یمومع یرامشرس نیرخآ 1395

ربارب ، 8،693،706 ،ناریا رامآ زکرم( دنتسه رفن

1395 نیا زا .)

،دادعت 4،324،155 و نادرم ار رفن

4،369،551 لیکشت نانز ار رفن

م ی دنهد هنومن مجح . ساسارب

دننام یتاظحلام( و نارکوک لومرف

همانشسرپ و یرامآ ۀعماج یگدنکارپ یاه

)صقان 400 رفن هب تسد .دمآ هب روظنم هنومن شور زا ،رظن دروم ۀنومن هب یسرتسد یریگ

سرتسدرد .تسا هدش هدافتسا

1. Survey

یدمآراکدوخ

یرامیب دیووک -

19

راتفر طیحم یتسیز

هنیزه یاه خساپ

تدش کرد هدش

بیسآ یریذپ

کرد هدش

ییاراک خساپ

شاداپ سرت

(7)

1015

هنومن لومرف ساسارب گ

یری نارکوک

، 384 نومن رفن ۀ دش هبساحم قیقحت نیا یرامآ

، نارهت رهش یگدرتسگ هب هجوت اب اما و

یرامآ ۀعماج یگدنکارپ هب هنومن مجح

400 ا رفن .تسا هتفای شیازف عون نیا زا هدافتسا لیلد

هنومن گ ی ر ای راوشد یسرتسد ،ی

راکمه ی دیووک یرامیب هب ندشلاتبم زا هعماج دارفا بارطضا و ینارگن ،سرت هب هجوت اب دارفا ندرکن -

19 هدوب ،ینامز رظن زا .تسا

هداد اه نیدرورف رد قیقحت ی 1400

عمج روآ رازبا و دش ی عمج

روآ پ تاعلاطا ی زا قیقحت رازبا رابتعا نییعت یارب .تسا هدوب همانشسر

هک بیترت نیا هب .دش هدافتسا یروص رابتعا هب

سو یل شیپ کی ۀ و ناسانشراک زا ،نومزآ

بحاص نارظن تملاس و یعامتجا ۀزوح درومرد

و اهریغتم تلااؤس

اب اهریغتم بسانت و ییاوتحم حلاصا و دش یهاوخرظن همانشسرپ تلااؤس

دش ماجنا زا ییاور نازیم نییعت یارب .

صخاش یراگزاس ینورد

« نومزآ بیرض یافلآ خابنورک

1» .دش هدافتسا دب

ی ن روظنم ،یلصا قیقحت ماجنا زا لبق همانشسرپ

هب تروص

نیب یشیامزآ 30

.تسا ریز حرش هب نآ جیاتن هک دمآرد ارجا هب هنومن دارفا زا رفن

لودج 1 یافلآ نازیم . صخاش

اه قیقحت ی

صخاش وگ دادعت

ی ه رض

ی ب افلآ ی خابنورک

ساسح ی ت کرد هدش 7

79 / 0

تدش کرد هدش 8

78 / 0

دمآراکدوخ ی 6

75 / 0

زه ین ۀ خساپ 6

76 / 0

اراک یی خساپ 8

75 / 0

شاداپ اه 5

83 / 0

سرت 5

84 / 0

راتفر حم ی ط ز ی تس ی 9

73 / 0

نامه روط زا هک هداد اه لودج ی 1

اهریغتم ۀیلک خابنورک یافلآ ،تسا صخشم گرزب

رت زا 70 / 0 زین همانشسرپ لک یافلآ و 79

/ 0

.تسا ارب ی ن ساسا م ی ناوت دح رد اهریغتم نیب ینورد یگتسبمه تفگ لباق

لوبق تسا رد . نیا

،قیقحت یارب فیصوت زا لودج یاه

کی

،یدعب صخاش یزکرم ( نیگنایم ) و صخاش یگدنکارپ ( فارحنا رایعم ) و یارب نییبت هتفای اه زین زا لودج یاه یدعبود و نومزآ یاه

یگتسبمه نوسریپ

و هدافتسا نویسرگر دش

.

