1
و ناریا رد بآ نارحب یسررب
تهج یراکهار ناونع هب بآ تادراو هلئسم نارحب نیا اب هلباقم
یشخبروپ ونابرهش
1
،
،*
هتلک دمحم ناما ،2
1 و -*
یسانشراک هرود هتخومآ شناد ،یرادزیخبآ و عترم یسدنهم ،
،نلایگ هاگشناد ،یعیبط عبانم هدکشناد ،تعیبط یسدنهم هورگ
2 - رایداتسا هاگشناد ،یعیبط عبانم هدکشناد ،تعیبط یسدنهم هورگ ،یرادزیخبآ یرتکد ، نلایگ
،
و بآ و یتعنص ،یزرواشک تادیلوت رد یمهم شقن بآ ناهج فلتخم طاقن رد ینارحب ینارگن کی هب رضاح لاح رد بآ دوبمک .دراد اوه
ناریا روشک نیب نیا رد .تسا هتفرگ رارق نانادداصتقا هجوت دروم شیپ زا شیب بآ یداصتقا شزرا ور نیا زا .تسا هدش لیدبت رد
هقطنم
کشخ و همین کشخ اب طسوتم شراب
،هنلااس رتمک زا کی موس نیگنایم یناهج تسا هدش عقاو .
یوگلا رگید یوس زا رباربان
شراب ناراب زین
رد رسارس روشک کی لکشم هدمع تسا هک تیعضو ار رتدب هدرک تسا . رد نینچ طیارش بآ و
،ییاوه یرایسب زا یلاسکشخ یاه
دیدش
داجیا یم دنوش . هنوگره یلاسکشخ یم
دناوت بیسآ یدج هب شخب یزرواشک و
یتعنص روشک دراو دنک اب میقتسم طابترا عوضوم نیا هک
دراد ناسنا تملاس .
هجوتاب هب دراوم
،هدش رکذ موزل
یسررب نارحب بآ رد ناریا شیب زا شیپ ساسحا یم دوش و ترورض هتفای تسا . اذل رب
نآ میدش ات هعلاطم یا ار اب فده نییعت للع نارحب بآ رد ناریا و هلئسم تادراو بآ هب ناونع یراکهار تهج هلباقم اب نیا نارحب هب ماجنا
میناسرب . ژاو ناگ :یديلک ناریا ،بآ تادراو ،بآ نارحب ،بآ
1 - همدقم یم نآ دوبمک و دراد یزرواشک تادیلوت رد یدیلک یشقن بآ .دشاب راذگریثات ییاذغ تینما رب و هداد شهاک ار دیلوت دناوت
شیازفا اب نیا رب هولاع اضاقت
یارب بآ فراصم رد ریغ
یاه شخب رد نینچمه ،یزرواشک یرهش
و وربور یتعنص (میتسه
7 ).
رد
رد عقاو لاح رضاح دوبمک بآ کی هب ینارگن ینارحب رد طاقن فلتخم ناهج (تسا هدش لیدبت 7
.)
اب هجوت هب هکنیا عبانم بآ هب روط هدنیازف یا تبسن هب یاضاقت هوقلاب شهاک لاح رد
،تسا شزرا یداصتقا بآ
زا شیب
دروم شیپ نانادداصتقا هجوت
تسا هتفرگ رارق ات
عناوم لاقتنا بآ تهج هدافتسا یاه دمآراک دنریگ رارق یسررب دروم .
هزورما
لاقتنا بآ رد لخاد و نیب دوشیم ارجا و یزیر همانرب دنمراتخاس لکشب اهروشک یضعب رد یزاجم و میقتسم لکشب اهروشک .
یبیکرت اریخا زا
یثداوح ریظن یلاسکشخ زارد
تدم و یشاپورف ماظن
یاه یلام یتلود هک عبانم یلام یارب هیامرس یراذگ رد
هژورپ یاه بآ
،دنتسه هب هعسوت تایلمع لاقتنا بوچراچ بلاق رد بآ یداصتقا
لدم تراجت
،بآ رد برغ
،اکیرمآ قرش ایسآ و
یرایسب رگید یاهروشک کمک
هدرک (تسا 6،4 ).
مجح لاثم روط هب یناهج
تراجت لکش هب بآ نیب ایلارتسا روشک رد یزاجم
لاس یاه 1991 ات 1999 دودح 491 مرگ
رتم بعکم رد لاس تسا هک 47 دصرد طوبرم هب تلاوصحم
،یزرواشک 22
دصرد هب ماد و تلاوصحم لصاح
زا اهنآ و 11 دصرد
2
هب تلاوصحم دراد صاصتخا یتعنص
. تلاغ یاراد نیرتشیب مهس
رد لک تراجت یزاجم بآ دنتسه هک دودح 77 دصرد زا مجح
لک نآ ار لیکشت یم دهد . مدنگ دراد نیب نیا رد ار مهس نیرتگرزب (
٪21 )،
هب لابند نآ ایوس (
٪17 )،
جنرب (
٪11 )،
ترذ (
٪9 )
و رکش ماخ (
٪7 ) یم رارق (دنریگ 9 .)
