ISSN 1991-346X Серия физико-математическая. № 3. 2017 N E W S
OF THE NATIONAL ACADEMY OF SCIENCES OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN PH Y SIC O -M A T H E M A T IC A L SER IE S
ISSN 1991-346Х
Volume 2, Number 312 (2017), 163 - 166
УДК 002.001
K .E .T u rg an b ay , S.U .K aldibekoba,
Kazakh state women's pedagogical University, Almaty kuralai_1 2@mail.ru
FEATURES OF THINKING OF THE TEACHER OF INFORMATICS IN HIGH SCHOOL
Abstract: this article discusses all the areas of pedagogical training in higher school is, however, it is necessary no note especially the preparation is teacher of Computer science. As a result of the dynamic development Intensive science and academic subject in school, and as well as depending on the characteristics of their interdisciplinary Informatics, includes a wealth of material on the development of thinking of students. On the other hand, increases the level of thinking of students receiving Informatics, teacher of computer science of the mind can be exercised only when there is has at a sufficient level of development.
The article discusses their software in high school is the development of thinking skills teachers in the process of learning the basics of effective.
Key words: modernization, media programs, teachers, Methodists, reflective.
К .Е . Т урган бай , С .У .^ а л д ы б е к о в а
Казахский государственный женский педагогический университет, Алматы
ОСОБЕННОСТИ РАЗВИТИЯ МЫШЛЕНИЯ УЧИТЕЛЯ ИНФОРМАТИКИ В ВЫСШЕЙ ШКОЛЕ
Аннотация: в данной статье рассматриваются все направления подготовки педагогических кадров в высшей школе, однако, надо особенно отметить подготовку будущих учителей информатики. В результате динамичного развития интенсивных наук и учебного предмета в школе, а также в зависимости от свойств своего междисциплинарной информатики, включает в себя богатый материал по развитию мышления обучающихся. С другой стороны, увеличивает степень мышления обучающихся, получающих информации, разум учителя информатики может осуществляться только при наличии на достаточном уровне развития.
В статье рассматриваются их программное обеспечение в высшей школе является развитие мышления учителей информатики в процессе обучения основам результативности.
Ключевые слова: модернизация, мультимедийные программы, педагоги, методисты, рефлексивной.
Казакстандык бш м д1 модернизациялаудыц заманауи кезещне койылатын талаптардыц б1р1 бш м беру сапасын оныц !ргелшш мен тулганыц, когам мен мемлекеттщ келешектеп кажеттшк- терш сактап калу барысында камтамасыз ету болып табылады. Жалпыга б ш м беретш мектепте окытуды модернизациялау, б ш м берудщ окушылардыц тек белгш б1р б ш м корын мецгерш кана коймай, сонымен катар олардыц тулгалык касиеттер1 мен кабшеттшктерш дамытуга багытталуын кездейдь Бершген тапсырманы юке асыру, терец ойлана бшетш, дербес жэне белсенд1 мугатмнщ колынан келед^ олай болса, каз1рп танда жогаргы кэаби б ш м д1 болашак мугал1мдердщ ойлау кабшетш жетшд1руге багыттау кажеттшп туындайды.
Казакстан Республикасындагы бш м акпараттандыру жYЙесiн ары карай дамыту процесш окып YЙренудiц акпараттык ресурсы болып табылатын окытуга арналган прграммалык куралдарды дайындамай жYзеге асыру мYмкiн емес. Олардыц акпараттык кызметтершщ де аукымы кец,
---163---
Известия Национальной академии наук Республики Казахстан
мысалы, бакылайтын жэне тест жYргiзетiн программалар, компьютерлiк ойындар, акпараттык жYЙелер, окыту орталыгы электрондык окулыктар жэне мультимедиялык программалар.
Бiлiм жYЙесi ел eмiрiндегi стратегиялык мацызды сала болып табылатындыгы белгiлi. Ал, оку процесiндегi есю эдiстердiц озык заман талабына жауап бере алмайтындыгы eз-eзiне тYсiнiктi.
