LI FE-AGOSTO 19-28
Sa Larangan Ng Digmaan Sa Korea •• ,
M~:t lara111n¡; kohani: t SIS
Sa kabila ng mair:ting na kalagayan ng digl')'laan sa Korea at n1t_ l,lj!'ing pagkakasuong sa panganib ng mga ka~1al ng. Nagka- ka1i;ang mga Ba11sa, an¡¡: dalawang ka.,;al na ito na kab1lang sa 1ika-12 patogkat ay masaya a• til:>. hindi man lamang nababahala.
ALAM BA NINYO?
GINAGAMIT NA PANUKOD AY ISANG PILING URI NG KAWAYAN NA MAGAANG NGUNl'T MATIGAS.
·'OKLAHOMA A & M"
baskttl:lall type champion-
$hlp shoes
Suhali't hindi lahat ng mataas na pook ay nahahayun sa pamamai:itan lamang
n a
is:rnc:ta,,;dan. Ang i!tang laon¡: matalina at macilns ay nakababatid, sa lulong ng mahabang kara- nasan, na an,I!!' m¡ra sapatos na l!!Omang JACIN- TO ay mml:llll.f::"Ulla sa ganda, sa pa:;::tatagal al
~a h;i.laga. Opo, kayo man ay makararating rn tu~ato~ - ng tagumpay at katanyagan - sa pan1ama~itan ng pai:;susuot ng tumpak na sapatos na goma. Subukin ang isang pares NGAVON at manabik ~a malaya at maginha·
wang pakiramdam na tila kayo "LUl\IALAKAD SA ALAPAAP"!
Baba111:1 "" makapal na tii.ong nanood ne pacbubuk.a) ng Liga.
Sa dakon,: hararan :11)' makikita an111: mea manlalaro ne ba1u.'t kop<111;an1: kalatwk sa palirsahan, aus tanl-kanilanc mea "thrrr·
ing squad" at ang sumubaybay na banda ne musiko, na luma- hok sa makula)' na parada.
Isa sa m¡:a najl'ing hud)·at ni;-pagbubukas njl' palirsaban ang mi:a paputok al paila11· na itinanghal sa g:ilna ng: palaruan.
Makikit:a an¡: marikil na h1ses na sumal'llciug sa NCAA nani::
mea sanOalini; na¡i:dirin&"as. Nasa kaliwa si Lauro Mumar, ka- pilan 1le bula n¡: Lf'tran. •t i;a llanan ay si Valnu Lopez,
"ª-
pitan de bola ng Mapua Tecb.
Diaagsaan Ng Maliap11I Na Tao Ang Unang ArlW Ng Liga Ng NW •••
Larawang lulha ni Ben Roxas HIGIT kaysa nakallpa.s na t<ti-
on. ang pagbubi.ita.s ng palig-
~ahan sa basketbol 'ng mp t:o-
lehiyo o ng NCAA sa taong 11..o na ldinaos noong LinHo sa Ri- zal Collu~um ay silla.ksthan ng makapaJ na taong dumagsa sa palaruan. nnatayang humleu ....
kumulang ... 11.000 katao ans nanood ng dakllang pagbubu- kas ng Jiga na pawang naslya- han sa malnltang tunggallang iplnamalas ng rnga koponang nagsipag:Jaban. Maklklta sa mga larawan sa magkabllang dahon ang ilan sa makukulay na yug- 10 ni; nabangglt na pagkaka- taon ..
Bai:o nacsimula anc pacbubulltas ni Jaro, si Monseayor Gabriel Reyes, ..\noblspo ni: Maynila, ay bumirkas ni: mailltUnc pani:u·
acusap ~a harap 11.1: 0tikropono, Maklkita sa. harapan anc mg:a 'lropeo ac ~l,:..\..\ uk .. I s.a kan1peronc Sinyor al Di7un7or.
Isa sa maiinit na yurto ng' !abanan ne San Seda
ª'
Atent'O.Nalllallllaran1 lhagls ni Alicante CAteneel sa buslo anc bola, 1amanl.alanc buong pa&sisikap na hlnahadlang1n nina Bredelt
ª'
Ola•ere ne San Beda. Tinalo ng San Beda anr Ateneo sa ukn na H-H.i•!"•:l~ll r1:;r.¡: m.l11<1sutiscb si Pintado ni: L;i. ;;:.al\e nanc-iw::.<~1\
· · • ;,
·~'"ª ·11: f.ttrlll ria ~iyallll' may h:iwak ni: IJola. 'ri11ato .r· · ;;:·I'" ·""! 1 r:r::11 .. '\ ... skor na 57-411. S;i. laban~n 11¡:-~hp<.a :t
~·:-.. 'iuii ~a ~~*>·1•· r.:t 0!1·4~.
Sa unan¡ ln1wadr• u itaas ií'Y makikit3 an,I[ mga kabat;ung h:a·
bilang sa mea nakipai::sil:l:sikan upane mapanood lamang anl{
malaking laro u pagbubukH ng lira. ~a ibaba ay sinisiyasal ne
i~an¡:-maykaran,l[)·~rih:rn :in~ m.i;a taon¡: _n:i.k~l:llli ng buw:id n3 tikl't na bin:i.)';iran nila Jll;' mula lima hangganK s:im1=1mj;' pii.o samia laong !abas-.
8AYAAN NINVD DOKTOR ...
~
NGAYON DIN AV 8181LI ·
?
~ AKO NG ISANG 80TE . -~,'!!
Dahll u. blla at kaglnha9o'ahang naldudulot u m¡a babae, itlna- .;.
MiTROitfff( AR A .. ~ R 1 ! 0 H ~.8..
1
¡tf.G\STRA.OA, A. ..
Kung nagdaranu k'ayo ns h1·
np dahU sa mua.kit o wala sa ayos na pamamanahan, um.Jnom ng METRONINA Arambulo, ang kllala at subolr: nang lunas sa hindi mabuUng PagdaUng ng Regla ng mga babae.
Naging Masigla Ang lombellSiyOll Ng Nasyonalista Sa Pagpili Ng Kandidato Sa Alkalctiy1
"Ako naman r. . . Wala pa 'kO! . . . Dlto na man. Me! ... " KUDI
ano anr kanUang plnagkakagu.luha.n? Anc b&lot-balot na pa- nanghallang handoc ni Bul:"naventura EY&n1ctLS1a sa m"a dele- cadong dumalo sa kombenslyon ng Nu:yo noong Llnno H Ma- nila Jockey Club. Ang bawa't kandldato ay m&J kanJ-b.nlyang t :tih&ndog na panangballan.
Jsama ang lnyonle' kaanak
sa lsang kaslyaslyang pag- r
~~l:~b~~ng
5~00~
1';;1:ª~~~i~ \ / \ \
Jilingkuran ng Phlnppine Atrllnes . sa . '· -:...1 Pilipinas ... at ma¡¡:tlpid ng kalahat1 ng kambng
~as~~eilalim ng palatuntunan n~ PAL sa Pagbaba- yad ni:: ?l.fag-anak, angulo ng pam1Jya ay nagbab¡o-
~ vatl ng takdang halaga .. _ sarnantal:uig aug asawa
~t :mg lahat ng anak na wala pang 2l taon~ gulang :iv 11agbabayad lamang ng kalahati bawa'L isa. Ang:
i~ang bata na wala pang 2 taong gulang at wala.:1~
aak'Jpahanj!'. upuan ay makapagla_lakbay nang 11 a- lanl!'. bayad. Ang palatuntunang 1to sa pasah~ nr, mag-aanai:; ay iiral mula sa Hulyo 1? hanggang _01.:- tubrc 31 sa Iahat n¡: pagl1pad sa kapuluan na gma- ganap tuwing Martes. ?IIiyerkoles al Huwebes
M119pulcum .~a i11yo11g pin.:.iktimalapit na tau9- 9upan ng PAL.
PHILIPP~~.~.~l~,,~!!!!s~.d
Ane "Solls Hannonbtr", pangDt DI tumb&Dt.sero1, na nacpart- nle ne martrurn na tQCt.ugin upang allwt.o an1 me& delegado at ang mga taong-ba1ane dwnalo aa tom.benslyon. "KaJ O&tmal- tan Kaml" ang nall::atltlk 5lL tanllan1 mga banda. At b1Dd1 na..1 man sUa nablgo. Na¡tasumpay si Oatmaitan sA mablgplt na na- katunrgallng al Enlngellsta.
Ang bawa't kandldato ay nagtnr magmw sa mp. delegado <11an .nama.n1 talaga ang dapa.t mangyart, lato na•t 1118.J na1a auqtd.1 tln ... > B& pagtakUkbay nI Kongresl8ta Arsenlo Lacaon a
taanc
delerado a1 nakangUI si.ya nanr buong tastyah&n. ICDd1 naman nasayan1 anir t.&n:ranr ncttl: alya anc nagLnc "b&Janl" • ~laklng tombe~.
Habane hindi natat.apos anc pagb&sa sa mea balota. ang bawa't kandJdato ay dl nawawalan ng par-asa ... MalUIUta al Koorre- ststa Engracio Clemeil.a sa plllng ng kanyang mea Upa.aal1c na na¡hlhlntay ng kanyang "kap&laran." nnala ni L&caon si Ck-- meña. Nirunl't blndl bale, hindi naman ngayan lanc
a.ns
palla- ban ... !KALBARYO ~¿
N g Isa11g Ina
Maikling nobel a ni JOSE R. ATIENZA
T u~:~Y~-:au!'~as,
8~at~~~~
na rin ang malaon nang hlnl- hlling nlya sa Lum!kha: ang magkaroon ng lsang manugang na magdudulot ng kallgayahan sa kanyang anak at maghahan- dog ng allw sa kanilang marall ..
lang tahanan. Nang umagan11
KASAYSt\YAN NG ISANG INANG NAGDANAS NG MGA HIRAP AT SAKIT DAHIL SA KASAMAAN NG KAISA-ISANG ANAK AT MANUGANG NA PINAGLINGKURAN NIYA AT PINAKAl\1AHAL NANG GAYON NA LAMANG
iyon ay lklnasal na ang anak mamalas niya ang matamis na nagpapaluwal palibhasa·y m<'.Y man ay iplnan1amalit.a na nlya nlyang si Ramon sa naplllng ka- pagm:imahalan ng kanyang kauntl naman slyang naUpon sa sa mga kakilala't kaiblgan ang san\ahln nito sa buhay: kay mga anak. at naklkita rln niya alkanslya. Anupa nga't walan11 nal~laplt na pagkakaroon nlla Estela r.a anak ng Isa nllang ang mabutlng pagtlnein sa k:in- masanbl ang slnoman hlnggll ng 1sing muntlnR an¡hel n¡i ta- may-kayang kapitbahay. Mall-ya ni; kanyang manugang. Nt.!:. sa paklkltungo at mabutlng hanán. Namlli na slyá ng mgá.