ناریا رد هقطنم کشخ و همین کشخ اب طسوتم شراب هنلااس تسا هک رتمک زا کی موس نیگنایم یناهج تسا . یوگلا
رباربان شراب ناراب رد رسارس روشک کی لکشم تسا هدمع هک
تیعضو ار رتدب هدرک تسا . رد نینچ طیارش بآ و
،ییاوه یرایسب
زا یلاسکشخ یاه
دیدش داجیا یم دنوش . هنوگره یلاسکشخ یم
دناوت بیسآ یدج هب شخب و یزرواشک یتعنص
روشک دراو
(دنک 1 ).
یسررب موزل ،هدش رکذ دراوم هب هجوتاب نارحب
بآ رد ناریا یم ساسحا شیپ زا شیب نآ رب اذل .تسا هتفای ترورض و دوش
نارحب للع نییعت فده اب ار یا هعلاطم ات میدش بآ
رد ناریا و هلئسم تادراو بآ هب ناونع یراکهار تهج هلباقم اب نیا نارحب
.میناسرب ماجنا هب 2 - راکهار نیرتهب نتفای موزل و بآ نارحب
1 - 2 - بآ نارحب خلت تيعقاو )بآ تادراو موزل لیلاد(
تفر رده و هدوب مظنمان طاقن رثکا رد ناریا رد ناراب شنکارپ یتاذ یگژیو نیا رب هولاع ؛تسا بآ مک یروشک ًاتاذ ناریا لداعم یددع هنلااس روشک رد یحطس بآ عبانم زا بآ 61
ات 11 حطس تفا .تسا هدش دروآرب بعکم رتم درایلیم یاه هرفس
د رثکا رد یفنم نلایب و ینیمزریز بآ تسا هدش هدهاشم زین روشک یاه تش
( 2 تسا ههد جنپ هب کیدزن ناریا روشک عقاو رد .)
هجوت اب .دهد یم ار ناهج عیسو یاه یلاسکشخ نیگنس رایسب ناوات ناریا یترابع هب ؛درب یم رس هب یلاسکشخ طیارش رد هک رد بآ ی هنازور فرصم هکنیا هب لاس هب تبسن لاس ره رد یبآ مک نارحب دیدشت دهاش ام تسا شیازفا هب ور هراومه روشک
یساسا زا یکی هب هزورما هک روشک یریوک یاه ناتسا رد یزرواشک عرازم هب یناسربآ تهج دوجوم تلاکشم .میتسه هتشذگ تساعدم نیا رب یدهاش هدش لیدبت اه ناتسا نیا رد هطوبرم نلاوئسم تلاضعم نیرت (
7 .)
تشد هعونمم یاه تشد .تسا بآ نارحب عوضوم اب هطبار رد یرگید هاوگ زین روشک رد هعونمم یاه تشد دادعت شیازفا ینعی هعونمم مییوگ یم یتقو عقاو رد ؛درادن دوجو هیور یب هدافتسا ظاحل هب اه نآ زا بآ تشادرب ناکما هک دنتسه ییاه
ای اه نآ زا بآ تشادرب تیفرظ هک ییاه تشد و تسا هدیسر مامتا هب
دنرادن رارق یبسانم تیعضو رد ای (
7 تسا رکذ هب مزلا .)
ک
؛هعونمم یاه تشد ظفل زا هدافتسا ه هک تسا موهفم نیا ندناسر یارب
شد نیا ت
،اه زا بآ تشادرب هک دنتسه ییاه تشد
وخ هب ار اه بآ نیا دیدجت نازیم هب تبسن یرتشیب دصرد اه نآ رد ینیمزریز بآ عبانم .تسا هداد صاصتخا د
یاه تشادرب ببس ینیمزریز بآ عبانم هب افتکا اهنت و یا هشیر لح هار کی ندرکن ادیپ ،بآ دوبمک هلئسم اب هطبار رد شزرا یبآ عبانم نیا زا زاجمریغ دنم
دوش یم هک تیاهن رد ش دهاوخ اه تشد یخرب تسشنورف ثعاب
ناتسا رد اه تسشن نیا .د
قطانم یخرب رد رد نارهت زا رتمک هزورما .تسا هتسویپ عوقو هب
11 هریخذ ظاحل زا یلداعت و بسانم تیعضو رد روشک تشد
یقبام و دنراد رارق بآ .دنتسه یبسانمان طیارش رد
زا تبحص یتح و دراد دوجو بآ نیمأت نارحب روشک رهش اه هد رد هزورما
تسا هدمآ نایم هب یدنب هریج (
7 .)
