A Study of Factors Affecting Emotional Quotient:
Meta – Analysis with Hierarchical Linear Model1
Tirapa Seehamongkol2 Suwimon Kritkharuehart3 Ittirith Pongpiyaratna4
Received:May 7, 2013 Accepted: June 3, 2013
Abstract
This research was synthesized report that related various factors affected emotion quotient via Meta - Analysis using Hierarchical Linear Model. The purposes were 1) to study the variation of correlation coefficient both within group and between groups. 2) to describe the variation of correlation coefficient by characteristics of research. The population for this research were research reports related with the factors affected emotion quotient, completed for time ranging from A.D. 2000-2010. In addition, 40 reports. The research results were: 1) the variation of correlation coefficient of factors affecting emotion quotient within group equal 0.207 and the variation between groups equal 0.793 and had found that the variation of correlation coefficient factors affecting emotion quotient decreased. 2) characteristics of research had positive affecting on correlation coefficient of factors affecting emotion quotient with statistical significance at the level of .01 such as number of sample size. For thesis for master degree had positive affecting on correlation coefficient of factors affecting emotion quotient with statistical significance at the level of .05 and number of question that measured the dependent variable had negative affecting on correlation coefficient of factors affecting emotion quotient with statistical significance at the level of .05. When considered family factors which had correlation coefficient of factors
affecting emotion quotient as dependent variable found that characteristics of research had positive affecting on correlation coefficient of factors affecting emotion quotient with statistical significance at the level of .01 such as sample size from school and number of sample size while number of question for measured the dependent variable had negative affecting on correlation coefficient of factors affecting emotion quotient with statistical significance at the level of .05.
Characteristics of research were used to describe the variation of correlation coefficient of factors affecting emotion quotient together and obtain 27.40%.
Keywords: Factors affecting emotion quotient, Meta-Analysis, Hierarchical linear model.
1 Thesis for the Master of Education Degree. This research has got the scholarship from Graduate School, Srinakharinwirot University
2 Master of Education Degree in Educational Research and Statistics, Faculty of Education, Srinakharinwirot University
3 Lecturer in Faculty of Education, Srinakharinwirot University
4 Educational Supervisor, Singburi Primary Educational Service Area Office
การศึกษาปจจัยที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณ:
การวิเคราะหอภิมานดวยโมเดลเชิงเสนระดับลดหลั่น
1ถิราภา สีหะมงคล2 สุวิมล กฤชคฤหาสน3 อิทธิฤทธิ์ พงษปยะรัตน4 บทคัดยอ
การสังเคราะหงานวิจัยที่เกี่ยวของกับปจจัยที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณ โดยการวิเคราะหอภิมาน ดวยโมเดลเชิงเสนระดับลดหลั่น มีวัตถุประสงค 1) เพื่อศึกษาความแปรปรวนของคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธภายใน เลมวิจัยและระหวางเลมวิจัย 2) เพื่ออธิบายความแปรปรวนของคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ ดวยตัวแปรคุณลักษณะ งานวิจัย ประชากรที่ใชในการวิจัย คือ รายงานการวิจัยที่ศึกษาเกี่ยวกับปจจัยที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณ ซึ่งทําเสร็จในชวงป พ.ศ.2543 – 2553 จํานวน 40 เรื่อง ผลการวิจัยพบวา 1) ความแปรปรวนของคาสัมประสิทธิ์