БYгiнгi уакыт талабына сэйкес бiлiм берудi одан эрi жетiлдiру оку тэрбие процесiне озык тэжiри- бенi, гылыми жетiстiктердi енгiзудi талап етедi. Белгш педагог Ш.А.Амонашвили: «Окушылардыц бiлiмiн арттыру, пэнге кызыктыру Yшiн окытуда, жалпы алганда ец бiрiншi окушылардыц неге кызыгатынын аныктап алып,содан соц содан бастау керек», - дейдi. Информатика пэнш окыту барысында окулыктагы материалды кургак баяндаудан гeрi кызыкты, бейнелi тYPде тYсiндiруге окушылардыц ойлауына багытталганы дурыс деп ойлаймын.
Компьютердi косымша окыту жабдыгы ретiнде пайдалану б ш м беру саласында жаца бiр эдютемелш жYЙе калыптастырып келедi. Бул багыттагы алгашкы кадам Президентiмiздiц орта бш м жуйесш акпараттандыру багдарламасын жYзеге асырып, барлык мектептердi кемдегенде бiр компьютерлж сыныппен камтамасыз етуiмен 2002 жылы iске асырылган Казакстан Республикасы улттык акпараттык инфракурылымын калыптастыру мен дамыту мемлекеттiк багдарламасында компьютерлiк технологияларды б ш м саласында кец колдану юш дамытуга кеп кeцiл бeлiп отыр.
Е н д т багыт-сол компьютерлiк техниканы туракты жумыс ютейтш кYЙде устап, бiлiм саласындагы жаца технологияларды пайдаланып, кез келген пэн мугатмдерш электрондык оку куралдарын даярлау, колдану iсiне жумылдыру жалгасуы тиiс [1].
Сонымен коса, жогаргы мектепте болашак муFалiмнiц ойлау кабшетш жетiлдiруге аз кeцiл бeлiнетiнiн атап еткен жен. Ка^р^ уакытта б ш м беру YPДiсiнде ойлау кабiлетiн арттыру кездей- сок сипатка ие жэне тек педагогтан Fана емес, сондай-ак бiлiм алушыныц eзiне де тэуелдь
ЖоFарыда аталFандар, жоFарFы мектепте педагогикалык кадрларды даярлаудыц барлык баFыт- тарына катысты болып келедi, алайда болашак информатика пэншщ муFалiмдерiн даярлауFа ерекше токтаетан жен. Fылым мен мектептеп оку пэнiнiц каркынды, эрi динамикалык тYPде дамуыныц нэтижесiнде, сондай-ак езшщ пэнаралык касиетiне байланысты информатика, бш м алушылардыц ойлау кабiлетiн дамытуFа арнаетан бай материалдарды камтиды. Баска жаFынан алып караFанда, бiлiм алушылардыц ойлау кабшетш арттыруда информатиканыц алатын дэрежеа, информатика муFалiмiнiц акыл-санасыныц дамуы жеткш кп децгейде болуы барысында Fана жузеге асырыла алады.
Адамныц сапалы ойлау кабшетш дамыту мYмкiндiктерiне катысты эр тYрлi кезкарастар бар.
Бiркатар Fалымдар сапалы ойлау кабiлетiн, жетiлдiрiлуi мYмкiн емес туыла берiлетiн касиет деп сипаттаса (Д.Б.Занков жэне т.б.), ендi бiрлеулер мэселеге позитивтi кезкарас танытты - сапалы ойлау касиетiн дурыс уйымдастырылFан бiлiм беру YPДiсi барысында жетiлдiруге болады. Казiргi мектептегi дамыта окыту баFдарламасы танымдык кабiлеттердi дамытуFа мYмкiндiк бередi.
Баланыц танымдык кабшеттерш дамыту жолдары мен эдiс-тэсiлдерiн жYЙелi тYPде зерттеген Fалымдар Д.Б.Занков, Б.TурFынбаева, К.Бозжанова, Е.И.Рогов, М.Р.Битянова т.б. жаца баFдарлама кабiлет табиFатына CYЙене отырып оны дамыту жолдарын керсеткен.
Сапалы ойлауды, соныц iшiнде оныц шыгеармашылык аспектiлерiн зерттеу, психология- педагогикалык эдебиетте накты карастырылFан:
- Сапалы ойлаудыц негiзгi параметрлерiн, оныц тYсiнiктемелi-терминологиялык аппаратын сипаттауFа баFытталFан ецбектер (М.И.Махмутов, Б.TурFынбаева, К.Бозжанова жэне т.б.);
- TулFаны шыFармашылык кызметтiц субъектiсi жэне шы^армашылык дара тулFа ретiнде зерттеумен байланысты ецбектер (Ш.Т.Таубаева, М.И.Махмутов, Ю.К. Бабанский жэне т.б.).
