ТУРИЗМНІҢ ЖАҢА КЕҢІСТІКТЕ ДАМУЫНДАҒЫ ИНТЕРНЕТТІҢ РӚЛІ Ақбаева Тоғжан Берікқызы Л.Н.Гумилев
атындағы Еуразия Ҧлттық университетінің студенті Ғылыми жетекші – Ниязбаева Ә.Т.
Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә.Назарбаев 2010 жылдың 29 қаңтарында
«Жаңа онжылдық. Жаңа экономикалық ӛрлеу. Қазақстанның жаңа мҥмкіндіктері» атты жолдауында: «2020 жылы Қазақстан бизнес ахуалы ең қолайлы деген елу елдің қатарына кіруі керек», «Біз тәуекелдерді ӛз мойнына алуға, жаңа рыноктарды игеруге, инновацияларды ендіруге дайын қуатты кәсіпкерлер тобын кӛргіміз келеді» [1], - деп атап кӛрсеткен болатын. Осындай қызмет кӛрсету салаларының бастысы, дҥниежҥзілік тәжірибе кӛрсеткендей, туризм саласы болып табылады. Туризм – кілтін тапсаң пайдасы мол іс – әрекет және мемлекет ҥшін салмақты кіріс кӛздерінің бірі. Қазіргі таңда дҥниежҥзілік экономикада қарқынды дамып келе жатқан және валюталық тҥ сімнің тиімді кӛзі.
262
Қазіргі жаһандану мәселесі әлемдік экономикада терең ӛзгерістердің орын алуын талап етіп отыр. Заман талабына сай ғылымның жаңа мҥмкіндіктерінің, технологиялық және инновациялық жетістіктердің белсенді тҥрде ӛ суі арқасында әлем мемлекеттері барған сайын бір – бірімен бәсекелестігі арта тҥсуде. Бҧл мәселеле әрбір мемлекеттің туризм саласын да айналып ӛтпейтіні анық. Яғни қазіргі жаһандану жағдайында озық ҥлгілі ақпараттық технологияларды қолдану туризм саласының жаңа кеңістікте кеңінен таралуына ӛз әсерін тигізеді. Осы ақпараттық инновациялық жетістіктердің бірі интернеттің туризмде алатын орны маңызды болып табылады.
Интернет – біздің ғасырымыздың ең озық жетістіктерінің бірі. Интернет – компьютерді және ғаламдық коммуникацияларды революцияландырып, ақпаратты таратудың ең ірі механизміне айналды. Қазіргі таңда аса қызығушылық танытып отырған ауқымды Интернет желісі тек туристік бизнесте ғана емес, сонымен қатар, кӛптеген ірі бизнесмендер, дҥние жҥзіндегі ірі компаниялардың сҧ раныс пен қажеттілік білдіріп отырған тауар жылжыту және ақпарат кӛзі болып табылады. Ол кӛптеген бизнес тҥ рлерінің тауар мен қызметтерді жылжыту қҧралы ретінде эксперименттен қажеттілікке айналып отыр. Бҧл ақпаратты таратудың жаңа ортасының ӛзіндік специкасы бар. Инернет желісі оперативтілік пен байланыс сапасын жоғарылатуға, іс сапарлар мен коммуникацияға жҧмсалатын шығындары тӛмендетуге, географиялық шекараларды және клиенттер мен серіктестер шеңберін кеңейтуге, географиялық жағдай, уақыт, мемлекеттік және шекаралық кедергілерге қарамастан адамдар диалогтарын компьютер арқылы біріктіруге кӛмектеседі.
Бҥгінде туризм – дҥниежҥзілік ірі авиакомпанияларды, қонақ ҥй тізбектерінің және туристік корпарациялардың ғаламдық компьютерленген бизнесі болып табылады. Туристік ҧйымдардың аса ерекше назар аударып отырған интернет желісін қолданудың мынадай формаларын атап кӛрсетуге болады:
Коммуникация және тиімді байланыс;
Жарнама және туристік ӛнімді жылжыту;
Маркетингтік зерттеулер;
Туристік фирма мен оның турӛнімінің электронды презентациясы;
Халықаралық және аймақаралық электрондық кӛрмелерді, жәрмеңкелерді қолдана алу мҥмкіндігі;
Броньдау және резервтеу жҥйесін қолдану;
Турды жеке қҧрастыру және туристік жолдама алу;
Елдер мен әртҥ рлі бағыттар бойынша туристік ӛ німдердің электронды каталогтарын қолдану;
Әртҥрлі елдер туралы ақпарат алу мҥмкіндігі (ауа – райы, транспорт тҥрлерінің қозғалу кестесі және т.б.);
Отелдер, ресторандар, әртҥ рлі тасымалдау қҧралдары мен туристік қызметтердің тарифтері мен бағалары туралы оперативті ақпарат алу мҥмкіндігі;
Виртуалды туристік офис қҧ ру және т.б.
Жоғарыда атап ӛткенімдей туристік ӛнімді қҧрастыру мен жылжыту ҥшін де Интернеттің алатын орны ерекше. Атап айтқанда:
Қажетті ақпаратты іздеу мен жҥйелеу;
Меркетингтік зерттеулер;
Туристік қызметтердің тиімді жарнамасы;
Серіктестер іздеу;
Туристік ӛнімді броньдау мен резевтеу;
Туритсік ӛнімді сату;
Тиімді қолданылған жарнама стратегиясын талдау және т.б. [2].