สหสัมพันธภายในเลมวิจัย เทากับ 0.207 ความแปรปรวนระหวางเลมวิจัย เทากับ 0.793 2) ตัวแปรคุณลักษณะ งานวิจัยที่สงผลทางบวกตอสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัยที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณ อยางมีนัยสําคัญ ทางสถิติที่ระดับ .01 ไดแก จํานวนหนวยตัวอยาง สวนความเปนปริญญานิพนธ/ วิทยานิพนธ ระดับปริญญาโท สงผลทางบวกตอคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัยที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณ อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่
ระดับ .05 และจํานวนขอคําถามใชวัดตัวแปรตามสงผลทางลบตอคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัยที่สงผลตอ ความฉลาดทางอารมณ อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05 เมื่อพิจารณาปจจัยดานครอบครัว มีคาเฉลี่ย สัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัยดานครอบครัวที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณเปนตัวแปรตาม พบวา ตัวแปร คุณลักษณะงานวิจัยที่สงผลทางบวกตอคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัยดานครอบครัวที่สงผลตอความฉลาด ทางอารมณ อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .01 ไดแก ความเปนกลุมตัวอยางจากโรงเรียน และจํานวนหนวย ตัวอยาง สวนจํานวนขอคําถามใชวัดตัวแปรตามสงผลทางลบตอคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัยที่สงผลตอ ความฉลาดทางอารมณ อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05 และตัวแปรคุณลักษณะงานวิจัยรวมกันอธิบายความ ผันแปรของคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัยที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณ ไดรอยละ 27.40
คําสําคัญ: ปจจัยที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณ การวิเคราะหอภิมาน โมเดลเชิงเสนระดับลดหลั่น
1 ปริญญานิพนธการศึกษามหาบัณฑิต สาขาการวิจัยและสถิติทางการศึกษา มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ไดรับทุนสนับสนุนการวิจัยของนิสิต บัณฑิตศึกษา จากบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
2 นิสิตระดับมหาบัณฑิต สาขาการวิจัยและสถิติทางการศึกษา คณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
3 อาจารยประจําคณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
บทนํา
ในอดีตการพัฒนาคนมุงเนนพัฒนาเพียงแค เชาวนปญญา เชื่อวาเชาวนปญญานั้นเปนปจจัยที่
สําคัญ ทําใหคนประสบผลสําเร็จและมีความสุข แต ชวงหลังความเชื่อมั่นในเชาวนปญญาเริ่มสั่นคลอน เนื่องจาก ชวงตั้งแตป 1960 เปนตนมา มีการศึกษา จํานวนมากแสดงที่ใหเห็นวา ผูที่มีเชาวนปญญาสูง แตกลับลมเหลวในการเปนผูบริหารระดับสูง เพราะ ขาดความเขาใจมนุษย การมีปฏิสัมพันธและอารมณ ที่ดี (กรมสุขภาพจิต,2546) ในทางกลับกัน พบวา กลุมบุคคลอีกกลุมที่มีเชาวนปญญาระดับปานกลาง กลับประสบความสําเร็จในอาชีพ และมีความสุขใน ชีวิตมากกวา แตก็มีบุคคลอีกกลุมหนึ่งที่มีทั้งเชาวน ปญญาสูง ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูง มีความสุขใน ชีวิต ไมเกิดความเครียดในการทํางาน คนกลุมนี้มัก เปนคนที่มองโลกในแงดี มีอารมณขัน ใจเย็น และมี
ความเครียดนอยกวาคนที่มองโลกในแงราย (อังศินันท อินทรกําแหง, 2551) นักวิชาการจึงเริ่มตั้ง คําถามวา ปจจัยใดบางที่มีอิทธิพลตอการดํารงชีวิต อยางมีความสุข นอกจากสติปญญาและความสําเร็จ ในหนาที่การงาน คําตอบหนึ่งที่ไดจากการเฝาสังเกต และเก็บขอมูลจากบุคคลจํานวนมาก คือ ความฉลาด ทางอารมณ โดยพบวาปจจัยนี้ มีความสําคัญรวมกัน กับปจจัยทางสติปญญา (Goleman, 2005) ดังนั้น เชาวนปญญาที่สูงจึงไมไดบงชี้ถึงความสําเร็จในชีวิต เพราะชีวิตนั้นตองการทักษะ ความสามารถในดาน อื่นอีกมากมาย (กรมสุขภาพจิต, 2546) และความ ฉลาดทางอารมณ หรือ EQ นี้เอง ที่มีสวนอยู
เบื้องหลังของความสําเร็จในชีวิตของมนุษย (วีระวัฒน ปนนิตามัย, 2551)
ในป 2543 กรมสุขภาพจิตไดพัฒนา แนวคิดเกี่ยวกับองคประกอบของความฉลา ด
ทางอารมณ 3 ประการ คือ ดี เกง และสุข (กรมสุขภาพจิต, 2543) และยังไดจัดประชุมวิชาการ
สุขภาพจิต ภายใตหัวขอสุขภาพจิตดีดวยอีคิว เพื่อ เปนการกระตุนการพัฒนาความฉลาดทางอารมณ อยางตอเนื่อง กรมสุขภาพจิตไดมีโครงการพัฒนา ความฉลาดทางอารมณอีกหลายโครงการ เชน โครงการเสริมสรางสุขภาพจิตเด็กไทยวัยแรกเกิดถึง 5 ป ทําใหทุกฝายไดเห็นถึงความสําคัญของความ ฉลาดทางอารมณ จึงทําใหเกิดงานวิจัยที่เกี่ยวของกับ ปจจัยที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณตามมาอีก มากมาย แตอยางไรก็ตามองคความรูจากการทําวิจัย ยังกระจัดกระจาย การสรุปผลการวิจัยมีความ สอดคลองและแตกตางกันในบางประเด็น ดังนั้น เพื่อ ตองการทราบปจจัยที่สงผลตอความผันแปรในตัว แปรความฉลาดทางอารมณ จึงทําการสังเคราะห งานวิจัยที่เกี่ยวของกับปจจัยที่สงผลตอความฉลาด ทางอารมณ
