ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚУ ҚҦРАЛДАРЫНЫҢ КЛАССИФИКАЦИЯСЫ

(1)

(2)

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ Л.Н. ГУМИЛЕВ АТЫНДАҒЫ ЕУРАЗИЯ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Студенттер мен жас ғалымдардың

«Ғылым және білім - 2014»

атты IX Халықаралық ғылыми конференциясының БАЯНДАМАЛАР ЖИНАҒЫ

СБОРНИК МАТЕРИАЛОВ

IX Международной научной конференции студентов и молодых ученых

«Наука и образование - 2014»

PROCEEDINGS

of the IX International Scientific Conference for students and young scholars

«Science and education - 2014»

2014 жыл 11 сәуір

Астана

(3)

УДК 001(063) ББК 72

Ғ 96

«Ғылым және білім – 2014» атты студенттер мен жас ғалымдардың ІХ Халықаралық ғылыми конференциясы = ІХ Международная научная конференция студентов и молодых ученых «Наука и образование - 2014» = The IX International Scientific Conference for students and young scholars «Science and education - 2014».

– Астана: http://www.enu.kz/ru/nauka/nauka-i-obrazovanie/, 2014. – 5830 стр.

(қазақша, орысша, ағылшынша).

ISBN 978-9965-31-610-4

Жинаққа студенттердің, магистранттардың, докторанттардың және жас ғалымдардың жаратылыстану-техникалық және гуманитарлық ғылымдардың өзекті мәселелері бойынша баяндамалары енгізілген.

The proceedings are the papers of students, undergraduates, doctoral students and young researchers on topical issues of natural and technical sciences and humanities.

В сборник вошли доклады студентов, магистрантов, докторантов и молодых ученых по актуальным вопросам естественно-технических и гуманитарных наук.

УДК 001(063) ББК 72

ISBN 978-9965-31-610-4 © Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық

университеті, 2014

(4)

2644

УДК 004:37.032

ЭЛЕКТРОНДЫҚ ОҚУ ҚҦРАЛДАРЫНЫҢ КЛАССИФИКАЦИЯСЫ Чабжанова Меруерт Бауржановна

[email protected]

Қазақ инновациялық гуманитарлық–заң универитеті, Семей, Қазақстан Ғылыми жетекші – физика-математика ғылымдарының кандидаты,

доцент Қҧрманбаев Е.А.

Бҥгінгі таңда білім беруді ақпараттандыру формалары мен қҧралдары ӛте кӛп.

Олардын мақсаты оқыту процесін мҥмкіңдігінше дидактикалық жағынан тиімді ҧйымдастыру. Дидактикалық тиімділікке қол жеткізу ҥшін қазіргі замандағы ақпараттық және телекоммуникациялық технология қҧралдарын комплексті тҥрде зерттеу, ӛз бетінше жҧмыс жасау, білім алу сияқты әр тҥрлі салаларда қолдану қажет.

Оқу процесінде ақпараттық және телекоммуникациялық қҧралдар мҥмкіндігін комлексті тҥрде қолдануды жузеге асыру кӛп функционалды электрондық оқу қҧралдарын қҧру және қолдану кезінде ғана мҥмкін болады. Осындай электрондық оқулықтарды оқытуда пайдаланудың негізгі дидактикалық мақсаты білім беру, білімді бекіту, дағды мен іскерліктер қалыптастыру, меңгеру деңгейін бақылау.

Кӛп функционалды электрондық оқулықтар:

 Оқушылардын ӛз бетінше білім алу қызметің ҧйымдастыруға;

 Әр тҥрлі ақпаратты жинау, ӛндеу, сақтау, объектілерді, қҧбылыстарды модельдеу сияқты, оқыту қызметін ҧйымдастыру процесіңде қазіргі заманғы ақпараттық технологиялардың мҥмкіңдіктерін пайдалануға;

 Оқу процесінде мультимедия технологияларын, гипертекстік және гипермедия жҥйелерін пайдалануға;

 Оқушылардың интеллектуалды мҥмкіндіктерін, білім, дағды, іскерлік денгейлерін, сабаққа дайындық денгейін бақылауға;

 Оқытуды басқаруға, оқу қызметінің, тестілеудің нәтижелерін бақылау процесің автоматтандыруға интеллектуалдық денгейіне қарай тапсырмалар беруге;

 Оқушылардын ӛз бетінше оқу қызметін жҥзеге асыру ҥшін жағдай жасауға;

Оқытушы электрондық құралдарды компонеттері ретінде мыналарды қарастыруға болады:

 Сервистік программалық қҧралдар;

 Оқушылардың білім деңгейін, іскерлігі мен дағдыларын бақылау мен тексеруге арналған программалық қҧралдар;

 Электрондық тренажерлар;

 Математикалық және имитациялық моделдеу ҥшін прграммалық қҧралдар;

 Автоматтандырылған оқтушы жҥйелер (АОЖ);

 Экспертті оқытушы жҥйелер (ЭОЖ);

 Интелектуалдық оқытушы жҥйелер (ИОЖ);

 Оқушылардың білім денгейін бақылау және тексеруге арналған програмалық қҧралдар қҧрылу жеңілдігіне байланысты кең қолданыс тапты.

