СЕКЦИЯ 13. ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҦЛТТЫҚ ЭКОНОМИКАНЫ ЖЕТІЛДІРУ
13.1 Жасыл экономика - G-global коммуникативті
5824
1436. Рысбекова А.Р. Криминологическая характеристика женщины -
преступницы на Украине……… 5152
1437. Сулейменова М. Имплементация международно-правовых норм, регламентирующих право на жизнь в национальное законодательство Республики
Казахстан……… 5154
1438. Тишбеков Б.М. Қазақстандағы өлім жазасының кейбір мəселелері.. 5157 1439. Финк Д.А. Причины дорожно-транспортных происшествий в
странах Европы, Азии и Соединенных Штатах
Америки……… 5159
1440. Ыбырайым А.М. Причины девиантного поведения несовершен-
нолетних... 5162 1441. Шуляк Р.В. Проблема судейского усмотрения……… 5164
СЕКЦИЯ 13. ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДА ҦЛТТЫҚ ЭКОНОМИКАНЫ
5825 1456. Әкімбергенова
Әйгерім
Тұтынушылық сұраныс: ерекшеліктері,
факторлары, мəселелері... 5301 1457. Байгарашева Б.М. Сложности, перспективы и пути решения проблем
по переходу к «Зеленой экономике» в РК………… 5306 1458. Бектасова Алтын
Сабировна
Курс Казахстана на прогрессивный «Зеленый»
экономический рост……… 5309
1459. Берикболова Б.Ш Жаскайрат А.С.
Сагындыкова Ф.
Единый Накопительный Пенсионный Фонд……… 5314
1460. Болтаева Айсулу Турлыбеккызы
Зарубежный опыт повышения энергоэффектив- ности как условие модернизации зеленой
экономики………. 5318
1461. Бҧлақбай Азамат Мҧратбекҧлы
Қарашығанақ кен орнында MWD өлшеу жүйесін жанама оқпанды бұрғылауды автоматтандыруда
қолдану тиімділігін бағалау ... 5322 1462. Волошина Е.А. Инвестиционный капитал в Республике
Казахстан………. 5327
1463. Дюсембаев А.Е., Калданулы Б., Айтыкенов М.М.
Развитие малого и среднего предпринимательства
в Казахстане………. 5331
1464. Ералина Ф.М. Бюджеттік реттеудің тиімділігін арттырудың
жолдары... 5337 1465. Eрниязoвa A.,
Бaқытжaнoвa A ., Xaштaeвa А.
Қaлдықтaрды бaсқaру жүйeсiн жeтiлдiру... 5341
1466. Ертаскызы А «Жасыл экономика » ииновациларды дамыту
құралы ретінде... 5344 1467. Есенбек Гулдана
Абдуахитқызы
Қазақстанның адам капиталы сапасын жоғарлату
мəселелері... 5348 1468. Есентаева Д.К. Оценка и учет финансовых инвестиций………… 5352 1469. Есниязова Ботагоз Триботехника – как отрасль «зеленой экономики» 5355 1470. Ешенбаева С.Ә. Қазақстан Республикасындағы табиғи
ресурстардың экологиялық жағдайы... 5359 1471. Ешкеева А.Н. Политика республики Казахстан по привлечению
прямых иностранных инвестиций……… 5361 1472. Жакиянова А.С.,
Каримбекова М.С.
Қазақстан Республикасындағы газдарды тазалау
жүйелері жəне олардың қоршаған ортаға əсері... 5365 1473. Жанбырбаева
Динара Тилековна
Оптимизация деятельности банка по управлению
кредитным портфелем………. 5368 1474. Жанузакова Назерке
Болатбековна
Экологические аспекты водоснабжения в г.
Астане………. 5373
1475. Жигалова А.А. «Зелѐная экономика»: опыт, проблемы и
перспективы...
5379 1476. Жолумбетов Елдар
Маратбекович
Глобализация мировой экономики: украинский
кризис ……….. 5382
1477. Жолумбетов Елнур Маратбекович
Роль инвестиции в развитии сельскохозяйственной
продукции в РК……… 5386
1478. Жумабаева Замзам Государственно- частное партнерство в РК……..