- Оку барысында баланыц танымдык кабшетш дамыту жолдарын зерттеген И.Г.Песталоцци, К.Д.Ушинский, Д.Б.Занков, М.И.Махмутов, Б.TурFынбаева, К.Бозжанова т.б. Fалымдар осы проблеманы жан-жакты зерттеген. Б.М.Теплов кабшет табиFаты жэне оны калыптастыру жолдарын аныктаFан [2].
Мектепте бiлiм беру сапасын арттырумен байланысты мэселелердiц шешiмiн табудаFы жэне бiлiм алушылардыц ойлау кабшетш дамытудаFы жоFарFы педагогикалык мектептердщ алыцFы катарлы рeлiне кептеген Fалымдар ерекше токталады (Ж.Караев,В.В.Давыдов, М.Жанпейiсова жэне т.б.). Сонымен катар, казiргi уакытта мецгерген бiлiмдердi iс жYзiнде колдану бойынша кыз- мет эдiстерiн калыптастыруFа ыкпал ететiн пэндi окыту эдiстерi мен оны мецгерудiц жаца жолда
рын iздеу мэселесi eзектi болып отыр. С о^ ы жылдарда жYргiзiлген психикалогия-педагогикалык зерттеулердi талдау жумыстары, бiлiм берудеп жYЙенi курайтын фактор ретiнде, кец маFынада тYсiнiлетiн бiлiм алушылардыц кызмет болуы тиiс екенiн кeрсетедi (К. Жарыкбаев, С. Калиев
--- 164---
ISSN 1991-346X Серия физико-математическая. № 3. 2017
жэне т.б.). Кызмет барысында б ш м алушылар оныц рационалды тэсшдерш жэне OFан кажетп бiлiмдердi игеред^ олардыц бойында калыптаскан кызметтер олардыц кабшеттелштерше, сондай- ак ойлау тэсшдерше айналады (К. Жарыкбаев) [3].
Информатика пэн облысыныц пэндерiн мецгеру барысындаFы мацызды кызмет тYрi, есептердi шы^ару болып табылады. Есептердi шыFару аркылы бш мдерд^ бiлiктiлiктердi жэне кабшеттшк- тердi мецгеру iске асырылады. Зерттеу жумыстарында есептер негiзгi окыту куралы ретшде карас- тырылатын окыту эдiстемесi туралы айталады. Бiлiм беру YPДiсiнде оку тапсырмаларын пайдалану сурактары И.Я. Лернер, М.Н.Скаткин жэне т.б. психологтардыц ецбектерiнде карастырылFан [4].
Психология-педагогикалык жэне эдiстемелiк эдебиеттерге жYргiзiлген талдау, студенттердiц шыFармашылык белсендш гш дамыту сурактарына, ЖОО мэселелiк окытуFа, бiлiм берудегi тап- сырмалардыц релше жэне тулFаныц дамуына арналFан зерттеулер саныныц кeптiгiне карамастан, болашак информатика муFалiмдерiнiц, оларды ЖОО-да окыту YPДiсiнде сапалы тYPде ойлау кабiлетiн жетiлдiру мэселесi толык шешiмiн тапкан жок жэне накты зерттеулердi кажет етедь
Осылайша, бiр жаFынан, кептеген зерттеулерде психологтар, педагогтар, эдiскерлер болашак муFалiмдердiц, соныц iшiнде информатика пэнi муFалiмiнiц нэтижелi ойлау кабiлетiн жетiлдiру ка
жет екенше ерекше токталады, екiншi жаFынан педагогикалык ЖОО-ныц информатика-студент- тершц информатика саласындагы пэндердi зерттеу урд^нде оны дамытуFа баFытталFан тэсiлдер мен эдютер бойынша зерттеу жумыстары жоктыц касы. Сол аркылы, жоFарFы мектепте бш м беру сапа- сын арттырудыц непзп аспектшершщ бiрi ретiнде болашак информатика муFалiмдерiнiц ойлау ка- бшеттшктерш дамыту кажеттiлiгiмен байланысты болып келетш зерттеу eзектiлiгi аныкталады [5].
