Студенттік жаргондардың көбі – өзгертілген ресми атаулар. Қазіргі студент сөздеріндегі қолданылатын жаргондарды бірнеше тақырыптық топтарға бөлуге болады: оқу, оқу пәндері, уақыт, студенттік өмірдің қолданысындағы заттар, студенттік тұрмыс, оқытушылар және олардың психологиялық қасиеттері т.б. Әртүрлі жаргондық атауларды студенттер өз өмірлерінде маңызды орын алатын заттарға, адамдарға, уақыт кезеңдеріне қояды.
Студенттік жаргондардың көпшілігі оқыту құралдарына және тәртіпке қатысты пайдаланылады. Егер де оқытылатын пән атауы бір сөзден тұрса, студенттердің тілдік қарым- қатынасында философия, тарих, риторика, лексикология, фонетика, грамматика, т.б. тәрізді өзгертілмеген күйінде қалады. Егер ол бірнеше сөзден құралса, универбаттар қолданылады.
Мысалы, хандық дәуір (хандық дәуір әдебиеті), қысқарған сөздер: ҚҚТ (қазіргі қазақ тілі) және эллиптикалық сөз тіркестері (редукцияланған) әдеби тіл (қазақ әдеби тілінің тарихы), стиль (қазақ тілі стилистикасы), т.б.
Жастар жаргондарын қарастыра келе, олардың синонимдес, антонимдес, омонимдес болып келетіндігін де байқадық.
Синоним болып келетін жастардың жаргон сөздері:
1) құлаққа лапша ілу // құлақтан тебу – алдау деген мағынаны білдіреді;
2) «маяк тастау» // «гудок тастау» — қысқа ғана қоңырау шалу;
3) тормозы ұстап қалу // зависать ету - бөгеліп қалу;
4) базар жоқ // әңгіме жоқ - сенімді болу;
5) крышасы бар // танкасы бар - қолдау көрсететін ағасы бар;
6) лақтырып кетті // қоянның суретін салып кетті // қатырып кетті – тастап кетті, алдап кетті;
7) единица ату // единица салу – ұялы телефонға бірлік салу;
8) Super // тема – керемет.
Мағыналары бір-біріне қарама-қарсы мәнде келетін жастардың жаргон сөздері:
1) Перваш – старшак;
2) Крутой – лох;
Омоним болып келетін жастар жаргондары:
1) Құлақ (аңқау) – құлақ (сөз жеткізуші, тыңшы);
Бітіп қалдым (шаршадым) – бітіп қалдым (ғашық боп қалдым.
Жастардың киім кию үлгісі мен тәртібі сияқты олардың сөйлеу тілі де басқа әлеуметтік топ өкілдерінен өзгешеленіп тұрады. Жастар жаргондары осының нақты айғағы болып табылады.
Жаргонизмдер табиғатына зер сала отырып, олардың барлығы бірдей төменгі стиль туғызатын сөздер емес, белгілі бір әлеуметтік топтар тіліндегі жасырын мағыналы сөздер екенін түсіндік.
Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Қазақ тілі. Энциклопедия. – Алматы: Қазақстан Республикасы Білім, мәдениет және денсаулық сақтау министрлігі, Қазақстан даму институты, 1998, 509 б.
2. Цибизова О.В. Современный молодежный жаргон: проблемы лексикографического описания. – Автореф.дисс. ... к.ф.н. – Архангельск, 2006, 22 с.
3. Аюшеев Б.Б. Студенческий жаргон как социальный диалект этнической Бурятии. – Автореф.дисс. ... к.ф.н. – Улан-Удэ, 2006, 22 с.
ӘOЖ 81’351
ЛАТЫН ӘЛІПБИІНЕ КӨШУДІҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ Шакиров Заманбек Зұлхарнайұлы
. ұ і і, ө і і і і
і, «5B020500 – » ң 3- і, ,
ші і – . .