اهریغتم شجنس و میهافم فیرعت ،خساپ ییاراک ،یدمآراکدوخ( تظفاحم شزیگنا ۀیرظن داعبا و قیقحت هتسباو رییغتم یتسیز طیحم راتفر قیقحت یرظن بوچراچ قبط کرد تیساسح کرد تدش ،هدش

دیدهت ،سرت ،شاداپ ،خساپ ۀنیزه ،هدش کرد

لقتسم رییغتم )راتفر دصق و خساپ ندمآرانک یبایزرا ،هدش

یم هتخادرپ اهریغتم زا کی ره فیراعت هب شخب نیا رد هک دنتسه قیقحت .دوش

راتفر حم ی ط ز ی تس زا :ی ۀبنج راتفر ،یرظن حم

طی یتسیز ۀعومجم شنک

اه لابق رد هعماج دارفا ی حم

طی رد هک تسا تسیز

یامت ،تاساسحا زا عیسو یفیط و تلا

گدامآ ی هب تبسن راتفر یارب صاخ یاه حم

طی لماش ار تسیز م

ی ( دوش شوخ رف ،یحلاص و

1388 راتفر ریغتم شجنس یارب ،یتایلمع رظن زا .) حم

طی زا یتسیز وگ

هی :دش هدافتسا ریز یاه دیووک یرامیب عویش نامز زا

- 19 نازیم

؛تسا هتفای شیازفا نم طسوت بآ فرصم شود تاعفد دادعت

نتفرگ دیووک یرامیب اب نم -

19 ازفا زا هدافتسا نازیم ؛تسا هتفای شی

1.Cronbach alpha

(8)

کی فورظ دیووک یرامیب رثا رد نم فرصمراب

- 19 ز رد ؛تسا هدش دای پ

ی ش عوی ب یرامی دیووک - 19 اب لیاسو ۀیلقن یمومع تفر رتمک

دمآو یم منک و رتشیب وردوخ زا ی صخش ی م هدافتسا ی ؛منک دیووک یرامیب -

19 فرصم شیازفا ثعاب

؛تسا هدش ام قرب و عوقو یپ رد

دیووک عویش -

19 دادعت دیووک یرامیب دوجو اب ار تلایطعت ؛تسا هتفای شهاک ام یاهرفس -

19 هناخ رد م ی طقف ؛مینام عقاوم رد

دیووک یرامیب دوجو اب یرارطضا -

19 هدافتسا یصخش یوردوخ زا م

ی دیووک یرامیب عویش لابند هب ؛منک -

19

، م زا هدافتسا نازی

سلاپ .تسا هدش دایز ام ۀناخ رد کیت

:تظفاحم شزیگنا ۀیلک هعلاطم نیا رد

هزاس اه شزیگنا ۀیرظن ی تیساسح لماش تظفاحم

کرد هدش تدش ، کرد هدش ،

،خساپ ییاراک ،خساپ ۀنیزه ،یدمآراکدوخ شاداپ

اه .دنتفرگ رارق هدافتسا دروم سرت و

تیساسح کرد

هدش : هب صخش داقتعا :یرظن فیرعت ای

هکن ،یتشادهب رطخ کی ربارب رد سآ

ی ب ذپ ی ر .تسا زا یارب ،یتایلمع رظن

تیساسح ریغتم شجنس کرد

هدش زا وگ هی دیووک یرامیب راچد مه نم تسا نکمم :دش هدافتسا ریز یاه -

19 دیووک ؛موش -

19 رد

هقطنم ا یگدنز نم هک ی م

ی ،تسین دایز یلیخ منک لاتبم یرامیب هب نم سپ

من ی

؛موش س ره رد سکره یرامیب راچد تسا نکمم ین

دیووک - 19 دیووک یرامیب هب یناسک طقف ؛دوش -

19 لاتبم م ی ؛دنراد ار یرامیب نیا یگداوناخ ۀقباس هک دنوش ترفاسم

ندرک رد نم

رب ،دوجوم طیارش لاتبا

دیووک یرامیب هب نارگید و هداوناخ ،نم ی -

19 ثأت وجو یگناخ ۀنیطنرق هب زاین دوجوم طیارش رد ؛تسا راذگری د

تسد تروص رد ؛درادن دیووک یرامیب هب لاتبا لامتحا نارگید اب یسوبور و نداد

- 19 .دراد دوجو

کرد تدش :هدش

فیرعت یرظن : داقتعا صخش هب هکنیا رطخ یدج تسا . زا رظن یتایلمع یارب شجنس ریغتم تدش کرد هدش زا

