N E W S
OF TH E N A T IO N A L A C A D E M Y OF SCIEN C ES OF TH E R EPU B LIC OF K A Z A K H ST A N S E R IE S O F A G R IC U L T U R A L S C IE N C E S
ISSN 2224-526Х
V olum e 3, N um ber 39 (2017), 52 - 56
A. B. A m an g e ld y , U. Ye. S a k u n o v a , U. K . A h a n o v , R . A. A y tk u lo v a , D. E . K u d a so v a M. Auezov South-Kazakhstan state university, Shymkent, Kazakhstan.
E-mail: [email protected]
ACTIVITY OF SEXUAL REFLEXES OF RAMS AND QUALITY OF THEIR SPERM DEPENDING
ON A MODE OF SEXUAL LOADING
A bstract. In the given article results of research work by definition of activity of sexual reflexes, level of sperm cells production of Ordabasy breed rams, quality of their sperm and its stability to deep freezing depending on a mode of sexual loading of rams are considered.
The mode of using sheep depending on the seasons affects their sexual activity, phenotypic and genotypic factors.
One of the most important factors affecting the biological value of sperm is the mode of their use. Therefore, in order to determine the optimal mode of using sheep, an experiment was carried out on 9 sheep that were divided into 3 groups each with 3 sheep: 12 ejaculates was received per week from 1 group of sheep; II group of sheep 9 ejacu
late; III group of sheep 6 ejaculate.
The conducted tests for observing acrosomes showed that during the regime of obtaining 6 times of seeds per week, the percentage of damaged spermatozoa of acrosomes in the samples of semen of sheep of III groups that were used was 13.5, and in the mode of using 9-12 ejaculates of damaged spermatozoa of acrosomes in samples of sperm of sheep I-II groups produced 18.3 and 20.2, respectively.
The results of the study showed that among the tested continuous and prolonged use modes of sheep per week, the optimal regime is to obtain 6 ejaculates, this is normal sexual activity of sheep, provides a good accumulation of the necessary high-quality sperm.
Keywords: the sexual reflex, ejaculate, sperm vitality, concentration, motility, acrosome, freezing, sustaina
bility.
ЭОЖ 619: 618
А. Б . А м а н ге л д ц У . Е. С а к у н о в а , Y. ^ . А х а н о в , Р. Э. А й т к у л о в а , Д . Е. К у д а с о в а М. Эуезов атындагы Оцтуспк Казакстан мемлекетпк университет^ Шымкент, Казакстан
ЦОШЦАРЛАРДЫЦ ЖЫНЫСТЬЩ БЕЛСЕНД1Л1Г1 МЕН ШЭУЕТТЕР1НЩ САПАСЫНЬЩ ЖЫНЫСТЬЩ
Ж¥МЫС РЕЖИМ1НЕ ТЭУЕЛД1Л1Г1
А ннотация. Макалада казактыц кылшык жYндi куйрыкты ордабасы кой тукымыныц аталык асыл тукымды кошкарларыныц жыныстык белсендш п мен шэуеттершщ сапасыныц жыныстык ж^мыс режимше тэуелдш гш аныктау максатында жYргiзген гылыми-зерттеу ж^мысыныц нэтижелерi карастырылган.
Кошкарларды жыл мезгш не байланысты пайдалану режимi олардыц жыныстык белсендшпне, фено- типпк жэне генотиппк факторларга байланысты болады.
Кошкар шэуетшщ биологиялык кундылыгына эсер ететш аса мацызды факторлардыц бiрi - оларды пайдалану режимi болып табылады. Сондыктан, кошкарларды пайдаланудыц оптималды режимiн аныктау Ymrn эркайсысы 3 кошкардан т^ратын 3 топка белiнген тогыз кошкарга тэжiрибе жYргiзiлдi: I топтыц
ISSN 2224-526Х Серия аграрных наук. № 3. 2017 кошкарларынан аптасына 12 эякулаттан; II топтыц кошкарларынан - 9 эякуляттан; III топтыц кошкарла- рынан - 6 эякуляттан алынды.