« ш : ң »
ң ң і і ,
ү і. ш 2025 і
ң- ң өш і і ү і. өш і
і і – ұ ,
ің . ұ і і і өңі і і
ң і , і -ш ү і і . і і
ң ө ү і ұ ұ . ,
, , ұ . ң 2018 ң
і ұ і , і ұ ң
. ұ ұ
і і і і ң і ө ң і і ің
ң і ұ .
і өш і і і ү і ің і і – , -
ң ң ө і. і і і і –
ш і і ш ің і і. ұ
ң і, , , -
. і і ұ і і і ің ө
ө , і і і , - , ң һ,
- і
ү і і і. ң ө і і ұ
і , ( ) і і і і
ұ і .
ң і і ші ң і . і і ші,
і і і «і» і, ң «Іі» і , « » « » ң «Ii»
і. ұ ң і ң
. I( ), Y’( ) і і ө ө
і ң . і ің ұ ү і
ұ ұ . : ( і ), ( і
), ( і ө і), ( і
), і . . ұ ұ ң
өш , і і і і і і . ң і і «Ы» ән «У»
. і «Ы» – «У», «У»-«У’» і , і
ү і ің ң , « » і ш
«У» і ұ . ұ і і і і ші ,
ш ү і ші і үші ң . і ің і і і ің
ұ і , ү і і і ұ
.
ң ң ң ө і ң ,
і і і ң ң
ө і . і « -СH», « -SH» ү і і . і і
ұ і і ,
і « і і - і » і і . і ө
і , . : ashana- - ш ,
ashshy- шш , shema- -ш ө і . һ -
і і і і ң ш і . і
ң і « , һ»- і і і і і , і
і ө ө ө ө . ұ ү і ,
ы Х- ы ы ы Х і , Һ- ы Н- ?
ы , ы і .
№1-ке е
№ тын н і і қ қ
әлі і лл ц лық н і і
қ қ әлі і 1
2 A’a’
3 Bb
4 Vv
5 Gg
6 G’g’
7 Dd
8 Ee
9 Jj
10 Zz
11 Ii ,
12 Kk
13 Qq
14 Ll
15 Mm
16 Nn
17 N’n’
18 Oo
19 O’o’
20 Pp
21 Rr
22 Ss
23 Tt
24 Uu
25 U’u’
26 Y’y’
27 Ff
28 Hh ,
29 Ch
30 Sh
31 Yy Ыы
32 Ii Іі
ы ы ы і і і і і « і і і і і і
і» і і. ы ы ы ы і і і і ы
ы ы ы і і 108 і . і
і ы і і і і і і і.
і ы ы і ы ы 21,5% і і і .
і і і – і і ы ы ы ы ы ы ы я ы
і ы ы. і і ы:
1) ы ы – , ы ы і і я ы і і і і і
ы ы: skoch, skech, mach;
2) Ё і O’ і ы: manovr, bry’selo’z, dirijor, rejisor;
3) і і і і S ы ы і і: sirk,sifr, silindr,kvars;
і ts і і і: pitsa,nitsa;
4) Э і і ы ы: element, etaj;
5) ә і ө ө shsh ә і і і , ш і і ө sh ә і : ashshy, keshshe, y’chilishe;
6) О ә і і і қ ө ә і ің і : aloi, kanoi;
7) ә і ө ө iy ә і і і : aiy’, oiy’;
і і іңіш і і і і u’ ә і ң : parashu’t, absalu’t, tu’tor;
8) I ә і і ұ ғ ә і ің ’ : qiy’, kiy’;
9) ә і ө ө ш і і ө ө , і ,
і і і і і ia і і қ : iagni, qoian:
і ’ қ ң : aky’my’la’tor, zara’d, kalky’lator;
10) Жіңіш і ғ іңіш ң ә і , қ ш
ү і ің ңғ ү і ғ , іңіш і і і і і: ansa’mbl,
du'bl, paro’l, batalo’n; ө іңіш і і і і і і, қ ш