Мэселе, мектептер мен заманауи коFамныц информатика пэншщ нэтижелi тYрде ойлау кабше- тiне ие муFалiмдерiне деген кажеттшп арасындаFы карама-кайшылыкты шешуге, сондай-ак бола
шак информатика муFалiмiн окыту эдютемесшщ жеткiлiктi дэрежеде эзiрленбегенiне байланысты болып келед1
Болашак информатика муFалiмiне сапалы б ш м беруге жэне оныц бойында нэтижелi ойлау кабшеттшгш калыптастыруFа баFытталFан берiлген тэсiл шецберiнде баFдарламалык камтама негiздерiне окыту эдiстемесiн эзiрлеу жэне непздеу.
Зерттеу негiзiнде, болашак информатика пэш муFалiмiнiц ойлау кабiлетiнiц децгешн жоFа- рылату, жэне информатиканы окыту сапасы тeмендегiлер орындалFан жаFдайда камтамасыз ет>
ледi деген гипотеза бар:
• мэселелш-тапсырмалы дэрiстер аркылы жэне студенттердщ нэтижелi ойлау децгейiн ескере отырып дифференциалдануын кeздейтiн жобалар эдюш пайдалану аркылы жYзеге асырылатын, диалогтыкпен жэне рефлективтiкпен сипатталатын м у а т м мен студент арасындаFы езара эрекеттестiктi уйымдастыру;
• оку YPДiсiнде студенттердiц нэтижелi ойлау кабiлетiн дамытуFа баFытталFан информатика бойынша тапсырмалар жYЙесiн пайдалану.
Нэтижелi ойлау кабiлетiн жетiлдiру мэселелерi бойынша зерттеулердi талдау негiзiнде, нэти- желi ойлаудыц жеке сапаларын дамытуFа кeбiрек ыкпал ететiн информатика бойынша тапсыр
малар т и т н аныктау, нэтижелi ойлаудыц жеке сапаларын дамытуFа баFытталFан информатика бойынша тапсырмалар жYЙесiн куру шарттарын курастыру керек.
Нэтижелi ойлау кабшетш максатка баFытталFан тYрде жетiлдiру барысында ЭЕМ баFдарла-ма- лык камтамасын функционалдык турFыда толыктыру жэне оныц таFайындалуын эзiрлейтiн дэрiс сабактар мен пэннщ зертханалык практикумын eткiзудiц эдiстемелiк ерекшелштерш аныктау кажет [6].
Берiлген тэсш шецберiнде болашак информатика муFалiмiнiц нэтижелi ойлау кабiлетiн жетiлдiруге жэне информатиканы окыту сапасын арттыруFа баFытталFан болашак информатика муFалiмiн баFдарламалык камтама непздерше окыту моделiнiц болуы.
Болашак информатика муFалiмiнiц нэтижелi ойлау кабiлетiн жетiлдiруге арнап эзiрленген баFдарламалык камтама непздерше окыту эдютемесшщ тш мдш гш тэжiрибе жYзiнде тексеру керек.
АлFа койылFан тапсырмаларды орындау Yшiн келесiдей зерттеу эдiстерi колданылды: теория
лык талдау жэне философиялык жалпылау, зерттеу мэселесi бойынша психологиялык, педагогика
лык жэне эдiстемелiк эдебиеттер; сараптау, тестiлеу, оку YPДiсiн бакылау, педагогикалык тэжь рибе, тэжiрибе нэтижелерш талдау жэне оларды статистикалык ецдеу [7].
Болашак информатика муFалiмiнiц нэтижелi ойлау кабiлетiн жетiлдiруге баFытталFан инфор
матика бойынша тапсырмалар жYЙесiн курастырудыц ец алFаш рет теориялык непздем ес жа- --- 165---
Известия Национальной академии наук Республики Казахстан
салды, осы ретте тапсырмалар топологиясы мен нэтижелi ойлау сапасыныц дамуына осы тапсыр- малардыц ыкпалы ескеруiмiз керек. АлдыцFы катарлы аспектiлерi ретанде диалог уйымдастыру жэне мэселелi-тапсырмалы дэрю шецберiнде, практикалык сабактарда жэне практикаFа-баFыт- талFан жобаларда рефлексивтiк устанымды культивирлеу колданылатын нэтижелi ойлау кабiлетiн жетiлдiруге баFытталFан болашак информатика муFалiмдерiне баFдарламалык камтама негiздерiн окытудыц эдiстемелiк жумыстарын да колдануды YЙрену керек.