Акросомалардыц сакталуына жYргiзiген талдаулар аптасына 6 рет ^рык алу реж имвде пайдаланылган III топ кошкарларыныц шэует Yлгiлерiнде акросомалары закымданган ^рыктардыц пайызы бар жогы тек - 13,5; ал аптасына 9-12 эякулаттан алынган ж^мыс режимiмен пайдаланылган I-II топ кошкарларыныц шэует Yлгiлерiнде акросомалары закымданган ^рыктардыц пайызы сэйкесiнше - 18,3 жэне 20,2 к¥рады.
Зерттеу нэтижелерi керсеткендей, кошкарларды узак уакыт, Yздiксiз пайдалануда сыналган режим- дердiц ш ш де аптасына 6 эякулят алу режимi оптималды болуы мумшн, ол кошкарлардыц калыпты жыныс- тык белсендiлiгi сапасы жогары шэуеттердiц кажетл корыныц жинакталуын жаксы камтамасыз етедi.
ТYЙiн сездер: жыныстык рефлекс, эякулят, шэует, eмiршендiгi, концентрациясы, козгалгыштыгы, акро- сома, мрдатып-катыру, тeзiмдiлiгi.
К1р1спе. Т ^кы м алуга лайы ктап арнайы калды ры латы н аталы к кош карлары ны ц н е п з п к¥ВДы- лы к к ер сетю ш тер ш щ б1р1 ретш де оларды ц ^ры к сапасы м ен оны ц ке л е м ш ай туга болады. 0 й т к е ш н е п з п е ш м д ш к керсетк1штер1 ж аксы болы п, эли та класы н а ж аткы зы лган аталы к кош карлары ны ц
^ р ы к ж асуш алары ел1 немесе б е л с е н д ш п тем ен болса, ондай м алдан т^кы м алу мYмкiндiгi ж огалады . С онды ктан т^кы м д ы к кош карларды ц н е п з п е ш м д ш к керсетю ш тер1мен б1рге оларды ц
¥ры к сапасы н багалауга зор м эн берш едь
С оны м ен катар, ж ы л м е з г ш мен пайдалану р еж и м ш щ елд щ б е л г ш б1р ауданы ндагы эртYрлi т^кы м ды кош карларды ц ж ы н ы сты к б е л с е н ш г ш е ж эне ш эуеттер ш щ сапалы к керсетю ш терш е эсер ету1мен байланы сты кептеген сауалдар эл1 де толы гы м ен зерттелмеген.
К ош карларды ж ы л м е зг ш н е байланы сты пайдалану реж им! оларды ц ж ы н ы сты к белсенд>
л ш н е , ф енотиптш ж эне генотиптш ф акторларга байланы сты болады.
К ош кар ш эуетш щ биологиялы к к¥ВДылыгына эсер ететш аса м ацы зды ф акторларды ц б1р1 - оларды пайдалану режим1 болы п табы лады . С онды ктан, кош карларды пайдалануды ц оптим алды реж и м ш аны ктау Yшiн эркайсы сы 3 кош кардан т^раты н 3 топ ка б елш ген тогы з кош карга тэж1рибе жYргiзiлдi: I топты ц кош карлары нан аптасы н а 12 эякулаттан; II топты ц кош карлары нан - 9 эяку ляттан; III топты ц кош карлары нан - 6 эякуляттан алынды. С оны м ен катар ж ы н ы сты к б е л с е н д ш к пен ш эуеттердщ н е п з п касиеттерi зерттелдi (1-кесте).
1-кесте - Пайдалану режимiнiн жыныстык рефлекстердщ белсендЫгше жэне кошкар шэуетшщ сапасына эсср!
Топ- тар
Жыныстык рефлекстщ уакыты,
мин.