gaya nr.a si Allng Anday pag- lleayahan slya at nagpapasala- p11.gUngln nly'l kay Est,la. At baro ng bata. naghanda ng mga ka'l nagin¡:: katotoh:i.nan na ang mat sa Diyos pagka't nakatagpo slya naman ::r.y w:iilang hlnlhin- l;.mpln at bumlll ng tsam; kunfi kanyang plnakapapangarap. si Ramon ng lsang butlh.ing tay na ¡:antlmpala. Maktta la-sa pamamagitan ng kany:»n;
-Oh, Tnsyo! -pabulong pang kabyak ng dlbdlb. mang ntyang nagkakasundo sal'illng salapl, Handog na raw nawlka ni Allng Anday habang Bllang pagpapakllala ng ma-ang dalawa ay nalillgayahan na nlya'. lyon sa kanyang maglglng pimu::mamalas ang mga bagoni; Ja.bis na kagalakan, inaako na ni siya. Jalo pa't kung nalisip ni- unang apo, sabl nlya kl:'la Ra- kas.11 na kahalubilo ng knnllang Alin~ Anday ang mga baga.y na yang daraUng ang araw na mon at Estela.
mga panauhin .. -Kung buhay dapat gampiman ni Estela sa magkakaroon na siya ng isang A~ dumatlng ang araw ng ka lamang. dlsi"y. n~sakslhan loob ng kanllang tahnnan. SJya mallkol at magandang apon~ pagluluwal ni Estela. Sumagsag
~~~y~1~f g ~~~ª!~
1b
11
11 fia~~1~k~~~~; ~~= ~:::::~~¿~ ~l~ad~~~t. na~~~
in:igiging allwn~
kanyangka~ ~ 1 ~~~~~ws~g A~~n~u!~d;i~-a ~I~:
anak! -at hindi nnpi¡;llnn ni mili. Siya ani:t namamnlnntsa t.anclaan . . kalulong na nagbanlay sa bu~
A\in¡'.l. Anday :rng pan¡:ingilid n¡; Slyn ani:t nai:tllllnis ni; bnllny, at Al. nn¡,: pinakapapangarap lll oni:t maR:dama11: na pagdaram- Juha
"ª
kany1rn¡; mga mat;1.. hrin1;~¡1ng sa pa¡;:-anhln al. prig: .. Alin,:: Anday ay tila maglging dam ni E~tcla. A\. s\ya rln aog Kun~ hindi nga na.man mna· Jili¡;pit ilY siya na rln an¡::- ¡;u• lsanc ka\.upilrao. Makallpas la· w11lanr: 1.1,11 llJ!.' nagdalancln gane kinuh:t ns; Maykrip:il an¡; nrni;:inap. Allll m:i!illit. na JlUK• man¡: all~ arat. na buwan nang 11ahllllj? hindi pa n11.karar11ns kanyang kabyak·, kalpata·y hlg!l kuknlánr,-ni Ramon k<1y E~tela p<1gsasama nlnn Ramon aL Es-ani:i nanf!t1nganay · na manu~na maligaya kay.~n. kanya n:ir~¡: ay inúákt• na nly;1. Knng kina-1rla ay n;u:-<lalang-tao na ang ~:rnc.
mga sandalln11: lyon. Iyon dm kapr1.~ sa :mlap\ ang mag-asawa kanya11i¡: m:u111gan(l:. Nan~ maluwalhating 111akar11.- an¡; malaon nnn&: pinapang<1rap rlahll ~a kahthu;in llf! kanyan¡; Ga~·nn 11:1 laman!! ang kaga- · ni Man¡; Tai;yo noong lto"y na• 11rn11111;an1; a:; ~iya na rln ang h1ka11 ni Aling /\11day. Hindi pa IHuklatin :<:t pahina 13) bubuhay: ang magkaroon slh
ng isang apong magiginr, aliw ng kanilang katandaan. At an¡;
pag-aasawanf! yaon ni Rmnon ay hudyat n¡: pn.gkatupad ng gayong pangarap. Hindi na
·lubhang maglalaon at magka- karoon na sil:t ng apo. kun¡:
ilutulot ng L.'\Jong Makapang- yarlhan.
Nang ar:lw na iyon ay mas·
hapong kumakagkag sl Al!n~
Anday. Siya .ang nangaslwa sa mga bagaybagay na naga- gai:ap ;a kanllang .tahanan. Sl- ya ang namuno sa pag-aasikaso sa pakiklharap sa kanllano;
matatandang panauhin. Slya anri: pagod na pagod sa pagll- llgplt ng mga kasangkapang ginamit sa pangkaranlwan ngu- ni"t masayang kasalang yaon.
Ang mga unang araw ng pagsasama nina Ramon at Es- tela ay naglng kalugud-lugod
People's. COffee fadory
6~_
Felipe II,MoynOia,
sa paningin ni Allng Anday. Na .. ' - - - -- -- - -- -- - -- - - - -
LINGGO, AGOSTO 12, 1951
7
tKARUGT()NGl
Sa ganyang mgu llnsll na paraan at kar,agawang buktot.
daru.s-daros na isinusulat ng taong-hukbong Ha.pon ang ~u~
llng kabanata ng kasaysayan ng kanllang bayan dlto sa Pll1p1- nas, sa pagpupumllit na magpasimuno at mag-akay sa mga sl-
lang~ri~iidyang
huling kabanata na ang kanllang sinusulat. Ang Estados Unidos ay nakapaglunsad na ng bagong malaklng huk- bo sa s. Jase, MJndoro, noong lka-15 n)tong Dlsyembre,.at baga- man iblnabalita ng mga hapon, na tunay na pag_hanap ng ku·, sang pagkapuksa ang glnawang ito ng m~ amenkano dahll sa Jalo Jamang nilang plnahaba ang gagaygaym~ pahatlran. ng mga~~~~~t~:;n ~ikr~~n ~aª~~n~ª~:¡~~~~~i i~~~al~~~; ~~~~:ª~!~
lbigan, ang nangyayarl ngayong pagbomba ng mga ame1·!kano sa. Nasugbu, Batangan, na sa aka-akala .ay kanllang Julunsar~n.
upang tunguhin na ang Maynila. Lalong nagpapatoLOI? sa plpmg balito:.ng lto ang walang-lika.t na kilusan dita sa ~nymla ng_ mga kawal ng Hukbong Hapon, mapaaraw, 1!1apagab1, _na nags1slba- go ng ta.yo. Isa sa mga bahay na kamlang tlnlt1rhan dita sa aklng pook ang inlwan na at Isa pang kawal, na may kn.un~lng plnag-aralan na nang ¡nga araw na nagdaa'r nakapai:ighmg1 sa amin sa mabuting pak1usap, ng kanyang ka1l.angang 1sang ma- rlok, 'ang naparitong nagpaalam at may lungkot na nakapag- sabing baka raw iyon na lamang ang huli nlyang pagkakaklta sa amln· at saka ang napapaballta ngayong pagdadala ng Pama- halaan sa Bagyo. Kagabi lamang Jka-20 ng Disyembre ng 1944 at sa katahimikan ng magdamag, Jalo pa noong madallng-araw na malalim, ay nakarinlg aico s:i. malayo, sa dakong tlmugan ng Maynila, ng malalayoqg hugong ng putok na malalakas. Saan nga kayang dako ng mga lalawlgang na sa tlmog ng lunsod nangyayarl ngayon ang masidhlng labanang _simula ng pagpa- sok ni!: amerikano sa nagdaralltang Kamaymlaan? Saan mang dako naroon, saan man nangyayati ang pag-aalay ng b1:1hay ng mga tagapagligtas na dumarating, ~a sa. malayo man s1la o sa talaga nang malapit. ay iniaalalay sa kanda ng Sambayanan ang mataos na dalangmg sila nawa'y magtagumpay•
::illa na mga pulis ng Hukbo ay inatasan ng kanilang mga plnu- no m~ magsiali:; <lll-0 sa. S. Francisco u1>ang magUpon-t.lpon .~a Mii.ynlla, sa umaga ng araw na ito. Nakabalot na raw at han- da sa pag-alis ang k_anllang mga damit at kasangkapan ?-t ma- l"ahil sa sandaling isinusulat ka nito, ika-11 ng umaga, s1la nga ay nagslalis na.
Ang utas na ma¡sipagtipon sa Maynila :rng mga nakakalat na pangkat ng Hukbong Hapon d1to sa S. Francisco, ay tila pangkalahatan. Napag-alaman ko ngayong umaga na dalawang bahay na dita sa aklng pook, .:mg kahapon pa ng ha.pon ay lni- wan 1ia, at ngayon din aY narlrinig ko nama_n an&" hugong ng·
mga. truck na nagtaLakbuhan sa daang pal\g1d sa ~aynila, na bum!l.baglas sa Quezon City, mula sa Palanyag at tila niay hi- nahako~ sa k i n J. 1 a lag y a n ng gusali ng tanghalan sa Bagubanlay. Ang g usa 11 n g ilo'y mat.aral-tagal na ring tm1ligllan ng ruga kawal na ha.pon at plna1w1pi11t11ngan ng mga J...agamltun 1w hukbo. Murnhll ay iiwan ua rm o ini_aalis lamang n;.un,rn kaya ang J;1mu11. Sa ano·t amuna'y. nabahtaªn ko rln k~uiginang uu1aga, na iilan m~ ang mga kawal na naroroon.
Ang P::unahalaa.n ng Republika ,ibig: kong sabihi'y si G. Lau- rel al ang k::myang mg:t kagawacl, ay nagsla.lis na kahapon sa Maynila upnng patungo ,;a Bagyo. DalaWanipu'l walong automobil a11g suiakyau nllang magkaka.sama :;a pa~-ali:;. Hindi maala- mau kung slla na lamnng ang u.alis o kuup sa mga uqw na su-
;;1111wU ay mayroou pang m:111gagsisialis ua pinuno ng iba't ibang rnngay naumn 111; pp.mahala<Ul. Ang hindi mi11abnli ng mga ib;Ulg 11akakHa pag-ka'L Lila may ibang k::i1.rnlngan, ay ang ayos ng pagkapatungo nilang ita sa Bagyo. Nangun1nma sa .Jakanrn ang isang t1·uck na may ametraJladora ng pulisya ng Jmkbo, sa bawa't auto ay isanJ!: kawal na hapon ani:! ka.sama at sa nuli ay isanc- truck na nasasandatahan dl.n at punuan ng mga kawal ng hukbo, ang nakataliba. Baklt nga kaya sa ganitong ayos -ini- handa. ng Hukbong Hapon. ang paghahatid sa Bagyo sa mata- taas na pinuno ng ~epublik<J.? KunR sa baga.y, ~a ano mang ayos al paraan glnawa anr. pagdadaianr; ito sa kamla, ang bayan .iy sadyang walang sasabihirl, walang kabuhlhan sa kanya, iLo ang to.pal kong palagay, ang- nangyayari o sukat na ma.ngyari sa mga pmunong hindi naman niya halal al nagsisi¡>amahala nang wala , r.aman~ pahiritulot ng s1numan, matangi ng Kallbapl ni 1'quino nlt' ngayon _ay tilii nalalamangan sa pagmamahal ri Yama::lita, ug M..akap1Ji. uina Ricarte at rtamo~. Wala ngang_ anumang isl-
1.a~aioob ang b~yan sa kanyani;:: nakitang. ayo.;; na 110 ng pag-alis .m ,11;.¡ymla 1;g matataii.s na pmuno ng H.1:¡:11.;blik:i., nguni't :rng kataka-takang ayos n::;. iyon na waring µ:a~lmhaliJ sa mga bihag·
kum:i r·•:1r. ,'"lgLaka~ nar.:i;1g kupkop .n·~ ka:ing:~ ng panginoon s~, s11ka! :.·:,~.h•f.alltmg ba;-.in: ay nagmg mallwanag na hudyat
~a iah:il na ang kalapu.li,lfl ,W rnnay n<i.•.~ nalalap1l. Nakalayo
~.i .g u.~.1. r.gun1'1 n&.k:i.Jayo lamang.