Тіпті, программалау негіздерімен таныс емес кез келген оқытушы ӛз пәні бойынша сҧрақтар мен мҥмкін болатын жауаптарын енгізе алатын бірқатар инструментальді жҥйелер бар. Оқушының есебі ҧсынылатын жауаптардын ішінен дҧрысын тандау. Бҧндай программалар оқытушыларды бақылау тапсырмаларын беріп, олрадың дҧрыстығын тексеру жҧмысынан босатады. Оқу материалын бекіту ҥшін бҧл программаларды бір неше рет қолдануға болады.

(5)

2645

Электрондық тренажерлар практикалық іскерліктер мен дағдыларды бекітуге арналған. Сонымен қатар олар есепті шығару іскерліктері мен дағдыларын қалыптастыруға мҥмкіндік береді . Бҧл жағдайда олар теориядан қысқаша ақпарат алып, әр тҥрлі денгейлерде ӛз бетінше жҧмысты ҧйымдастыруды қамтамассыз етеді.

Математикалық және имитациялық моделдеу ҥшін арналған программалық қҧралдар, тәжірибелік және теориялық зерттеулерді кеңейтіп, физикалық тәжірбені есептеуіш тәжірибемен толықтыруға мҥмкіндік береді. Бір жағдайларда зерттеу объектілері, екіншісінде - ӛлшеуіш тағайындаулар модельденеді. Бҧндай қҧралдар қымбат лабораториялық қҧрылғыларды сатып алуға кететін шығынды азайтуға мҥмкіңдік береді, оқу лабораторияларындағы жҧмыс қауіпсіздігі тӛмендейді.

Автоматтандырылған оқыту жҥйелері оқушыларды теориялық материалмен таныстырып, білім деңгейін бақылауға мҥмкіндік беретін шағын кӛлемді оқытушы программалар. Интеллектуалдық оқытушы жҥйелер жоғарғы денгейлі жҥйелерге жатады және жасанды интелект идеясында жҥзеге асырлады. ИОЖ есептің қойылымынан және оны шешу принципін іздеуден бастап, шешімнің тиімділігін бағалауға дейін, оқу есебінің барлық сатыларында басқаруды жҥзеге асыруға мҥмкіңдік береді. Бҧндай жҥйелер қарапайым тілге жақын тілде ӛзара диалогтық тҥрде қарым-қатынас ҧйымдастыруға мҥмкіңдік береді. Диалог барысында тек орындалатын әректтер дҧрыстығы ғана емес, сонымен қатар шешімді іздеу стратегиясы әрекеттерді жоспарлау және т.б. талқылануы мҥмкін.

Білімді ақпараттандырудың актуальді есептерінің бірі білім беруші электрондық қҧралдарды классификациялау проблемасы болып табылады. Бҧндай классификация бірнеше әр тҥрлі критерийлер негізінде жҥргізілуі мҥмкін.

Жалпы оқу жүйесіне қатысы оқытушы электрондық құралдарды(ОЭҚ) келесі түрлерге бөлуге болады:

 Стандарттарға сәйкес дәстҥрлі жҥйеде оқытуға арналған ОЭҚ;

 Факультатив жҧмыстарға арналған ОЭҚ;

 ОЭҚ - ҥй репетиторлары;

 Оқу қызметінің нәтижелерін бақылаушы және бағалаушы ОЭҚ;

 Анықтамалық және энциклопедиялық сипаттағы ОЭҚ;

 Дәстҥрлі оқыту жҥйесінде оқытушы электрондық қҧралдарды қолдануға арналған программалық қҧралдардын барлық типтерін қамтуы мҥмкін.

Сонымен қатар, дәстҥрлі оқыту жҥйесі ОЭҚ-ды оқушылардын ӛз бетінше жҧмысында қолдануға ҥлкен мҥмкіндіктер береді. Факультатив жҧмысында қолдануға және бір пән бойынша білімін тереңдетуге арналған ОЭҚ дәстҥрлі оқыту жҥйесіне бағытталған ОЭҚ-ға ҧқсас. Негізгі ерекшелігі ҚР БМ стандарттары мен программаларынан тыс оқу материалдарының болуы.

