26. The word Isila found in the Ashokan inscription (called the Brahmagiri edict from Karnataka) meaning to shoot an arrow is a Kannada word, indicating that Kannada was a spoken language in the third century BC (Dr. D.L. Narasimhachar in Kamath 2001, p5)
27. David Reich (24 September 2009). «Reconstructing Indian population history». Nature 461 (7263): 489–94. DOI:10.1038/nature08365. PMID 19779445
28. Cordaux (2008). «The Northeast Indian Passageway: A Barrier or Corridor for Human Migrations?». Molecular Biology and Evolution 21 (8): 1525–1533. DOI:10.1093/molbev/msh151.
PMID 15128876
29. Majumder (February 23, 2010). «The Human Genetic History of South Asia: A Review».
Current Biology 20 (4): R184–7. DOI:10.1016/j.cub.2009.11.053. PMID 20178765
30. Sahoo (2006). «A prehistory of Indian Y-chromosomes: evaluating demic diffusion scenarios». Proc. Natl. Acad. Sci. USA 103 (4): 843–848.
31. Watkins (July 2003). «Genetic variation among world populations: inferences from 100 Alu insertion polymorphisms». Genome Res. 13 (7): 1607–18. DOI:10.1101/gr.894603. PMID 12805277
32. Abstract of speakers' strength of languages and mother tongues — 2000, Census of India, 2001
УДК 811. 512. 1
ҚАЗАҚ ЖӘНЕ АҒЫЛШЫН ТІЛДЕРІНІҢ ФОНОЛОГИЯЛЫҚ ЖҤЙЕСІ Аймағамбетова Гҥлбану Аманқосқызы
С. Бҽйішев атындағы Ақтҿбе Университеті
Филология жҽне аударма кафедрасының аға оқытушысы, Ақтҿбе, Қазақстан
Қандай да болмасын екі тілдің фонологиялық жүйесін типологиялық тұрғыдан зерттегенде алдымен фонемалардың инвентары (ол тілдердегі фонемалардың құрамы, саны жҽне сапасы) анықталуы тиіс. Жеке тілдердің фонологиялық жүйесің қарастырғанда ондағы фонемалардың саны ҽртүрлі екендігіне кҿз жеткізуге болады. Бір тілдерде дауысты дыбыстар саны ҿте шектеулі болса, қайсыбір тілдерде (швед тілінде 17) ол қомақты үлес алады. Дауыссыз дыбыстардың да саны ҽр тілде ҽрқалай. Мысалы, орыс тілінде 35 дауыссыз, 6 дауысты фонема, оған туыс украин тілінде 44 дауыссыз, 6 дауысты фонема бар. Ал абхаз тілінде дауыссыздардың саны 60-қа жетеді.
Жоғарыда айтылғандардан біз кейбір тілдерде (мысалы, абхаз, орыс, украин) дауыссыз дыбыстар, яғни консонантизм басымдық ететінін кҿреміз. Мұндай тілдер консонантты тіл немесе консонантты типті тілдер деп сараланады.
Басқа тілдерде, мҽселен, ағылшын тілінде дауысты дыбыстардың жүйесі ерекше болуы немесе дауыссыз фонемалардың саны шектеулі болуы ыктимал. Мұндай тілдер вокализмді тілдер немесе вокализмді типті тілдер деп аталады.
Осы екі типті - консонантгы жҽне вокалды тілдерді айқындаудың ҿзін тілдердің фонологиялық деңгейінің типологиялық ерекшелігінің бірден-бір ҿлшемі (айырым-белгі) деп қарастыруға болады [1,23]. А.В.Исаченко славян тілдерінің негізінде үсынған бұл айырым- белгі тілдердің фонологиялық жуйесінің типологиялық классификациясы үшін ҿте құнды болып табылады -дейді де, тілдерді: 1) радикалды вокализмді типті (сербохорват, словен, кашуб) тілдер; 2) радикалды консонантты типті (шығыс славян тілдері, лужицк жҽне болгар) тілдер деп бҿледі. 3) Үшінші типке аралық (ҽдеби словак) тілдерді жатқызады [2,115].
Бұдан тілдердің типологиялык ерекшелігі - болгар жэне батыс славян тілдері, лужицк тілі шығыс славян тілдерімен бір типологиялық топқа енгенін ескерсеқ, ол -типологиялық жақындық тілдердің генетикалык-туысқандық жақындығына байланысты емес екендігін кҿруге болады.