วัตถุประสงค
การสังเคราะหงานวิจัยที่เกี่ยวของกับปจจัย ที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณ ดวยการวิเคราะห
อ ภิ ม า น ด ว ย โ ม เ ด ล เ ชิ ง เ ส น ร ะ ดั บ ล ด ห ลั่ น มีวัตถุประสงค ดังนี้
1. เพื่อวิเคราะหความแปรปรวนของ คาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ ภายในเลมวิจัย (within group) และระหวางเลมวิจัย (between group)
2. เพื่ออธิบายความแปรปรวนของ คาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ ดวยตัวแปรคุณลักษณะ งานวิจัย
กรอบแนวคิดในการวิจัย
จากแนวคิด ทฤษฎีและงานวิจัยที่เกี่ยวของ กับปจจัยที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณ พบวา
ปจจัยที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณ สามารถแบง
ออกเปน 4 ดาน ไดแก 1) ปจจัยสวนบุคคล 2) ปจจัยดานครอบครัว 3) ปจจัยดานรูปแบบการ
จัดการเรียนรู 4) ปจจัยดานสังคมและสื่อ ปจจัย ดังกลาวจะถูกสังเคราะหโดยการวิเคราะหอภิมาน ดวยโมเดลเชิงเสนระดับลดหลั่น (hierarchical linear model : HLM) เนื่องจากหากพิจารณาถึง ลักษณะขอมูลที่ใชในการวิเคราะหอภิมานแลว พบวา ธรรมชาติของขอมูลที่ใชในการวิเคราะหอภิมานมี
ลักษณะเปนขอมูลหลายระดับซอนกันอยูหรือเรียกวา ระดับแบบลดหลั่น (Raundenbush and Bryk, 2002) ในการวิจัยครั้งนี้ไดแบงขอมูลเปน 2 ระดับ คือ ระดับ 1 การวิเคราะหโมเดลระดับคาสัมประสิทธิ์
สหสัมพันธ เปนการวิเคราะห เพื่อมุงอธิบายความ แปรปรวนของคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัยที่
สงผลตอความฉลาดทางอารมณ และระดับ 2 การ วิเคราะหโมเดลระดับเลมวิจัย เพื่อวิเคราะหตัวแปร คุณลักษณะงานวิจัยที่สงผลตอคาสัมประสิทธิ์
สหสัมพันธของปจจัยที่สงผลตอความฉลาดทาง อารมณ
วิธีดําเนินการวิจัย ประชากร
ประชากรในการสังเคราะหงานวิจัย ไดแก รายงานการวิจัย และปริญญานิพนธ/วิทยานิพนธ ที่
ศึกษาเกี่ยวกับปจจัยที่สงผลตอความฉลาดทาง อารมณ จํานวน 40 เรื่อง โดยคัดเลือกจากงานวิจัย เชิงสหสัมพันธที่สามารถสืบคนฉบับสมบูรณ (Full Text) จากฐานขอมูลอิเล็กทรอนิกสออนไลน ThaiLis และ OPAC (Online Public Access Catalog) ของ มหาวิทยาลัยตาง ๆ ที่พิมพเผยแพรระหวางป พ.ศ.
2543 – 2553 ซึ่งมีประชากรอยูในวัยเรียนระดับชั้น
ประถมศึกษา จนถึงระดับบัณฑิตศึกษา และเปน งานวิจัยที่รายงานคาสถิติเพียงพอตอการนํามา วิเคราะหผลอยางครบถวน
เครื่องมือ
เครื่องมือในการเก็บรวบรวมขอมูล จํานวน 2 ฉบับ คือ 1) แบบบันทึกขอมูลงานวิจัย แบงเปน 2 สวน สวนที่ 1 ใชบันทึกขอมูลคุณลักษณะงานวิจัย ประกอบดวย ขอมูลเกี่ยวกับลักษณะการพิมพ ไดแก สถาบัน สาขาวิชา ระดับของงานวิจัย ปที่พิมพ ขอมูลเกี่ยวกับเนื้อหาสาระ ไดแก วัตถุประสงคของ งานวิจัย แหลงที่มาของกลุมตัวอยาง ระดับการศึกษา ของกลุมตัวอยาง ทฤษฎีหลักที่ใชในการสราง เครื่องมือวัดตัวแปรตาม จํานวนขอของเครื่องมือวัด ตัวแปรตาม ขอมูลเกี่ยวกับวิธีวิทยาการวิจัย ไดแก วิธีการสุม/ เลือกกลุมตัวอยาง จํานวนหนวยตัวอยาง ประเภทเครื่องมือวัดตัวแปรตาม คาความเชื่อมั่นของ เครื่องมือวัดตัวแปรตาม ประเภทของสถิติที่ใชในการ วิเคราะหขอมูล สวนที่ 2 ใชบันทึกคาสัมประสิทธิ์
สหสัมพันธของปจจัยที่สงผลตอความฉลาดทาง อารมณ และ 2) แบบประเมินคุณภาพงานวิจัย มี
ลักษณะเปนมาตรประมาณคา 5 ระดับ มีคะแนน ความสอดคลอง (IOC) จากผูเชี่ยวชาญ อยูระหวาง .80 ถึง 1.00
ขั้นตอนดําเนินการวิจัย
ขั้นตอนในการเก็บรวบรวมขอมูล แบง ออกเปน 3 ขั้นตอน ดังนี้
1. กําหนดวัตถุประสงคในการสังเคราะห งานวิจัย และคนควาแนวคิด ทฤษฎีและงานวิจัยที่
เกี่ยวของเพื่อสรางกรอบแนวคิดในการวิจัย
3. สํารวจ รวบรวมงานวิจัยจากฐานขอมูล อิเล็กทรอนิกสออนไลน ที่เปนไปตามเกณฑคัดเลือก งานวิจัย
4. บันทึกขอมูลคุณลักษณะงานวิจัยดวย แบบบันทึกขอมูล และประเมินคุณภาพงานวิจัย ดวยแบบประเมินคุณภาพงานวิจัย แลวบันทึกลง ฐานขอมูลอิเล็กทรอนิกส
ขั้นตอนในการวิเคราะหขอมูล แบง ออกเปน 2 ขั้นตอน ดังนี้
1. การวิเคราะหสถิติพื้นฐาน แสดงขอมูล คุณลั ก ษ ณ ะ ง า น วิ จัย โ ดย ใช สถิติ พ ร ร ณน า (Descriptive statistics)
2. การวิเคราะหเพื่อตอบคําถามการวิจัย 2.1 สรางตัวแปรดัมมี่ สําหรับการ วิเคราะหในระดับเลมวิจัย จากตัวแปรคุณลักษณะ งานวิจัย ระดับนามบัญญัติ (Nominal scale)
2.2 การวิเคราะหอภิมานดวยโมเดลเชิง เสน ระดับลดหลั่น (Hierarchical Linear Model:
HLM) ตามขอเสนอแนะการประยุกต ใชโมเดลเชิง เสนระดับลดหลั่น สําหรับการวิเคราะหอภิมานของ ไบรคและราวเดนบุช (Raudenbush and Bryk.