روط هب هک یدراوم هب هجوت اب یلاسکشخ ی هدیدپ راتفرگ ناریا هکنیا رد دیدرگ نایب هصلاخ
هبور بآ نارحب اب و تسا
تسور رگید لیلد دنچ رکذ هب اهنت لاجم نیا رد اما ،دوش یمن متخ اجنیمه هب رما نیا دهاوش هچرگ .درادن دوجو دیدرت یاج
:مینک یم هدنسب خ یاه نیمز اب اه نآ ندش نیزگیاج و عتارم ندش کشخ.فلا تساه درگزیر هاگداز هک یکش
روشک برغ رد میظعلاروه و قرش رد نوماه هچایرد گرم.ب اه بلاات نتفر نیب زا.پ
3
و نازرواشک چوک تلع هب هکلب دنک یمن دیدهت ار هقطنم نایموب یگدنز اهنت اه بلاات ندش کشخ هک تسا رکذ هب مزلا رتسب عبانم نیا ندش کشخ یپ رد یبلاات قطانم نایموب یارب ینوناک هک دوش یم لدب یا هدش اهر یاه نیمز هب اه بلاات
لاس ات هدمآ تسدب تاشرازگ قبط .دنتسه اه درگزیر 1294
دودح 1 یارب یلحم هب روشک یبلاات یضارا زا راتکه نویلیم
هب چوک اب دنتسه ندرک چوک هب روبجم راچان هب هک قطانم نیا نانکاس .تسا هدش لیدبت اه درگزیر نایغط لیلد هب اه رهشنلاک
هیشاح شیازفا لیلاد زا یکی رما نیمه هک دنروآ یم یور ینیشن هیشاح هب )بلاات ای و هاچ ،تانق ندیکشخ(یلاسکشخ د یلاسکشخ و بآ نارحب ریثأت قمع و تعسو ی هدنهد ناشن و تساه رهش رد نانیشن روشک فلتخم داعبا و اه شخب ر
تسا ( 7 .)
2 - 2 - نارحب لح یاه راکهار :بآ
یاه راکهار نیا زا کی ره ندوب وگباوج هتبلا هک تسا هتفرگ تروص یرایسب تاعلاطم بآ نارحب یاه لح هار اب هطبار رد .تسا یرتشیب تاعلاطم ماجنا هب دنمزاین و تسا هتسباو یفلتخم لماوع هب یداهنشیپ یاه راکهار هب ناوت یم هطبار نیمه رد
تسد رد عبانم تیریدم هلمج زا یفلتخم .درک هراشا هریغ و اه نک نیریش بآ ،بآ لاقتنا ،یزاجم بآ ،سر
اما تادراو بآ زین رد بآ نارحب اب هلباقم تهج هک تسا ییاه لح هار زا یکی و هدش رولبتم نلاوئسم زا یخرب نهذ
تسام ثحب دروم عوضوم عوضوم هکنیا دش فیصوت یدودح ات اج نیدب ات نخس یادتبا زا هک یطیارش نینچ رد .
ات بآ تادراو
هغدغد زا یکی هب دوب دهاوخ رمث رمثم بآ نارحب لح نینچمه و یزرواشک ،یگناخ شخب یاه زاین نیمأت تهج رد دح هچ بآ ناشتیعمج و تعسو هب تبسن ناریا یگیاسمه رد اهروشک زا یخرب هکنیا هب هجوت اب .تسا هدش لیدبت نلاوئسم یلصا یاه بآ تادراو هنیمز رد دنراد یناوارف ناتسکیجات لاثم ناونع هب .درک یراکمه بآ هدننک دراو ناونع هب اهروشک نیا اب ناوت یم
رب غلاب 21 تادراو عوضوم اب هطبار رد هتبلا .دوش یم زیررس یربیس و هایس یایرد هب دازام بآ نیا هک دراد بآ شدوخ زاین ربارب
تسه یتسیز طیحم و یداصتقا ،ینف و عماج یتاعلاطم دنمزاین بآ تسا هارمه ییاه هبش و کش اب ناریا رد نآ ندش یلمع و می
تیعضو هب هجوت اب .تسین هدیشوپ سکچیه رب نارحب نیا لح یارب بسانم یلح هار نتفای موزل و بآ نارحب لضعم دوجو اما ب لح هنیمز رد یراگنا لهس مینادب نارحب ار هلزلز و لیس لثم یعیبط ثداوح عوقو اهنت هک نیا روشک ینونک تسا بآ نارح
دروآ مهارف هلزلز و لیس هب تبسن رتاسرف تقاط و رت تخس یطیارش بتارم هب دناوت یم بآ دوبمک هک ارچ (
7 .)