Әдістемелік қызметіне қарай ОЭҚ-дар мен олардын компоненттерің былай классификациялауға болады:

 Оқытушы (білімдерді хабарлайды, іскерліктер мен дағдылар қалыптастырады);

 Тренажерлар (Ӛтілген материалды қайталау немесе бекітуге арналған);

 Бақылаушы (Оқу материалын меңгеру деңгейің бақылауға арналған);

 Ақпараттық іздеу және ақпараттық анықтамалық (ақпаратты жҥйелендіру бойынша мәліметтер беріп, іскерліктер мен дағдылар қалыптастырады);

 Демонстрациялық (зерттелетін объектілер мен қҧбылыстарды визуализацилайды);

 Имитациялық (қҧрылымдық функционалдық сипаттарын зерттеу ҥшін нақты бір шындық аспектісін бенейлейді);

 Моделдеуші (зерттеу мақсатында объектілерді, қҧбылыстарды және прцестерді моделдеуге мҥмкідік береді);

 Есептеуіш (есептеулерді автоматтандырады);

 Оқытушы-ойындық (оқушылардың қызметін ойын тҥрінде ҧйымдастырады);

 Ойындық (жадыны, назарын дамытуға арналған).

(6)

2646

Сабақты ҧйымдастыру формасына қарай да ОЭҚ-рды топтауға болады. Оларды дәріс, лабороториялық, практикалық сабақтарда, ғылыми зерттеу жҧмысында курстық және дипломдық проектілерге пайдаланылатын деп ажыратады. Электрондық оқулықтарды дидактикалық ерекшеліктеріне қарай білімді қалыптастыру, мәліметтерді хабарлау, іскерліктер қалыптастыру, білімді бекітудің дидактикалық бағытталуына қарай классификациялауға болады.

Сонымен қатар электрондық оқулықтарды құруда технологиялық тұрғыдан негізделген танымдық әрекеттің төмендегідей сатылары ескерілуі керек:

 Қабылдау;

 Білімді бекіту;

 Жеке тәжірибені қалыптастыру(іскерліктер, дағдылар);

 Зерттеу және іздеу қызметі.

Электрондық оқулықтар және оларға қажетті материалдар дидактикалык денгейіне байланысты негізгі тӛрт топқа бӛлінуі мҥмкін. Бірінші топқа баспа материалдары және олардың кӛшірмелері, аудио және видео касеталар жатады. Баспаға шығарылған басылымдар тақырып бойынша теориялық материалдардың оқыту текстінен және оларға сәйкес графикалық иллюстрациялардан, оқытушылар ҥшін ҧсыныстардан, есептер жинағынан қҧралады. Екінші топқа элетрондық оқулықтар, виртуальді оқу кабинеттері және компьютерлік желілер жатуы мҥмкін. Ҥшінші топқа виртуальді оқу лабороториялары және сол сияқты басқа да компьютерлік жҥйелер кіреді. Бҧндай жҥйелердің ерекшелігі – олардың жҧмысында зерттелетін объект немесе процесстердің математикалық моделдерінің қолданылуы. Ҥшінші топтағы ОЭҚ-рдың дидактикалық мақсаты объектілер және процесстердің қасиеттерін зерттеу. Тӛртінші топтың кәсіби қызметі автоматтандырудың компьютерлік жҥйелері немесе олардың қолданбалы программалар пакеті тҥріндегі оқытушы аналогтары. Олар курстық немесе дипломдық проектілеу барысында әр тҥрлі есептер ҥшін қолданлыуы мҥмкін. Бҧл топтын ОЭҚ-рын қолдану негізінде оқыту процесі еркін зерттеу режимінде ӛтеді және сипаты бойынша маманның кәсіби қызметіне жақын болады. Элетрондық оқу қҧралдарын қҧру кезінде психологиялық сипаттағы талаптар ролін деесепке алу керек.

Осы принциптерге сәйкес электрондық оқу құралдарын құруда мыналарды ескеру қажет:

 Оқу процесінің есебі мен мақсатын нақты анықтау;

 Студенттердің қызметін детальді тҥрде жоспарлау;

 Оқу - әдістемелік материалдарды қҧру процесіңде студенттердің қабылдау, ойлау, есте сақтау сияқты психологиялық ерекшеліктерін ескеру;

 Студент пен оқытушы, студент мен оқу материалы арасында кері байланысты ҧйымдастыру;

 Ӛз бетінше ақпаратпен жҧмыс жасау іскерліктерін қалыптастыру.

Қолданған әдебиеттер тізімі 1. Античная Греция. М., 1983. Т.1,2.

2. Геродот. История в девяти книгах. Л.: Наука, 1972.

3. Гомер. Илиада. М.: Художественная литература, 1986.

4. Гомер. Одиссея. М.: Художественная литература, 1986.

5. Древняя Греция /Под. ред. Струве В.В., Каллистова Д.П. - М., 1956.

6. Историки античности. В 2-х тт. М.: Правда, 1989. Источниковедение древней Греции /Под. ред. Кузищина В.И. М.: Изд-во МГУ, 1982.