5391
5826 1479. Жҧмабекқызы А.,
Есқақова Ф.
«Жасыл» экономика- Қазақстан дамуының жаңа
векторы... 5396 1480. Жунусова К.Ж. Проблемы обеспечения экономической
безопасности Республики Казахстан……… 5399 1481. Жунусова К.,
Рахимова А., Советова Д.
Формирование хлопково-текстильного кластера в
Казахстане ………. 5403
1482. Жылкайдарова А. Қазақстан Республикасының шағын жəне орта бизнестің қаржылық менеджментінің тиімділігі
жəне оның проблемалары... 5412 1483. Загидуллина Г.Н,
Чепикова Е.А
Основные проблемы и пути их решенияпри образовании кластеров в легкой промышленности Казахстана………
…..
5417 1484. Загипарова Г.С Современное состояние и актуальные проблемы
налогово-бюджетной политики РК………. 5422 1485. Захарова Е.С. Пути развития зеленой экономики в Казахстане на
примере системы JIPTO……… 5425 1486. Иманбалан Айнур
Арманкызы
Решение вопросов утилизации отходов в РК... 5428 1487. Исахан Д.Т. Формирование и развитие «зелѐной» экономики
Казахстана………. 5432
1488. Исенова К.К. Астана EXPO-2017: направления и привилегии.
Роль молодежи в подготовке к «Астана EXPO-2017
……….
5435 1489. Исламбек А.С. Социальная политика Казахстана в сфере
образования и здравоохранения ……… 5439 1490. Ищанова Р. Развитие зеленой экономики в Казахстане……….
5442 1491. Қабылдин А.М. Қазақстан Республикасындағы «жасыл
экономиканың» дамуын мемлекеттік қолдау... 5445 1492. Калипова К,
Аманжолова Д..
Развитие инновационного предпринимательства в
Республике Казахстан……….. 5448 1493. Калиева С.С. Сүт өнімдері өндірісінің экономикалық
тиімділігі... 5454 1494. Калиева М.Д. Коммерциялықбанктердің принципіретінде несие
саясатының мақсаты... 5457 1495. Каракесекова А.С.
Кҧраш Н.П
Қазақстанның инновациялық дамуын басқару
сапасын жетілдіру... 5460 1496. Лотова А,
Асанхан Е
Жасыл экономика – g-global коммуникативті платформасындағы диалогтың жаңа бағыты
ретінде... 5462 1497. Минов Станимир
Любомиров
How a firm’s competetive environment influences the choice of business strategy telecommunication
industry perspectives……….. 5465 1498. Минов Станимир
Любомиров
Analysis of the relationship between
telecommunication firm’s performance, role of luck
and market specific circumstances……… 5469 1499. Мҧзапбарова А.Ж. Кəсіпорынның пайдалылығы жəне оны арттыруды
жоспарлау жолдары………. 5472
1500. Муратова А.А. Органическое земледелие как один из способов
укрепления продовольственной безопасности 5476
5827
страны...
1501. Мухамедалиева Л.З., Конырбеков М.Ж.
Энергосбережение в ЖКХ - основа «Зеленой»
экономики Казахстана……….. 5479 1502. Мухамеджанова Г.Г. Зеленый рост и зеленый бизнес: проблемы и
перспективы в Республике Казахстан………. 5482 1503. Мухаметқанова А.Ж. Альтернативные источники энергии как условие
модернизации экономики………. 5487 1504. Мҧқҧшева Ә.
Қалдыбаева Т.
Рахман Ш.
Жасыл экономика. Энергияның балама көзі –
биогаз... 5492 1505. Мҧхатай Гҥлім
Шынтанқызы
Қазақстандағы «Жасыл экономика» жəне оның
даму жолдары... 5496 1506. Мырзалина Н.Б. Қазақстан Республикасындағы жұмыссыздық
деңгейі жəне оны төмендету жолдары... 5501 1507. Нукенева М.Б. «Зеленая» экономика как новый курс развития….. 5504 1508. Нҧрмағамбет И.И. Зеленая экономика - шаг к созданию «чистого
будущего»………. 5506
1509. Нурашева С.Н. Экономические аспекты регионального развития
Республики Казахстан... 5511 1510. Нҧрғали А. Н. Күн сəулесі – болашақтың сарқылмас
энергиясы... 5516 1511. Нурпеисова А.Е.,
Атимова М.Е.