ЭДЕБИЕТ
[1] Айтмамбетова Б.Р., Керимов Л.К. Окыту эдгстерг Алматы, 2012.
[2] Абрамова Г.С. Практическая психология. М., 2011.
[3] Венгер А. Л. Схема индивидуального обследования детей школьного возраста. М., 2012.
[4] Крутецкий А.В. Жас жэне педагогикалык; психология. Алматы, 2009.
[5] Анисимов, О. С. Рефлексивная самоорганизация как предпосылка становления личности // Развитие творческих способностей личности в ходе инновационного преобразования практики: Материалы науч.-практ. конф. / Отв. редактор К. А. Нефедова - Омск, 2012. С. 9-13.
[6] Архангельский, С. И. Учебный процесс в высшей школе, его закономерные основы и методы / С. И.
Архангельский. - М.: Высшая школа, 2009.-368 с.
[7] Бабанский, Ю.К. Оптимизация учебно-воспитательного процесса (методические основы) / Ю. К. Бабанский. - М.: Просвещение, 2012. - 192 с.
REFERENCES
[1] Aytmambetova BR, Kerimov LK Methods of teaching and learning. Almaty, 2012.
[2] Abramova GS Practical Psychology. M., 2011.
[3] Wenger AL Individwalnogo scheme obsledovaniya children §kolnogo age. M., 2012.
[4] A. Krwteckiy And educational psychology. Almaty, 2009.
5] Anisimov, O. S. Refleksivnaya how samoorganizaciya predposilka stanovleniya lifnosti // Development tvorfeskix sposobnostey lifnosti xode innovacionnogo preobrazovaniya Practices: Material nawf. practical. conference. / Rep. Editor K. A.
Nefedova - Omsk, 2012. S. 9-13.
[6] Archangel, S. I. Training process in the Higher School, it zakonomernie bases and methods / S. I. Archangel. - M .:
Vis^aya School, 2009. 368 p.
[7] Babanskiy, YK Optimization titled vospitatelnogo processes (metodifeskie bases) / Y. K. Babanskiy. - M .:
Prosve^fenie, 2012. - 192 p.
К.Е. Т ^ а н б а й , С.У.Калдыбекова
Казак мемлекетпк кыздар педагогикалык университет^ Алматы ЖОГАРГЫ МЕКТЕПТЕ ИНФОРМАТИКА ПЭН М¥ГАЛ1МНЩ
ОЙЛАУ КАБШ ЕТШ ЖЕТ1ЛД1РУ ЕРЕКШЕЛ1КТЕР1
Аннотация: Бул макалада жоFарFы мектепте педагогикалык кадрларды даярлаудыц барлык багыттарына катысты болып келед1, алайда болашак информатика пэншщ муал1мдерш даярлауFа ерекше токталFан жен. Fылым мен мектептеп оку пэншщ каркынды, эр1 динамикалык т^рде дамуыныц нэтижесшде, сондай-ак езшщ пэнаралык касиетше байланысты информатика, бш м алушылардыц ойлау кабшетш дамытуFа арналган бай материалдарды камтиды. Баска жагынан алып караFанда, бш м алушылардыц ойлау кабшетш арттыруда информатиканыц алатын дэрежеа, информатика муал1мшщ акыл- санасыныц дамуы жеткш кл децгейде болуы барысында Fана жYзеге ас^1рыла алады.
Макалада жоFары мектепте информатика пэншщ муFалiмдерiн багдарламалык камтама непздерше окыту барысында олардыц нэтижел1 т^рде ойлау каб1летт1л1ктер1н дамыту болып табылады.
Кш ттж сездер: модернизациялау, мультимедиялык программалар, педагогтар, эд1скерлер, рефлексивт1к.
Сведения об авторах:
TурFанбай Куралай Епнбайкызы - кандидат технических наук, Казахский государственный женский педагогический университет, kuralai [email protected]
166