ү і ің ңғ ү і ғ : bron, monastyr, ty’sh;
11) Жіңіш і і і құ , і ә і і ө
іңіш і і і і і, қ ш ү і ің ңғ ү і і ә
ғ : akvarel, lager, artikl, premera; і і і қ і
ғ ұ қ і ө іңіш і і і ің і : Pier, piesa;
12) E ә і ің ұ ғ і і і і, қ ш ңғ
ү і і ә ғ : sy’bekt, obekt, adektiv;
13) і і і қ ө ү ұ қ і і ұ ұқ ә
ғ қ ш ү і і ә ғ : moderator, marker, stepler, banknot;
14) Д ә і і і ө ә і ү і і і , қ ш ү і ң ш
: menejer, jinsy; ә і і і ің і і ө і ә ө ғ
ө і ғ , d ә і қ : bu’djet, lodjy:
15) Cө ң қ ғ ә і ің і і ү і і і: klas, hol, bal;
16) Cө ғ қ , , , , , , , , , ә і і қ
: esse, mass-media, massa, ballada, tonna;
17) И - қ ғ , ө ің ң і ғ і ә і : kali, natri,
komentari;
18) ө ғ ғ , , , ә і і і ің ңғ ү і і і ,
қ ш ү і ң ә ғ : komy’nis, manifes, ensiklopedis, Everes
19) Cө ң ғ – ә і і і n’ ә і , қ ш ү і ң
ә ғ : parkin’,boy’lin, reitin’;
20) ғ ш і і і ү ұ қ w ә і і ө y’ ә і
: y’atsap, y’iki, y’ikipedia, y’eb-sait [1, 28-29].
ә і ө ің і і ә , і
ө ің, қ қ ғ ө ің, ө ш і і ң
ө і .
ә і і і қ қ ш і қ,
і ш ө і қ . ө ің і і ші ғ і і ң
ә і і ші ғ , , і і і ө, , ұ, ү .
:
№2- е е
О ф г афия ық а О ф э ия ық а
Ko’ilek koi’lok
o’rnek o’rno’k
ju’rek ju’ro’k
qulyn Qulun
qundyz Qunduz
u‘mit U’mu’t
buryn Burun
su’lgi su’lgu’
ku’mis ku’mu’s
ің я .
, я ң , . ң і і і
. « і: » : «
і і ің і і . , і і ің
я і . і і і ұ ң і
і і і і ің і і і і. , і і і і
я , ұ .
і і і ұ ш »,- ұ [2, 36].
і і і , ің і ұ
і і . і і і і , ұ
і . - , . « ң
я » ң і : « ш і ш і
, і і і і і ің ұ я
ш і і »,- і [3, 303]. Ш і і ң і і
я і . : ы ы , ы , ы , ы ;
і і ш і і і і ің і і –
ұ і і ш і і і і
. 2020 і і
, і ің і ұ
. ұ і і , і і
і і і ш , і
ұ і .
. . і і і ің і і і :
« і ің ш і і , і ің ». ұ і і ің -
і і , і ұ і і і . ,
ш ұ - ұ і . і ің ң
і і – ш . ұ ,
, І ң і і і , ұ ң і
і і і і.
Қ ы ғ ә тт р ті і і
1. і ің і і і.– : 2018.–30 .
2. . і: .– : 2017 –537 .
3. . ң я .– : « », 2013.–
344 .
81-116.7
А АШ І А ШЫ АРЫ ЫҢ Р Г ЫҚ ЕР Е ЕРІ Шы т Е і
. . я ұ і я і ің
2-
ші і – . .
і . ұ ұ ң 2013 « і і і і ің я »
я « і - ұ », .Ш ң « ші і і
», . ұ ң 2018 « ұ ш . 1- »
. ұ ң « і і ің » ң і і я