l·:a,,nwan ·lg;.yon ng Pasko ng 1944 nr;- akin-:; 1¡iin.ig¡>apa- to.1loy ang pagsulat ng mga talang ita. Kang111ang umaga ay mi- lluciyat ang tanda ng salakay sa himpapaw1d, nguni".t hangga n¡;ayon r.a magilka-12 ng taughali, dito sa ¡100~: na aking kina- la;ar,i:yun, ay hindi pa umaabot ang saiakay. :5a il.l~ng _malala- yon¡.: !.layan ng Luson marahil nagaganap, ~a Sllnclahng 1sin11su-
?ttl ki, ito. ang marahas na labanang sa ~uwini; mangyayarl·y nakapapaka ng maramlng buhay. Gayong talaga ang d1g1ra, ngunl't kun aallntanahln na sa paglalaban hg mga hapon sa Pilipinas, na di-umano·y kanila nang pagpapakamatayan, alin·
sunod sa sinabi kagabi sa radio ng 1sang nagngangalang Murl- gama, upang patunayan daw sa mga pil!pino nl'. talaga slyang nakahanda sa pagtaianggol ng kasarinlang kanilang 1pinagka- lool.l, ang karam~~an ng_ nasasalanta at nama!·.,atay ay ms:a manggagawang p1h_t na kmuha ng pamahaPaan sa pamamag1- tan ng 1sang mahigplt na utas na kasalukuyang ipinatutupad ng mga pinuno, kung aalintanahin nga ang bagay na iyan, ay inasasabing ang Hapon ay nakatagpo ng mablsar.g paraan sa PATULOl'. ANG LABANAN. paglululo ng ~aning hindi na IJibill ng kahoy.
Ika-23 ngayon ng Disyembre ne: 1~44, at i~o·y sinusulat ko Sapagka't .sa nangyayar! )'. lumalabas na ar:g pilipinong nang kasalukuyang sumasalakay sa h1mpapaw1d ang mga ae- manggagawa ang kanyang 1pmapain sa kamatayan upang ma- roplano ng Estados Unidos. Sa durungawang .harap sa kanluran· kayan ng mga kublihang kailangan sa kanyang pagtatanggol ng tahanan ko at gayan din sa dakong hllaga, ay natatanaw
:t•
k-.:o pa sa pag-aayos ng mga sumasabog na mga daan at pa- ang liparang paino¡¡: kung minsan at pahanay na~an ng maha- Uparan. Sa nangyan lamang na salakay kahapon, na nakasapol ba sa sanda-sandah, ng mga aeroplano kong nak1kita na mapu- sa paliparang inihahanda ng Hukbong Hapon, mula sa Grace putl ang iba at ang iba nama'y maiitim ang pakpak, na puti ang Park, Ballntawak, hanggang sa Baesa ng daang· patungo sa No- dakong hullhan. Mga kasama ko sa baháy ang nakapansin, na valiches, ay maramlng mangagawa ang namatay at mayroon pa may mga aeroplanong dalawa ang katawan. ring nangaparamay na mga laong-bayan. Almsunod sa mga Ang kanila,1g paghuhulo_g ng bomba ay kakaiba sa dati. nakaklt.a sa nangya1i, ang mga patay nang makalampas ang Hindi na isa-isa: g:i.ya ng da~1. kundl sabay-sabay, at sa pakiwa- salakay, ay naghambalang sa daan. Mayroon ding mga hapong .ri ko'y ang Grace Park, na pallparan ng mga hapon, ang iniwa- namatay, ang nagsisipangasiwa sa pagpapagawa, nguni't lalong wasak at ·sa haba ng natanaw kong klnalalatagan ng mga asong marnmlng pilipino, sapagka't silan¡;- talaga ang sa Baesa at sa napalilanlang, marahll kung hanggang Baisa lamang, ay sira lahat. na ng pahparan ay glnaganut ngayon sa paggawa.na ang lahat. Kagabi pang maghahatinggabi, ay nagkabalita na Sa daml ng mga napapahamak at sa hindi naman matang- ako sa lsang ka1b1gan, na plnagtat.¿¡patan naman ng 1sang pu· glhang pagtalima sa utos ukol sa sapilitang paggawa, ang bu- hsya ng Hukbong Hapon ng mangyayarmg saJakay na 1to nga- hay ng mahlhirap a.y parating nakabitin ngayon sa marupok na )'ong ika-2S, na ahnsunod sa kanyang sabi'y maaaring matapos sinulid. Sinabi kong ang buhay lamang ng mahirap ang nalla sa paglunsad ng mga kawal na amerikano sa alin mang bahagi panganlb, sapagka't katotohanan man na ang utos ay sumasak- ng· Luson. Tiniyak sa kaiblgan ko ng tinurang pulis, na ang pa- Jaw sa lahat ng lalaki mula sa may gulang na 18 taon hanggang nganib na makalunsad ang amerlkano ay hanggang sa ika-25 sa may 50 at wniiral sa puong Filipinas na nasasakupan ng Ha-.
mto. Anya'y malakas ang Hapon. ngunit' malakas dm naman pon; ang katuparan ng utas, dahil sa paraang glnagamlt, ay se..
ang J.n:terlka at sa natangg~p niyang balita ay maipalalagay na mga mahihirap Jamang nagkakablsa. Dita sa Maynlla, allnsu- marammg ael"Oplano -ang 1sasa!akay ng magsisldal!nr.. kaya't nod s:i nku;g pagkaalam. ay pinahlhintulutvu :.mg paglulagay ng-
nu1.kakapalit ka.ya•t kung l.sang ma.ykaya ang nat.atamaan ng hlngi ng kakanln. Nak¡1.panghih1Jakbot na kalagayan ng mama-
r.~::::,'iln~t.on:Kgy~~~~fª::::~ at
0~a:=.i:· a~a~a~lt~Y= :~:Oª:/ :;:~~~a;:~:n:~~~&!f:~~~~g
0;,.:~1:~;u~
lo.long nanPnngallnnganr. kumlta, maraml ang sa upang 50 piso publlka, ang m1a kagalanggalang na kan.yang icabahala sa iba't maghapon na lblnabayacl ng m11:a ayaw gumawa, ay pumapallt 1bán1 sangay ng Pamahalaan ng Republika, ay walana nga. sa Sil kanlla. kaya•t aug nagkakamatay ngayon sa mga pnllparan Maynlla ar. mlg-llsang Llnggo nang nagslpatungo sa Bagyo; nal- ng huk'bung U11pon, kun~ may salakay sa hlmpapawld, :lY taga- wan sa MaynUa ang Alkalde, na Oobernador Militar na nga:von .nas na mr.a nuualitang dahll .sa pnngangallangan, ay nangapl- kung tawagln,,na wala namang magil.wa sa pagkakagutom at-sa pilltang makipagsapalaran sa panganlb. Maáarlng kat.wlranln sa pagtaas na di ano Jarnang ng halaga ng kakanin 1ang daJa- nangyayarJ, kung dapat mang katwlranan upang mapagaang ngat ay 80 piso na ang halaga isang kllo a,ng bigas ay 12,000 pt- nang kauntl ang sagutln sa budhlng sarlll ng mga dapat mana- so lsang sako, kung mayroon, ang asukal na maltlm ay 500 piso gut sa llsyang pa1·aang ho, na nagbunga na at magbubunga pa lsang kilo, ang ltlog ay 35 piso ang Isa, ang lsang sitaw ay 1.00;
ng mal"amlng kasawlan, na, sa ngayon, ::i.ng sapilita.111" pa...-awa ang kamote ay PG5.00 lsa.ng _kilo, na ang kahuluga•y apat o u- ay malulcol sa Jahat 11g dakong lpangangaJlangan, so. paraang mang kamot.e lamang, na a11upa.'t ang mamamayan ay kasalu- mamagaanln ng lahat; ngunl't kung aallntanahlng sa. ganya 'Y kuyang nagpapasan ng napakaJaklng tllsin, na matatagalan ma- manlnlyal naman ang pagkakatangl-tangi at ang plsl ay mala--' rahll ngunl'r. n1 mga. may ltutustos lamang o ng,mga ¡pay ma1pag- Iagot sa.·taJarang glsl, na ang sala.pi na naman ang barl at pa- blblllng l\riarlan. Sa malalaklng bahay ng mg!!- nak8.rlrlwasa ay nrlnoonr masusunod, mahapdl mang sablhln, ay Isa pang ma-. nanan&.og na ang magagandang kasangkapan upa.r.g lpagblll at
· palt. na katotohanan ang ganlto na aplng talaga ang mara lita sa bahay naman ng mare.1-alltu. ay ang mga hullng saplot a.t sa. ano mang katayuang kasusuungan ng katauhan, hangga't sa plna.gtaguang balu~an, na ang pakay ay bigas kahl't sa l.!a.ng hindi nagbabbago ang. mga hldwang kapalakaran sa pa1sasa- salng lamang. Kaklla-kllabot na katayuan! Samantala ang nia- mahan, ay siya lam&.n tanglng naplplsann.n. l(a.ano· na ngang t<1.taas n plnuno ng ti(latawag na Republlka, na nangagsablng
'
ut tralang ng mga pam.ahal::.an. ng mga utos at nr. kaugallan.magballk, pinangln1ilh"an pa ng Juba sa mata, na di-umano·y sa icahull- ang mga bullllang subo ng kanln ay lhahatl nlla ang mahlrap, ay nangag- tatamasa ng mga katan1lan sa pagbllt ng kanllang mga ka.lla- nean, na nakahihlrin kung llsipln at ipagkakabuhol ng hinln¡a ng mga tunay na nagUtils ng kasalatan. Sa pagblll lamang ll"I'.
a1ukal sa Nadlsco, sangay na Jtinayo ng PamahaJaan upang sly&
t<LW maghati ng patas-patas sa lahat, r.g mga unang kallanga.n,
"-Y hindi nababatid ng sanbayanan, ngunl't kasalukuyang nang-.
yayari, na ang mga kagalang-galang na kabahala ni G. Laurel, ay nangakakakuha, so. mura at mababang halaga, ng tlg:-:t5 kllo lsang buwan ang .OOwa't Isa. Kay laklng kaballntunaan; sa, Joamamayan ang pagblbigay ng asukal ay 250 gramo at mlnsan pa sa dalawang buwang kung malslpan. nguni't sa mga kaga- 1ang-P."ala11g na kabahala, ay mlnsan lsa.ng buwan at saganang- Ipagpatuloy natln ang pagtatala ng mga pangyayarl. Mula
noo111 lka-23 ng Dlsyembre hanua ngayong ill:a-29, ay walang matagalang salakay na nangyayari .sa nasasakupan ng Mala- klng Maynlla. Manaka-naka ay nakarlrlnlg ng mga aeroplanong matataas ang Jipad, na marahll ay nangapapa.raan lamang sa
kaawa:v sa kalawa.kan ng Luson.
wal da11:at ng Jiapon ang Siyang
at ang paghahandang kailan11:an sa ganlt.ong baga.y ay lslnasa- gawa na, sa lalawigan nP." Kablte ay sinlslmulan na ang paflslnl:
~Fto'
1~~!~aym:k~::~b~~a~~ =:,~la!:t:;rg::a~~:~a::
ang Leyte ay lubusan nanl( na sa kamay ng mr.a amerlkano at It.o marahil ang sanhi kung baklt noong lka-26 ng D111ycmbre at sa balttang lupi~ba.s sa Ls_ang pa~ya¡¡i:!ln sa Mavnlla. ay na!!"o.- Sablnlt' m.allwanag na ·ang ·mea ·aeroplanonc nakarar!l.tlng aa··pa- pawlrln ng Maynila, ay may plnangga1allngan nang pallparan sa Katlhan.
