• Tidak ada hasil yang ditemukan

PDF 2557 - Silpakorn University

N/A
N/A
Nguyễn Gia Hào

Academic year: 2023

Membagikan "PDF 2557 - Silpakorn University"

Copied!
129
0
0

Teks penuh

(1)

การรับรู้ในงานสถาปัตยกรรมและการบิดเบือนที่ส่งผลต่อการรับรู้

โดย

นายรชานนท์ มีเอี่ยม

วิทยานิพนธ์นี้เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสูตรปริญญาสถาปัตยกรรมศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาสถาปัตยกรรม

ภาควิชาสถาปัตยกรรม บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร

ปีการศึกษา 2557

ลิขสิทธิ์ของบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร

สำหอส มุ ดกล

(2)

การรับรู้ในงานสถาปัตยกรรมและการบิดเบือนที่ส่งผลต่อการรับรู้

โดย

นายรชานนท์ มีเอี่ยม

วิทยานิพนธ์นี้เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสูตรปริญญาสถาปัตยกรรมศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาสถาปัตยกรรม

ภาควิชาสถาปัตยกรรม บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร

ปีการศึกษา 2557

ลิขสิทธิ์ของบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร

สำหอส มุ ดกล

(3)

PERCEPTION IN ARCHITECTURE AND DISTORTION THAT AFFECT PERCEPTION

By

Mr. Rachanon Meeiam

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Master of Architecture Program in Architecture

Department of Architecture Graduate School, Silpakorn University

Academic Year 2014

Copyright of Graduate School, Silpakorn University

สำหอส มุ ดกล

(4)

บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร อนุมัติใหวิทยานิพนธเรื่อง “การรับรูในงาน สถาปตยกรรมและการบิดเบือนที่สงผลตอการรับรู” เสนอโดย นายรชานนท มีเอี่ยม เปนสวนหนึ่ง ของการศึกษาตามหลักสูตรปริญญาสถาปตยกรรมศาสตรมหาบันฑิต สาขาสถาปตยกรรม

……...

(รองศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทัศนวงศ) คณบดีบัณฑิตวิทยาลัย

วันที่...เดือน... พ.ศ...

อาจารยที่ปรึกษาวิทยานิพนธ

รองศาสตราจารย ดร.ตนขาว ปาณินท

คณะกรรมการตรวจสอบวิทยานิพนธ

... ประธานกรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.วีระ อินทรพันทัง)

.../.../...

... กรรมการ (ศาสตราจารยเกียรติคุณอรศิริ ปาณินท) .../.../...

... กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.ตนขาว ปาณินท) .../.../...

สำหอส มุ ดกล

(5)

ง 54054210: สาขาวิชาสถาปตยกรรม

คําสําคัญ: การรับรู / การบิดเบือน

รชานนท มีเอี่ยม: การรับรูในงานสถาปตยกรรมและการบิดเบือนที่สงผลตอการรับรู.

อาจารยที่ปรึกษาวิทยานิพนธ: รศ.ดร.ตนขาว ปาณินท. 110 หนา.

วิทยานิพนธนี้มุงเนนที่จะศึกษาทฤษฎีการรับรูในงานสถาปตยกรรม ทั้งทางดาน กายภาพของพื้นที่และความรูสึก ตลอดจนการพยายามที่บิดเบือนการรับรูเหลานั้น เปนการทดลอง การสรางงานสถาปตยกรรมในกรณีที่มีขอจํากัดตาง ๆ เพื่อเปนการตอบสนองการรับรูถึงที่วางใน งานสถาปตยกรรม หนาที่การใชงาน ลําดับการเขาถึง และความสัมพันธตางๆที่เกิดขึ้น โดยที่มนุษย

เองเปนผูใชรางกาย และ ประสาทสัมผัสทั้ง 5 ในการสัมผัสและจดจําประสบการณเหลานั้นเมื่อเขา ไปในพื้นที่ดังกลาว

อีกเหตุผลของงานวิจัยตองเริ่มทําความเขาใจเกี่ยวกับคําสําคัญในงานชิ้นนี้คือ การ บิดเบือน หมายถึง การทําใหผิดแผกไปจากความเปนจริง ในงานวิจัยชิ้นนี้ตองการสรางงาน สถาปตยกรรมที่บิดเบือนการรับรูปรกติทั่วไปของมนุษย จากความหลากหลายในการรับรูของ มนุษยจึงไดมีการกําหนดกรอบของการทดลองใหชัดเจนขึ้น โดยมุงเนนการทดลองเกี่ยวกับการ บิดเบือนเรื่องของน้ําหนักที่มีผลตอการรับรูของมนุษยในงานสถาปตยกรรม องคประกอบของ น้ําหนักที่มีนัยยะทางสถาปตยกรรมจะประกอบไปดวย วัสดุ สีของวัสดุ ความทึบตันของมวล พื้นผิว ระยะ ตําแหนง ที่มีความสัมพันธกันกับพื้นที่และมนุษย ตัวอยางเชน มนุษยการสามารถรับรูไดทันที

วาคอนกรีตมีน้ําหนักที่หนักกวาไมในมวลที่เทากัน จากพื้นฐานการรับรูเรื่องของวัสดุเหลานี้ จึงเริ่ม ออกแบบชุดการทดลองโดยการสรางการบิดเบือน เพื่อใหเกิดความหลากหลายของชุดเครื่องมือทาง ความคิด เพื่อนําไปใชในการกอรูปทางสถาปตยกรรม ซึ่งชุดเครื่องมือทางความคิดไดกอใหเกิด ปรากฏการณการรับรูในงานสถาปตยกรรมรูปแบบใหมที่ถูกบิดเบือนจากความเปนจริง

ภาควิชาสถาปตยกรรม บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร

ลายมือชื่อนักศึกษา... ปการศึกษา 2557 ลายมือชื่ออาจารยที่ปรึกษาวิทยานิพนธ...