هیوگ یاه ریز هدافتسا دش (

،یئاهر 1393 :) دیووک - 19 کی یرامیب شیپ هدنور اب ضراوع کانرطخ

؛تسا رگا دیووک - 19

،مریگب ملغش ار

زا تسد یم

؛مهد رگا دیووک - 19

،مریگب مامت یگدنز ما لتخم دهاوخ

؛دش رگا دیووک - 19 رد لحارم هتفرشیپ صیخشت هداد

،دوش

ضراوع یمسج و یناور یدایز هب هارمه دهاوخ

؛تشاد رگا دیووک - 19 رد لحارم هتفرشیپ صیخشت هداد

،دوش هنیزه یاه نامرد

شیازفا یم

؛دبای رگا دیووک - 19 رد لحارم هتفرشیپ صیخشت هداد

،دوش تلاکشم یدایز

ار یارب هداوناخ ما داجیا دهاوخ

؛درک رد تروص

ناکما لاتبا هب یرامیب دیووک - 19 لامتحا گرم ریمو دوجو

؛دراد رد تروص لاتبا هب دیووک - 19 نکمم تسا ناج ریاس یاضعا هداوناخ ار

زین رد ضرعم رطخ رارق مهد .

کرد یدمآراکدوخ :هدش

هکنیا هب درف داقتعا :یرظن فیرعت هب

روط قفوم ی ت مآ ی ز م ی دناوت راتفر تظفاحم هدننک رظن زا .دهد ماجنا

کرد یدمآراکدوخ ریغتم شجنس یارب ،یتایلمع زا هدش

وگ هی نم :دش هدافتسا ریز یاه م

ی ب ندش لاتبم زا کسام ندز اب مناوت ه

دیووک - 19 دیووک یرامیب صیخشت یارب مزلا تانیاعم ماجنا ییاناوت نم ؛منک یریگشیپ -

19 نم ؛مراد ار م

ی تسش اب مناوت یوشو

ررکم تسد اه دیووک هب ندشلاتبم زا -

19 نم ؛منک یریگولج م

ی داوم زا هدافتسا اب مناوت نوفعدض

ی و هدننک لژ دیووک هب لاتبا زا -

19

نم ؛منک یریگولج م

ی اوت هب نتفرن اب من ترفاسم

اه دیووک عویش زا یرورضریغ ی -

19 گولج ؛منک یری نم

م ی صیخشت تروص رد مناوت

دیووک - 19 رب .منک هبلغ دوخ سرت

:خساپ ۀنیزه ره زا صخش دروآرب :یرظن فیرعت

زه هنی راتفر ماجنا اب طبترم هک )شلات ،نامز ،صخش ،لوپ دننام( یا

تظفاحم هدننک ،یئاهر( دشاب 1393

زا خساپ ۀنیزه ریغتم شجنس یارب ،یتایلمع رظن زا .) وگ

هی :دش هدافتسا ریز یاه کسام زا هدافتسا

ینلاوط نامز رد غ

لباقری

؛تسا لمحت داوم و کسام ندیرخ

نوفعدض ی ؛تسا هنیزهرپ رایسب هدننک عویش ۀرود رد هناخ رد ندنام

دیووک - 19 سب رای غ لباقری

؛تسا لمحت اجنا

صیخشت هب طوبرم تست م دیووک

- 19 سب رای زهرپ و هنی تقو گ رد ترفاسم هب نتفرن ؛تسا ری

عویش یط دیووک

- 19 رایسب لسک هدننک ؛تسا دیووک عویش ۀرود رد یصخش ۀیلقن لیاسو زا هدافتسا -

19 رایسب زهرپ .تسا هنی

(9)

1017

اراک :خساپ یی دوخ زا تظفاحم( راگزاس خساپ هکنیا زا صخش راظتنا :یرظن فیرعت

) م ی یتایلمع رظن زا .دربب نیب زا ار دیدهت دناوت

ریغتم شجنس یارب اراک

زا خساپ یی وگ

هی :دش هدافتسا ریز یاه دیووک صیخشت یارب مزلا تانیاعم ماجنا

- 19 زا یریگشیپ ببس

دیووک یرامیب -

19 م ی

؛دوش تسش وشو بجوم موادم ی بزا

نی نتفر و دیووک سوری -

19 م ی ؛دوش تسش وشو لیاسو موادم ی

رخ یرادی ببس هدش بزا

نی دیووک سوریو نتفر -

19 م ی

؛دوش دیووک عویش عنام هلابز کیکفت مدع -

19 م ی

؛دوش عنام کسام زا هدافتسا

دیووک هب لاتبا -

19 م ی

؛دوش دیووک زا یریگشیپ بجوم یکیزیف ۀلصاف تیاعر -

19 م ی

؛دوش دیووک زا یریگشیپ دارفا عمجت مدع -

19 ار

ناسآ رت م ی ک

؛دن تسش وشو مادم ی تسد اه دیووک هب لاتبا زا نوباص اب -

19 یریگولج م

ی دنک .