Совершенствование системы управления отходами как одно из приоритетных направлений развития
«Зеленой экономики»……… ….. 5520 1512. Омар П.С. «Зеленая экономика»: глобальный тренд
развития.казахстанский путь……… 5525 1513. Орынбаев Н.М.,
Мукатова Е.Р.
Индустриальная революция – переход к зеленой
экономике... 5528 1514. Орынбасар К. О. Зеленый офис - как активная экологическая
позиция компании... 5530 1515. Перенчук М.П. Формирование стратегий международного
маркетинга под влиянием ценовой политики»…… 5533 1516. Пернебекова Ә. М. Современное состояние и проблемы гостиничного
бизнеса в индустрии туризма в Республике
Казахстан...
5537 1517. Пинега Т.В. Перспективы развития субъектов лакокрасочной
промышленности на основе экологизации
производства………..
5540 1518. Рамазанова Н.С. Жаһандану жағдайындағы «жасыл экономиканы»
дамыту қажеттігі мен маңызы……… 5544 1519. Рамашова А.Н. Қазақстан Республикасы ұйымдарында кадрлық
əлеуетті инновациялық басқару... 5548 1520. Рамм А.В.,
ТулекЕ.С.
Управления утилизации твердых бытовых
отходов…... 5552 1521. Сагидоллаева С. Қазақстан Республикасының инновациялық даму
перспективасы……… 5555
1522. Сагиндыкова А.Б. Современное состояние индустрии строительных
материалов в Казахстане………. 5559 1523. Сағынғали А.Р. Экологиялық экономика ерекшеліктері мен 5564
5828 мəселері....
1524. Садыглы Нигяр Фаик кызы
Экологический консалтинг как фактор развития зеленных технологий в экотуризме Азербайджана
(на примере северо-западной части Республики)… 5567 1525. Сайрамбай Е. А. Қазақстанның «Жасыл экономика» бағытындағы
жолы жаһандану заманындағы елдің тұрақты дамуының кепілі ретінде...
5572 1526. СаметееваМ.А. ҚР агроөнеркəсіп кешенін орнықты дамуын
инвестициялауды жетілдіру жолдары... 5576 1527. Скендирова Д.М. Вклад некоммерческих организаций в практику
модернизации государства и гражданского
общества в Республике Казахстан... 5580 1528. Сламбеков Ануар Салық əкімшілігінің тиімділігі жəне оны жетілдіру
жолдары... 5584 1529. Тайбеков Д.Д. Сущность и теоретические основы обеспечения
экономической безопасности... 5589 1530. Талпакова Ж.Е. Байқоңыр –ғарыштық жібек жолы...
5595 1531. Тлеубердиева С.С. Переход на «Зеленую экономику» как фактор
системных преобразований в экономическом
развитии республики Казахстан... 5599 1532. Тлеугулова А.А. «Зеленая» экономика: глобальный тренд развития.. 5602 1533. Торебекова А.Е. Арал маңында «жасыл экономиканы» дамыту
негізі – экологиялық жағдайды тұрақтандыру... 5607 1534. Тохтарова Ж.К. Концессия: мемлекеттік – жеке серіктестіктің
тиімді механизмі ретінде... 5610 1535. Тӛлеу Н.М. Қазақстан-2050 стратегиясы жəне «Жасыл»
экономика мəселелері... 5613 1536. Умаргали Д Инновации – движущий фактор глобальной
конкуренции... 5616 1537. Фрибус А.А Некоторые аспекты в международном опыте
финансирования зеленой экономики... 5621 1538. Хайтбаева Ф,
Хайтбаев Ф
Инновационная экономика , как фактор
креативности развития экономики Казахстана... 5624 1539. Хасенова К.Е Зеленая экономика – основа для решения
экономических проблем ВКО... 5629 1540. Шавлинская А.М. Зеленая экономика - новый вектор устойчивого
развития……… 5634
1541. Шарипова Ж.К. Развитие банковской системы в условиях
глобализации... 5637 13.2 Туризм саласын дамытудағы заманауи мәселелер
5641 1542. Абильдина К.Р. Развитие малого бизнеса в сфере туризма……… 5641 1543. Азизова Самира
Саядгызы
Возможности развития треккинг туров в Азербайджане (на примере Аг-Гельского национального парка)...