สำหอส มุ ดกล

(6)

54054210: MAJOR: ARCHITECTURE KEY WORD: PERCEPTION/ DISTORTION

RACHANON MEEIAM: PERCEPTION IN ARCHITECTURE AND

DISTORTION THAT AFFECT PERCEPTION. THESIS ADVISOR: ASSOC. PROF. TONKAO

PANIN, Ph.D. 110 pp.

This thesis aims to study the perception theory in architecture through the physical of area, the emotion, and the effect of distortion on the perception. The experiment is to create architecture under several of limitations. This is to response the perception of spaces in architecture, for example functions, hierarchy of levels and relationships. The experiences of sensation and recognition from accessing the architecture area are sensed by human’s body and his five senses.

Thus, the distortion in this aspect is defined as the way to make things away from their actuality. This research aims to create architecture that is distorted from human visualization.

The distortion of weight is interested as the scope of the study. The compositions of weight which has significance in architecture including materials, colours of materials, rigid of mass, surface, distance, location that relate to space and human. For example, human can immediately recognize that the concrete made thing has more weight than the thing of the same mass but made of wood.

however still can be sensed for the compression. The experiment is done with several materials aspect to the thinking tools used. The results from this experiment can be applied for the architecture design. The thinking tool provides the perception in modern architecture based on distortion.

______________________________________________________________________________

Department of Architecture Graduate School, Silpakorn University Student’s signature……… Academic Year 2014 Thesis Advisor’s signature………

สำหอส มุ ดกล

(7)

กิตติกรรมประกาศ

หลังจากที่สําเร็จการศึกษาปริญญาตรีจากคณะสถาปตยกรรมศาสตร ในตอนนั้นตัว ขาพเจาเองไดรูสึกกับตัวเองวาตนยังไมพรอมที่จะเปนสถาปนิก เนื่องจากตองการที่พัฒนาระบบ วิธีการคิด ตรรกะในการสรางสรรคแนวคิดที่นําไปสูการสรางงานสถาปตยกรรมที่ดีกวาเปนอยูใน ตอนนั้น จึงตัดสินใจที่จะศึกษาตอในระดับปริญญามหาบัณฑิต ในคณะสถาปตยกรรมศาสตร

ภาควิชาสถาปตยกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยศิลปากร ตามคําแนะนําของเพื่อนและรุนพี่หลาย ๆ ทาน ที่สําเร็จการศึกษาออกมา

ตลอดระยะเวลาที่ไดศึกษาอยูในคณะแหงนี้ สําหรับขาพเจาถือวาเปนชวงเวลาที่ดีผสม กับชวงเวลาที่ตองตอสูกับตันเอง เนื่องจากวิธีการเรียนการสอนในการใหโจทการบานเพื่อที่เปนการ ฝกฝน วิธีการคิด การสรางตรรกะ กระบวนการออกแบบ ถือเปนเรื่องที่แปลกใหมมาก ๆ สําหรับตัว ขาพเจา แมแตกระทั้งการใชคําศัพทในการนําเสนอผลงาน แตเนื่องดวยบรรยากาศของเพื่อนรวมรุน และเหลาคณะอาจารยที่คอยสอน คอยใหคําแนะนํา ชี้แนะวิธีการคิด จากการบานที่นํามาสงทุก สัปดาห ทําใหขาพเจารูสึกมีความสุขกับการไดเริ่มหัดสรางระบบความคิดใหม ๆ ในการสราง

กระบวนการคิดงานทางสถาปตยกรรม จนกระทั้งถึงชวงการทําวิทยานิพนธฉบับนี้ซึ่งถือวาเปนชวงเวลาที่ยากลําบากที่สุด แต

กลับทําใหขาพเจาเขาใจถึงเนื้อหาทั้งหมดตลอด ระยะเวลาการศึกษาที่ผานมา จากคําแนะนําและ คําปรึกษาที่ดีของอาจารยทานตาง ๆ ในหองตรวจวิทยานิพนธ วิทยานิพนธเลมจะสําเร็จไมหาก ไมไดคําแนะนําจากอาจารย อดิศร (อ.ตอม) ตองขอขอบคุณอาจารยมา ณ โอกาสนี้ และตอง ขอขอบพระคุณครู ตนขาว ปาณินท ที่ปรึกษาวิทยานิพนธ ที่คอยแนะนํา ผลักดันใหวิทยานิพนธเลม นี้สําเร็จได รวมถึงขอบพระคุณอาจารยในคณะสถาปตยกรรมทุกทานที่ไมไดเอยนาม สําหรับ ชวงเวลาที่ดีในหองเรียน และขอขอบคุณครอบครัวมีเอี่ยม ที่คอยสนับสนุน และกําลังใจจากหลาย ดานที่คอยชวยผลักดัน หลังจากชวงเวลานี้ไปขาพเจารูสึกมีความมั่นใจในการสําเร็จการศึกษาไป พัฒนาตนเองและทําในสิ่งที่ขาพเจารัก “สถาปนิก”

สำหอส มุ ดกล

(8)

สารบัญ

หนา บทคัดยอไทย...ง บทคัดยอภาษาอังกฤษ...จ กิตติกรรมประกาศ...ฉ สารบัญภาพ...ฐ

บทที่

1 บทนํา...1

ความเปนมา...1

ความมุงหมายและวัตถุประสงคของการศึกษา...2

สมมุติฐานของการศึกษา...3

ขอบเขตการศึกษา...3

ขั้นตอนและวิธีการศึกษา...3

แหลงขอมูล...3

2 การรับรูของมนุษย และการนําไปใชในงานสถาปตยกรรม...4

การรับรูคืออะไร...5

อวัยวะรับสัมผัสการรับรู...5

ธรรมชาติของการรับรู...6

การแปลความหมายการสัมผัสการรับรู...8

ประสบการณเดิมกับการรับรู...9

การเรียนรูกับการรับรู...9

การรับรูเปนการเรียนรูอยางหนึ่ง...10

การรับรูกับความคิดรวบยอด...10

อาการสัมผัส...11

การแปลความหมายจากอาการสัมผัส...11

ทัศนภาพ (Vision)...12

การจัดหมวดหมูของสิ่งที่จะรับรู...13

ภาพ (Figure)...14

สำหอส มุ ดกล

(9)