Жацадан алынган шэует М^здатылып-ертлген шэует
эякулят мелшер^
мл
^рыктардыщ козгал- гыштыгы,
балл
^рыктардыщ концент- рациясы, млрд/мл
^рыктардыц козгалгыш-
тыгы, балл
38 °С-тагы eмiр- шендiгi,
сагат
акросо- малардыц сакталуы,
%
м^здатып- катыруга тeзiмдiлiгi,
% I топ 1,33±0,14 0,81±0,05 7,83±0,13 3,06±0,31 4,1±0,03 11,2±0,32 81,7±0,51 71,3±0,61 II топ 1,49±0,18 0,94±0,07 7,63±0,15 3,23±0,39 3,9±0,02 10,5±0,36 79,8±0,52 72,2±0,63 III топ 0,58±0,16 1,32±0,06 7,72±0,18 3,37±0,51 4,4±0,03 12,3±0,33 86,5±0,47 73,9±0,71
З е р т т е у э д к тер 1 м ен м а т е р и а л д а р ы . Зерттеу зерзаты ретiнде О щ у с т ж К азакстан облы сы , О рдабасы ауданы , И тарка елдi мекенiнде орналаскан асы л т^кы м ды «С ералы » ш аруаш ы лы гы нда eсiрiлетiн кы лш ы к жYндi к¥йры кты ордабасы кой т^кы м ы н ы ц асы л т^кы м ды кош карлары мен оларды ц ш эуеттерi алынды.
Ж ы ны сты к реф лекс белсендiлiгiнiц кeрсеткiш i (1-кесте) аптасы н а 6 эякулят ж ы н ы сты к ж ^м ы с реж им iнде пайдаланы лган III топ кош карлары нда ж огары рак болганды гы аны кталды . С оны мен осы III топты ц кош карлары ны ц ж ы н ы сты к реф лекс уакы ты аптасы н а 12 эякулаттан алы ган I топ кош карларм ен салы сты рганда 0,75 мин. кем, ал ап тасы н а 9 эякулаттан алы ган II топ ты ц кош кар
лары ны ц ж ы н ы сты к реф лекс уакы ты м ен салы сты рганда - 0,91 мин. кем болды (статистикалы к аны к ай ы рм аш ы лы кта (P<0,001)).
З е р т т е у н э т и ж е л е р ь К ош карларды ж ы л бойы п ай дал ан ган д а ^ р ы к алу ж и ш г ш щ ап тасы н а 6-дан 12 д еш н артуы ш эуеттердщ сапалы к керсетю ш ш ж аксартпады . А п тасы н а 6 р ет ^р ы к алу
53
реж им iнде п айдаланы лган III топ кош карлары ны ц эякуляттары ны ц м елш ерi аптасы н а 12 эяку- латтан алы нган ж ^м ы с реж им iм ен п айдаланы лган I топ кош карларм ен салы сты рган да - 0,51 мл, эякуляттагы ^ры ктарды ц ж алпы саны - 1,97 млрд., ал ап тасы н а 9 эякулаттан алы нган ж ^м ы с реж и- м iм ен п айдаланы лган II топ кош карларм ен салы сты рганда - сэйкесш ш е 0,38 мл ж эне 1,41 млрд.
ж огары болды (статистикалы к аны к ай ы рм аш ы лы кта (P<0,01)).
М у зд а т ы л ы п -е р т л г е н ш эуеттердiц сапа керсеткiш терi барлы к реж им де едэуiр ж арам ды децгейде болды. Бiрак ап тасы н а 6 р ет ^р ы к алу реж им iнде п айдаланы лган III топ кош карлары ны ц ш эует Yлгiлерiнiц сапасы ж огары болды. А п тасы н а 6 эякулаттан алы нган ж ^м ы с реж им iм ен пайдаланы лган III топ кош карлары ны ц м у зд а т ы л ы п -е р т л г е н ш эует Yлгiлерiнiц козгалгы ш ты гы аптасы н а 12 эякулаттан алы нган ж ^м ы с реж им iм ен п айдаланы лган I топ кош карлары ны ц ш эует Yлгiлерiне караган да - 0,3 баллга немесе 7,0% ж эне аптасы н а 9 эякулаттан алы нган ж ^м ы с реж и- м iм ен п айдаланы лган II топ кош карлары ны ц ш эует Yлгiлерiне караганда - 0,5 баллга немесе 12,8%
ж огары болды (статистикалы к аны к ай ы рм аш ы лы кта (P<0,001)).