5645 1544. Алиппаева Г.С. Государственное регулирование развития туризма
в Казахстане……… 5649
1545. Аскар Асель Особенности развития туризма……… 5652 1546. Аскаралиева Н.Д. Специфика учета в туризме... 5654
5829
1547. Борзова Ю.А. Индустрия гостеприимства в Республике
Казахстан: проблемы развития………. 5656 1548. Величко Е.В,
Мазин В.
Чернобыльская зона как перспективный маршрут
экстремального туризма……….. 5660 1549. Ермаханова А.И. Балқаш аймағындағы туризмнің даму жағдайы.... 5663 1550. Ермеков Бақытжан
Ермекҧлы
Туристік фирмалар қызметіндегі маркетингті жетілдіру (Шығыс Қазақстан облысы
материалдары негізінде)... 5665
1551. Есенгалиева Т.А. Атырау облысындағы іскерлік туризмнің дамуы
мен перспективасы... 5670 1552. Жунисбек Т.С. Развития индустрии туризма в республике
Казахстан – один из основных источников
дохода………. 5673
1553. Жҧмабеков Бейбарыс
EXPO – 2017 қарсаңында Сыр өңірінің туристік
əлеуетін дамыту жолдары... 5676 1554. Калиева А.Е. Шығыс Қазақстан облысында емдік-сауықтыру
туризмінің даму қарқыны... 5681 1555. Карплюк К.В. Перспектива развития промышленного туризма в
Украине(на примере Днепропетровского
региона)……… 5684
1556. Карплюк К.В. Опыт экологического туризма Швейцарии для повышения конкурентоспособности
туристической отрасли государства……… 5688 1557. Кенжембетова Ж.К. Состояние и перспективы развития туристской
деятельности в Казахстане……… 5691 1558. Красников П.Д. Основные тенденции развития международного
туризма……… 5695
1559. Кубаева М. А. Қонақ үй индустриясындағы отандық бренд
қалыптасуының мəселері мен мүмкіншіліктері... 5700 1560. Ли А.О. Развитие индустрии туризма с использованием
модели государственно-частного партнерства…… 5703 1561. Маулен А.Т. Экологический туризм – один из новых
направлений роста «Зеленой экономики»... 5706 1562. Муратова Жансулу Развитие медицинского туризма в Республике
Казахстан………. 5709
1563. Мукатова Р.А. Туристік индустрия дамуындағы туризм
менеджменті мен инфрақұрылымның рөлі... 5712 1564. Мҧхтар Л.К. Activities of the regional integration processes in
tourism in South-east Asian countries………. 5717 1565. Нурпеисова А.Е. Туристский кластер как инструмент повышения
конкурентоспособности отрасли………. 5719 1566. Пернебекова А.М. Современное состояние и проблемы гостиничного
бизнеса в индустрии туризма в Республике
Казахстан... 5723 1567. Сабырова З.Ш. Казахстан – страна с обеспеченными природными
и социально-экономическими ресурсами для
развития индустрии туризма……….. 5726 1568. Сағидуллақызы Ж Жасанды аттракцияға негізделген туристік өнім
қалыптастыру жолдарымен оның туристік
бизнестегі қолдану үлгілері... 5731 1569. Садуова Р.А. Современное состояние и проблемы развития 5735
5830
туризма в Республике Казахстан………..
1570. Сапиева А.П. Жамбыл облысы, Жуалы ауданы, Шақпақ өңіріндегі табиғи ресурстар жəне олардың
туризмде қолданылуы... 5739 1571. Снасапина А.С.