บทที่ หนา

พื้น (Ground)...14

หลักการจัดหมวดหมูหรือแบบแผนในการรับรู (Organization in Perception)...15

Proximity or Nearest (หลักความใกลชิด)...15

Similarity(หลักความคลายคลึงกัน)...15

Continuity or Common fate (หลักความตอเนื่อง)...16

Closure (หลักการประสานกันสนิท)...16

มายา (Illusion)...18

ทัศนมายาหรือภาพลวงตา (Optical Illusion or Geometric Illusion or Visual Illusion)...18

ทัศนามายาที่เกิดจากการตอเติมหรือเพิ่มเติมสิ่งใดลงไป (Illusions based on embeddedness of lines)...18

ทัศนมายาที่เกิดจากการมีขนาดที่สัมพันธกัน (Illusions based on relative size)...19

ทัศนมายาที่เกิดจากการตัดกันของเสนตรง หรือการเกิดมุมตาง ๆ กันของ เสนที่นํามาประกอบกัน(Illusion based on intersecting lines)...19

ทัศนมายาจากรูปตางๆ...20

การับรูวัตถุและความคงที่ของการรับรู (Objective Perception and Perceptual Constancies)...21

ความคงที่ในการรับรูของวัตถุ (Objective Constancy)...21

ความคงที่ของความสวางหรือความคงที่ของแสง (Brightness constancy)...21

ความคงที่ของสี (Color constancy)...22

ความคงที่ของรูปรางวัตถุ (Shape constancy)...22

ความคงที่ของขนาดของวัตถุ (Size constancy)...22

Object size...22

Perspective size...22

สำหอส มุ ดกล

(10)

บทที่ หนา

การรวมกันระหวาง Object sizeและ Perspective size...23

ความคงที่ของตําแหนงของวัตถุ (Location constancy)...23

การรับรูระยะทางหรือความลึก (Distance or Depth Perception)...23

Monocular cues...24

Binocular cues...24

Monocular cues กับระยะทางหรือความลึก...24

Super-position of objects...24

Perspective...25

Light and Shadow (แสงและเงา)...26

การนําทฤษฎีการรับรูมาใชในงานสถาปตยกรรม...27

พื้นฐานการรับรูในงานสถาปตยกรรม...28

สิ่งเราหรือสภาพแวดลอม...28

ตัวกลางในการสื่อสาร...28

ประสาทสัมผัสกับการรับรู...29

การอานและการรับรูภาพขององคประกอบ...29

การเปรียบเทียบงานสถาปตยกรรมกับสิ่งที่เรารูจัก...29

การนําทฤษีฎีการรับรูเกี่ยวกับภาพมาใชในงานสถาปตยกรรม...30

ความเปนภาพและพื้นในงานสถาปตยกรรม (Figure and Ground)...30

การจัดรวมกลุม (Proximity)...32

การหาความเหมือนและความแตกตาง (Similarity and Difference)...32

ความเหมือนเพื่อสรางความมีเอกภาพ (Unity) และความกลมกลืน (Harmony) ใน องคประกอบ...33

การใชความแตกตางเพื่อสรางเอกภาพ หรือจุดสนใจ (Focal Point) ใน องคประกอบ...34

การปดลอมและการสรางความตอเนื่อง (Closure and Continuation)...35

แนวแกน (Axis)...36

ดุลยภาพ (Balance and Symmetry)...37

สำหอส มุ ดกล

(11)

บทที่ หนา

ดุลยภาพที่องคประกอบทั้งสองขางมีความเหมือนกัน (Symmetrical

Balance)...37

องคประกอบที่ดุลยภาพทั้งสองขางของแนวแกนไมเหมือนกัน (Asymmetrical Balance)...37

การจัดวาง (Orientation)...38

สัณฐานหรือรูปลักษณะ (Configuration)...39

การสรางภาพซ้ํา (Form Reproduction)...40

3 การออกแบบสรางสถาปตยกรรมจากนิยามการบิดเบือน และการรับรูน้ําหนัก...41

การบิดเบือนในการรับรูคือ...41

นิยามของน้ําหนัก...42

การรับรูน้ําหนักในงานสถาปตยกรรม...43

รูปทรงกับการรับรูน้ําหนักในงานสถาปตยกรรม (Mass)...44

การจัดองคประกอบ (Organization)...45

ชองเปดหรือชองเจาะ (Void)...46

ตําแหนงของการรับรู (Position)...47

การรับรูแบบมวลรวมและการรับรูแบบแยกสวน...49

การรับรูแบบแยกสวน...49

การรับรูแบบมวลนวม...50

การรับรูแสงและสีกับการรับรูน้ําหนักในงานสถาปตยกรรม...50

การรับรูสีกับน้ําหนัก...50

การรับรูแสงสวางกับน้ําหนัก...52

ออกแบบการทดลองการบิดเบือนการรับรูในงานสถาปตยกรรม...53

การรับรูน้ําหนักดวยทั่วไปของมนุษยกับงานสถาปตยกรรม...54

การออกแบบเครื่องมือ (Tool)...56

เครื่องมือที่ 1...56

เครื่องมือที่ 2...58

เครื่องมือที่ 3...60

สำหอส มุ ดกล

(12)

บทที่ หนา

เครื่องมือที่ 4...62

เครื่องมือที่ 5...64

เครื่องมือที่ 6...65

เครื่องมือที่ 7...66

เครื่องมือที่ 8...67

เครื่องมือที่ 9...69

เครื่องมือที่ 10...70

เครื่องมือที่ 11...71

เครื่องมือที่ 12...73

เครื่องมือที่ 13...74

เครื่องมือที่ 14...75

เครื่องมือที่ 15...76

4 การวิเคราะหโครงการ และการวิเคราะหพื้นที่ตั้งโครงการ...79

การวิเคราะหโครงการ...79

ที่ตั้งโครงการ...80

วิเคราะหบริบทรอบที่ตั้งโครงการ...80

สภาพบริบททางดานหนาอาคารหอศิลปรวมสมัยราชดําเนิน...80

สภาพบริบททางดานซายของอาคารหอศิลปรวมสมัยราชดําเนิน...82

สภาพบริบทดานหลังอาคารหอศิลปรวมสมัยราชดําเนิน...83

สภาพบริบทดานขวาอาคารหอศิลปรวมสมัยราชดําเนิน...84

วิเคราะหที่ตั้งโครงการ...85

ประวัติอาคารหิศิลปรวมสมัยราชดําเนิน...85

รูปแบบสถาปตยกรรม...85

สภาพปจจุบันของอาคารหอศิลปรวมสมัยราชดําเนิน...88

5 การออกแบบสถาปตยกรรม...90

แนวความคิดในการออกแบบโครงการ...90

การรับรูภาพ (Figure) แบบ 2 มิติ...91

สำหอส มุ ดกล

(13)