2002) โดยแบงโมเดลการวิเคราะห ออกเปน 2 ระดับ โมเดลระดับที่ 1 คาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ (within-studies model) โมเดลระดับที่ 2 ระหวาง เลมวิจัย (Between-studies model) โดยมีขั้นตอน การวิเคราะหเปนดังตอไปนี้
ขั้นตอนที่ 1 การวิเคราะหแบบไมมี
เงื่อนไข การวิเคราะหในขั้นตอนนี้ ไมนําตัวแปรอิสระ เขารวมวิเคราะห เพื่อประมาณคาสัมประสิทธิ์
สหสัมพันธและคาเฉลี่ยของคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ โมเดลในการวิเคราะห คือ
โมเดลระดับที่ 1 คาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ (within- studies model)
𝑅 = 𝛽 + 𝑟
เมื่อ Rij แทน คาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของ งานวิจัยที่ j
𝛽 แทน คาเฉลี่ยรวมของคาสัมประสิทธิ์
สหสัมพันธของงานวิจัยที่ j
𝑟 แทน คาความคลาดเคลื่อนจากการสุม ตัวอยาง มีการแจกแจงปกติ e ~N(0, V )
โมเดลระดับที่ 2 ระหวางเลมวิจัย (Between-studies model)
𝛽 = 𝛾 + 𝑢
เมื่อ γ , γ , … , γ แทน คาสัมประสิทธิ์การ ถดถอย
𝑢 แทน คาความคลาดเคลื่อนในระดับเลมวิจัย มีการแจกแจงปกติ𝜇 ~N(0, τ)
ขั้นตอนที่ 2 การวิเคราะหแบบมีเงื่อนไข (Conditional Analysis) การวิเคราะหในขั้นตอนนี้
จะนําตัวแปรคุณลักษณะงานวิจัยเขารวมวิเคราะห ในโมเดล เพื่อประมาณคาสัมประสิทธิ์ถดถอยของ ตัวแปรคุณลักษณะงานวิจัย โมเดลในการวิเคราะห คือ โมเดลระดับที่ 1 คาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ
𝑅 = 𝛽 + 𝑟
โมเดลระดับที่ 2 ระหวางเลมวิจัย
𝛽 = γ + ∑ γ W + µμ
เมื่อ W , W , … , W แทน ตัวแปรคุณลักษณะ งานวิจัย
สรุปผลการวิจัย
ตอนที่ 1 คุณลักษณะงานวิจัยที่นํามา สังเคราะห
งานวิจัยที่นํามาสังเคราะห พิมพเผยแพร มากที่สุดในป พ.ศ. 2546 รอยละ 22.5 เปนงานวิจัย จากมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒมากที่สุด รอยละ 30 สาขาวิชาวิจัยการศึกษา รอยละ 35 งานวิจัยที่
นํามาสังเคราะห รอยละ 87.5 เปนงานวิจัยระดับ ปริญญาโท โดยมีวัตถุประสงคในการวิจัย เพื่อศึกษา ปจจัยที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณ รอยละ 60 ดานกลุมตัวอยางโดยมากมีแหลงที่มาจากโรงเรียน รอยละ 80 ไดมาจากการสุมตัวอยางแบบหลาย ขั้นตอน รอยละ 52.5 ระดับการศึกษาของกลุม ตัวอยางสวนมาก อยูในระดับมัธยมศึกษาตอนตน รอยละ 42.5 มีจํานวนหนวยตัวอยาง โดยเฉลี่ย เทากับ 490.20 งานวิจัยที่นํามาสังเคราะห มีการ สรางเครื่องมือวัดตัวแปรตาม โดยใชทฤษฎีหลักของ กรมสุขภาพจิตมากที่สุด รอยละ 42.5 ประเภทของ เครื่องมือวัดตัวแปรตามที่นิยมใชมากที่สุด คือ แบบ วัด และแบบประเมิน มีจํานวนเทากัน คือ รอยละ 45 จํานวนขอคําถามที่ใชวัดตัวแปรตาม โดยเฉลี่ยเทากับ 51 ขอ มีคาความเชื่อมั่นเฉลี่ยของเครื่องมือวัดตัวแปร ตาม เทากับ .863 และวิเคราะหขอมูล ดวยการ วิ เ ค ร า ะ ห ถ ด ถ อ ย พ หุ (Multiple regression) รอยละ 55
ผลของการประเมินคุณภาพงานวิจัย พบวา งานวิจัยที่นํามาสังเคราะหทุกเลม มีคุณภาพในระดับ ดีขึ้นไป และรอยละ 55 มีคุณภาพระดับดีมาก แตใน รายดาน พบวา มี 1 ประเด็นที่มีผลประเมิน อยูใน ระดับคอนขางต่ําควรปรับปรุง คือ กรอบแนวคิดใน การวิจัยมีความถูกตองชัดเจนตามหลักการวิจัย
ตอนที่ 2 ผลการสังเคราะหงานวิจัยเชิง ปริมาณดวยการวิเคราะหอภิมาน
ก า ร วิ เ ค ร า ะ ห ป จ จั ย ที่ ส ง ผ ล ต อ ค า สัมประสิทธิ์สหสัมพันธของความฉลาดทางอารมณ ดวยโมเดลเชิงเสนระดับลดหลั่น ซึ่งมีขั้นตอนการ วิเคราะหขอมูล 2 ขั้นตอน คือ 1) การวิเคราะหแบบ ไมมีเงื่อนไข และ 2) การวิเคราะหแบบมีเงื่อนไข