هک یلح هار .تسا لح هار نیرت عماج و نیرتهب نتفای ،تیولوا بآ نارحب اب هلباقم یارب بسانم یلح هار نتفای یاتسار رد تهج یداهنشیپ یاه لح هار زا یضعب دیاش تسا نکمم اه روشک ریاس زا بآ تادراو هچرگ .دریگبرب رد زین ار بآ نارحب لح
ینونک تیعضو هب هجوت اب دیاش اما تسا هنیزه و تقو فرص دنمزاین زین نآ یسررب و هعلاطم و دوش روشک یبآ یگتسباو ثعاب هجوت اب ار یگتسباو هلئسم میناوتب و میشاب دنمزاین بآ تادراو هب ًاعقاو روشک و عفر میراد هیاسمه یاه روشک اب هک یتلاماعت هب
مینک وجر (
7 .دشاب بآ تادراو ،نارحب نیا زا ییاهر ییاهن لح هار دیاش .)
3 - بآ تادراو فیرعت
زا زاغآ نیا
،نرق یهاگآ ور هب یدشر دوجو دراد هک بآ نیریش کی عبنم یناهج هچرگ ،تسا بآ
نیریش زونه رتشیب هب
ناونع کی عبنم یلحم رد رظن هتفرگ هدش و تیریدم دوشیم . نیریش بآ هب یناهج هاگن رایسب
توافتم زا تفن تسا . تفن هب
روط هدرتسگ هراومه هب ناونع کی عبنم مهم کیژتارتسا نیب
یللملا هتخانش یم و دوش هجرد یگتسباو هب
تادراو نآ ، هلمج زا
ینارگن یاه تلود ه تسا اما .
، رد دروم بآ
،نیریش یگتسباو هب
عبانم بآ یجراخ زونه یارب رثکا اه تلود تسین سوملم هک ،
.تساهروشک ریاس زا بآ تادراو هلئسم ندوب اپون هدنهد ناشن رما نیا دنچره
هزورما یرایسب زا اهروشک هب تدش هب تادراو
یاهلااک بآ اهروشک ریاس زا هتسباو
دنتسه ( 11 . ) بآ تادراو مان هب یموهفم لکش هب هلئسم نیا اما تسین هدش هتخانش نانچنآ
.تسا هدشن ریگارف و
4
یلک روط هب هک تسا یزیچ نآ یانعم هب تادراو
جراخ زا صخشم زرم کی هب
زرم نآ لخاد کی لاثم یارب(
روشک دراو )
یم دوش ( 7 ور نیا زا ؛) یفرصم بآ لکش نامه هب بآ یکیزیف ندرک دراو اهنت ،لوا هاگن رد بآ تادراو ی هژاو ندینش اب دیاش
یفیرعت هئارا یارب اجنیا رد .دوش یمن متخ اج نیمه هب بآ تادراو فیرعت اما دیایب نامرظن رد میسانش یم همه هک یموسرم .میدنمزاین شا هدش هتخانش رتمک لاکشا رد بآ فیرعت هب ،بآ تادراو زا رت عماج
بآ یاپدر ندرک یمک تهج یفیرعت رد
Water Footprint(
و )
زا حیحص هدافتسا هب ار بآ عبانم ،ناهج رد بآ عبانم
یزرواشک تهج اهنت هک ناراب بآ زا یشان تبوطر ناوت یم ار زبس بآ .دننک یم میسقت یرتسکاخ و یبآ ،زبس ی هتسد هس و ینیمزریز بآ عبانم ،اه دس دننام یصوصخ هب یاج رد هک تسا یناور بآ نامه یبآ بآ .درک فیرعت تسا هدافتسا لباق مید ر یتح ای باسپ ی هجیتن رد هک دوش یم لماش ار یبآ عبانم ،مه یرتسکاخ بآ .تسا هتفرگ رارق و هدش هریخذ اه هناخدو
یاه شخب رد یدنب میسقت نیا .دوش یم جراخ فرصم هخرچ زا و هدش هدولآ ،یژرنا دیلوت ای و یزرواشک ،یتعنص یاه تیلاعف د لاثم یارب .تسا تیمها زئاح بآ داصتقا هلمج زا فلتخم و تاحلاطصا زا یکی عقاو رد تصرف هنیزه ؛تصرف هنیزه اب هطبار ر
رد ،دوش یم هتفرگ عبنم کی ای و هویش کی زا هدافتسا هب میمصت هک نامز ره هک ینعم نیا هب ،تسا داصتقا رد مهم میهافم ی رد .دش دهاوخ یشوپ مشچ رگید یلکش هب ای و رگید ییاج رد عبنم نآ زا هدافتسا تصرف زا عقاو مهف یارب و هداس لاثم ک
،کی ره باختنا لاثم نیا رد هک ؛مینکیم یسررب ار درف کی یارب راک رازاب هب دورو ای و لیصحت همادا نیب باختنا ،رما نیا رتهب درک دهاوخ دودحم ای و تفرگ دهاوخ وا زا ار یرگید نآ زا ندرب هرهب تصرف (
9 .)