Е р т л г е н ^ры ктарды ц ем iрш ец дiк керсеткiш терi бойы нш а д а аптасы н а 6 рет ^р ы к алу реж и- м ш де п айдаланы лган III топ кош карлары ны ц ш эует Yлгiлерiнiц сапасы басы м болды , б аска ре- ж им дерм ен салы сты рганда оны ц арты кш ы лы гы - 1,1 ж эне 1,8 сагатты к¥рады (P<0,01).
А кросом аларды ц сакталуы на жYргiзiген талдаулар аптасы н а 6 рет ^р ы к алу реж им ш де пайдаланы лган III топ кош карлары ны ц ш эует Yлгiлерiнде акросом алары закы м данган ^ры ктарды ц пайы зы бар ж огы тек - 13,5, ал аптасы н а 9-12 эякулаттан алы нган ж ^м ы с реж им iм ен пай дала
ны лган I-II топ кош карлары ны ц ш эует Yлгiлерiнде акросом алары закы м данган ^ры ктарды ц пайы зы сэйкесш ш е - 18,3 ж эне 20,2 к¥рады.
Ш эуеттщ м ^зд атуга тезiм дiлiгiн iц ш эует алу реж им дерш е тiкелей тэуелдi екенi аны кталды . Ц о р ы т ы н д ы . Зерттеу нэтиж елерi керсеткендей, кош карларды узак уакы т, Yздiксiз пайда- лан уда сы налган реж им дердiц iш iнде аптасы н а 6 эякулят алу реж им i оптим алды болуы мYмкiн, ол кош карларды ц калы пты ж ы ны сты к белсендiлiгi сапасы ж огары ш эуеттердiц к а ж е т п коры ны ц ж инакталуы н ж аксы кам там асы з етедт
ЭДЕБИЕТ
[1] Даулетбекова А.Т., Ескара М.А., Аубакиров Х.А. Казактыц кылшык жунд1 кой тукымы кошкарларыныц жы
ныстык; белсендшж ерекшелжтер1 // Жаршы. - Алматы: Бастау, 2010. - № 6. - Б. 20.
[2] Лаханова К.М., Буралхиева А., Даулетбекова А. Жасына байланысты кошкарлардыц жыныстык белсендшк ерекшелжтер1 // Ьдешстер, нэтижелер. - Алматы: Каз¥АУ, 2010. - № 3. - Б. 50-52.
[3] Нургазы КШ., Ахметова Б.С. Эр TYрлi жастагы кылшык жунд1 к^рыщты койлардыц ^рык сапасы мен
^рыктандыру кабшеттер1 // «Аграрная наука - селтскохозяйственному производству Казахстана, Сибири и Монголии»
труды XII-й Международной научно-практической конференции. - Алматы, 2009. - Б. 206-208.
[4] Айбазов А.-М.М. Теоретические основы, разработка и совершенствование биотехнологических методов воспроизводства овец: Автореф. дис. ... доктора с. -х. наук / А.-М.М. Айбазов. - Ставрополь: СНИИЖК, 2003. - 50 с.
[5] Айбазов М.М. Биотехнология воспроизводства овец и коз / М.М. Айбазов, В.В. Абонеев, М.И. Селионова. - Ставрополь, 2004. - 330 с.
[6] Подготовка баранов и технология криоконсервации спермы (методические рекомендации) / H.A. Желтобрюх, В.К. Ивахненко, М.М. Айбазов // ВНИИОК. - Ставрополь, 1990. - 15 с.
[7] Наук В.А. Структура и функция спермиев сельскохозяйственных животных при криоконсервации / В.А. Наук. - Кишинев: Штиинца, 1991. - 199 с.