บทที่ หนา

การรับรูภาพ (Figure)แบบ 3 มิติ...91

กระบวนการออกแบบสถาปตยกรรม...92

กระบวนการออกแบบสถาปตยกรรมครั้งที่1...92

กระบวนการออกแบบสถาปตยกรรมครั้งที่2...95

กระบวนการออกแบบสถาปตยกรรมครั้งที่3...99

6 สรุปผลการออกแบบและขอเสนอแนะ...108

รายการอางอิง...109

ประวัติผูวิจัย...110

สำหอส มุ ดกล

(14)

สารบัญภาพ

ภาพที่ หนา

1 รูปแสดงการมองเห็นในลักษณะลวงตา...5

2 The Rubin Vaseจุดสนใจในการดูภาพของมนุษย...7

3 รูปแสดงตัวอยางการรับรูภาพและพื้นหลังอยางงาย ๆ...13

4 ถาสนใจสีขาวเปนพื้นจะเห็นหนาคนสองคน แตถาสนใจสีดําเปนพื้นจะเห็นเปนพาน...14

5 สวนที่เปนสีขาวและสีดําอาจจะรับรูสลับกันได...14

6 Proximity or Nearness (หลักความใกลชิด)...15

7 Similarity (หลักความคลายคลึงกัน)...15

8 Continuity or Common fate (หลักความตอเนื่อง)...16

9 Closure (หลักการประสานกันสนิท) กับรูปทรงเลขาคณิต...17

10 Closure (หลักการประสานกันสนิท) กับการประดิษฐตัวอักษร...17

11 Closure (หลักการประสานกันสนิท) กับการประดิษฐตัวการตูน...17

12 ภาพของ Muller Lyer Illusionทัศนามายาที่เกิดจากการตอเติมหรือเพิ่มเติมสิ่งใดลงไป (Illusions based on embeddedness of lines)...18

13 ทัศนมายาที่เกิดจากการมีขนาดที่สัมพันธกัน (Illusions based on relative size)...19

14 ทัศนมายาที่เกิดจากการตัดกันของเสนตรง หรือการเกิดมุมตาง ๆ กันของเสนที่นํามา ประกอบกัน (Illusion based on intersecting lines)...19

15 Ponzo...20

16 Poggendorf illusion...20

17 Super-position of objects การวางตําแหนงที่เหลื่อมกันของวงกลมสีแดง และ สีน้ําเงินทํา ใหวงกลมสีน้ําเงินดูใกลกวาวงกลมสีแดง...24

18 Linear perspective...25

19 ขนาดสัมพันธ (Relative size)วงกลมขนาดตางกันจะมองเห็นใกลไกลตางกัน...25

20 ระดับที่ตางกันของวัตถุแนวระนาบ ในที่ราบวัตถุอยูไกลจะอยูสูงกวาวัตถุอยูใกล...26

21 ความหนาแนนของพื้นผิว Gradient of texture วัตถุที่ไกลออกไปจะดูละเอียดสวนวัตถุที่ อยูใกลจะดูหยาบ...26

22 Light and Shadow (แสงและเงา) อิทธิพลของแสงและเงาที่มีผลตอความลึกของวัตถุ...27

สำหอส มุ ดกล

(15)