انم تصرف هنیزه ینعی دوخ یلصا ثحب هب ًاددجم رد و یرتسکاخ و یبآ ،زبس یاه شخب هب بآ یدنب میسقت موزل ،یبآ عب
یبآ ،یبآ بآ نوچ تسا زبس بآ زا رتشیب رایسب یبآ بآ زا هدافتسا رد تصرف هنیزه .میدرگ یم زاب بآ تادراو فیرعت تیاهن س بآ تصرف هنیزه هک یلاح رد دسرب یزرواشک و یتعنص ،یرهش فلتخم فراصم هب دناوت یم هک تسا تسا رفص هب کیدزن زب
.تسین لاقتنا لباق نینچمه و درادن ار رگید فراصم رد هدافتسا تیلباق یمتسیسوکا فراصم یخرب رد هدافتسا زج هب و هچرگ
زبس بآ یبآ بآ دننام دوب دهاوخن ددجم ریخبت هلئسم ریگرد
.
یتارداص بآ یاپدر لک هب یبآ بآ تبسن صخاش میهاوخب رگا )فلتخم لاکشا هب(
یسررب دروم ار فلتخم یاه روشک رد
یازا هب هک دیوگ یم ام هب صخاش نیا عقاو رد .تسا رفص هب کیدزن اه روشک یخرب یارب تبسن نیا هک دید میهاوخ میهد رارق یبآ بآ عبانم زا دصرد دنچ ،روشک ره طسوت هدش رداص یزرواشک و یتعنص تلاوصحم رد یزاجم بآ دحاو ره بآ عبانم ًامومع(
زریز )ینیم بآ تارداص مامت ًابیرقت هک تسانعم نیا هب عقاو رد رفص هب مقر نیا ندوب کیدزن .تسا هدش هدافتسا روشک نآ
زبس بآ قیرط زا یزاجم )مید تشک(
اما .هدیدرگن دراو ینیمزریز بآ عبانم هب یراشف هنوگ چیه هجیتن رد و ؛تسا هدش نیمأت
یدزن تبسن نیا اه روشک یخرب یارب لباقم رد یزاجم بآ زا یهجوت لباق شخب ًلاامتحا هک تسانعم نادب نیا و هدوب کی هب ک
.دشاب هدش نیمأت یحطس بآ عبانم زا دناوت یم مه نآ زا یشخب هتبلا ؛دوش یم نیمأت ینیمزریز بآ عبانم زا اه نآ یتارداص ربخ بآ عبانم زا یلوصا ریغ و یمجاهت هدافتسا زا هک تسا یرادشه عقاو رد مقر نیا .دهد یم
نیب رد صخاش نیا ی هبساحم هب هک یا هعلاطم قبط 211
هبتر ناریا روشک ،هتخادرپ ناهج روشک 199
دوخ هب ار
ینعی نیا .تسا هداد صاصتخا زا شیب
42 یم نیمأت یبآ بآ عبانم زا ناریا رد یزاجم بآ تارداص تهج زاین دروم بآ دصرد
او یزاجم بآ هدمع هک تسا یلاح رد نیا و دوش ررض هب ناریا روشک یبآ یراجت زارت ینعی ؛تسا زبس بآ عبنم زا ناریا یتادر
تسا ینیمزریز بآ عبانم (
9 میهافم نیمه طلغ فیرعت زا یشان ام روشک رد بآ تادراو و تارداص رد یگنهامه مدع دیاش .)