[8] Методические рекомендации по новой технологии долгосрочного хранения семени баранов и искусственного осеменения овец / В.К. Милованов, И.И. Соколовская, В.Ф. Герман. - Дубровицы, 1990. - 21 с.
[9] Мануйлов И.М. Пути совершенствования биотехнологии размножения овец: Автореф. дис. ... докт. вет. наук / И.М. Мануйлов. - Ставрополь, 1998. - 43 с.
[10] Корниенко-Жиляева Л.В. Влияние сукцината натрия на криоустойчивость спермы баранов / Л.В. Корниенко- Жиляева // Зоотехния. 2007. - № 4. - С. 27-29.
[11] Деряженцев В.И. Совершенствование выборки овец в охоте и способа их осеменения / В.И. Деряженцев, Л.В. Корниенко-Жиляева // Ветеринария и кормление. - 2006. - № 5. - С. 28-29.
[12] Ерохин A.C. Криозащитное влияние на сперму баранов различных поли-этиленгликолей / A.C. Ерохин // Овцы, козы, шерстное дело. - 2003. - № 1. - С. 9-11.
[13] Малмаков Н.И. Повышение эффективности искусственного осеменения овец замороженным семенем / Н.И. Малмаков, К.У. Медеубеков, К.К. Асильбекова, Д. Л. Томас, Р.Г. Готфредсон // Овцы, козы, шерстное дело. - 2001.
- №3. - С. 23-28.
[14] Желтобрюх H.A. Повышение эффективности использования ценных баранов в весенне-летние месяцы / H.A. Желтобрюх, В.К. Ивахненко, А.-М.М. Айбазов // Овцеводство. - 1990. - № 1. - С. 17-18.
ISSN 2224-526Х Серия аграрных наук. № 3. 2017 [15] Желтобрюх H.A. Рациональное использование высокоценных баранов / H.A. Желтобрюх, В. Я. Никитин //
Воспроизводство овец. - Ставрополь, 2000. - 160 с.
[16] Жильцов Н.З. Новое в биологии воспроизведения сельскохозяйственных животных / Н.З. Жильцов // Зоотех
ния. - 1999. - №11. - С. 31.
[17] Кундышев П.П. Режимы сексуальной эксплуатации баранов / П.П. Кундышев // Мат. межд. науч.-практич.
конф. ВИЖа 7-10 сентября 2004 г. / Прошлое, настоящее и будущее зоотехнической науки. - Дубровицы, 2004. - Вып. 62. - Т. 3. - С. 83-84.
[18] Кундышев П.П. Интенсивность использования баранов при замораживании их семени и естественной случке / П.П. Кундышев // Овцы, козы, шерстное дело. - 2004. - № 2. - С. 21-25.
[19] Зарытовский B.C. Этология овец / B.C. Зарытовский, М.И. Емельянов. - М.: Агропромиздат, 1990. - 141 с.
[20] Касымов К.Т. Биотехнологические методы размножения ценного генофонда овец в Казахстане / К.Т. Касымов // Аграная наука. - 2002. - № 2. - С. 1920.
REFERENCES
[1] Dauletbekova A.T., Eskara M.A., Aubakirov H.A. Kazaк;tyц к у ^ у к zhyndi ^oj tpym y к;oshк;arlarynyц zhynysty^
belsendilik erekshelikteri // Zharshy. Almaty: Bastau, 2010. N 6. P. 20.
[2] Lahanova K.M., Buralhieva A. Dauletbekova A. Zhasyna bajlanysty к;oshкarlardyц zhynysty^ belsendilik erekshelikteri // Izdenister, rntizheler. Almaty: KazYAU, 2010. N 3. P. 50-52.
[3] Nurgazy K.Sh., Ahmetova B.S. Ar tyrli zhastary ^ylshy^ zhyndi кщгук;1у кэдкМуц ^ry^ sapasy men yry^tandyru
^abiletteri // «Agrarnaja nauka - seltskohozjajstvennomu proizvodstvu Kazahstana, Sibiri i Mongolii» trudy HII-j Mezhdunarodnoj nauchno-prakticheskoj konferencii. Almaty, 2009. P. 206-208.