1. ผลการวิเคราะหแบบไมมีเงื่อนไข พบวา คาเฉลี่ยรวมของคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธรวมทุก ปจจัยกับความฉลาดทางอารมณ มีคาเทากับ .306 เมื่อพิจารณาแยกตามปจจัย พบวาคาเฉลี่ย สัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัยสวนบุคคลที่สงผล ตอความฉลาดทางอารมณ มีคาเทากับ 0.317 คาเฉลี่ยสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัยดาน ครอบครัวที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณ มีคา เทากับ .308 คาเฉลี่ยสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของ ปจจัยดานรูปแบบการจัดการเรียนรูที่สงผลตอความ ฉลาดทางอารมณ มีคาเทากับ .328 คาเฉลี่ย สัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัยดานสังคมและสื่อที่
สงผลตอความฉลาดทางอารมณ มีคาเทากับ .294 ผลการทดสอบอิทธิพลคงที่ พบวา คาเฉลี่ย สัมประสิทธิ์สหสัมพันธทุกปจจัย สงผลตอคา สัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัยที่สงผลตอความ ฉลาดทางอารมณ อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .01 และผลการทดสอบอิทธิพลสุม พบวา คาเฉลี่ย สัมประสิทธิ์สหสัมพันธรวมทุกปจจัยที่สงผลตอความ ฉลาดทางอารมณ คาเฉลี่ยสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของ ปจจัยดานครอบครัวที่สงผลตอความฉลาดทาง อารมณ คาเฉลี่ยสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัย ดานสังคมและสื่อที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณ มีความผันแปรระหวางเลมวิจัย อยางมีนัยสําคัญทาง สถิติที่ระดับ .01 แสดงวา ควรนําตัวแปรคุณลักษณะ งานวิจัยเขามาอธิบายความผันแปรในขั้นตอนการ วิเคราะหแบบมีเงื่อนไข
เมื่อพิจารณาความแปรปรวน พบวา ความ แปรปรวนที่สังเกตได เทากับ 0.039 ความแปรปรวน ของคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ ภายในเลมวิจัย (within group) เทากับ 0.256 และความแปรปรวน ระหวางเลมวิจัย (between group) เทากับ 0.744
2. ผลการวิเคราะหแบบมีเงื่อนไข พบวา จากผลการวิเคราะหที่มีคาเฉลี่ยสัมประสิทธิ์
สหสัมพันธของปจจัยที่สงผลตอความฉลาดทาง อารมณ เปนตัวแปรตาม ผลการทดสอบอิทธิพลคงที่
พบวา คาคงที่สงผลตอคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของ ปจจัยที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณ อยางมี
นัยสําคัญทาง สถิติที่ระ ดับ .05 และ ตัว แปร คุณลัก ษ ณะง าน วิ จัย ที่สง ผลทางบว ก ตอ คา สัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัยที่สงผลตอความ ฉลาดทางอารมณ อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่
ระดับ .01 ไดแก จํานวนหนวยตัวอยาง และตัวแปร คุณลักษณะงานวิจัยที่สงผลตอคาสัมประสิทธิ์
สหสัมพันธของปจจัยที่สงผลตอความฉลาดทาง อารมณ อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05 ไดแก ความเปนปริญญานิพนธ/วิทยานิพนธระดับปริญญา โท สงผลทางบวก และจํานวนขอคําถามที่ใชวัดตัว แปรตาม สงผลทางลบ จากผลการทดสอบอิทธิพล สุม พบวา คาเฉลี่ยสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัยที่
สงผลตอความฉลาดทางอารมณ มีความผันแปร ระหวางเลมวิจัย อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่
ระดับ .05
จากผลการวิเคราะหสามารถเขียนโมเดล ผลการวิเคราะห ไดดังตอไปนี้
ภาพประกอบ 1 คาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของโมเดลพหุระดับ
สัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัย ที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณ
ระดับคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ
ปจจัยสวนบุคคล ปจจัยดานครอบครัว
ปจจัยดานรูปแบบการจัดการเรียนรู
ปจจัยดานสังคมและสื่อ
. 317
. 308**
. 328 .294**
.010**
คาเฉลี่ยสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัย ที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณ
ระดับเลมวิจัย
ความเปนปริญญานิพนธวิทยานิพนธ / ระดับปริญญาโท
จํานวนหนวยตัวอยาง
จํานวนขอคําถามที่ใชวัดตัวแปรตาม
.128*
.001**
-.003*
.007*