Isang baga.y na nakatatawa tungkol sa naglgtnir katayuan ngayon ng labanan sa PUlplnas ay ang d1-umano'y mga .:saluu m Heneral Yamasita sa kaballtaan dlto ng isang pahayagan sa
·rokyo, na napa.latbala sa "Trlbune" nltong matutapos ang ta.on.
Anc balita ay mallwanag na pang-allw sa bayang hapon kundl
~ pang-alls ng stndak na sukat ntyang damdamln sa ·mga sandallng ilo, na inaaraw-uaw na an1 Tokyo at dlto na.man sa .Plllplnas ay nakapagtltlbay sa tayo ang natalunsad na mga.
amerlkano. Kaya•t hindi k:itaka-takang mullng ulu-ulltm .. u.g daml raw ng napalulubog na nllang mga sasakyan at mga pan-
lto"y naparaos ang mga. susunod na paggawa. ay 1nalpalalaga,y nang ma.gaan at hindi lamang minatflagaan kundl klnamlmlhas-·
nan P!'-
.º
klnnwlwl1U1an. Ang .pagkakatangl ay masarap, pagka'b i)'.'lnag1gmg dakila at talo-sallng, iklnapapabukod sa karaniwang_.'
ayong magsamantala sa panahong ang la at ay naglglpit at na- mamatay ng gutom,
Ang Rlcoa, ~ago pa rlng sangay na ltlnayo upang magtlpon
~~:~~ª~.ª~¡~b!1~~.~t1~~
4~:t,r:
0s~ i:~i:~~::;.~::
kalang ang R1coa na tlnutulungan sa pagtltlpon ng palay ng mga ll:awal ng Hukbong
na mga sasatyanr. pan G. Laurel sa. mga Blba., na blnubuo dlgma at
toong slla
sa lalong madallng panalton ay matapamam gl na ng bl&U·
nguni't" Ang pag-asang 1to·y plnapag-ugat naman sa damdamin ng ba- raw ni yan ng pahaya.g ng mp. pl.nuno, Jalo pa ni G. Laurel, na malea":' ang ka- raan lamang ang tag-anl ay magkakablgas na ang mamo.mayan · hulugan n1 pagkak11.lunsad ng amerlkano sa Mlndoro ay ang ka- at an1 allw ay nagharl sa mga puso; sinablng bago magpasko nllang parkataiOllJ' di-lubusan sa Leyte. Kung hindi naglubld ay magkakalat na ng bigas -sa pamamagltan ng mga samahan'.
ne buhan1ln ang Unurang kab11.lltaan sa. kanyang palathala at ng magk:akaplt-bahay na gaya ng datl at ang mga nagpaparaan t~ n1ang Si Ya.masita ang may pahayag ng ga.nlto, ay sukat ng gulom sa taP.anas na nllagang gulay, ay masasayang nag- masi.b1 ng banr.;al man '8- mga bagay-bagay ng dlgma, na nga- sltlpan sa kanllang sikmura ng ll:ahi't lur.aw; ngunl't lka-2 na
=rir
lamang, ·sa kuaysayan ng sanslnull:ob, lumltaw ang laang ~~~?Nu~~ ~~e~;:h!::n~t ang pangakong bigas ay hindi pagamlt Panalngahan nlnyo an¡ 'IO.bl ng isang n!!.gpapamagat na
tayuan Aguh"re, mataas na kawanl ng Rlcoa kay G. Graciano Busta-
:::1 . ~::iill:f:i~~~:: n8:i:~r~ 1 p1~~
5~:n:::u1~ dftoea:~Nn:!~.
· ng Mlkado, kung magdaraang maluwag sa kanllang lalamunan wak. May bigas, anya, at maraml nang dumarattng dlt.o na natu- maluwang man lto, ang r.anyan1 kalalaklng klmpal ng kab:l.lba-
lanlan; nguni't sa kanln man nlla o hindi, sa panlwalaan man o
Halaman Ni Angela
ANG PAG-IBIG AY KATULAD NG HALAMAN: NANGANGAJLANGAN NG l\JASINOP AT l\IATAPAT NA rAG-AÁLAGA UPANG -LUl\.IUSOG AT MANATILING SARIWA.
H I~~~g ~a~~ma~ak~~ab~~~~ ~:1~ 8 ~~:~~~ger~1;an1a
kan1lna~a;~b~~n~~ga~~i~a~~~~~=un 1 ~; .~~:it'itu~:~~~~a:~~:~~g ~~r
ang lahat ng bagay sa kanyang Ngayon niya napagkurong sa kanyang dlwa, nang sa. di-kawa- panhlk nito sa kanllang mun ..
pantngln. Maglng ang pamama-kablfa ns di nagbabagong ka-sa·y magawl ang kanyang pa-Ung tilhanan nang matanaw alam ng daplt-hapon ay wa- luwagan ;(l mapagparayang pa- ningln sa in11nt1ng bakuranG' ang 11.sawang dumaratlng, Buhat.
rlng nagu.taglay ng bahld-u. kikltungo sa kanya ng kanyang kanugnog ng k;mlla. Al naklta sa durnncawan ne kanyang ma- yam. Ang mJ:"a punungkahoy, asawa, ay may mahalagang ba-nlya ~I Angelang asawa ng an~ rangyan~ sllld ay kltang-klta ni ang nangagbabagong-kulay na gay na nawawala sa kagana-luwagíng 51 Asyon¡;:, :>amanta-Llna ang nagmamadali rlng mga alapaap sa guhit-tagpuan, pang 1\a¡:;:ing kanlla noong mga lang dinidillg niyon ani:: puno ng pag~ungo ni Angela sa kuslna, at ang marahang paglaganap ng unang araw ng kanilang pagsa-l5ang halamang may magagan-"· masayan¡; pagsalubong sa asawa mga anlno - ang Jahat nang sama. At' ngayon na lamang .dang bulaklak na puti. Mal- pagkallpas ng ilang sanda:I.
lto ay nagpupunla sa kanynng niya nalandaang nagbakasyon ngat na blnubunot ni Angela Nakita rin nlya ang pagpapalit
puso ng lsang nnghihlmagsik ni Asyon¡; ng damlt, ang ma-
na pa¡;kamuhlng hindi niya ma- suyoni:: pagpupunas ni Angela
warl. ng tuwalya sa p:iwlsang llkod
lpina.sasabi po ni Míster !\la- ng asawa, at ang magkaakbay
selan na nagtuloy na slya sa na pagtungo ng dalawa sa ku-
Bapo. Tataral daw po siya ro- sina.
on nanr m1a ilanr araw. Wa-· Asawang al!pln! <bulong ng
ri'y unlaallngawngaw pa sa kanyang dlwai. SubaM't sa la-
kanyang pandlnlg ang mga si- bis na pagkayamot ni Llna ay
nablng yaon kanina ni Tan- kung baklt t.lla ayaw maglulot
dang Bertong tagaparllnls sa ng lubos na pagsang-ayon ang
kanllang malaking palimbagan. kanyang puso.
Napakapit .slya nang mahlgplt At warlng nanlnlkls ay narl·
sa salumblslg ng upuan sa png- nig nlyan1 pumallan¡lang sa
~slkap na plgllin ang biglangi lltmpapawld ang matamls na
pagsulak ng mapait na hlna- linig ni Angela sa isang awlt
naklt sa kanyang puso ng pag-iblg:
Ang mga katanungang nac:-
huh11mlyaw sa loob ng k11.11yang si Mnrlin sa bagyo nang di ~iyn ang mga damonc tumutubo sa "Minamahal kita dibrlib ay ipinahiwatig 11¡;: na-isinama o sumanggunl muna pal\gid ne halamanan na wa1·Jng Nanr hirit sa akin1 buha)', mumuong luhang humihik•m kaya sa kanya. Ang klrot na di ibig masaling kahit ang pina- lnilbir kita
u1 kanyang paningin. lpinikit idinulot nito sa kanyang puso kamaliit na ugat. Nang pnr-ibig na tuna)' ... "
:'tly~ar~~~ ~saan~gan:an~l~~lnma~; ~~Yw:~1~~Y:a~~i~!:!~1~~g~~~~i; ls:n~b~~~~in~ n~~~i ~~ih~i~;ag~~! niii~:::iin:~g
si dÚnan at matullng~:1~~~y:~:l~;in~~n b:i~l:tl~t;;~
saN~l~~;:a~ ~~g~r~ang
wala sa~~n~:; rs~'::~h~;i:~p=~~y:~; 1~= 1ª~~ p;:~an~~~~~~~~~ ~; ,
wan ni Martln al ang mahiwa- kanya ang kapakumbabaang kinl:' kaullulan! Magiglng hifit blgy!ng-pangala~ Ngu~l't r;~
ganc katahlmlkang bum~ba-saligo.n urnano ng pagl,lnr; na mabanco kaya anr m,a bu-ran nanunuot · sa hlma ma lot sa katauhan nito. Mahmlt !sane asawang uliran. Wala sa laklak kunr laglnr llnis at diliC ng ~anyang puso a.ng tlnl; nf
~~t!n~ly!~~ ~~f¡~~sl~fa~.