Қазіргі таңда кӛптеген туристік ҧйымдар ӛз бизнесінің тиімді жылжуы ҥ шін интернет желісін кеңінен қолданып отыр. Оларға мысал келтіретін болсақ:
263
Бірінші мысал, интернет желісінде туристік фирманың жеке ақпараттық және жарнамалық сипаттағы бетін қҧру. Туррфирма мҧнда кӛ рсетілген мілеметтерді бҥгінгі кҥні маңызды болып тҧрған ақпараттарға ауыстырып отыра алады. Алайда туристік ӛнімді сатып алу ҥшін туристік фирмамен тікелей қарым – қатынасқа тҥсу қажет. Ӛзінің жеке бетін қҧруда уақытын ҥнемдеу ҥшін кӛптеген фирмалар ӛз ҧ сыныстарын белгілі бір ақы тӛ леу арқылы орналастыруға мҥмкіндік беретін сайттардың кӛмегіне жҥгінеді.
Екінші мысал, белгілі бір туристік фирманың Интернет – дҥкені. Бҧл жағдайда Интернет желісі арқылы тапсырыс қабылдап броньдауды жҥзеге асыру мҥмкіндіктері бар.
Ҥшінші мысал ретінде, агенттік желіні айтуымызға болады. Бҧл белгілі бір фирманың агенттеріне ғана кіруге рҧқсат етілетін, сол арқылы олар ӛз клиенттеріне тур іздей алатын желі. Сонымен қатар, агенттерден басқа интернет – клиенттер online режимінде ӛ з бетінше броньдауды жҥ зеге асыра алады.
Және соңғы мысал ретінде туристік нарықтың барлық әрекет жасаушы субъектілерін бір автоматтандырылған интерактивті мәліметтер базасына біріктіру болып табылады. Бҧл ең тиімді әрі ыңғайлы шешім, бҧл базаны қҧрушы мекемемен келісімшартқа отырған кез – келген кәсіпорын ӛзін жарнамалай алады, жаңа және тиімді ҧсыныстар, экскурсиялық бағдарламалар мен маршруттар туралы ақпараттар орната алады.
Туристік ӛнімді жарнамалауда бҧқаралық ақпарат қҧ ралдарын қолдану тиімділігі кҥннен кҥнге тӛмендеуде. Осының салдарынан туристік ҧйымдардың бҥкіләлемдік интернет желісіне қызығушылығы одан әрі артып келеді. Интернет желісінде қызмет атқаратын жеке сайтының болуының ӛзі туристік фирмалар ҥ шін қазіргі таңда ӛ зіндік жарнама формасына айналып отыр. Сонымен қатар туроператор ҥшін бҧл агенттермен, ал турагенттер ҥшін бҧл клиенттерге шығудың тиімді байланыс қҧралы. Туроператор сайтына аса кӛркемдік безендіру қажет емес, себебі оператор сайтына кірген турагент ҥшін аса маңызды ақпараттардың қолжетімді болуының ӛзі жеткілікті. Мҧндағы айта кететін жайт online броньдау жҥйесінің тиімді қызмет атқаруы. Ал турагенттердің сайтын дайындауда оның дизайны мен ақпараттың қолжетімділігі жоғары дәрежеде қамтамасыз етілуі тиіс.
Статистикалық мәліметтерге жҥгінетін болсақ бҥгінгі таңда еуропалық туроператорлардың 36% турларды online броньдау жҥйесін ҧсынса, ал турагенттердің 40% ӛз турӛнімдерін жылжытуда тҧ тынушылармен интернет арқылы байланысқа тҥседі екен. Ал неғҧ рлым алға дамыған туристер ӛз бетінше қонақ ҥйлерден номерлерді броньдау жҥйесіне кӛ шкен. Бҧ л турагенттер мен туроператорлардың қоса есептегенде номерді броньдаудың 40% дейін мӛлшерін ҥнемдеуге мҥмкіндік береді.
Еурокомиссияның мәліметтеріне сҥйенсек Еуропалық отельдердің 62% номерлерге деген броньды туроператорлардан емес, клиенттердің ӛ зінен тікелей тапсырыс арқылы алып жатқандығын кӛруімізге болады [3].
Осылайша адамзат ақпараттық ӛркениет кезеңіне ӛтіп жатыр. Жақын арада компьютерлік бағдарламалар мен интернет желісі бизнестің қҧралына айналады, және кез – келген компанияның жоғары технологияларды қолдануға кӛші дайындығы оның дамуы мен бәсекеге қабілеттілігіне ӛз әсерін тигізеді.
Әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә.Назарбаев 2010 жылдың 29 қаңтарында
«Жаңа онжылдық. Жаңа экономикалық ӛрлеу. Қазақстанның жаңа мҥмкіндіктері» атты жолдауы
2. Гуляев В. Г., Морозов И. В. Информационное обеспечение в туризме. Туризм.
Практика, проблемы, перспективы, № 3, 1997 г.
WTO, World Overview and Tourism Topics, 2002 Edition