ภาพที่ หนา

23 ภาพวาดเปรียบเทียบงานสถาปตยกรรมกับประสบการณเดิม...30

24 การแยกความเปนภาพและพื้นในงานสถาปตยกรรม (Figure and Ground)...31

25 ความแบบภาพและพื้นในการออกแบบชองเปดอาคาร...31

26 การจัดรวมกลุม (Proximity) โดยแสดงออกทางลักษณะองคประกอบที่คลายกัน...32

27 ตัวอยางการหาความเหมือนและความแตกตาง (Similarity and Difference)...33

28 การสรางความกลมกลืน (Harmony)ระหวางงานสถาปตยกรรมกับบริบท (Context)....34

29 การสรางจุดสนใจ (Focal)ระหวางอาคารกับบริบท (Context)...34

30 ความสัมพันธระหวางการปดลอม (Closure)กับพื้นที่...35

31 การสรางปดลอมที่ไมสมบูรณ (Incomplete)กับความสัมพันธระหวางอาคาร...36

32 แนวแกน (Axis) ในงานสถาปตยกรรม...36

33 ความสมดุลในองคประกอบอาคาร (Symmetry)...37

34 ความไมสมดุลในองคประกอบอาคาร ( Asymmetrical Balance)...38

35 การจัดวางอาคารโดยทํางานรวมกับโครงสรางหลักทําใหรูสึกเหมือนเบาลอย...39

36 อาคารที่ออกโดยใชรูปทรงเลขาคณิตงายตอการรับรู...40

37 การสรางอาคารรูปทรงที่แตกตางไปจากบริบทเพื่อสรางจุดเดนของยาน...40

38 การลวงตา (Illusion) ทําใหเกิดการแปลสิ่งเราผิด...41

39 การคาดคะเนน้ําหนักของวัสดุผานการรับรูทางสายตา...43

40 รูปทรงสี่เหลี่ยมของอาคารจะสงผลใหรูสึกถึงความหนักแนนมั่นคง...44

41 รูปทรงสามเหลี่ยมจะใหความรูสึกที่เบากวา เพราะสัดสวนของยอดที่เล็กลง...44

42 รูปทรงกระบอกที่คอย ๆ สอบลงไปยังฐาน จะใหความรูสึกที่เบาลอยในการรับรู...45

43 การใชองคประกอบที่เหมือนกันจะสงผลใหรับรูถึงความมีน้ําหนัก...45

44 การใชองคประกอบที่แตกตางกันจะสงผลใหรับรูถึงความเบาลอย...46

45 รูปดานอาคารที่ไรชองเปดจะสงผลใหรูสึกถึงความหนัก...46

46 รูปดานอาคารที่มีชองเปดเยอะจะสงผลใหอาคารดูเบา...47

47 สวนยื่นของอาคารโดยไรโครงสรางสงใหรูสึกวาเบา...48

48 ลักษณะของการรับรูตําแหนงที่สงผลใหรูสึกถึงน้ําหนักมหาศาล...48

49 การใชองคประกอบที่แตกตางกัน สงผลใหรูสึกเหมือนทั้งสองเบาลอยแยกจากกัน...49

สำหอส มุ ดกล

(16)

ภาพที่ หนา

50 การใชองคประกอบเดียวกันทั้งรูปทรงจะสงผลใหเกิดความรูสึกถึงความหนัก...50

51 อาคารที่มีโทนสวางจะใหความรูสึกที่เบาลอย...51

52 อาคารที่มีสีโทนมืดจะใหความรูสึกที่ดูหนัก...51

53 การใหแสงสวางที่มากพอกับการทํางานรวมกันกับองคประกอบอื่นจะทําใหรูสึกเบา....52

54 การใหแสงสวางที่นอยกับการทํางานรวมกันกับองคประกอบอื่นจะทําใหรูสึกหนัก...53

55 แสดงตัวอยางความเคยชินของมนุษยและน้ําหนัก...54

56 แสดงตัวอยางถึงการรับรูและคาดคะเนน้ําหนักกับวัตถุ...54

57 แสดงตัวอยางการรับรูถึงน้ําหนักของมวลที่เบากวาอากาศ...55

58 แสดงตัวอยางการรับรูถึงน้ําหนักของมวลที่จมอยูวาหนัก...55

59 ตัวอยางนิทรรศการที่ใชวัสดุที่ดูหนักแตทําใหเบาลอยเหมือนบอลลูน...56

60 การจัดวางหนวยยอยใหดูเหมือนจมลงไปในหนวยใหญ...57

61 หนวยยอยที่แรกเห็นเหมือนมีน้ําหนัก แตกลับลอยตัวอยู...57

62 ภาพขยายหนวยยอยที่ลอยตัวอยู...58

63 ภาพรวมที่ดูปรกติของหุนจําลอง...59

64 เมื่อเปดดานในจะเผยใหเห็นหนวยยอย...59

65 ภาพขยายหองโปรงแสงที่คอย ๆ จมลงตามลําดับ...60

66 เครื่องมือที่ 3...61

67 การจัดองคประกอบสลับกันระหวางกอนมวลกับวาง...61

68 ระนาบที่อยูเหนือศีรษะใหการรับรูน้ําหนักที่ตางกัน...62

69 หุนจําลองการเปรียบเทียบองคประกอบในแนวนอนและแนวตั้ง...63

70 การรับรู ภาพรวมที่ใกลที่เคียงกันไมอาจสงอิทธิพลตอการรับรูที่บิดเบือนน้ําหนัก...63

71 เครื่องมือที่ 5...64

72 กอนมวลที่ใหความรูสึกเหมือนมวนตัวขึ้นไปในอากาศ...65

73 เครื่องมือที่ 6การจัดวางที่ไมสมมาตร (Asymmetrical Balance)...65

74 การจัดองคประกอบแบบไมสมดุล (Asymmetrical Balance) กอนมวลใหญดูเบาลอย…66 75 เครื่องมือที่ 7...67

76 กอนมวลของปูนปลาสเตอรใหความรูสึกเหมือนเบาลอย...67

สำหอส มุ ดกล

(17)

ภาพที่ หนา

77 ลูกบาศกปูนปลาสเตอรจะลอยอยูเหนือพื้นเล็กนอย...68

78 ที่วางที่อยูดานลางของลูกบาศก...69

79 เครื่องมือที่ 9...69

80 กอนมวลที่ดูเบาลอยเปนผลจากโครงสรางไมที่ดูเบาอยูแลว...70

81 เครื่องมือที่ 10...71

82 กอนมวลที่แกวงไปมาไดเสมือนบอลลูน...71

83 เครื่องมือที่ 11...72

84 การจัดองคประกอบที่ไมสมดุลสงผลตอการรับรูที่บิดเบือนมากกวา...73

85 เครื่องมือที่ 12...73

86 กอนมวลที่ดูเบาแตใหความรูสึกหนักหนักกวาปรกติ...74

87 เครื่องมือที่ 13...74

88 ความโปรงแสงของกอนมวลไมอาจสงอิทธิพลตอการรับรูน้ําหนัก...75

89 เครื่องมือที่ 14...75

90 ระดับที่กดต่ําลงไปมากกวา 1ระดับ...76

91 เครื่องมือที่ 15...77

92 ที่วาง (Space)ที่ใหความการรับรูที่หนัก และกดทับ...77

93 เมื่อเผยออกที่วากลับใหการรับรูที่เบากวาความเปนจริง...78

94 ภาพถายทางอากาศของที่ตั้งโครงการปจจุบัน...80

95 สภาพดานหนาปจจุบันของหอศิลปรวมสมัยราชดําเนิน...81

96 สภาพบาทวิถีดานหนาหอศิลปรวมสมัยราชดําเนิน...81

97 สภาพการจารจรที่คับคลั่งตลอดทั้งวันดานหนาหอศิลปรวมสมัยราชดําเนิน...81

98 ซอยระหวางหอศิลปรวมสมัยราชดําเนินกับนิทรรศการรัตนโกสินทร...82

99 ทางสัญจรทางดานซายของอาคารหอศิลปรวมสมัยราชดําเนิน...82

100 ทางสัญจรระหวางดานหลังอาคารและชุมชน...83

101 สภาพปจจุบันของชุมชนที่อยูหลังอาคารหอศิลปรวมสมัยราชดําเนิน...83

102 ทางสัญจรที่ทะลุไปสูบริเวณวงเวียนอนุสาวรียประชาธิปไตย...84

103 ทางสัญจรในซอยเชื่อมตอไปยังทางออกบริเวณวงเวียนอนุสาวรียประชาธิปไตย...84

สำหอส มุ ดกล

(18)