Касымханкызы А.
Ақтөбе облысындағы Әйтеке би ауданының
туристік мүмкіндіктері... 5742 1572. Ставицкая А.В. Повышение роли государственного содействия
развитию образовательного туризма... 5746 1573. Стеблянко И.О. Развитие туристической отрасли Украины:
проблемы и перспективы……… 5750 1574. Сҥйіндікова А. Е Қазақстандағы санаторлы – курорттық туризмнің
даму болашағы... 5753 1575. Тажибаев Т.К Развитие индустрии туризма в Республике
Казахстан... 5755 1576. Тайлюбек А.А. Государственное регулирование туристской
деятельности в Республике Казахстан... 5758 1577. Талпакова Ж.Е. Байқоңыр – ғарыштық жібек жолы... 5760 1578. Шилибекова Б.С. E-marketing the main in providing of the world
tourism product... 5764
4819
УДК 621.548
ЖЫЛЫНУДЫҢ ГЛОБАЛЬДЫҚ МӘСЕЛЕСІН ШЕШУДЕГІ АЛЬТЕРНАТИВТІ ЭНЕРГИЯ КӚЗДЕРІН ПАЙДАЛАНУДЫҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ
Бижанова Арайлым Талғатқызы [email protected]
Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің 5В011000 – физика магистранты, Алматы, Қазақстан
Ғылыми жетекші –А. Қ. Ершина ф.-м.ғ.д.,проф., А. Шақарбекқызы оқытушы
Қазіргі таңда энергияның балама кӛздерін іздестіру және оны игеру мен пайдалануға мән беріле бастады. Осындай жаңарып тұратын сарқылмайтын энергия кӛздерінің бірі жел энергиясы болып табылады. Мәселен, біздің еліміз жел энергетикалық ресурстарына аса бай екені белгілі. Қазақстанда пайдалануға болатын техникалық мүмкіндігі бар қуат кӛзі 3 млрд.
кВт-сағатқа бағалануда.
Қазақстан арқылы Жер жартышарының негізгі жел белдеуі ӛтеді. Осы ретте Алматы облысындағы Жоңғар қақпасының жел энергетикалық ресурстарын ерекше айтуға болады.
Сонымен қатар, Ақмола облысы мен басқа да аймақтар болашағы бар ӛңірлерге жатады.
ПРООН мен жер шары экологиялық қоры Жоңғар қақпасында қуаты 5 МВт жел энергетикалық стансасы құрылысын бастаған болатын, бірақ жоба сәтсіз шықты.
Айналу осі вертикаль жел турбиналары. Дарье жел турбинасы. Мұндай роторлар маңызды артықшылығы құрылғыға беру жүйесінде горизонталь осьте орналасқан желге бейімделу және гироскопиялық жүктемесі азаяды, қарапайым қондырғылар айналу осі горизонталь қалақшаларға үстеме кернеу туғызады [1].
1-сурет. Дарье жел турбинасының нұсқасы
4820
Әлемдегі ең үлкен жел турбиналары: ағылшындық LS-1 Оркни жағалауында және американдық MOD2-B Гавай жағалауында орналасқан. Ағылшындық жел турбинасының қалақшасының ауқымы 60 метр, олар шамамен 3 МВт электр энергиясын ӛндіреді. Ал американдық жел турбинасының қалақшаларының ауқымы 96 метрді құрайды.
Соңғы уақытта шетелдік фирмалардың кӛпшілігі Дарье жүйесінің айналу осі вертикаль жел турбинасының жаңа типіне басымырақ кӛңіл бӛлуде. Мұнда айналдыру моментін туғызу үшін қанаттың кӛтеру күшін тудыратын қанатты профильдер қолданылады (1-сурет).
2-сурет. Дарье типті жел турбиналарының түрлері
Дарье жел турбинасы хордаға қатысты симметриялы қанатшалары NASA профильдері бойынша жасалған диаметральді қарама-қарсы орналасқан 2-қалақшалардан тұрады. Бұл профильдер жақсы апробацияланған және әрбір нӛмірі үшін аэродинамикалық сипаттамалары [2] белгілі.