ความแปรปรวนที่สังเกตได เทากับ .035 ความแปรปรวนของคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ ภายในเลมวิจัยเทากับ .207 และความแปรปรวน ระหวางเลมวิจัยเทากับ .793 ตัวแปรคุณลักษณะ งานวิจัยสามารถรวมกันอธิบายความผันแปรของคา สัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัยที่สงผลตอความ ฉลาดทางอารมณ ไดรอยละ 27.40
เมื่อพิจารณาแยกตามปจจัย ในปจจัยดาน ครอบครัวที่มีคาเฉลี่ยสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของ ปจจัยดานครอบครัวที่สงผลตอความฉลาดทาง อารมณ เปนตัวแปรตาม ผลการทดสอบอิทธิพลคงที่
พบวา คาคงที่มีอิทธิพลตอคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ ของปจจัยดานครอบครัวที่สงผลตอความฉลาดทาง อารมณ อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05 และตัว แปรคุณลักษ ณะ งานวิ จัย ที่มีอิ ทธิ พลตอ คา สัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัยดานครอบครัวที่
สงผลตอความฉลาดทางอารมณ อยางมีนัยสําคัญทาง สถิติที่ระดับ .01 ไดแก ความเปนกลุมตัวอยางจาก โรงเรียน มีอิทธิพลทางบวก และจํานวนหนวย ตัวอยาง มีอิทธิพลทางบวก และตัวแปรคุณลักษณะ งานวิจัยที่มีอิทธิพลตอคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของ ปจจัยที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณ อยางมี
นัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05 ไดแก จํานวนขอ คําถามที่ใชวัดตัวแปรตาม มีอิทธิพลทางลบ
เมื่อพิจารณาผลการทดสอบอิทธิพลสุม พบวา คาเฉลี่ยสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัยดาน ครอบครัวที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณ มีความ ผันแปรในระดับเลมวิจัย อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่
ระดับ .01 สวนในปจจัยดานสังคมและสื่อที่มีคาเฉลี่ย สัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัยดานสังคมและสื่อที่
สงผลตอความฉลาดทางอารมณ เปนตัวแปรตาม ผล การทดสอบอิทธิพลคงที่พบวา คาคงที่และตัวแปร
คุณลักษณะงานวิจัย ไมมีอิทธิพลตอคาสัมประสิทธิ์
สหสัมพันธของปจจัยดานสังคมและสื่อที่สงผลตอ ความฉลาดทางอารมณ ผลการทดสอบอิทธิพลสุม พบวา คาเฉลี่ยสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัยดาน สังคมและสื่อที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณ มี
ความผันแปรในระดับเลมวิจัย อยางมีนัยสําคัญทาง สถิติที่ระดับ .01
อภิปรายผล
1. ความแปรปรวนของคาสัมประสิทธิ์
สหสัมพันธ ภายในเลมวิจัย มีคาเทากับ 0.207 ความ แปรปรวน ระหวางเลมวิจัย มีคาเทากับ 0.793 พบวา ความสัมพันธระหวางเลมวิจัยสูงกวาภายในเลมวิจัย ดังนั้น จึงทําการศึกษาความแปรปรวนของคา สัมประสิทธิ์สหสัมพันธระหวางเลมวิจัยเปนสําคัญ และจากการพิจารณาความแปรปรวนรวมของทั้งสอง โมเดลการวิเคราะห พบวาโมเดลการวิเคราะหแบบไม มีเงื่อนไขมีความแปรปรวนปรวนรวม เทากับ 0.039 โมเดลการวิเคราะหแบบมีเงื่อนไขมีความแปรปรวน รวม เทากับ 0.035 ซึ่งมีคาลดลง แสดงวา เมื่อนําตัว แปรคุณลักษณะงานวิจัยเขารวมวิเคราะหในระดับ เลมวิจัย ทําใหความแปรปรวนรวมของโมเดลการ วิเคราะหลดลง
2. จากผลจากการนําตัวแปรคุณลักษณะ งานวิจัยเขารวมวิเคราะหในระดับเลมวิจัย สามารถ อภิปรายผล ดังนี้
2.1 ตัวแปรคุณลักษณะงานวิจัยที่สงผล ทางบวกตอคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของรวมทุก ปจจัยที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณ ไดแก ความ เปนปริญญานิพนธ/วิทยานิพนธ ระดับปริญญาโท เนื่องจาก รอยละ 87.5 ของเลมวิจัยที่นํามา สังเคราะหในครั้งนี้ เปนปริญญานิพนธ/วิทยานิพนธ
ระดับปริญญาโทมีคะแนนประเมินอยูในระดับดีมาก เปนสวนใหญ
2.2 ตัวแปรคุณลักษณะงานวิจัยที่สงผล ตอคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของรวมทุกปจจัยที่
สงผลตอความฉลาดทางอารมณ และคาสัมประสิทธิ์