ภาพที่ หนา

104 ลักษณะของโครงสรางคสล. (คอนกรีตเสริมเหล็ก)...85

105 รูปแบบโมเดิรนของอาคารหอศิลปรวมสมัยราชดําเนิน...86

106 การใชสีบนผนังที่ไดรับอิทธิพลแบบมองเดรียน (Mondrian)...87

107 สวนหนาของอาคารที่เนนความสมดุล...87

108 สวนโคงที่ปลายอาคาร...87

109 พื้นที่ใชงานปจจุบันที่เปนสวนจัดแสดงงานนิทรรศการตาง ๆ...88

110 การจัดผังแบบเปดทําใหสะดวกตอการจัดรูปแบบของการแสดงงาน...88

111 โครงสรางคสล. ที่ขยายที่วาง (Space) ในทางตั้ง...89

112 หองจัดแสดงงานที่ชั้น 2...89

113 การเชื่อมตอของที่วางในปจจุบันของการจัดแสดงงาน...89

114 รูปดานอาคารที่ตองการใหรับรูถึงน้ําหนัก...93

115 ลําดับการเขาถึงพื้นที่ภายใน...93

116 พื้นที่ภายใน 1...94

117 พื้นที่ภายใน 2...95

118 พื้นที่ภายใน 3...95

119 กรอบของอาคารหอศิลปรวมสมัยราชดําเนิน...96

120 พื้นที่ภายในแบงออกเปน 6หนวย...96

121 การมีปฏิสัมพันธของมวลระหวางชั้นที่ 1 และ ชั้นที่ 2...98

122 บริเวณโถงที่มีวัตถุที่มีน้ําหนักลอยตัว...98

123 กอนมวลขนาดใหญลอยตัว ในขณะที่กอนมวลขนาดเล็กสงบนิ่ง...98

124 ภาพรวมของพื้นที่ภายในที่มีปฏิสัมพันธกัน...99

125 ชองเปดดานหนาอาคารหอศิลปรวมสมัยราชดําเนิน...100

126 การจัดสรรพื้นที่ใชสรอยภายใน...101

127 การจัดองคประกอบของพื้นจัดแสดงงานชั้นที่ 1...101

128 หารจัดวางองคประกอบในพื้นที่หองสมุด...102

129 หนวยของพื้นที่จัดแสดงงานระดับชั้นที่ 2...103

130 ดานในของพื้นที่จัดแสดงงานศิลปะประเภทการรับรูแบบ 3มิติ...103

สำหอส มุ ดกล

(19)

ภาพที่ หนา

131 ขนาดของกอนมวล (Mass)ในสวนจัดแสดง...104

132 ทางสัญจรภายใน...104

133 แปลนทางสัญจรภายใน...105

134 ภาพรวมของทางสัญจร...105

135 การจัดวางองคประกอบใหลอยตัว...106

136 ภาพรวมของพื้นที่ใชงานภายใน...106

137 องคประกอบที่ใหความรูสึกลอยตัว...106

138 การเปรียบเทียบน้ําหนักของกอนมวล...107

สำหอส มุ ดกล

(20)

1 บทที่ 1

บทนํา

1. ความเป็นมา การรับรูของมนุษยเกิดขึ้นมาพรอมกับประสาทสัมผัสทั้ง 5 เรามีตาไวสําหรับการมอง จมูกไวสําหรับรับรูกลิ่น หูสําหรับรับฟง ลิ้นไวสําหรับการลิ้มรสชาติ และผิวหนังไวสําหรับสัมผัส ตลอดการเจริญเติบโตของชวงชีวิตมนุษยเราใชการทํางานรวมกันของระบบประสาททั้ง 5 มาตลอด ทําใหใหมนุษยสามารถเรียนรูโลก จากประสบการณที่ผานเขามาทั้งการ ไดเห็น ไดฟง ไดกลิ่น ได

ลิ้มชิมรส และไดสัมผัส จนเกิดเปนขอมูลสะสมขึ้นในสมองทําใหถึงชวงเวลาหนึ่งมนุษยสามารถ แยกแยะสิ่งตางๆโดยไมตองใชการเขาไปเรียนรูผานประสาทสัมผัสเหลานี้ซ้ําอีกครั้งก็ตาม ยกตัวอยางเชน มนุษยเราสามารถรับรสรูรสเปรี้ยวของมะนาวไดทันทีแมถึงจะยังไมไดรสชาติ

สมองจะกระตุนในเกิดการรับรูรสชาติของมะนาวไดในทันที เพราะเกิดขึ้นจากครั้งหนึ่งที่

ประสบการณการไดชิมรสเปรี้ยวในอดีตมาแลวนั้นเอง มนุษยเราสามารถรับรูระยะ ขนาด ระนาบ ความกวาง ความแคบ ในมิติที่3 จากการนํา รางกายของตนเองผานเขาไปเพื่อไปใชงานในพื้นที่ตางๆ อาคาร หรือสิ่งปลูกสรางรูปแบบอื่น รวมถึงความทรงจําการไดไปเยือนสถานที่ทางธรรมชาติที่มนุษยไมไดเปนผูสรางขึ้น การรับรูจาก การเขาไปใชงานทําใหเกิดการสรางความทรงจําผานบริบททั้งในและนอกพื้นที่ใชงานนั้นๆ บอยครั้งที่มนุษยจะนิยามหรือใหความหมายของงานสถาปตยกรรมผานประสบการณที่ตนเองได

เคยเรียนรูมากอน ผานรูปทรง พื้นผิว วัสดุ ขนาด ความทึบตัน หรือปริมาณของแสงสวาง เปนตน จากการรับรูผานประสบการณเหลานี้เอง เราจึงสามารถพบเห็นการกอรูปทางสถาปตยกรรมโดยมี