Турбина ортақ айналу осінен бірдей қашықтықтағы жұмысшы қалақшаларда кӛтеру күшінің пайда болуы есебінен жұмыс істейді. Қалақшалар айналмалы центрлік вертикаль валға қатысты r0 радиус шеңберінде бірқалыпты орналасады және онымен „„серпер‟‟ немесе
“тропоскино” (2-сурет) кӛмегімен жалғасады. Серпер деп айналу валымен байланысқан, қалақшалардың хордасы r0 радиусты шеңбердің жанамасымен бағытталатындай етіп “Т”
немесе “Г ” әріптері секілді бекітілген жазық жайылу қанатшаларды айтады. Тропоскино бойынша бекіту тәсілінде, жазық серпімді жұмыстық қанатшалар садақ тәрізді иіліп оның екі ұшы айналу валына бекітіледі. Турбина жұмыс істегенде қалақшалар мәжбүр айналатын тік тұрған жіп - тропоскино пішініне келеді.
4821
3-сурет. Тропоскино жүйесіндегі екі қалақшалы Дарье жел агрегаттары.
Дарье аппараты пропеллерлі жел турбиналарымен салыстырғанда келесідей артықшылықтарға ие [3]: 1) турбинаның айналу осі вертикаль болғандықтан желдің бағытына тәуелсіз; 2) электр генератор және басқа құралдары жер бетінде орналасқандықтан, үлкен қуатты машинаның конструкциясын, техникалық қызмет кӛрсетуді және жӛндеу жұмыстарын жасауды жеңілдетеді; 3) жел энергиясын пайдалану коэффициенті жоғары. Бұл агрегаттар техникалық-экономикалық кӛрсеткіштер бойынша турбиналармен салыстырғанда артықшылықтары зор.
Ӛнертабыстың мақсаты - карусель типті меншікті қуаты басқалармен салыстырғанда жоғары жел турбинасын жасау. Техникалық нәтижесінде жел ағынында бір және сол турбинаның қамтылып отырған қалақшаларының ауданы ӛлшемінде энергиясы жоғары [4].
4-сурет. жел энергиясын пайдалану коэффициентінің турбинаның жүрдектігіне тәуелділігі
4822
4-суретте кӛрсетілгендей, Дарье жел турбинасының жел энергиясын пайдалану коэффициентінің максимал мәні max=0,45-тен артпайтындығы кӛрсетілген. Мұның ӛзі жұмыс эффектісінің жаман кӛрсеткіші емес, соған қарамастан әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің қызметкерлері турбинаның жаңа, яғни жел энергиясын пайдалану коэффициентін 1,3-1,6 есе арттыруға мүмкіндік беретін типін ойлап тапты.
Ұсынылған құрылғы екі коаксиалды валға орналастырылған, қалақшалары тӛмендегіше жұмыстық қалақшаларға байланысқан. Турбинаның айналуы жұмыстық қалақшаларға әсер етуші кӛтеруші күш есебінен радиусы r0 айналымға тең. Айналу осі вертикаль орналастырылған. Бізге бұрыннан белгілі Дарье тәрізді жұмыстық қалақшалары (қанатшалары) айналу валына серпердің кӛмегімен немесе тропоскино әдісімен бекітіледі.
Бидарье құрылғысының ерекше айырмашылығы know-how ӛнертабысына қатысты валдарының автономды жұмыс істейтіндігі және жел энергиясын ток гераторына беруінде.
Мұның шешімінің мәнін алу үшін Ғ бетпен шектелетін тік бұрышты АВСД А‟B‟C‟Д‟
параллелепипедті қарастырамыз. Параллелепипедтің жоғары және тӛменгі қырлары цилиндрдің дӛңбек тӛселген беттерінен ӛтеді, ал қалған тӛрт қыры жұп-жұбымен оның бүйір беттеріне жанасады. Параллелепипедтің цилиндрдің екі жақ (оң және сол) беттері жел ағынына перпендикуляр, ал қалған жұптары жел ағынына параллель болатындай етіп алынған.