สหสัมพันธของปจจัยดานครอบครัวที่สงผลตอความ ฉลาดทางอารมณ ไดแก จํานวนหนวยตัวอยาง สงผล ทางบวก เนื่องจากงานวิจัยที่นํามาสังเคราะหเปน งานวิจัยเชิงสํารวจ โดยใชเทคนิคการวิเคราะหหลาย ตัวแปร ขอมูลที่ไดใช สรุปอางอิงไปยังประชากรกลุม ตัวอยางที่เลือกมาทําการศึกษาจึงมีผลตอความสําเร็จ ของงานวิจัยที่ตองการศึกษา ลักษณะของกลุม ตัวอยางควรเปนตัวแทนที่ดีของประชากร มีขนาด ตัวอยางเพียงพอสําหรับการศึกษา (สุรเมศวร ฮาชิม, 2551) และในการวิเคราะหหลายตัวแปร ขนาด ตัวอยางเปนปจจัยที่สําคัญมากที่สงผลตออํานาจการ ทดสอบ (Power of test) หากกําหนดขนาดตัวอยาง นอยเกินไป ทําใหอํานาจการทดสอบต่ํา สงผลใหการ สรุปผลการทดสอบนัยสําคัญทางสถิติไมแมนยํา เทาที่ควร เนื่องจาก ผลการวิจัยไมสามารถแสดง ความแตกตางของปจจัยที่ตองการศึกษาไดในระดับที่
พอใจ และหากกลุมตัวอยางมีจํานวนมาก ผูวิจัย สามารถมั่นใจไดวาตัวแปรที่ศึกษาเปนไปตาม ขอตกลงเบื้องตน และทําใหการทดสอบนัยสําคัญทาง สถิติมีความแมนยําสูงขึ้น ดังนั้นเมื่อขนาดตัวอยาง เพิ่มขึ้นสงผลใหอํานาจการทดสอบเพิ่มขึ้นเชนกัน (Hair, 2010) และจํานวนขอคําถามที่ใชวัดตัวแปร ตามสงผลทางลบ เนื่องจากจํานวนขอคําถามที่มาก เกินไป ทําใหขอมูลที่นํามาวิเคราะหมีความ คลาดเคลื่อนเนื่องจากกลุมตัวอยางได กลาวคือ เครื่องมือที่ใชในการวิจัยที่ดีควรมีจํานวนขอคําถาม หรือความยาวแบบทดสอบ ไมมากเกินไป (อวยพร
เรืองตระกูล, 2553) หรือความยาวของแบบสอบถาม ไมเกิน 4 หนากระดาษ ซึ่งจะทําใหผูตอบมีความ จริงใจในการตอบ (Sincerity of Responses) และมี
อัตราการตอบกลับ (Response Rate) สูง (สมหวัง พิธิยานุวัฒน, 2536)
2.3 ตัวแปรคุณลักษณะงานวิจัยที่สงผล ตอคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัยดานครอบครัว ที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณ ไดแก ความเปน กลุมตัวอยางจากโรงเรียน ซึ่งสงผลทางบวก เนื่องจาก กลุมตัวอยางที่ศึกษาอยูในโรงเรียน คือ นักเรียน ระดับ ประถมศึกษาและมัธยมศึกษา เปนวัยที่มีความ ใกลชิดกับครอบครัวมากกวาวัยอื่น ครอบครัวจึงมี
ความสําคัญตอระดับความฉลาดทางอารมณของ นักเรียน เกิดจากการอบรมเลี้ยงดู การถายทอด อิทธิพลทางความคิด พฤติกรรม การแสดงออกและ การสื่อสารภายในครอบครัวในลักษณะตางๆ (กรม วิชาการ, 2545)
ตัวแปรคุณลักษณะงานวิจัยรวมกันอธิบาย ความผันแปรของคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัย ที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณ ไดรอยละ 27.40 และคาเฉลี่ยสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของรวมทุกปจจัย ที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณ คาเฉลี่ย สัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัยดานครอบครัวที่
สงผลตอความฉลาดทางอารมณ คาเฉลี่ยสัมประสิทธิ์
สหสัมพันธของปจจัยดานสังคมและสื่อที่สงผลตอ ความฉลาดทางอารมณ มีความผันแปรระหวางเลม วิจัย แสดงวาใหเห็นวามีตัวแปรคุณลักษณะงานวิจัย อื่นที่สามารถอธิบายความแปรปรวนได
ขอเสนอแนะ
การนําเสนอขอเสนอแนะ ไดแบงออกเปน 2 ประการ คือ ขอเสนอแนะการนําผลการวิจัยไปใช และขอเสนอแนะในการทําวิจัยครั้งตอไป ดังตอไปนี้
ขอเสนอแนะในการนําผลการวิจัยไปใช 1. จากการสังเคราะหงานวิจัย พบวา คาเฉลี่ยสัมประสิทธิ์สหสัมพันธของปจจัยดานรูปแบบ การจัดการเรียนรูที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณมี
คาสูงสุด ดังนั้น ในการพัฒนาความฉลาดทางอารมณ ของผูเรียน ควรใชรูปแบบการจัดการเรียนรูที่
หลากหลาย และเหมาะสมกับความตองการและ ความถนัดของผูเรียนเปนตัวกระตุนใหเกิดความฉลาด ทางอารมณ
2. จากการสังเคราะหงานวิจัย พบวา กลุม ตัวอยางที่เปนนักเรียน ปจจัยดานครอบครัวสงผลตอ ความฉลาดทางอารมณสูงกวากลุมตัวอยางวัยอื่น เนื่องจากความสัมพันธในครอบครัวนั้น สงผลตอ สุขภาพจิตของเยาวชน (งามตา วนินทานนท, 2553) ดังนั้น ในการพัฒนาความฉลาดทางอารมณของ นักเรียนนั้น ควรเนนไปที่ความสัมพันธภายใน ครอบครัว การสื่อสารระหวางคนในครอบครัว และ พฤติกรรมของพอ-แม ที่มีตอบุตร