พื้นฐานจากความรู ความเขาใจในทฤษฏีการรับรูของมนุษยเพื่อสรางสรรคงานออกแบบ ผาน ประสบการณของตัวผูออกแบบเพื่อสื่อสารไปยังตัวผูใชงาน ยกตัวอยางเชน การเลือกใชวัสดุ

ประเภทหิน กระเบื้อง เพื่ออางอิงถึงความรูสึกหนักแนน มั่นคง การเปรียบเทียบตัวองค

สถาปตยกรรมวาเปนสวนหนึ่งกับธรรมชาติในแถบภูเขา หรือ การเลือกใชวัสดุประเภทโปรงแสง ที่

ใหความรูสึกถึงความเบาลอย ทั้งที่ในความเปนจริงแลวอาจจะไมมีการชั่งน้ําหนักทางกายภาพ เกิดขึ้นจริง แตเปนเพียงการใหความหมายธรรมชาติในแถบภูเขา หรือ การเลือกใชวัสดุประเภท โปรงแสง ที่ใหความรูสึกถึงความเบาลอย ทั้งที่ในความเปนจริงแลวอาจจะไมมีการชั่งน้ําหนักทาง

สำหอส มุ ดกล

(21)

2 กายภาพเกิดขึ้นจริง แตเปนเพียงการใหความหมาย ทางความรูสึกจากประสบการณการรับรูที่ผาน มาในอดีตที่เกี่ยวของกับวัสดุประเภทตางๆที่มนุษยเคยสัมผัสและเรียนรูการใหนิยามมาแลวนั้นเอง จากการศึกษาทฤษฎีพื้นฐานการรับรูของมนุษย เราสามารถคนพบชุดการทอลองทาง วิทยาศาสตรเพื่อหาขอบกพรองในการรับรู และการทํางานรวมกันของประสาทสัมผัสทั้ง 5 ของ มนุษย ชุดเครื่องมือการทดลองทางวิทยาศาสตรจะถูกออกแบบใหมีลักษณะการบิดเบือนไป เพื่อให

สงผลตอการรับรูปรกติ จะคนพบวาธรรมชาติของการรับรูของมนุษยเองจะมีขอบกพรองเกิดขึ้น เปนปรกติ แตไมใชความพิการแตอยางใดจากความสนใจในทฤษฎีการรับรูของมนุษย และการ บิดเบือนของชุดทดลองทางวิทยาศาสตร จึงเกิดเปนการตั้งคําถามถึงถาการรับรูของมนุษยในงาน สถาปตยกรรม หากมีการบิดเบือนไปในการเขาใจโลกตามปรกติที่มนุษยเรียนรูมา จะสงใหเกิดผล หรือสรางใหเกิดปรากฎการณอยางไรกับมนุษยและงานสถาปตยกรรม หรือการสรางการบิดเบือน ในการเริ่มตนการออกแบบการกอรูปของงานสถาปตยกรรมจะสงผลใหเกิดพื้นที่การใชงานอยางไร ไดบาง

2. ความมุ่งหมายและวัตถุประสงค์ของการศึกษา วิทยานิพนธเลมนี้มีวัตถุประสงคเพื่อการศึกษาทฤษฎีการรับรูของมนุษย ซึ่งเปน พื้นฐานการเขาใจโลกและสภาพแวดลอมรอบกายของมนุษย ศึกษาชุดการทดลองทางวิทยาศาสตร

ที่เกี่ยวของกับการรับรูของมนุษย และสรางการทดลองในการบิดเบือนการรับรูของมนุษยผาน ประเด็นหลักคือเรื่อง น้ําหนัก โดยการสรางการเปรียบเทียบ ความหนัก และ เบา ผานทางการรับรู

และความรูสึกที่ปรกติที่สุด ซึ่งจะมุงเนนไปในการสรางความบิดเบือนการรับรูผานตัววัสดุ และ องคประกอบพื้นฐาน กอนการกอรูปทางสถาปตยกรรม

3. สมมุติฐานของการศึกษา มนุษยสามารถเขาใจและใหความรูสึกถึงน้ําหนักที่หนัก หรือ เบา ผานการประมาณ การดวยตา ขนาดของมวล สี การสัมผัสพื้นผิว การยกเพื่อเขาใจน้ําหนักตอมวลของวัสดุ หรือการ นิยามวัสดุผานธรรมชาติและสภาพแวดลอม การเปรียบเทียบกันถึงความทึบตันของวัสดุสองชนิด กอนนําไปเลือกใชในการกอสรางงานสถาปตยกรรม หากแตวัสดุที่มนุษยเขาใจถึงความหนัก สามารถติดตั้งอยูในลักษณะที่ลอยอยูกลางอากาศ หรือวัสดุที่มนุษยเขาใจถึงความเบา ลอย แตติดตั้ง

สำหอส มุ ดกล

(22)

3 อยูในลักษณะที่จมลึกลงไป โดยใชระนาบเดียวกันกับที่มนุษยเปนหลัก ในการรับรูของน้ําหนักที่ถูก บิดเบือนไป จะสงผลอยางไรตอการรับรูของมนุษยในงานสถาปตยกรรม

4. ขอบเขตการศึกษา ศึกษาทฤษฎีที่เกี่ยวกับการรับรูของมนุษย ศึกษากรณีศึกษาในงานสถาปตยกรรมที่

เกี่ยวของกับการรับรูของมนุษยในการออกแบบ และศึกษาทฤษฎีที่เกี่ยวของหรือใกลเคียง เพื่อ นําไปสูการออกแบบการทดลอง

5. ขั้นตอนและวิธีการศึกษา 1. ศึกษาเชิงทฤษฎีเกี่ยวกับพื้นฐานการรับรูของมนุษย เพื่อเขาใจถึงการรับรูของมนุษย

โดยปรกติทั่วไป และขอบกพรองทางธรรมชาติที่เกิดขึ้นกับการรับรูของมนุษย เพื่อนําไปวิเคราะห