[4] Ajbazov A.-M.M. Teoreticheskie osnovy, razrabotka i sovershenstvovanie biotehnologicheskih metodov vosproizvodstva ovec: Avtoref. dis. ... doktora s.-h. nauk / A.-M.M. Ajbazov. Stavropol': SNIIZhK, 2003. 50 p.
[5] Ajbazov M.M. Biotehnologija vosproizvodstva ovec i koz / M.M. Ajbazov, V.V. Aboneev, M.I. Selionova. Stavropol', 2004. 330 p.
[6] Podgotovka baranov i tehnologija kriokonservacii spermy (metodicheskie rekomendacii) / H.A. Zheltobrjuh, V.K. Ivahnenko, M.M. Ajbazov // VNIIOK. Stavropol', 1990. 15 p.
[7] Nauk V.A. Struktura i funkcija spermiev sel'skohozjajstvennyh zhivotnyh pri kriokonservacii / V.A. Nauk. Kishinev:
Shtiinca, 1991. 199 p.
[8] Metodicheskie rekomendacii po novoj tehnologii dolgosrochnogo hranenija semeni baranov i iskusstvennogo osemenenija ovec / V.K. Milovanov, I.I. Sokolovskaja, V.F. German. Dubrovicy, 1990. 21 p.
[9] Manujlov I.M. Puti sovershenstvovanija biotehnologii razmnozhenija ovec: Avtoref. diss. dokt. vet. nauk / I.M. Manujlov. Stavropol', 1998. 43 p.
[10] Kornienko-Zhiljaeva L.V. Vlijanie sukcinata natrija na krioustojchivost' spermy baranov / L.V. Kornienko-Zhiljaeva //
Zootehnija. 2007. N 4. P. 27-29.
[11] Derjazhencev V.I. Sovershenstvovanie vyborki ovec v ohote i sposoba ih osemenenija / V.I. Derjazhencev, L.V. Kornienko-Zhiljaeva // Veterinarija i kormlenie. 2006. N 5. P. 28-29.
[12] Erohin A.C. Kriozashhitnoe vlijanie na spermu baranov razlichnyh poli-jetilenglikolej / A.C. Erohin // Ovcy, kozy, sherstnoe delo. 2003. N 1. P. 9-11.
[13] Malmakov N.I. Povyshenie jeffektivnosti iskusstvennogo osemenenija ovec zamorozhennym semenem / N.I. Malma- kov, K.U. Medeubekov, K.K. Asil'bekova, D.L. Tomas, R.G. Gotfredson // Ovcy, kozy, sherstnoe delo. - 2001. N 3. P. 23-28.
[14] Zheltobrjuh H.A. Povyshenie jeffektivnosti ispol'zovanija cennyh baranov v vesenne-letnie mesjacy / H.A. Zhelto
brjuh, V.K. Ivahnenko, A.-M.M. Ajbazov // Ovcevodstvo. 1990. N 1. P. 17-18.
[15] Zheltobrjuh H.A. Racional'noe ispol'zovanie vysokocennyh baranov / H.A. Zheltobrjuh, V.Ja. Nikitin // Vosproizvod- stvo ovec. Stavropol', 2000. 160 p.
[16] Zhil'cov N.Z. Novoe v biologii vosproizvedenija sel'skohozjajstvennyh zhivotnyh / N.Z. Zhil'cov // Zootehnija. 1999.
N 11. P. 31.
[17] Kundyshev P.P. Rezhimy seksual'noj jekspluatacii baranov / P. P. Kundyshev // Mat. mezhd. nauch.-praktich. konf.
VIZha 7-10 sentjabrja 2004 g. / Proshloe, nastojashheei budushhee zootehnicheskoj nauki. Dubrovicy, 2004. Vyp. 62. Vol. 3.