10a~~ ~~~~a b~~:in";Sªs:ª:=~=~~n ka~! :::a:::: ¡:!Y~:;a~~,u~t~, m;:: An~ela:
pagUtlg nang maluwat sa kan-ya·y "allpln ng asawa". NgunL mo, ay di kaya mabubuhay sa "Kasama mo ako Y~ ni MarUn sa anyong nagni""' <allw nlya. sa sarlll>. hindi ba't sarili niyan, likas, alacaan man Ma,;pahang~ang-sa libinran mlay. Anu-ano kayang mga ba-sa mga pagkukulang ng isang o hindi? . Kung ano anr damdamln ,;.0 • .,
f~~a~ng ~:gd:~~~~ns: u:~::a~ ~:~~et ~~~~~~~·~;'!:a~~g:~~=?· A~~~!ta s;1~a 8 ;1~gul~ag~~n 1 ~~s~~
Damdamin ko rin, hiranr ... "May kaugnayan kaya sa mga lto Sakmal slya ni; damdaminl!I ngang nangga¡;aling sa kabaya.. Nang gabing yaon ay di gaa-
Katha ni DIEGO ATIENZA QUISAO
10
nong nakakaln si Lina. Maaga siyang nahiga. ngunl't anuma.n ang kanyang gawln ay kung bakit di agad slya dalawin ng antok Sari-saring gunl~ - mga putol-putol na bahagl ng:
karanasan - ang hall-hallling na¡daan sa tablng ng kanyanr alaala.
Na¡unita niya anc kanyanr :ngkong Bestre. Mahal na ma·
(Buklatln .sa pablna 12)
MAGASIN NG BAGONG BUHA~
K A;:¡:~:o~ N~a D~~Y a~:~
1111.ng dum:nln¡;: si Nlla buhat sa paaralan sa -1uwasan. Ang hullng sllahis ng datry nag- aalimpuyong uaw ay malam- lam nang naglalaho sa kapa- tagan. At sa kinatatayuan ni Isanr. :iy kltang-klta nlya ang mablbilis nfl mga pó'la ng kan_.
Katha ni HILARIO L. CORONEL
yang anak na n'ag-uunahan
sa pag-akyat sa hasdanang da na n¡; mga pan¡;yayari. --lsang, idalan¡;in mo lamau¡; naglambitin pa ito sa Ieeg n(f kawayan. Narlnig nlya ang 1- SI Nlta'y hlnagkan pa ni Le-ang aking pa¡;babalik. Ang ba-ama.
ngay na nallkha nang lwaksl sa on uanr. paaJI:¡: na. Ayaw pa t;•, nasa:m? lCumakaway pa si Leon at si lsang sulok ni Nlta ang bak- nllon¡; lumabas ng sllid, nagta- -Nasa silld.. Sayong nan& umusad .~a. ang yang suot. Blnitlwan ang bag tago sa tumatawag na ama at --Nlta, Nlla ... ! trak, h'1nggang sa lumnt sa ka- na may lamang papel at llang lnagmamaktol. Kas~··y . hindi. Walang sumagol sa lawag ng nl_lang pananaw at lkubll ng aklat. Al mabllls na llnungo nauwlan ng lanmn s1 N1ta ng ama. , ahka.bok.
ang kuslna. Paskong nagdaan. Tiga.~ na. Kaya ang l_:'inawa ni ~o·y Iyon ang kahull-hullhang pag- Napayuko si Isang ;i~. nanalg kablbllln sa ~ma na uw_ia_n pumasok sa s1Ud aL doo'y di- kaklla ni Isans: sa kanyang a- nanaman ang damdamlng ngu~ s\ya ng m¡m1kang pum1p1- na~nang nagmamaktol an¡; a-.sawa.
mangatngat sa kanyang sarlll. kit. Ngunl, ano ang luuwl ng n~k. lnakay lto sa Jabas sa. la- Ang sumunod na mga buwa•y Ang natuyong luha sa pisngl'y ama nlto'y nagmula pa si Leon bt ng Jna. sumaksl sa pananakop ng mga
nadama nlyang nanarlwa. Hapones. Lumagpak ang Bata-
At mullng namagltan sa ka- an al sumunod ang Korehldor.
nUa ni Sayong ang katahimlkan. Nababa ang bandllang mabltu-
-Isang, 1nay awa ang Diyos... in at ang nahallll'y ang lsang
Slnadya lamang Ntya na 11nang may nlnlkat 1m araw. Mula sa
magbuwis si Leon sa amlng si- mga l;:ibi ng di-makataong pag-
numpaan . . -napatingln si S;:i-'
p (J L
~ l;:ilakad patungong Kapas at sayong sa klnaroroonan ni Nlta, ~umunod p;:i.ng mga pagpipllt ay
~~n:~::::l~n~Y
ll3gdudukot S3 . .~~:;~~l~w~~g~~w~:~:on~ª~~~=
Munllk nang humulagpos an¡;' pino. $3lanta 3t salat sa daUnit
hlyaw S3 kanyang blbig kung lakas ang ibanit nagkapalad
hindi nap\gllan ni Isang. Na-
A g K 1
makaballk; samantalang angdama niyang parang may hu-1
n u ay
karamlha'y walang kaball-ball-malang sa kanyang lalamunan. ta, kung buhay pa o patay na.
Nanlnlklp ang kanyang d!bdlb. Ang pagkawala sa tahanan
Parang may pumiplgll sa kan-' ng ama'y laging napapansln ni
yanc pagbulalas. Hindi dapa'r
N D
Nlta. Lalo na nang slla'y nasapat.· Hapones ang nayong KulyanJn.
rnalaman ni Nita .. hindi da-
g ugo
takbuhan at masakop ng mgaHindi maunawaan ni Nlta Naghahanap si Nlta ng makaa-
kung bakit ang kanyang ama·y akay sa paglakacI sa 111apllapll
wala sa kanllang plllng. Kung na bukld: nagnanais ltong ma-
nasaan at kung kallan baba- klta ang ama sa paggawa ng
llk. kubu-kubuhan lsapagka't no-
-Inang, kallan ang ballk ng ong araw ay lagl slyang lglna-
tatang, ha? gawa ni Leon ng gayon. ng du-
Laglng nagtatanong si Nlta. yan: inuuwian slya ng mga pa-
Kung dumarating ito buhat sa layuk-palayuk1:1.n1. '
lskuwelahan sa Kulyan!n na pi- At mlnsa'y n3sabl ni Isang
nagtuturuan ni Mr. Qulzon · ay na an~ ama ni Nita'y lsang
mallmlt na mamulas sa musmos sunclalo, at nakldigma... su·
~:~~~~g a~~ kaa~;a~~t:."!~ ~~~~
SI ISANG i\Y Li\GING Ni\KATITIG SA !\li\PULANG~i~~~g m~~n~~~=~~ª:ana~gun~¡
nakikita ang mga lumang pan- KANLURAN SAPAGKA'T ANG TANAWIN DOON Nlta ang digmaan, kung ano
talonr. hindi nagagamlt sa a-' 3ng kahulugan ng dlgmaan. At
parador ay lag! nltong lnllala.i AY LUBHANG MAHAL/\GA SA KANILANG BUHAY... sa kanllang pttgkak'1harap sa
bas. Aywan ni lsang kung lpl- g:twinr.- kanluran ay laglng
nagpaparangalan !to sa kanya. itlnuturo ni Isang ang panig
la~
1J°~~gla~a~~~·~ ~~ ~~~ ~==
XXJ O onccrT?OOCCOCXX"' ocm:::co~!,~u:~:ª~a~:a~.
1-~':: doo~ª n~::
tagal nang hindi nalsusuot ito. tung-o si Leon. ang ama ni Nita.
S\guro pag-uwl nlya e lalong Na <.loon magmumula si Leon
maraml siyang pantalon. J-sa kampo at hindi nakaalls ka- -Hamo. anak_, pagbaballk sa pagbabalik!
na11g ... ma.saya kaya doon s3 hit. na araw ng Pasko upang ko. ·: ·yung_ pmakamal.aklng -Kung nagpunta lang ang Unlt1r·an ng tatang? umuwl sa kanlla? N3ng magba- man1ka _ang 1uuwl ~o sa yo. tatang sa Bataan. di b3ballk
Natltigilan si tsang kapag na- Uk nga si Leon ay magtatapos Nakas1bangot P3 rm si Nlta. din slya?
kikita ang anak sa gayong anyo. na ang Dlsyembrc, naka~uut- -Hala na. anak, tawa na· _ 00 3nak at nagtatanong tungkol sa ama kaw31 at nakasakay sa 1sang -Baka hindi nanaman to- -Ma'saya ba-do'n, Inang?
nito. Siya man ay dlnadalaw sa.sakyang-hukbong n3kukubll- too._. Hindi kumibo si lsang.
n~ kung anu-3nong pangitain. han ng !"ga dahon. Magkasa- -Totoong-!otoo na! -Slgurq. kasinlakl ko ans
~~~~~~sla~ou":i~bªn!~! ~·¡~~~= m~;~~t~111~ª~~~Ügn°s°a"·kanyang
"Al n:m:i.ya ang mukha ni Ni-m;~~:;~ ~luuI~nng 1:~ngh~~
may pumasok n3 paruparong i-kab1yak 3ng 1sang n.agtatalong l,_ . . _ .,. . , : on si Nlta sa ma g kaba:anan.
tim sa loob ng bahay at duma- damdamin. T~1tung? 1to sa la.- f:.il.1n~ _mag-l'-·· ~ n_iyapos 1.i. ~ k ila sa slmbihan Iplnag-
ra~~~-
kurtinang kanyans iklOa-~~~=~~tidAtni~~·~nl~W~~~g~~~~~ tr~n;t ~~dª;!:n ~gls~~:a~a 3~
1; d:::sai'
n!ya angpagb~ballk
ngn~~~iftt s~ª~ft3~;1a~~~~tai~~~ ~~ks7:!~Yngn:;a~i7~º-~i:-:.~;
Leon~:~~'.b~agng i~!g~;nmg~i 1~~~¡¡1:'; a~~·:rng.
ano ·yung dlnadasalLINGGO, AGOSTO 12, 1951
11
ka~~; ti~~:k~º~kºnang
ma-Ang Halaman. . . lli~~;u~l~aª~~ ~fu::~gu:_~t~itl Ma~f~Y~Pa~~un¡~~~n!~;ºianf!