ขอเสนอแนะในการทําวิจัยครั้งตอไป 1. การศึกษาปจจัยที่สงผลตอความฉลาด ทางอารมณสวนมาก ใชวิเคราะหถดถอยพหุ
(Multiple regression) ในการวิเคราะหหลายตัว แปร มีขอตกลงเบื้องตนประการหนึ่งเกี่ยวกับลักษณะ ความสัมพันธระหวางตัวแปรเปนเชิงเสนตรง ขอตกลงเบื้องตนดังกลาวเปนขอจํากัดประการหนึ่ง ในการพัฒนาองคความรูของศาสตรตาง ๆ เนื่องจาก ความสัมพันธระหวางตัวแปรนั้นไมเปนเชิงเสนตรง เสมอไป (อนุ เจริญวงศระยับ, 2554) และเพื่อให โมเดลการวิเคราะหเปนไปตามโครงสรางของ ความสัมพันธเชิงสาเหตุของตัวแปรที่ศึกษา ซึ่ง ประกอบดวยตัวแปรแฝง (latent variables) และมี
ตัวแปรแทรกกลาง (mediator variable) ดังนั้น จึง
ควรศึกษาปจจัยที่สงผลตอความฉลาดทางอารมณ ดวยการวิเคราะหปจจัยเชิงสาเหตุ (Structural Equation Model: SEM)
2. จากการสังเคราะหงานวิจัย พบวา จํานวนตัวอยาง จํานวนขอคําถามที่ใชวัดตัวแปรตาม และแหลงที่มาของกลุมตัวอยาง สงผลตอคาเฉลี่ย สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ ดังนั้น ในการศึกษาปจจัยที่
สงผลตอความฉลาดทางอารมณ ควรคํานึงถึงความ ถูกตองและเหมาะสมของจํานวนตัวอยาง จํานวนขอ คําถามที่ใชวัดตัวแปรตาม และแหลงที่มาของกลุม ตัวอยาง เปนสําคัญ
3. จากการสังเคราะหงานวิจัย พบวา งานวิจัย ที่นํามาสังเคราหสวนมากไมมีการนําเสนอ กรอบแนวคิดของการวิจัย หรือหากนําเสนอก็
เพียงแตแผนภาพขาดคําอธิบาย กรอบแนวคิดในการ วิจัยทําใหมองเห็นภาพรวมทั้งหมดของแนวคิดในการ วิจัยของผูวิจัยอยางชัดเจน ดังนั้น ในการทําวิจัยควร มีการนําเสนอกรอบแนวคิดในการวิจัยรวมดวย
เอกสารอางอิง
กรมวิชาการ. (2545). เอกสารแนะแนวเพื่อสงเสริม ประสิทธิภาพ พอแม ผูปกครอง ชุด: พัฒนา วุฒิภาวะทางอารมณ ศีลธรรมและจริยธรรม ฉบับที่ 1 สงเสริมลูกรักใหมีวุฒิภาวะทาง อารมณ ศีลธรรมและจริยธรรม (พิมพครั้งที่
1).กรุงเทพฯ:
กระทรวงศึกษาธิการ. กรมสุขภาพจิต. (2543). อีคิว:
ความฉลาดทางอารมณ (ฉบับปรับปรุง) (พิมพครั้งที่ 3). กรุงเทพฯ: กระทรวง สาธารณสุข.
กรมสุขภาพจิต. (2546). รายงานการประชุม วิชาการ สุขภาพจิต ป 2543 เรื่อง “สุขภาพจิตดี ดวย EQ”. กรุงเทพฯ: กระทรวงสาธารณสุข.
งามตา วนินทานนท. (2553). ชุดงานวิจัยเพื่อสราง ดัชนีคุณภาพชีวิตครอบครัวไทย และการ ประยุกตใชผลวิจัย. วารสารพฤติกรรม ศาสตร, ปที่ 16(1), 17-40.
วีระวัฒน ปนนิตามัย. (2551). เชาวนอารมณ (EQ) ดัชนีเพื่อความสุขและความสําเร็จของชีวิต (พิมพครั้งที่ 7). กรุงเทพฯ: สํานักพิมพ แหงจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย.
สมหวัง พิธิยานุวัฒน. (2536). เทคนิคการใช แบบสอบถามสําหรับการวิจัยทางการศึกษา.
สืบคนเมื่อ 11 พฤษภาคม 2555 จาก http://library.uru.ac.th.
สุรเมศวร ฮาชิม. (2551). การพิจารณากําหนดขนาด ตัวอยางสําหรับงานวิจัย. วารสาร วิทยาศาสตร มศว, 24(2), 155-165.
อนุ เจริญวงศระยับ. (2554). การวิเคราะหอิทธิพล ปฏิสัมพันธโดยใชตัวแปรแฝง. วารสาร พฤติกรรมศาสตร, 17(1), 1-18.
อวยพร เรืองตระกูล. (2553). การสรางเครื่องมือใน การวิจัย. บันทึก (5) เปดโลกงานวิจัย การ นําเสนอผลงานวิจัยแหงชาติ 2553. 253- 254.
อังศินันท อินทรกําแหง. (2551). การสังเคราะห งานวิจัยที่เกี่ยวกับความเครียดและการเผชิญ ความเครียดของคนไทย. วารสารพฤติกรรม ศาสตร, 14(1), 135-150.
Goleman, D. P. (2005). Emotional Intelligence:
Why It Can Matter More Than IQ.
(10th ed.). Bantam Books. New York.
Hair, Joseph F.; & Others. (2010). Multivariate Data Analysis A Global Perspective.
New Jersey: Pearson Prentice Hall.
Raudenbush, Stephen W.; & Bryk, Anthony S.
(2002). Hierarchical Linear Models:
applications and data analysis methods. London: Sage Publication.