.تسا یرورض و مزلا بآ تادراو زا لماک و عماج یفیرعت هب ندیسر هجیتن رد ؛دشاب تادراو لباق بآ لکش هب هچ و یتادراو تلاوصحم رد ناهن تروص هب هچ روشک هب یدورو بآ لک مجح لماش عقاو رد بآ
هفم هدنریگربرد عقاو رد موهفم نیا هک یروط هب .دشاب یم فرصم بآ زا رت شیپ هک یفیرعت ساسا رب .تسه زین یزاجم بآ مو
،دش رکذ زاجم راجت هک تفگ ناوتب دیاش
یعون یزاجم بآ ت بآ تادراو
،بآ ناهن تادراو رگید ترابع هب .دوش یم بوسحم
نآ دیلوت تهج هک یبآ ندش هریخذ ببس لوصحم تادراو قیرط زا رازاب زاین عفر و روشک هب صخشم لوصحم کی دورو هک ارچ
5
نآ ندیسر رمث هب تهج هک ار یبآ ،لوصحم هدنریذپ روشک یعون هب سپ .دش دهاوخ تسا هدوب زاین دروم لوصحم رد لوصحم
بآ لاقتنا نینچمه .هدرک دراو ار تسا هدش فرصم هدننک رداص روشک )دراد یناوارف یسررب یاج نآ یاه هویش هک(
یاه روشک زا
یترابع هب .دوش یم فیرعت بآ تادراو زین تسا دنم هرهب یبآ عبانم زا دوخ یبآ زاین ربارب شش هک ناتسکیجات دننام هیاسمه موهفم هک بآ تادراو فلتخم یاه هویش زا هدافتسا اب روشک هب بآ دورو ،تسا یعیسو رایسب
، فلتخم یاه تروص هب ینعم زین
.دوش یم یاج دوخ رد ار هریغ و بآ لاقتنا ،یزاجم بآ نوچمه یمیهافم هک تسا یعماج و لماک موهفم بآ تادراو رگید نخس هب
رگید بآ عبانم تیریدم رب زکرمت هک انعم نیا هب .تسا هداد اه یزیر همانرب و هنیزه ،تقو و هدوبن روشک یاه زاین یوگخساپ
دیاش .دوش زکرمتم دوش یم روشک یاهزرم زا جراخ یعبنم زا فلتخم لاکشا هب بآ دورو ثعاب هک ینونف مامت یور رب دیاب .دیمان بآ تادراو ملاک کی رد ار نونف نیا ی هعومجم ناوتب 4 - بیاعم و ایازم هراشا هک روطنامه یم ربرد ار یرت عیسو رایسب یانعم و تسین بآ لاقتنا یانعم هب اهنت هجو چیه هب بآ تادراو دش
شخب لح هار دناوتب دیاش ناتسکیجات لاثم یارب هیاسمه یاه روشک زا لاقتنا شور هب بآ تادراو هک ییاجنآ زا اما ،دریگ ض نآ ندوبن ای ندوب هفرص هب رکذ دشاب روشک یبآ تلاکشم زا یمیظع و دوس نازیم یبیرقت ندروآ تسدب تهج .تسا یرور
ادبم هقطنم ود ره یارب یتسیز طیحم و یکیژولوردیه ،یکیژولویب ،ییایمیش ،یکیزیف میهافم دیاب هژورپ ره رد بآ لاقتنا نایز تاظحلام ناوت یم یلک روط هب .دنوش ییارجا اه هژورپ مزلا طیارش دوجو تروص رد اهنت ات دوش یسررب دصقم و هب طوبرم
یداصتقا ،ییارجا ؛درک یدنب هقبط هورگ راهچ رد ار بآ لاقتنا -
جا یکیژولوردیه و یتسیز طیحم ،یعامت (
1 .)
Cox (1999)
هیجوت مدع ای هیجوت تهج ار یروآ نف و یتسیز طیحم ،یکیژولوردیه ،یعامتجا ،یداصتقا لصا جنپ
اح دوس ات دنک یم حرطم رگید هزوح هب هزوح کی زا بآ لاقتنا مدع تروص رد تسا یهیدب .ددرگ نیمضت بآ لاقتنا زا لص
نکمم هک ییاج ات تعیبط رد یراک تسد .دش دنهاوخ یریذپان ناربج یاه بیسآ راچد دصقم و ادبم هزوح لوصا نیا هب هجوت یبآ مک رطخ دننام یداح طیارش دوجو تروص رد یلو دریگب تروص دیابن تسا
، هک دیدهت یارب ی ناسنا ناج تساه
، نتشادن و
و قیقد یاه یسررب ماجنا اب ناوت یم هنیمز نیا رد .دوب دهاوخ یرورض یرما یعیبط یاه تیفرظ زا نتفرگ کمک زج هب یهار یسآ نازیم یفاک داد شهاک لقادح هب ار تعیبط هب ب
( 1 هدمآ دوجو هب یطیحم تسیز تلاکشم هب هراشا اب اهنت میناوتیمن سپ .)