kaballk agad. (Karugtong ng nasa pah. 101 nlyang sablhln kay Martln ka· lang dela-dalahan sa. karuwa"' -Ako man, Inang, dadas~lin pag napupuna nlya Hong tlgll he. (Sa kanyang pangarap BJ ko rin para magballk agact an~ hal slya ng kanyang ing:rnng at walang kibo nitong mga hu- di ;;umagi man lamang sa lsip tatang. Kaya't n:mg mln.sang siya'y lilli; at·aw, Jalo 111 kung may kullg tmkit karnwahe pa naman
Naklta ni Isang a . .ng pagkll.- mahaguplt. nito ng pamlgkl.s da- uugawá siyang Ul nito mlnabu- ang kaniyang sasakyan.I kaluhod ng anak. Parang in!- h1l sa pagpapabayang kaykayln U: -lkaw naman,· para kang Pinapnntay na lamang ni Llna wa ang ;kanyang puso. Ang ka- ng manok ang mga pets11y na bago nang bago. At. saka, kung ang pulbos .~a kanyang mukha tahlmlkang bumabalot sa loob pinaalagaán sa kanya ay gayon talagang malml mó ako ay ipag- ng maramdaman nlyang tila ng slmbahan ay lumlkha sa nr. lamang ang kányang pr.:_:da- papaum?-nhin mo na ang mali- Iumakad na ang Sasakyang na- kanyang pamdamln ng lsq.ng ramdam. liH na bagay na iyan. - Mag- kahlnto sa lapat ng kanllang nanunurot ila pangltuin. Narlyan din ang larawan ng aanyo pa slyang nagtata1npo. bahay. Dumungh"-1 slya sa bin-' Isang hapo'y dumatlng nang l:anyr.ng butihlng !na. At n:,:al~- At sapagka't mahal nga slya tana, at nang makilang luma- maaga si Nita buhat sa paara- tila nlya ang warl'y hlgit m .. ni Martln ny nnging laglng ma- lakad na nga ay patakbo slyang lan. · po.gpapahalaga nito sa kanyanr; pagpaumanhin !to. A, kung nanaog na sumlslgaw kny Mnr-
-Inang, sabl ng aming maes- nakababatang kapatld na si mag_babalik lamang ang mga tln upang hintayin slya. Ngu-' t..ro, pumunta daw sa lskuwela- Alda, sa dahllang tto'y sadyang araw! ni't gaano man. ang kanyang·
han bukas ang o.mlng mga maaisahan sa mga gaws.ln~- Ngunl't ang buhay pala ay gawini:- pagslgaw ay kung ba- tatang. hahay. Dito no.g-ugat ang lihlm, dillm o.t llwanag, at ang tlnata- kit tll~ walang tlnlg na luma- Napatlngln si Isang sa anak llf:l'.Unl't mahlgplt nlyang pag- hak na landas ay ahon at lu- Jabas sa kanyang l~lamunan.
at dl-nakahuma. tutol sa kalslpang nals iklnt.ll song! · Tumakbo slya at humabol sa -Sabl nila, araw daw bukas ng kanyang !na, at magll1g ng Ang kabaitan man pala ay sasakyan, nguni't kung sa anong ng mga bayanl at magkakaroon kanyang lngkong: na ang ka- maaarlng magmalupit! sanhi ay di niya abul-abutln ng palatuntunan. nilang pagmamahal ay dapat. Kay llap ng kallgayahan! ito, gayong nakiklta naman ni-
Klnabukasa'y slnamahan ni niyang tumbasan ng pagpapa- . Ganyan at maro.mi pang Iba, yang di gaanong matulln o.ng Isang si Nita sa lskuwelahan. kabuti. · ang naglng panauhin ng kan- lakad. May kung ilang ulit na Nguni, hindi pa sila nagtata- Iyan din ang dahllan ng kan- yanr. gunita hanggang sa abutin natatanaw niyang nakatlgll wa- gal ay nag-ilyak sl Nita. Bago yang maagang pagkapag-as&.wa din siya, sa wakas, ng pagkako.- ri ang karuwahe. subali't ka- pa lamang napasislmulan ang sa mabalt at maklsig na taga- tulog. pag aabutan na lamang nlya palatuntunan. Naaawa si Isang pagmana ng kllalang angkan At sa katahlmlkan ng kan- ay mull itong magtutumulln sa sa anak, subali't pati slya'y no.-ng mga Maselan. A, anon~ Jiga- yang pagkaguplling ay nasok paglayo.
ngllid ang Juha-paano•y naklta ~li nlya noon! Sa wo.kas o.y 11 ang lsang panaglnip. Bulubunduk!n na ang kanl- nl Nltang kasama ng kanyang na siya klnakallangang guma- Handa na raw lahat ang kani- lang dlnaraanan kayo.•t suma- mga kamag-aral ang kani-kanl- wa, sapagka't lyan ay tungku- lang dala-dalahan sa pagtungo islp nlyang marnhil ay mala-
lang ama, at. slya lamang ang yung-malayo na ang kanllang
hindi. - - - · · - naahon. Pagod na pagod na sl-
Inakay ni I:iang si Nita sa ma- ya. May kung ilang ullt na
la~;:::~a~t .;~,k~ni::,m;ag-uwi -~-':----
---·~ --~~ ~~~::~ªn:; I~~!~~ a:U~:~:~~~
ng tatang mo, lagl kang sasa- ·
A b
e •t ~'\!\
hinayo.ng na l'ln no.man slya mahan. Turnaban ka na, anak... Patuloy sa paghlkbl si Nlta. .·nasa 1 ni il .. '·.;;.;
.S[!.).ay9. ng, Hindi na nlya máto.naw arig sa-kl!.~mmg
...n~~ad_.
sa
pagkakatayo ni Isang ay sakyan.:~l~an~i:n:n~a~~!~ª~:w::::;
--_,!1'11(ion n/f:dv/ra -?'":. gu~:n t~~d~pi~~si~~n~~;:n:~::
ng paaralan ng bandllang PI- ----~~,·---' ··---···· mahlnga muna sa llllm ng lsang
llplno sa llallm ng lsang bandl- dampang nasa tabl ng daan.
1
1~n~am~1t:a~
1ª:!:t~::~g s~;/~; ~!1g
bu_ha)'. ay parang pumpon ng iba't ibang bulakl:tk,m!~ª~aha~=~~~~a~~ho!'ª~~~~~
!~!1;1l~~san1:~~Y¿~u~~: b~~~r~ ~fi~~1 ~ak~s~~~~;t
nnga:~: ~~~:.n ~\i;J:;¡1~nat
ang nakaku-::s t~:-a~~s!n~~gu~tn~rn!~ªP:~~
~:gk~~~!~~ d:s~~~~ nt¿:;·~~=
---0oo-- ·~°:1~;~~:-ª!~iag .;::g~~!~~~~
nwnpa s1 Leen ... at si Sayong• Paano ka makakatagpo ng mabuting kaibigan, km.g bulaklak na putl. Ang Matanda At upang llbangln si Nlta ª?' ikaw na naghahanap ay hindi marunong makipagkaibigan? ay malngat na nagllllnls sa pa-'
kanyang Jtlnuro sa anak, nguni, -Emerson Jlgld ng mga halaman.
hindi namulas sa kanyang mga Nag-aangkln ang Matanda ng
labl ang nasa dlbdib; na. iyon - - - 0 0 0 - - isang kagalang-galang na anyo.
::'!,. ~:~1~~:· k1:a~ayª:! ¡~~:~.l~ng
Ang magandangmuk~a
ay mabuting sulat ng isang re-~~l~~~g :Yar~:~~ ~a~!r:akm~¡
Tumigll sa paghlkbl si Nlta at kom17ndasyon; ang mabutmg puso ay magandang sulat ng Llnang naklta na nlya ang ma-
tlnanaw an& ltinuturo ng ina. kred1to. - Bulwer among mukha at mga matani
Ngunl, hindi naunawaan ni "li- yaong we.rl'y kumakatawan at
ta ang kanyang ina. Sa kan- ---000-- umaangkln sa kalungkutan ng
~:~gam~~~~ª:aª~~nno.y~nt~u~~:~ mar~angg n~ut~a~~a 1 ~ 1 ~ª~1;i 0 ~:k~~~t~a:~a~~!~~~:t:a t~ni;:~: sa~~~~~~~a~~g
.hangln at na-~~t1:~~:ab~1~~71aºn!ª!~~g ~~\~~
pilit na ngiti. - Campbell~anJ:fu 1 ~~~~ya~n~g i:na:: 1 ~~!~:
na pula ay nasa lbaba.w ng may ---0oo-- Iak na 1naalagaan ng Matan-
tatlong kulay. At sa kanllang . . . da. Habang na.wlwlll stya sa
pagkakatlgll, ang napansln 111 Karamwan nang nak1k1ta natm ang mga kamahan ng pagm:unasld ay warlng ngum1- Nita'y ang maln.klnr.- bllog n:i isang tao kaysa. mga kabutihan niya; subali't dapat nating nglti s:i. ka.nya at no.g-aanyaya pula. , hanapin sa kanyang mga kamalian ang natatago niyang mga ang mga bulaklak. At sa blnhl
an;:n~!k~l~l:k~~g s~~~!a.~ Y~~
kabutihan. - Longfellow~;n~a; 1 ~~:~~g s~~~~~~g s:n:ª~=
mga kamlnero. Pulnng-pula! - ----cioo-- sa.ng pa.gmlmlthlng di magpa-
~~~t:i!n~g g!~~ro/
1a~!
1ªpa;~~ .
Ang liindi marunong magpatawad . sa pagkakamali ng~ 1 ~ 11 ~ª~:)
nak~~:f~lpl~t s;a~:;:k::
tuntunang sano..·y kanllang si- tba ay nagwawasak sa tulay na kanya nng daraanan •. sapag· hurniai~ ng isan: panr,angalla-
nasakslhan. ka't ang bawa't tao'y nangangailangan ng pagpapatawad mr '
(Buklat.ln sa pahlna 19) iba. - Lord Herbert <Buklatln sa pabina 17)
12
1\-IAGASIN NQ BAGONG BUHAYKalbaryo Ng lsang lna
>e:1onJCC---e>ec1CCccn>e:nncc-cnu:::nu:::u:::cncncnccnnnnnnnnnnnn<:· 1 1~ :::u!ma~~h~~:~;n~.:gs1!!~~~1!
lamang ako ay binirahan na
<K"º''º"' nr nm P•hino '>
Li·\.-.l'.'tJ
ako ng sampa!! -pagslslnu-os ang panganganak, gayon na .
~ ~~~~~:1:~g~~a~~~~~a
5ªn:::;ng
Jamang ang kagalakan ni Aling
g
Gm
U9
Qm
0 • • • . , , ,.;.,: sapagka't mahal na mahal niAnday. Lalakl ang kanyang apo, Ramon ang kanyang asawa,
at kamukhang-kamukha ni Ra- minarapat nlyang kausapln
m~~
11ang arnw na iyon ganap~~~d~ 1 ~ 1 ~ii~:a':a~~ 11 ~!;a~~ ~::
:~~~~a~~~n::as~!a~~~g s:~~ita~~1~ ;;;.~
hanap mo'y ako -~~·~ª:1ag ::11~ª~~m~!g~~~~~::;
pad ng isan~ pangarap! isang pangitaing magandn't makulay, si Allrig Anday ay klnuyom na
m~0:1~~1:1ay ~~~lt~:~m~:l::::~g ::: may ttbo~i:i~/:~~~;~:::u~=~~w ng
huhay¡~fa~~:agm~~. s~,1~a1~~g a::n:~:
~~~ 1 ,;~ 1 ~~~~~n 11 :ü~~ 1 ~~t~:~ ~~ ~~: ~:~·~~~~~;g;uª!~~~~~~ 1 '::akk~~::!:~~:::~ ~~0 10 n~~n~tN~~g~n~!!is:!lt:iya~:
mou ua lsunocl su pangalan ng ako :mg h11na11 mo. . ! baka kung malaman ni Ramon
am:i, :iy namulal si Allng An- ang kntotohanan ay pagbuntu-
duy s.'.I 1.~ang mapalt na katoto- --b. uau ng gallt ang asawa at hu-
Ji;1.1111.u Aug pagkatupad pala n¡ halika sa uking iolohanang laga.y mamong tuloy sa mga bagay kanyuur. µangnrap ay simula al iyong si1myuin ang haugo kung iu.glay; na hindi kanals-nals. Ang ga-
~~:~:11.~0u;1gPjJ~~lu~~a P~~~fw~~
-ualanglmp mo nu ba?:~X ~!