P. 83-84.
[18] Kundyshev P.P. Intensivnost' ispol'zovanija baranov pri zamorazhivanii ih semeni i estestvennoj sluchke / P.P. Kun
dyshev // Ovcy, kozy, sherstnoe delo. 2004. N 2. P. 21-25.
[19] Zarytovskij B.C. Jetologija ovec / B.C. Zarytovskij, M.I. Emel'janov. M.: Agropromizdat, 1990. 141 p.
[20] Kasymov K.T. Biotehnologicheskie metody razmnozhenija cennogo genofonda ovec v Kazahstane / K.T. Kasymov //
Agranaja nauka. 2002. N 2. P. 1920.
55
А. Б. Амангелди, У. Е. С акунова, У. К. Аханов, Р. Э. А йткулова, Д. Е. Кудасова ЮКГУ им. М. Ауэзова, Шымкент, Казахстан
АКТИ В Н О С ТЬ ПОЛОВЫ Х РЕФ Л ЕКС О В БАРАНОВ И КАЧЕСТВО ИХ СП ЕРМ Ы В ЗАВИСИМ ОСТИ ОТ РЕЖ И М А П О ЛОВОЙ НАГРУЗКИ
А ннотация. В статье рассмотрены результаты научно-исследовательской работы по определению активности половых рефлексов, уровень спермопродукции баранов ордабасинской породы, качество их спермы и ее устойчивость к глубокому замораживанию в зависимости от режима половой нагрузки баранов.
Режим использования баранов в зависимости от времена года влияет на их сексуальную активность, фенотипические и генотипические факторы.
Одним из наиболее важных факторов, влияющих на биологическую ценность спермы, является режим их использования. Поэтому, чтобы определить оптимальный режим использования баранов, проведен экспе
римент на 9 баранах, которые были разделены на 3 группы, каждая - по 3 барана: было получено в неделю от I группы баранов 12 эякулята; от II группы баранов 9 эякулята; от III группы баранов 6 эякулята.
Проведенные испытания на соблюдение акросомов показали, что во время режима получения 6 раз семян в неделю процент поврежденных сперматозоидов акросомов в образцах спермы баранов III группы, которые использовались, составила 13,5, а в режиме использования 9-12 эякулатов поврежденных спермато
зоидов акросомов в образцах спермы баранов I-II группы сотавил 18,3 и 20,2, соответственно.
Результаты исследования показали, что среди испытанных режимов баранов непрерывного и длитель
ного использования в неделю, оптимальный режим является получения 6 эякулята, это нормальная сексуаль
ная активность баранов, обеспечивающая хорошее накопление необходимой высококачественной спермы.
К лю чевы е слова: половой рефлекс, эякулят, сперма, жизнеспособность, концентрация, подвижность, акросома, замораживание, устойчивость.
А вторлар туралы м ^ м е т :
Аханов Yсен К^дайберген^лы - ауылшаруашылыгы гылымдарыныц кандидаты, доцент, М. Эуезов атындагы ОКМУ, «Химиялык инженерия жэне Биотехнология» жогаргы мектеб^ «Биотехнология» кафед- расы
Айткулова Райхан Элтайбеккызы - химия гылымдарыныц кандидаты, доцент, М. Эуезов атындагы ОКМУ, «Химиялык инженерия жэне Биотехнология» жогаргы мектебi, «Биотехнология» кафедрасы
К¥дасова Дариха Ерэдвдызы - магистр-окытушы, М. Эуезов атындагы ОКМУ, «Химиялык инженерия жэне Биотехнология» жогаргы мектеб^ «Биотехнология» кафедрасы
Сакунова ¥лбасын Ералыкызы - МП-16-4к тобыныц магистранты, М. Эуезов атындагы ОКМУ,
«Химиялык инженерия жэне Биотехнология» жогаргы мектебi, «Биотехнология» кафедрасы
Амангелдi Айгср!м Бахытжанкызы - МП-16-4к тобыныц магистранты, М. Эуезов атындагы ОКМУ,
«Химиялык инженерия жэне Биотехнология» жогаргы мектебi, «Биотехнология» кафедрасы