بآ لاقتنا رثا رد هتشذگ رد هب برخم ار نآ و در ار هویش نیا
یسررب شیازفا اب ادبم هزوح رد نآ یروآدوس تلع هب هکلب میمان
.میشاب نکمم هار نیرت ریذپ هیجوت و نیرت ررض مک لابند هب دیاب تاعلاطم و اه زا بآ هک ییاجنآ نیریش
هلمج زا مهم نیرت عبانم هیاپ تهج هعسوت ی همه هبناج روشک تساه ( 2 یهیدب ؛) ره هک تسا
تیقفوم لامتحا هک تشاد هجوت دیاب یلو دیامن نیمات ار دوخ یبآ زاین و هریخذ دوخ روشک رد ار بآ ات دنک یم شلات یروشک بآ لکش هب تادراو هچ ؛دوب دهاوخ دصقم و ادبم روشک ود یسایس شرگن و هژورپ عفانم ،طیارش هب هتسباو بآ تراجت رد ا شور هب هچ و دریگب تروص یزاجم ود ره یارب تسارجا لاح رد ناهج رد عیسو روط هب هزورما هک یزاجم بآ شور .لاقتن
تروص رد ؛دش هراشا رتشیپ هک یعیسو یانعم نامه هب بآ تادراو یایازم زا .تسا هدوب روآدوس هدننک دراو و رداص روشک :درک هراشا ریز دراوم هب ناوت یم لامکو مامت لکش هب ندش ییارجا -
بآ نیمات رد بآ دوبمک عفر( زاین دروم یندیماشآ
)یگناخ فراصم شخب - نآ هب دنمزاین قطانم رد یزرواشک حطس شیازفا
- ییاذغ تینما داجیا
- یگدنز حطس دوبهب
- و یحطس بآ عبانم رب دراو راشف ندش فرطرب
ینیمزریز - روشک یلخاد بآ عبانم ظفح
- اب هطبار رد مدرم و یتلود یاه ناگرا ینارگن عفر
انم دوبمک یبآ عب
- اه یلاسکشخ دننام نارحب طیارش رتهب تیریدم
6
- یکیژولوکا یزاسزاب
- قطانم ندرک اهر و هیلخت و ترجاهم زا یریگولج
هدز نارحب
- هعسوت یرادیاپ و شیازفا
- بآ مک قطانم رد تشک یاهوگلا دوبهب
رد یگتسباو ندمآ دوجو هب .تسا هدننکرداص روشک هب یبآ یگتسباو هلئسم بآ تادراو ثحب هب دراو داریا نیرت یقطنم هعلاطم و یسررب اب اما تسا راکنا لباقریغ هنیمز نیا .دشاب هیجوت لباق دناوت یم رتشیب
تسین ام روشک صتخم بآ نارحب هچرگ
رما اما دور یم رامش هب یناهج لضعم کی و .دنتسه رادروخرب یبآ عبانم زا دوخ یبآ زاین زا شیب هک دنتسه ییاهروشک هزو
و رگید رایسب توق طاقن رب دیکات اب اما دش دهاوخ هتخانش هنیمز نیا رد یریقف روشک ناریا ،بآ تراجت هب ناریا دورو اب هچرگ اب ناوت یم نآ عفر تهج هرکاذم و بآ هدننک رداص روشک زاین و دوبمک نتفای هلئسم و تفای تسد یتلاماعت هب ادبم روشک
لوا هجرد رد و شیاتس لباق هراومه اهروشک ریاس هب یدنمزاین ندرک فرطرب و ندوب دوخ هب یکتم .درک هیجوت ار یگتسباو هجوت و تسا هدش بآ هب یبایتسد تهج عازن ببس یتح روشک طاقن یخرب رد هک یلاسکشخ و بآ دوبمک اما .دراد رارق تیمها هب لح ار نآ نامز یط رد و دوخ هب اکتا اب ناوتب هک تسین یا هلئسم ،دهد یم رارق رطخ رد ار مدرم ناج بآ دوبمک هک نیا
بآ تادراو ندش یلمع تروص رد کش یب .درک
، یلخاد بآ عبانم تیریدم زین
،دریذپب تروص بآ تادراو اب هارمه هراومه دیاب
ف و اه تشادرب یط هک ینونک طیارش رد اما دراو روشک یبآ عبانم هب یریذپان ناربج یاه بیسآ هتشذگ تسردان یاه تیلاع
تعرس هب هجوت اب نینچمه .دشاب روشک یبآ زاین مامت یوگخساپ دناوتن یلخاد عبانم تیریدم اهنت دسر یم رظن هب تسا هدش اح رد بآ تادراو دیاش روشک یبآ یاه زاین شیازفا و تیعمج دشر ،بآ عبانم نتفر لیلحت نیا زا روبع لح هار اهنت رضاح ل
.دشاب نارحب 5 - یريگ هجيتن و یدنب عمج اب .تسا نیریش بآ اه روشک هبناج همه ی هعسوت تهج هیاپ عبانم نیرت مهم هلمج زا دش هراشا رت شیپ هک روط نامه نزاوت کی هب ندیسر تهج یلح هار نتفای ،ام روشک رد هصاخ و ناهج رد یوج تلاوزن و یبآ عبانم بسانتمان عیزوت هب هجوت
د سرتسد رد بآ و هقطنم ره یبآ زاین نایم بسانم و یروآ عمج ،لاقتنا روظنم هب هک یلح هار .تسا یرورض یرما هقطنم نآ ر
لحارم لماش بآ عبانم حیحص تیریدم .دریذپب تروص یناسنا یاه تیلاعف نوزوم هعسوت یارب بسانم یتیفیک هب یبایتسد د و شهاک فده اب تیریدم نیا .تسا یرادهگن نینچمه و یرادرب هرهب ،ارجا ،یحارط ،یزیر همانرب فقوت نکمم تلاح نیرتهب ر