Енді желдің бағытына перпендикуляр және цилиндрдің осі арқылы ӛтетін тағы бір жазықтық жүргізсек. Біз бұдан, тең кесілген үш бақылаушы жазықтықтың әр қайсының аудандары цилиндрдің бүйір бетінің ауданына (S=2r0H) тең. Егер 28–суретке мән берсек, Дарье аппаратының жел қуатын 45 % (max=0,45) пайдаланып, оны валға беретіндігін
байқаймыз.
5-сурет. Дарье жел турбинасының жел жағындағы және ық жағындағы энергияларының шамасын түсіндірудің схематикалық кӛрінісі
Мұның шешімінің мәнін алу үшін Ғ бетпен шектелетін тік бұрышты АВСД А‟B‟C‟Д‟
параллелепипедті қарастырамыз. Параллелепипедтің жоғары және тӛменгі қырлары цилиндрдің дӛңбек тӛселген беттерінен ӛтеді, ал қалған тӛрт қыры жұп-жұбымен оның бүйір беттеріне жанасады. Параллелепипедтің цилиндрдің екі жақ (оң және сол) беттері жел
4823
ағынына перпендикуляр, ал қалған жұптары жел ағынына параллель болатындай етіп алынған.
Енді желдің бағытына перпендикуляр және цилиндрдің осі арқылы ӛтетін тағы бір жазықтық жүргізсек. Біз бұдан, тең кесілген үш бақылаушы жазықтықтың әр қайсының аудандары цилиндрдің бүйір бетінің ауданына (S=2r0H) тең. Егер 28–суретке мән берсек, Дарье аппаратының жел қуатын 45 % (max=0,45) пайдаланып, оны валға беретіндігін байқаймыз.
Егер жел энергиясын пайдалану коэффициентінің максимум мәні
max 0,45 деп қарастырсақ, жалпы жел энергиясы шамасының жел жағынан 26% энергия, ал ық жағынан қалған 19% ӛндіріледі. Егер екі біліктес валға тәуелсіз ток генераторына жалғанған, екі бірдей ӛлшемдегі бір бағытта айналатын Дарье жел турбинасын бекітсек, бұл жағдайда бір ғана қамтылған Ғ беттен жел энергиясының үлкен мӛлшерін алуға мүмкіндік беретіні айқын (6-суретте) [5].Орал қаласындағы «Гидропибор» ғылыми зерттеу институтында карусель типті Дарье және Бидарье режимінде жұмыс істей алатын жел турбинасының жұмыстық лабораториялық моделі жасалды. 1995 жылы қарашада осы аталған институтта аэродинамикалық құбырда 4 серияға екі режимде де тәжірибе жасалыну нәтижесінде Бидарье жел энергиясын пайдалану коэффициенті Дарьеге қарағанда 40% жоғары екені анықталды.
Осы алынған нәтижеге сүйене отырып, Дарье, Бидарье, Тридарье, Квартдарье режимдеріндеріндегі жел энергиясын пайдаланудың эффективті коэффициенттерінің ӛзгерісін есептеу қиын емес.
Дарье
P
(1) 0 , 33
,Бидарье
P
(2) 0 , 41
, ТридарьеP
(3) 0 , 635
,Квартдарье
P
(4) 0 , 99
екендігін анықтаймыз.
Бұдан, Квартдарье үшін жел агрегетының ауа ағынының жылдамдығы нӛлге тең болғанда қысым толығымен қалыптасады. Әрине, мұндай жағдай болмайды. Жергілікті қысым артатын және ағынның индуктивті жылдамдығы азаятын аумақта жел еркін айналып ӛте бастайды, бірақ нолге тең болмайды. Жел ағынының энергия жиынын сипаттайтын “k” и
“ ” коэффициенттері сәйкесінше тӛмендейді. Дарье және Бидарье режиміндегі тәжірибелік лабораториялық моделі және сонымен қатар қысымның ӛзгеруі негізінде, турбинаның әр түрлі санының біліктес валдарының “