دوخ زا تظافح مدع ای راگزاسان خساپ زا درف هک تسا یشاداپ :یرظن فیرعت :شاداپ م

ی لماش و دریگ شاداپ

اه و )تذل( ینورد ی

شاداپ اه ی ب ینوری ( )یعامتجا تیلوبقم ( تسا

،یئاهر 1393 .) زا رب ،یتایلمع رظن زا شاداپ ریغتم شجنس یا

وگ هی :دش هدافتسا ریز یاه

هجوت دیووک ۀدنهدرادشه مئلاع هب ندرکن -

19 ببس م ی دیووک هب لاتبا زا ینارگن دوش -

19 ماجنا ؛میشاب هتشادن تست و تانیاعم ندادن

دیووک صیخشت یارب -

19 بجوم م ی دیووک مئلاع صیخشت تست یتقو ؛متسه ملاس هشیمه منک ساسحا دوش -

19 ماجنا ار من ی ،مهد

یرتشیب یتحار ساسحا م

ی هدافتسا کسام زا هداوناخ و ناتسود اب بسانم طابترا یارب ؛منک من

ی طابترا یارب ؛منک من

ی ۀلصاف مناوت

.منک تیاعر ار یکیزیف :سرت ینایم ریغتم کی سرت :یرظن فیرعت نیب

ساسح تی کرد تدش و هدش کرد

هدش دیدهت یبایزرا اب تسا

درف رگا نیاربانب ؛

تملاس یدج دیدهت ربارب رد هک دنک کرد سآ

بی هتخیگنارب یرتشیب سرت ،تسا ریذپ م

ی

،یئاهر( دوش 1393

یارب ،یتایلمع رظن زا .)

سرت ریغتم شجنس زا

وگ هی دیووک هک منارگن نم :دش هدافتسا ریز یاه -

19 مریگب دیووک هکنیا هب ندرکرکف یتح ؛ -

19 ارم مریگب

م ی یعس ؛دناسرت م

ی منک درومرد دیووک - 19 یبلطم ره ؛منکن تبحص درومرد

دیووک - 19 ببس م ی دیووک ریگرد مراکفا دوش -

19 و

و تانیاعم یتقو ؛دوش نآ یاهدمایپ تست

اه دیووک مئلاع صیخشت ی -

19 ماجنا ار م ی .مراد تشحو نآ ۀجیتن زا ،مهد

یزرا :دیدهت یبا یبایزرا ار هناراگزاسان یاهراتفر )دوخ زا تظافح مدع( دیدهت یبایزرا :یرظن فیرعت

م ی :یتایلمع فیرعت .دنک زرا

یبای

لماش دیدهت هزاس

اه و تدش ،تیساسح ی شاداپ

اه کرد ی .تسا هدش

:ندمآرانک یبایزرا رطخ عفد و هلباقم ییاناوت ،ندمآرانک یبایزرا دنیارف :یرظن فیرعت

یبایزرا ار هدننکدیدهت م

ی :یلمع فیرعت .دنک

لماش هلباقم یبایزرا هزاس

اه و خساپ ییاراک ،یدمآراکدوخ ی زه

هنی کرد خساپ یاه یتایلمع ۀدش

.تسا هدش

هتفای قیقحت یاه

هتفای :یفیصوت یاه رضاح شهوژپ رد

400 ینس نیگنایم اب هنومن 32

/

±8 33 / 35 رظن زا .دنتشاد تکراشم سنج

تی 8 / 55 دصرد

نز و 2 / 44 ،رضاح ۀنومن نایم رد .دنتسه درم دصرد 3

/ 24 دصرد ب ی ،داوس 8 / 30 ،ملپید دصرد 3

/ 16 دصرد قوف د ،ملپی 15 دصرد

و سناسیل 8

/ 13 نایم نیا رد .دنتسه رتلااب و دشرا دصرد د

ملپی رظن زا .دنراد ار یناوارف نیرتمک رتلااب و دشرا و یناوارف نیرتشیب اه

تیعضو لهأت

، 8 / 23 و درجم دصرد 2

/ 76 دصرد لهأتم اب رگراک وگخساپ دارفا رتشیب یلغش ظاحل زا .دنتسه 32

و یناوارف دصرد

نیرتمک ناوارف اب زرواشک لغش ،یلغش ی 3

/ 9 .تسا هدوب دصرد

هرامش لودج 2

هزاس رایعم فارحنا و نیگنایم یم ناشن ار تظفاحم شزیگنا ۀیرظن یاه

دهد ساسارب هچنآ لودج رد اق

لب هدهاشم

تسا رایعم فارحنا و نیگنایم ، ساسارب

هزاس اه ۀرمن دصرد و تظفاحم شزیگنا ۀیرظن ی بسک

هدش ناشن هرمن نیرتمک و نیرتشیب ،

م ی طیحم راتفر دهد یتسیز

هب ناونع هتسباو ریغتم کی 52

دصرد و سرت هب ناونع تظفاحم شزیگنا ۀزاس رصانع زا یکی 88

/ 79 دصرد

(10)