اب زین رضاح لاح رد هک ناریا روشک رد .دریگ یم تروص روشک حطس رد بآ بسانم عیزوت و اه شنت اب هلباقم ،اه یگدولآ زا تبحص دنوش یم لیدبت هعونمم یاه تشد هب یرگید زا سپ یکی اه تشد و دنک یم مرن هجنپ و تسد یبآ مک لضعم آ عبانم حیحص تیریدم راکهار نیرت هاتوک رد کش کی دنمزاین روشک ینونک بآ عبانم تیعضو و دسرب رظن هب رید یمک دیاش ب
و دشاب مود لح هار نامه دناوتب بآ تادراو دیاش .دوش یم ساسحا هراومه مود لح هار کی هب زاین نیاربانب .دشاب نکمم نامز .دنک ناربج و رپ ار هدمآ دوجو هب یبآ لاخ
هتفگ تاحیضوت ربانب هک یمادام اما تسا یبآ مک تلاکشم لح تهج هار نیرتهب هراومه حیحص تیریدم رب دیکات هدش
یبایتسد تهج شلات نآ رانک رد و رضاح لاح رد بآ تادراو ندرک ییارجا نیاربانب ؛دشاب روشک رضاح لاح یاهزاین یوگباوج میقاب یبآ عبانم حیحص تیریدم تهج نکمم همانرب نیرت یلمع و نیرتهب هب تهج نکمم بیکرت نیرتهب دیاش روشک رد هدنا
.تسا هدمآ رد ادص هب تسا یدنچ هک تسیبآ مک رطخ گنز ندرک شوماخ و بآ نارحب لح هدافتسا دروم عبانم
1 . ،.غ ،یناطلس ،.م ،یربکا ،.ن ،یوسوم عراز
.م ،یدرجرهم 1277
بآ .
؛یزاجم یراکهار نیون رد تهج هلباقم اب نارحب شیامه ،بآ یلم
تیریدم نارحب هاگشناد ،بآ دازآ
یملاسا دحاو ،تشدورم 21
.ص
2 .س ،یدمحمروپ. 1277
تارثا . رییغت میلقا رب عبانم بآ و هئارا یاهراکهار هعلاطم( ،یتیریدم
یدروم هزوح ریخبآ داشنم ناتسا- ،)دزی
شیامه یلم تیریدم نارحب هاگشناد ،بآ دازآ
یملاسا دحاو ،تشدورم 11
.ص
7
2 .
،.ا ،نایبلح ،.ا ،یبارض ،ناهفصا هاگشناد ایفارغج هورگ ،دور هدنیاز هب نوراک زا بآ یاه هزوح نیب لاقتنا یزیر همانرب ،.م ،یراکنابش
17 .ص
6 . یناسر علاطا هاگیاپ زوین تملاس
/http://www.salamatnews.com/( )
1 . .ز ،یوابزح ،.ح ،مافریخ ،.س ،ایک یمظاک ،.ح ،یقداص 1291
نییب بآ لاقتنا یاه دمایپ و براجت . ،نایهج رد یا هزویح
و مویلع نیمجنا
،بآ عبانم یسدنهم 161
- 121 .
4 . ناریا نایوجشناد یرازگربخ
"
انسیا
"
( /http://www.isna.ir/
)
7 . كانبات یلیلحت یربخ تیاس /http://www.tabnak.ir/(
)
7 دیمع یسراف گنهرف.
9 . یسودق دماح رتکد یاه تشاددای /http://chaay.ghoddusi.com/(
)
10.YHoekstra, A., MesfinMMekonnen. 2016. Imported water risk: the case of the UK, Environmental Research Letters.
Water crisis in Iran and assessment of water imports as a solution to the crisis Abstract
Water plays an important role in the production of agricultural, industrial and climate. Water scarcity has now become a critical concern in many parts of the world. Hence, the economic value of water has been increasingly considered by economists.Meanwhile, Iran in the dry and semi-arid region with an average annual precipitation is less than one third of the world average.
On the other hand, unpopular rainfall patterns throughout the country are a major problem that has worsened the situation. Under such weather conditions, many severe droughts are created.
Any drought can cause serious damage to the agricultural and industrial sectors of the country, which directly affects human health. Given the above, the need to examine the water crisis in Iran has become more and more felt and necessary.Therefore, we decided to carry out a study aimed at determining the causes of the water crisis in Iran and the issue of water imports as a solution to the crisis.
Keywords: Water; Water crisis; Water imports; Iran