. . : « ң ң
, . ң
ң ң » [4, 267],- .
. , ,
ң , ,
[5,19].
ң , ,
ң .
ң , ( )
ң . , ң
ң ,
( , , - ,
ң ). ң
ң ң , ң , ң
( . -
ң - ).
ң ң , - ң
. ( , )
ң (« »
« » ң
).
- ң
ң .
:
- ң ң
- , - ;
- ң ң ;
ң ң « », « »
, ( ) .
( ) -
, ң
ң . ң
. . ң , ң
, .
ң .
-
. , ɞ ɬ d t -
ң- ң - . Ɍ - ң, Ⱦ - ң.
( ) - ( ) , ( ) -
( ) . ң . ң
, ң .
- ɬ. ɞ , ң . ң ң
, , . ң ɞ ɬ ,
( ) .
-
. , d t ң- ң
, - ң ( - ) - :
d - ң ( ), t ң ( ) .
ң ң ( ) ң ( ) .
, ң
( , , , , ), - ң
. ,
. , , -
, , .
, ң ,
ң , , , ,
ң ң
ң ң - - ( ) .
ң ң XX ң
. ң ң
[5,183]. 1922 ң . « »
ң « » . 1935
. ң
ң [6,84].
ң ң ( . .
ң ң ) ң ң ,
.XX ң 50 , . . [7]
ң ң .
ң . ң
. , ң
ң ң .
ң ң
ң - . -
ң : ( )
( ). ң , ,
ң ң : 1. -
. 2. - . 3. - .
ң - ң
. ң
, . 4. - .
ң ң
ң .
, . 5. ң
- ң. ң
. 6. - . ң -
ң ң , ,
ң , . 7.
( ) — ( ). ң
.
- ң -
. , ң ң
ң ,
. , ң
, . ,
, . .
, - ( )
. .
ң , ң ң
. ң -
ң ,
ң . ң - ң
, ң ( ) ң .
ң ,
. ң
. ң .
ң . ,
- [3].
, :
І. ң , ; 2.
; 3. ( ), ( )
. 4. ң ( , , , ң , )
. ң .
- , . . ң [3,56].
ң ,
, ң , ,
ң .
ң .
ң - , . .
ң ң . .
ң ( ң
, ң , ң , ң
ң ) . . ң -
. : « ң
ң . ,
ң , . ң
, ң
. . ң ң
- ң
ң : ң
ң » [8,192].
ң - ң -
, : ( . , . ), ,
( . ), , ( . ),
( . , . , . ),
( . ) . . ң
.
, , ң
( )
.
, ң
ң , - .
ң ң
. ң ң
ң . , , , , , . . .
, , ң ,
- .
. . ң « . » ( .,
1979. 259c.) ң , 24
: [p], [t], [k], [b], [d], [g], [f], [T], [s], [Z], [v], [G], [z], [h], [D], [C], [S], [m], [n], [r], [l], [j],
[N], [w]. ң ([v], [f], [ts], [C], [ ], [h] « »
) 17 : [b], [g], [d], [z], [ž], [j], [k], [l], [m], [n], [N], [p], [r], [s], [t],
[w], [š], [k], [q], [g], [γ] - , 19
. [k]-[q], [g]-[γ] ң [q]
[k]- ң, [γ] [g]- ң .
: [p], [t], [k], [b], [d], [g], [s], [S], [z], [m], [n], [r], [l], [j],
[N], [w] [Z]. 7
: [f], [v], [C], [G], [T], [D], [h] [91, 18-21].
,
ң ң .
ң .
ң , ң -
ң : ship – sheep fill – feel fit – feet sid – seed
ң / ң ң
, .
ң ң :
ң ,
ң ң . ң
ң -
ң -
, , [i] [q]
(s hwa) .
. , , ,
ң .
ң ң ң .
, ң
. ң ,
, ң .
ң ң ,
ң , ң .
і і і
1.
. . .-.: ,1979-259 .
2.
. . – .. . . - .: , 1971.
3.
. ң .. . . . .- ,2001. –111 .
4.
. . . . . . . – .:, 2000, -536 .
5.
. . – . 1983,-19-34 .6.
. . . . .:, 1998, -368 .
7.
, , . .// . .: , 1962, - .2
8.
. ң // .. – .: , 1990,192 .