صاصتخا دوخ هب ار هداد

دنا . هنومن اه کرد تیساسح ۀزاس رد هعلاطم دروم ی دودح هدش

60 کرد تدش ۀزاس رد ،دصرد دودح هدش

68

دودح شاداپ ۀزاس رد و دصرد 68

لباق زایتما رثکادح زا دصرد دودح یدمآراکدوخ ۀزاس رد نینچمه .دندوب هدرک بسک ار لوصح

71

،دصرد اراک دودح خساپ یی 74

ح خساپ ۀنیزه و دصرد دود

75 .دندوب هدرک بسک ار دصرد اهنرد

نارهت رهش مدرم زین دصق ۀزاس رد ،تی

دودح ،دنتشاد تکرش شهوژپ نیا رد هک 53

لباق ۀرمن رثکادح زا دصرد بسک ار باستکا

هدرک دنا .

لودج 2 رایعم فارحنا و نیگنایم . ساسارب

هزاس اه تظفاحم شزیگنا ۀیرظن ی

غتم ی اهر م

ی گنا ی ن و فارحنا عم ی را دصرد

رمن ۀ بسک لقادح هدش

رثکادح و رمن ۀ

لباق باستکا

دهت ی د کرد هدش 83

/

±5 45 / 31 5

/ 72 80

- 30

ساسح ی ت کرد 45 هدش

/

±3 09 / 21 26

/ 60 35

- 7

تدش کرد هدش 11

/

±4 28 / 27 2

/ 68 40

- 8

شاداپ 51 اه

/

±1 92 / 16 68

/ 67 25

- 5

دمآراکدوخ ی 32

/

±2 42 / 21 4

/ 71 30

6

اراک یی 04 خساپ

/

±2 65 / 12 29

/ 74 40

- 8

زه ی ن ۀ خساپ 59

/

±1 42 / 22 73

/ 74 30

- 6

سرت 91

/

±1 97 / 19 88

/ 79 25

- 5

دصق گنا ی شز تظفاحم 67

/

±1 16 / 13 64

/ 52 25

- 5

راتفر حم ی ط ز ی تس ی 07

/

±3 68 / 4 52

9 - 0

هتفای :یلیلحت یاه رد

نیا تمسق هب کمک بیرض یگتسبمه نوسریپ

و اب نتفرگرظنرد تاظحلام

یرامآ مزلا هب یسررب طباور

نیب داعبا شزیگنا( لقتسم ریغتم تظفاحم

اب )نآ داعبا و راتفر( هتسباو ریغتم

طیحم هتخادرپ )یتسیز هدش

تسا هک جیاتن نآ هب رارق

لودج 4 .تسا

لودج 3 نیب یگتسبمه . هزاس

اه یتسیز طیحم راتفر و تظفاحم شزیگنا ۀیرظن ی

غتم ی دهت اهر

ی د

کرد هدش ساسح ی ت

کرد هدش تدش

کرد شاداپ هدش

اه زرا ی با ی

رانک ندمآ دمآراکدوخ

اراک ی یی

خساپ زه ی ن ۀ سرت خساپ دصق گنا ی شز

تظفاحم

راتفرحمیط زیتسی

33 r / 0 37

/ 0 12

/ 0 14 / 0 - 18 / 0 - 20 / 0 - 40 / 0 0 / 03 2 / 05 06 / 0 - 35 / 0

001 sig / 0 02 / 0 6

/ 0 1

/ 0 09

/ 0 1

/ 0 00 / 03 1 / 02 1 / 01 7 / 0 002 / 0

جیاتن لصاح زا یسررب طباور نیب یاهریغتم لقتسم

و هتسباو یکاح زا نیا تسا هک نیب زا یاهریغتم لقتسم

طقف یاهریغتم

« دیدهت کرد ( هدش 33 / 0 = کرد تیساسح ،)r

هدش ( 37 / 0 = ( خساپ ییاراک و )r

40 / 0 = اب )r

راتفر طیحم هطبار یتسیز تدش اب یا