ลักษณะทางกายภาพของกรณีศึกษา และปรับใชในการออกแบบลักษณะทางสถาปตยกรรมที่มีผล ตอการรับรูของมนุษย

2. ศึกษานิยามของการบิดเบือน ในทางความหมายของคํา นัยยะที่สื่อถึง กอนนําไป ออกแบบการทดลอง

3. ศึกษาทฤษฎีที่เกี่ยวของกับน้ําหนัก ความหมายของน้ําหนัก นิยามในแงมุมตางๆ 4. ศึกษาลักษณะทางกายภาพ การนําทฤษฎีการรับรูมาใชในการออกแบบ

สถาปตยกรรมผานกรณีศึกษา โดย เนนไปที่การเลือกใชวัสดุ และการบิดเบือนการรับรูของมนุษย

6. แหล่งข้อมูล แหลงขอมูลจากหนังสือ, วารสาร, งานวิจัย แหลงขอมูลจาก wedsite ตางๆ

สำหอส มุ ดกล

(23)

4 บทที่ 2

การรับรู้ของมนุษย์ และการนําไปใช้ในงานสถาปัตยกรรม

การรับรู้คืออะไร การรับรู คือ การสัมผัส ที่มีความหมาย (Sensation) การรับรูเปนการแปลหรือตีความ แหงความสัมผัสที่ไดรับ ออกเปนสิ่งหนึ่งสิ่งใดที่มีความหมาย หรือที่รูจักเขาใจซึ่งในการแปลหรือ ตีความนี้ จําเปนที่อินทรียจะตองใชประสบการณเดิมหรือความรูเดิม หรือความจัดเจนที่เคยมีมาแต

หนหลัง ถาไมมีความรูเดิมก็ดี หรือลืมเรื่องนั้นๆ เสียแลวก็ดี ก็จะไมมีการรับรูกับสิ่งนั้นๆ จะมีเพียง

การสัมผัสกับเราเทานั้น กระบวนการของการรับรูจะเกิดขึ้นตองประกอบดวย

1. การสัมผัสหรืออาการสัมผัส

2. ชนิดและธรรมชาติขงสิ่งเราที่มาเรา 3. การแปลความหมายจากอาการสัมผัส

4. การใชความรูเดิม หรือประสบการณเดิมเพื่อแปลความหมาย

อวัยวะรับสัมผัสกับการรับรู้

นักจิตวิทยาเชื่อวาบุคคลสามารถเขาติดตอกับธรรมชาติแวดลอมดังกลาวได ก็ โดยผาน กระบวนการอันหนึ่ง ซึ่งเรียกวา การรับรู (Perception)01 นั้นก็คือ คนเรารับรูสิ่งตางๆรอบกายผาน อวัยวะรับสัมผัส (Sensory organ)ไดแก ตา หู จมูก ลิ้น ผิวกาย เปนตน ทําหนาที่ในการรับสัมผัส รูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส สงเปนประสบการณทางสมอง เพื่อใหเกิดเปนการรับรูตอไปดังนั้นจึง กลาวไดวาอวัยวะรับสัมผัสมีความสําคัญอยางยิ่งในการเรียนรูโลกรอบกายของมนุษย หากเกิดความ บกพรองกับอวัยวะ อยางหนึ่งอยางไดก็จะทําใหการเรียนรูโลกของมนุษย ไมสมบูรณ คนที่จะ

1 จําเนียร ชวงโชติ และคณะ, จิตวิทยาการรับรู้และเรียนรู้ (กรุงเทพฯ: การศาสนา, 2516), 2.

สำหอส มุ ดกล

(24)

5 เรียนรูโลกรอบกายไดอยางครบถวน จะตองพรอมไปอวัยวะที่ครบถวนสมบูรณดวย อวัยวะรับ สัมผัสจึงเปนสิ่งสําคัญมากสําหรับมนุษย

อวัยวะรับสัมผัส ทําหนาที่สัมผัสกับสิ่งเราเพื่อใหมนุษยสามารถเรียนรูสิ่งแวดลอม รอบตัวเขา มนุษยดวยทั่วไปเชื่อวา อวัยวะสามารถทํางานไดอยางถูกตอง ครบถวนสมบูรณ การ สัมผัสจึงมักเปนสิ่งที่จริงแทเสมอไป เรารับรูในสิ่งที่เราเห็นวาอะไรเปนอะไร แตก็มีอีกหลายกรณี

ที่อวัยวะรับสัมผัสทําหนาที่บกพรอง และผิดพลาดไมเปนจริง เชนการรับรูภาพในลักษณะที่ลวงตา ในกรณีเชนนี้ทําใหการรับรูของของเราคลาดเคลื่อนไปดวย

ภาพที่ 1 รูปแสดงการมองเห็นในลักษณะลวงตา ที่มา: Illusions based on embeddedness of lines, accessed January 6, 2015, available from http://brisray.com/optill/oeyes1.htm

จากภาพที่ 1 เมื่อมองจากรูปภาพแลวจะเห็นวา การรับรูของเรานั้นแตกตางจากความ เปนจริงมาก

ในภาพที่ 1 จะเห็นวาเสนลางยาวกวาเสนบน ทั้งที่ในความเปนจริงแลวทั้งสองเสนยาว เทากัน

ในภาพที่ 2 จะเห็นวาเสนตั้งจะยาวกวาเสนนอน ทั้งที่ในความเปนจริงแลวทั้งสอง เสนยาวเทากัน

สำหอส มุ ดกล

Referensi

Dokumen terkait

ตัวชี้วัดความสําเร็จของนโยบายการศึกษาไดเขียนไวอยางชัดเจน ดานความสอดคลองของการปฏิบัติ 1 2 3 4 5 1.นโยบายการศึกษาของ องคกรปกครองสวนทองถิ่น.มีความสอดคลอง กับนโยบายของรัฐบาล

ที่มาและความสําคัญ การประยุกตใชพลังงานแสงอาทิตยสามารถจําแนกออกเปน 2 ประเภทใหญตามหลักการเปลี่ยนรูปพลังงาน ประเภทแรกคือ พลังงานไฟฟา