11~:~ª~~ª m~~!1 :~n~r:~
Nang
uma~ang
iyon na hina-f~,•.~Ygª:h:~1~l~1g1g n~1~~.~:!r~~o~ª.":a~~~~~;
ang kanyang mga anak na d1hagkan 111ya ang kanyang apo nlya lblg magkaroon ng slgalot.
samantalang si Estela at sl Ra- -ikaw, na sa ganda'y at di pagkakaunawaan. Minara~
mon ay nag-aagah:m, ay may lnbhang maibiging sumugba'I mamalay. pat na nlyang magtlls at akuln
~¡; 1 ~~~~Pna ~ª:i~011~~;~~l.
ni§: -nnning santos cruz~~t1n!ª~~i ~::ª~~ ~~~~ib:;;,
pagslll 11g halik ni Allng An- ang lakad ng mga pangyayarl.
day sa pisngi ng sanggol ay lCOOOOC'OOi Suball't si Allng Anday ay
nagkataong umiyak. Mallgsing nagkamall. Ang pangyayarlng
pumasok si Estela at nakasi .. makuhang makapagsuklay man mangot na manugang... iyon ay naglng panllnula la4 man~ot na kinuha kay Aling lamang da.hil sa karamlhan ng ·-Kayo, naman, Inay, kay ti-mang ng mfa sumunod pangi Anday ,t11g anak. mga gawalng kanyang glna- gas ng lnyong ulo. Slnabl ko pangyayaring higlt na ma~
-Ang jnay naman, umagang- gampanan. Ipinagkakalt sa kan- na sa inyong huwag nlnyong saklt at nakasusugat ng puso.
11mag:.1'y pinaiiyak ang bata! ya ni Estela ang tubo ng kan- paghahal\kan si Dlyunyor ay si- Kung wala. si Ramon ay ni Hindi hayaang makatulog! · · yang puhunan! gl rln kayo nang slgl! hindi na siya klnakausap man pasinghal na wika ni Estela. Umiiyak si Aling Anday nang Pano naman ang gaga.win l:.mang ni Est.ela. Talaga~1g ni -Para kinalong ko lang na~ mapasukan ng mag-asawang mo sa akin, anak ... -maluma- hindi na nlya nahahawnkan man at hinahalikan ko sa pis- nakatapos na ng pagkain. nay na tugon ni Allng Anday.- man lamang ang kanyang apo ngi -Bakit kayo umHyak, Inay?- Talagang hindi ko yata matitiis pagka'L slnlsigawan na siya ng -Iyan ngang pagkalung-ka" nagtatakang tanong ni Ramon. na hindi mayakap at makalong manugang. Maglng sa pagkaln long nlnyo at paghallk-halik sa -Wala, anak... -pagkakai- ay ang aklng apo. Siya laman!! hindi na slya maalaláng tawa- bata, kaya siguro u11,1iyak. ~~g la ni Aling Anda.y. -Naaálaala ang tanglng nakapagdudulot gln man lamang. Tlkls na tutoo'y malaon ko nang 1b1g ko lamang ang ama mo. Kung sa akln ng aliw sa buhay na ito! slyang plnababayaan at hindi sabihin sa inyo na h.uw~g nin- buhay slya, marahil ay mallga- -E, sinabi na nga sa inyong Unatao sa loob ng sarili nlyang yong paghaha\lkan s1 D1yunyor yang-maligaya rin siyang ka- nakas~ama, e! Tlngnan nin- tahanan. Kung dumarat!n~ si at baka magkaguham• -sagot tulad ko dahil sa aming ma- yo, kay dumi-dumi ng lnyong Ramon at nalamang hindi pa ni Estela gandang apo! -at lo.long na- baro ay klnakalong ninyo! Pa- siya kumakaln, ay sasablhin pa -Ano ba naman ako . . may pa1yak ang matanda ti tuloy iyang bata ay nag-aa- ni Estela na ang matanda' rln balbas'! -bahagyang nakangiti -Iyon lamang pala.. Hu- moy kung ano! ang J'!lªY kasalanan ..
si Almg Anday bagaman pai:,ang wag na kayong umiyak, lnay! Nangatwlran si Allng An- -Kanlna ko.pa pinauunang b1glang binayo ang dlbdl~ s8: -at lnallw ni Ramon ang ina day. Sinabing hindi naman siya kumain pagka't baka '!ka ko hindi nlya nkalaing sabihm m sa pamamagitan ng pagpapa- maysaklt at ang kanyang ayos mallpasan ng gutom. e! Ngunl't Estela. tawa, hanggang sa ito'y pillt ay bunga lamang ng pagtatra- ni hindi man Jamang ako sa- -Kahit na ho, mabuti na ang na mangitl. baga.man lumuluha baho .. niya sa loo~ ng bah.ay. gutin na parang slla pa ang naf!-llngat. K.ung ako, hindi ko ang puso. Ngum t lalong maslkan s1ya nagmamalakl! -sasablhln pa ni plnaghahahahkan ang bata, ka- Magmula nang araw na ya- at pinagsasagot ni Estela hang- Estela sa asawang lagi namang yo pa! on ay naglng sunud-sunod na gang sa nang pagwlkaan siya panlwala sa bawa•t sablh.ln ng
Pagkasab1 niyon ay Jumabas ang dagok ng kapighatlan sa ng "bruha" ng naging mapala- kabyak.
na s1 Estela na kalong ang anak puso ni Allng Anday: Mallmit long manugang ay nablrahan At pag nagkagayo'y si Allng at nagpatuloy ng pag-aagahan. na dlnadaragan na slya ni Es- niya ng sampa.l, bagama•t hindi Anday pa ang mapagsasablhan Naiwang natitlgilan si Aling tela sa bahagyang pagkakamali nlya nals gawm ang gayan. ng 3.nak. Iplnagtatanggol si Es..i Ancl:iy. Nanglngllid ang kan~ sa mga gawalng ginagampa- Nang umuwl ng bahay si Ra .. tela at sasablhln sa tna na sa yang luha. Noon niya napagki- nan nlya sa kanllanr. taha-mo~. ay nagsumbong si Estela. matanda nagbubuhat ang kanl- lala ang kabiguan nlya sa isang nan. Lag!ng paaslk kung siya•y Umnyak na nagtahl-tahi ng lang mga di pagkakaunawaan.
kaligayahang laon nang inaa- sagutin kapag wala sa bahay mga pangungusap upang ang sam. Nagkaroon nga slya ng si Ramon. Ni hindi na nlya ma- kawnwang matanda ang ma-
apo, subali't ang apong yaon ay kalong o mahagkan man la- buntunan ng sala. Hindi ipinag- (Itutuloy) hindi pala maaaring maglng mang ang kanyang apo. Sad- tapat ang katotohanan na sa. ,---~
aliw ng kanyang katandaan. yang pinandldirlhan na yata kanya nagslmula ang kanllang kundi magiging tltis pa ng da- ang kanyang katandaan ng ma- pa.gsasagutan dahil sa paghallk lamhati at dusang papasanin ni- pugr.ng na pinagpakltaan nlya lamang ni Alin? Anday sa apo, ya sa buhay. Pinangingllagan p:i- ng malabls na pagtlngln at at di rln slnabmg plnagwlkaan·
TEOTICb CLINIC URINAAY DISTUUANCll
GENERAL SUll.GUY :l.UY Sf.RVICll
~a~~~il ~; ~=~i~~~ir1:ª~:'ka~g~ Pí.1~1::~;1ª~~!·w
na di niya na-ni~P~;a ·~~~'!1:.f"k!~;m~~~an~aiL ~~ :::t) ~~
Tudur yang ka!agayan pagka't mali- timping di hagkan nananian kung maaari'y huwag le.glngmit nga namang marung!s ang ~ni.: kanyang apo, ay muli si- pagkakalungin ang bata pag-
kanyang damlt at ni hindi na yang plnagsablhan ng m,kasl- ka't baka mamlhasa ay tayo ' - - - '
LINGGO, AGO~TO 12, 1951
! 13
OCcc""'ccccccccooccoooaoaoaoaoaoo::o=c sandata) at gagamit pa nga ng sarlllng pagsasakyan (alam nr
Hindi Ka Nag-iisa ...
(Pakikil"amay sa isang kalbl- gang makata na ngayo'y nasa.
banlg ng karamdaman: E.C.A. l Ganyan nga ang buhay sa balat ng lupa:
May buba y pulubi't may buba y saga na;
Sa saganang buhay kay daming- pagbanga, Sa bubay pulubi'y kay daming pagpula.
Kung ikaw'y sagana, kay daming katotong Sa ba.wa•t sandall'y kasam11.-sama mo;
Kung ikaw'y sawl na. sa buhay na lto.
Sila pa ang unang pupukol ng bato.
Huwag kan¡: n1alungkot, huwag daramdamin Sakali't maagang dumatal ang dllim;
Ang tagJay mong dan1ral s•yang magpapaningning Sa iyong pangalang hindi magmamaliw.
Sa banig ng luha'y di ka nag-ilsa at may katoto ring nakaaalala:
Narlto man kami at narirlyan ka.
Tayo'y magkalayong parang magkasama.
Kinukun1usta ka nitong lnanl!: \\'ika Na plnagpuyatan ng puso mo't diwa;
Am.Jng binihilin .. sa poonr Bathalang Bigyan ka ng lakas na lubh"ang sagana.
-BUDDY HERNANDEZ Sampalok, Maynila.
mataas na Pamahalaang sa kawalan ng sarlllng sasakyang ma- gagamlt, ang mga dumi sa lahat ng lansangan sa Maynlla, ay nl- llllnis na lamang ngayon ng mga daga, ng mga bangaw at nag- didlllm na kawan ng langawl; sa pagbaballta nga lnuullt ko ay h.anyang sinabi, na bagamn't ang uunahlng blgya11 ng bigas kung dumatlng ay ang mga sangay ng kawangl'!"awa :mg mga kusinaang-bayan at ang mga kupkupan sa mahihlrap; ang mga marnamayl!.n ay aabutin din sa riamamar,H J.ll ng mga samahan r:g: 1n.1gk~.kap\t-bahr..y at dahil dita Y: m11ar~a11 niyang hinih!n~i.
na sa paghahanda ng bagong lalaan n~ magkaka:;ambahay, sa pamamagitan ng bagong paráang paiiralln ukol sa bagay na !to, ang bawa·t ama ng tahanan ay magpakarangal sanang llagay ang tunay na. bllang lamang ng kanilang mga kinakandili at huwag mang-uulol sa pagsasama ng pangalan ng taong wala at
hindi kasambahay. ,
Napakaagap ang paghlnging ito ng kaselangan sa mga ama ng taha¡'ang taga-Maynila, na upang huwag nang iturlng na masagwang kawalang pakundangan, ay lpalagay natlng Isa la- mang nlyang blro. Naalala ko tulo}' ukol sa ganyan niyang blro ang palasak na salaysay ng mga matatanda noong araw sa mga batang mauslsa, bago matulog kung gabi. Mayroon daw mag- hnpo, ang matanda ay bulag at ang bata na. hindi bulag ay slya namang tagapag-akay, na nªngabubuhay lamang sa panghihJ- ngl ng limos. Kung araw ng llnggo ay sa mga pinto _ng simba- han slla nag-aabang sa mga maawain at sa tulong ng Maykapal r..y nakadadao.s naman slla kahl't paano sa gayong hanapbuhay.
Mnlsan, na hindi pa u.pos sa pagslslmba ang mga tao, ay natsl- pan ng batang hlngln sa kanyang lmpo ang isang bagay, na ma- rahil ay matagal na nlyang inllsip upang matugune.n ang lsang maalab na pita ng kanyang wala pang bahld kasalanang kalu- luwa. Ibig ko sana impo, ang marahan nlyang bulong dito. kasa- bay ang malaklnr. kahihlyan sa gayong kapangahasang kanyang glnagawa~na .kung balang araw tayo ay makatltlpon ng kaunti sa napanghlhmging limos, ay iblli nlnyo ako ng isang hlkaw.
kahJ't mumurahln lamang. oo, ang palrog ng impo, nglllli't ba- ka naman kung may hlkaw ka na ay lsuot mo nang isuot at tu- loy mawala. na sinabayan ang pagsasallta ng mal"lrling kurot sa slnglt ang apo, na noon di'y napalyak at may plplng tutol na nakapagsabl: aba - ang lmpo naman, - hindi pa nlnyo na- biblll ang hlkaw at hindi ko man lamang naisusuot ,Pa, ay pi- nagkukurot na ninyo ako. Nagunlta ko ang ganltong matauda at palasak na salaysayln, sapagka't sa maagap na pagpaparusa ng matandang bulag sa kanyang apo at sa maagap namang pag- hlngl ni O. Oulnto ng pagpapakaselang sa mga ama ng tahanan
"°'X<X<:IOCXE:C::CC:CC>Cl:JCCXX>CC==>===>OO :a~:.y~~I~
1
g;1i{~i;:;ak~:ln~~ªn~ ~;g~~i;\~~~~s ay blbilhln pa la-Nang Magdaan Ang Daluyong
(Karugtong ng nan pablna 9)
napalagay na ipinag-alinlangan na ng lahat sa pangako ng Al- kalde. Dl-umano'y plnahlntulutan ng nangakatataas, na ang pa- mahalaan ng Maynlla, sa kanyang sarlll'y makabill ng bigas at si G. Ouinto ay b!Jllgyan ng kapangyarlhang makapagpablli sa mga bayan ng Pulo, Marilaw, Meykawayan, Bukawe, Oigulnto, Pulilan, Bustos, Sta. Maria, at Angat, na sarillng sasakyan ng pamahalaan sa lunsod ang gagamltln. Tinatagublllnan pa na salaplng sarili ng Maynlla ang iparnlmlli. na ang halaga•y lsu- sunod sa itinakda ng Rlcoa. Iblg sabihin ng kapahlntulutang ito.
na ang Rlcoa ay hindi na nga magbiblgay ng bigas sa taga-May- uila sapagka't nangyayarlng \alaga ang slnasabi ni o. Auglrre.
Aywan ko kung ang ganitong bagons balak na naman upang malunasan ang taguton na oumupuksa ng mga buhay sa May- nlla, ay magkakabisa; ngunl't kung aallgatalng sa dalawang na- p_akahlrap at tila hindi magagawa ngayong mga paaran, ng sa- r1llng pamahalaan ng Maynlla. lsinasallg ang pagsasagawa ng blnabalak, ngayon pa lamang ay masasabi nang ang pagkaka- gutom sa lunsod ay makapag-aakyat-manaog na muna sa Clty Hall, na lahat ng makikislg na nangaroroon ay dadalawln upang bulagaln at blgyan ng magand::mg-araw, ngunl't hindi makablbili sa mababang halaga na lblg ng Ricoa na slyang masunod dt wa- la namang sasakyang sarlll na magaga.mit sa. pagpaparattng dlto ng bigas. Hindi sapat ang autong glnagamlt ng Alkalde sa. bagay na Jto.
At sa pag-aakala nga nlya marahll na kablguan din ang aa- butln, ang blrong !to ng mataas na pamahaJaan sa mangamama- tay na sa gutom na taga-Maynila, ay kanya namang tlnugu- nan ng biro rin. at anp; nakalantari sa pagbiblrong glnawa ay ang mamamayang nagugutom. oa.nito ang aklng wlka sapagka't sa pagbaballta sa sambayanan ng pagk.'ikaloob sa kanya ng ka- pangyarlhang makabl11 ng bigas sa mga bayang nasabl na ng lalawlgang Bulakan, mga bayang may mahlhlnang lupaing pl- nagpapalayan, na susunod pa nga sa halaga ng Rlcoa (sa kala- gttnaan ng Luson, ito'y nanam.~an, tila hindi. namlll ng palay pagka't mga kawal ng Hukbong Ha.pon ang glnamit at si G.
Quinto ay walang magagamit na mga kawal. .. kundi ang kanya Iamang mga bagong bantay-bahay, na slbat na kawayan ang
14
yari
~tg ~~~~t~1~~~;11~ª 1~r~gi ~~~~u~~~~~g,ª~; ~~n~tyP~~~~~agnui~~
ng sambayanan at sa sukat lkapaluhang paghihlrap ng madla, ang Pamahalaang riakalayo ng Republlka ay walang magawa, sapagka't s1ya ay pablron~ i!.inayo ng Hukbong Hapon, na nag- hahanap lamang sa gayan ng kanyang ikaluluwag sa .~apllitang pagkakatigll sa Piliplnas, na alam niyang dadayuhln ng kaaway upang siya'y paallsin at ilaboy: kaya ang Pmnahalaang ito, lpi- nagmamalaki man at minamalakl ng mga nagsikagat sa paln at ng mga napadala sa dagundong, ay hubad sa lakas, walang kapangy"arlhan at tunay Jamang na anino. Uliran sa kabutlhang bata at pagkamasunurln, na sa ngalang. pagbibigay-loob sa pa- nginoon ay hindi maklkitaan n¡:- ga-han1p mallg plnlas. nguni't walang-kaya. duwag sa pagtatanggol ng kapakanan ng bayan sa hmay na kaglpitang klnasusuungan nito ngayon
Ang gamot., ang mablsanr. lun9s sa lahat na ng 1nabiblgat na Uising blnaballkat ngayon ng sambayanan ay ang Jubos na pagkabago ng katayuan sa Pilipinas. Kallangang mapadall, hin- di ang pagkatapos ng dil!'ma bagay na iplnalalagay kong ~ag
papatuloy pa rln, kundi ang pagk:ipalls ng mga hapon sa Plll- plnas. kawan ni:: balang na dayupay, na sa kasamaang-palad ay nangakaratlng ditong padpad ng mga pangyayaring bunga ng alln mang digmaan. (Nagdaraang kasalukuyan sa papawlrinr, nakatapat. sa aklng bahay, ngayong slnusulat. ko ang bahaging lto ng aklng tala, lka-5;00 ng hapon ng ika-3 ng Enero ng 1945, ang ilang aeroplano11g amerikano, na matikabong pinaputukan ng kanyon ng mga kawal na hapong nakahimpll sa ilang pook
· i 't ang mga aeroplano ay matutu- g paruruunan. na hindi mau na- lto ng aking mga kapitbhaya). A- n, ay ang madaling pagkapalis ng mga aking akala'y ito rin n<lman ang pakay at sadyang talaga ng mga hukbo ng Estados Unidos. na nakalunsad na ngayon sa Leyte at Mindorn. Marahil, buhat sa mga pulong ito, na di-sasa\ang nililinis na kasalukuyan sa mga kalabang lnabot doon, ay naggagayak sila ng mga angkop na hlm- pllan sa lalong malaki at tapusang pagsalakay sa papawlrln at katlhan upang mabawi ang mga kapatagan ng Luson. At mara- hll sa mga sandallng ito, sa Australya o sa Nueva Guinea, ay kasalukuyang binubuo ng Estados Unidos ang malaklng hukbong Uulunsad sa Luson.
(ITUTULOY)
MAGASIN NG BAGONG BUHAY
ANG TATLONG MUSKITERO, .tina Osear Moreno, Fred Montilla at Cesar Ramfrez, sa "TRES MUSKITEROS" ng Sampaguita Pfc- tures na pfnamamahalao.n nf Direktor Nardo VercUdfa. KabUufn
•
tina Tere.tlta Martlnez, Horma Valel at M11ma Delgado.
Maboti
Upang malamigan
ANG "BIG FIVE" no pelikulano "ÁNG AKING KAHAPON" ng Tamarow Studlos: .tina Carlos Padilla, Lilfan Leonardo, Jóse Padilla, Jr., Naty Rubi ot Direktor Lou Salvador. Kuha sa estud·
JIO ng TS .isang aabtng bago mag.nmula ang st11uUng .
Aag pi1a11míg DI Coke .,. b11l1gi ag 11i1m11g p1m1m11liag1 .•. aag baliagiag 11klgigiali1w1.
May Pah;ntulot Mag .. botelya
f;an jligurl ilrrwrry
Ma)lalad na talega itong si Lopito! Wala siran¡?: iniwan :-:._ isang ··tinik" sa gltna ng dt1.lawan¡; ··bulaklak", hindi pu ba"! Ang dalawang dilag ay sina Nita RatnO$ :it Alir.e Contrerns, m¡;a Starlet ng Premiere na kapuw:i: mapa- panood sa "lOth Battallon .. "
NG MGA NAKABABATID
rizree King;
Whiskey
Ginebra
SanM¡guel
NANGUNGUNA
SA DULAS AT
LINAMNAM
P.l,,,,.,_ao. On. h 1 T<><t1 "' "(,!, .. ~ M•l'A"~M31> '"0/FM '"'"'"~
~h· «· '"ul~ •• ,\..1-~1 .() 1 •n ;g...,, & )) I> M
·~ o•.ri '~"·"• n . ., ... , 1nu1a 'ª •h-
K·" -"~-
Ang sumlsillp sa kamera ay sl Dr. oerardo de Leon, nagtamo ng "Maria Clara Awafd" sa paglglng plna- kamabutlng dlrektor ng 1950, samantalang kln\,l.ku- nan nlya ang llan1 t.agpo sa "loth Battallon ... "
~
d na pagod dahll saF -.s
magha-~
pong pagharap sa kamera, si Nita1
Ramos ay nagpapahlngalay sa pa- mamagltan ng pagbabasa ng pa-~ hayagan. Sa ayos nlyang tyan a)' allng puso ang hindi plpttlac?Nan¡( tlunial~w sa ··Jocatlon·• ng pelikulang ··\Qth B:1tt;\Jwn ::'I .lllth P;trnllel" sa bundok ni; Mariq•:il1a
;n;:.: !l" .. 1'1:::,.: .\ 1~.1 .~1 f:1·nie t:vora. Mnl:lkit;• ,¡ ~-r,•¡e
··i,a_,,·aJ" 1.a 1·:1ab1!);!:.·1··1·:
