SCJMSU JOURNAL

(1)

1 อาจารย, คณะพยาบาลศาสตร มหาวิทยาลัยมหาสารคาม อําเภอกันทรวิชัย จังหวัดมหาสารคาม 44150

2 ผูชวยศาสตราจารย, คณะพยาบาลศาสตร มหาวิทยาลัยมหาสารคาม อําเภอกันทรวิชัย จังหวัดมหาสารคาม 44150

2 ผูชวยศาสตราจารย, คณะพยาบาลศาสตร มหาวิทยาลัยนเรศวร จังหวัดพิษณุโลก 65000

3 พยาบาลวิชาชีพ, โรงพยาบาลรอยเอ็ด อําเภอเมืองรอยเอ็ด จังหวัดรอยเอ็ด 45000

1 Lecturer, Faculty of Nursing, Mahasarakham University, Kantharawicha District, Mahasarakham 44150

2 Assistant Prof., Faculty of Nursing, Mahasarakham University, Kantharawicha District, Mahasarakham 44150

2 Assistant Prof., Faculty of Nursing, Naresuan University, Muang District, Phitsanulok 65000

3 Nurse, Roiet Hospital, Muang Roiet District, Roiet 45000

ผลของการนวดโดยใชอุปกรณจากภูมิปญญาไทยเพื่อลดความเจ็บปวดจากการคลอด Effects of Massage with Thai Wisdom Device on Labor Pain

อรัญญา ทองกอน ,¹ จารุวรรณ กาวหนาไกล ,

²

ยุพาพักตร รักมณีวงศ ,

²

ดรุณี ใจกลาง ,

³

สัจจาพร ไชยรัตน

³

Aranya Thongkorn,

¹

Jaruwan Kaownakai,

²

Yupapuk Rakmaneewong,

²

Darunee Jaiklang,

³

Sujjaporn Chaiyarat

³

Received: 10 January 2015 ; Accepted: 20 April 2015 บทคัดยอ

การวิจัยครั้งนี้เปนการวิจัยเชิงทดลองแบบสองกลุมเปรียบเทียบ (Experimental Research) มีวัตถุประสงคเพื่อศึกษาผลของการ นวดโดยใชอุปกรณจากภูมิปญญาไทยในการบรรเทาความเจ็บปวดจากการคลอดกลุมตัวอยางคือผูคลอดครรภแรกจํานวน 70 ราย ที่มาคลอด ณ แผนกหองคลอดโรงพยาบาลแหงหนึ่งในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ประเทศไทย ระหวางวันที่ 1 เมษายน 2552 ถึง 30 เมษายน 2553 เลือกกลุมตัวอยางแบบเฉพาะเจาะจง กลุมตัวอยางแบงออกเปน 2 กลุม คือกลุมทดลองซึ่งไดรับ การนวดบริเวณกนกบโดยใชอุปกรณจากภูมิปญญาไทยเปนเวลา 30 นาทีและกลุมควบคุมไดรับการนวดบริเวณกนกบตามการ ดูแลปกติเปนเวลา 30 นาทีเก็บรวบรวมขอมูลโดยใชแบบประเมินระดับความเจ็บปวดชนิดที่เปนตัวเลขและใบหนา (faces pain rating scale) วัดหลังจากไดรับการนวด แบบสัมภาษณความพึงพอใจจากการไดรับการนวดโดยใชอุปกรณจากภูมิปญญาไทย และแบบสัมภาษณขอมูลทั่วไป ทดสอบคาความเชื่อมั่นของแบบประเมินระดับความเจ็บปวดและแบบสัมภาษณความพึงพอใจ จากการไดรับการนวดโดยใชอุปกรณจากภูมิปญญาไทย ไดคาความเชื่อมั่น 0.80 และ 0.89 ตามลําดับ วิเคราะหขอมูลโดยใช

สถิติเชิงพรรณนาและการทดสอบ t-test (independent t-test) ผลการวิจัยพบวาคาเฉลี่ยคะแนนความเจ็บปวดของกลุมทดลอง ตํ่ากวากลุมควบคุม (t = -3.5, p = .001) คาเฉลี่ยคะแนนความพึงพอใจของกลุมทดลองที่ไดรับการนวดโดยใชอุปกรณจาก ภูมิปญญาไทยอยูในระดับปานกลาง ( Mean = 2.6) ผลการวิจัยแสดงใหเห็นวาการนวดดวยอุปกรณจากภูมิปญญาไทยเปนเวลา 30 นาที สามารถบรรเทาความเจ็บปวดจากการคลอดของผูคลอดได จึงควรมีการพิจารณานําอุปกรณจากภูมิปญญาไทยมาใช

ในการดูแลผูคลอดในระยะคลอด

คําสําคัญ: อุปกรณจากภูมิปญญาไทยการนวดการเจ็บครรภคลอด

Abstract

The purpose of this two-group experimental design research was to examine the effect of a massage using a “Thai wisdom” device on labor pain. The sample comprised 70 primiparas admitted to a maternity unit at a hospital in northeastern Thailand from April 1, 2009 through April 30, 2010. A purposive sampling sample was assigned randomly to two groups. The experimental group received a 30-minute sacral massage with a ‘Thai wisdom’ device in a massage pattern and the control group received routine nursing care massage for 30 minutes. Data were collected using a faces pain rating scale after the massage, a satisfaction questionnaire postpartum, and a demographic data form. The pain scale and satisfaction questionnaire had an internal consistency of 0.80 and 0.89,

(2)

respectively. Data were analyzed using descriptive statistics and an independent t-test. Results showed that the experimental group had signifi cantly lower pain scores than the control group (t = -3.5, p = .001). The average satisfaction level the experimental group was 2.6. The fi ndings indicate that a 30-minute massage using the ‘Thai wisdom’ device relieves pain during childbirth. The therapeutic application of this device may be considered when providing intrapartum care.

Keywords: Thai wisdom device, massage, labor pain

บทนํา

การคลอดทางชองคลอดเปนกระบวนการทางสรีรวิทยาตาม ธรรมชาติ เริ่มตนโดยปากมดลูกนุมขึ้น (ripening) และกลาม เนื้อมดลูกหดรัดตัวเพิ่มขึ้น รุนแรงขึ้นและสมํ่าเสมอ สงผลให

ปากมดลูกสั้นและบางลงพรอมทั้งปากมดลูกมีการเปดขยาย¹ ปญหาของผูคลอดสวนใหญคือความเจ็บปวดซึ่งเกิดจากการ หดรัดตัวของมดลูกสวนบน และแผขยายไปสูสวนลางของ มดลูกเกิดการยืดขยายของปากมดลูกและเกิดการยืดตัวของ มดลูกสวนลางความเจ็บปวดจะเพิ่มขึ้นตามการเปดขยายของ ปากมดลูก ซึ่งสงผลตอผูคลอด เชน ทําใหผูคลอดเกิดความ ตึงเครียดความเจ็บปวดทําใหรางกายผูคลอดตองใชออกซิเจน เพิ่มขึ้นเนื่องจากตองใชพลังงานอยางมากในการตอสูกับความ เจ็บปวดความเจ็บปวดยังขัดขวางการพักผอนนอนหลับทําให

พักผอนไมเพียงพอ เกิดอาการออนเพลียและไมสุขสบายได² เมื่อเขาสูระยะปากมดลูกเปดเร็วผูคลอดจะมีการเผชิญการเจ็บ ปวดที่ไมเหมาะสม เชน เกร็งตัว กระสับกระสาย หนาตาบิด เบี้ยว รองไห และขอความชวยเหลือทุกครั้งที่มดลูกมีการหด รัดตัวสงผลใหผูคลอดเกิดความเหนื่อยลาและไมมีแรงเมื่อเขา สูระยะคลอด³การนวดที่บริเวณคอไหลหลังตนขาการนวด เทาและบริเวณกนกบจะชวยลดอาการปวดลดความเครียด และความไมสุขสบายแกผูคลอดได⁴การนวดอาจทําโดยใชมือ กดนวดบริเวณที่ผูคลอดมีความเจ็บปวด เชน บริเวณบั้นเอว กนกบหรืออาจมีการประยุกตใชอุปกรณการนวดเชนไมนวด หรือลูกเทนนิสหอดวยผา⁵

ปจจุบันมีการนําวิธีการตาง ๆ มาใชในการบรรเทา ความเจ็บปวดโดยไมใชยา เชน การใชดนตรี การใชทาทาง การใชนํ้าบําบัด การใชสุคนธบําบัด การกดจุด การฝงเข็ม การกระตุนดวยเครื่องไฟฟาและการนวด⁶ซึ่งแตละวิธีที่นํามา ใชมีความหลากหลายและแตกตางกัน จากงานวิจัยของ วารีรัตนจิตติถาวร, สุกัญญาปริสัญญกุล, และฉวีเบาทรวง⁷ ไดศึกษาผลของการนวดและสุคนธบําบัดตอความเจ็บปวดในการ คลอดของผูคลอดครรภแรกพบวาทั้งกลุมตัวอยางที่ไดรับการ นวด กลุมตัวอยางที่ไดรับสุคนธบําบัด และกลุมตัวอยางที่ได

รับการนวดรวมกับสุคนธบําบัด มีคาเฉลี่ยคะแนนความเจ็บ ปวดตํ่ากวากลุมควบคุมทั้งในระยะปากมดลูกเปดเร็วและระยะ

เปลี่ยนผานอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ (p<.001) มีผูศึกษาเกี่ยว กับการลดปวดจากการคลอดโดยไมใชยาดวยวิธีการตางๆเชน การใชสุคนธบําบัด การกดจุด การนวดแตยังมีผูศึกษาเกี่ยว กับการนวดลดปวดจากการคลอดโดยใชอุปกรณจาก ภูมิปญญาไทยนอยดังนั้นผูวิจัยจึงมีความสนใจศึกษาผลของ การนวดโดยใชอุปกรณจากภูมิปญญาไทยเพื่อลดความเจ็บ ปวดจากการคลอดซึ่งอุปกรณนวดจากภูมิปญญาไทยที่ผูวิจัย นํามาใชในการวิจัยเปนอุปกรณที่มีลักษณะคลายแมงมุมมีชื่อ เรียกวา “ไมแมงมุม” หรือ “ไมนวดแมงมุม” หรือ “ไมนวดกด จุด 5 ตําแหนง” ซึ่งทําจากไมเนื้อแข็งอยางดีไมหักงายตัวไม

มีนํ้าหนักดีเหมาะแกการใชมือจับเปนอุปกรณในการชวยนวด ทําใหผูนวดไมเมื่อยมืออีกทั้งการออกแบบดวยภูมิปญญาไทย ทําใหสามารถใชไดทุกสวนของรางกาย ประกอบดวยลูกบอล ใหญ 1 ลูกและลูกบอลเล็ก 4 ลูกเชื่อมตอกันดวยไมสามารถ ใชไดทั้งลูกบอลเล็กคูกันโดยกดคูขนานและลูกบอลเดี่ยวสั้นใช

กดจุดเดียวหรือใชลูกบอลใหญโดยจับดานในกดลูกบอลใหญ

ลงบริเวณที่มีขนาดใหญจะกระจายนํ้าหนักไดดีขอดีของ “ไม

นวดแมงมุม” คือมีลักษณะกลมทําใหสะดวกในการใชงานจับ ถนัดมือชวยใหผูนวดไมเมื่อยมือสามารถนวดไดทุกสวนของ รางกายเมื่อนวดจะทําใหรูสึกผอนคลายมีการลงนํ้าหนักสมํ่า เสมอ และใชกดบริเวณที่ปวดเพื่อบรรเทาอาการปวดได⁸ สามารถหาซื้อไดตามรานคาชุมชน (OTOP) ทั่วไปผูวิจัยหวัง เปนอยางยิ่งวาผลการวิจัยครั้งนี้จะมีประโยชนตอการดูแลผู

คลอด เพื่อลดความไมสุขสบายจากการเจ็บครรภคลอดและ ผอนคลายความเครียดจากการเจ็บปวด และเปนแนวทางใน การดูแลสตรีตั้งครรภในระยะที่ 1 ของการคลอด เพื่อใหเกิด ประสิทธิภาพสูงสุดในการดูแลผูคลอด

วัตถุประสงค

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงคเพื่อ

1. เปรียบเทียบระดับความเจ็บปวดจากการคลอด ระหวางกลุมทดลองและกลุมควบคุม

2. ศึกษาความพึงพอใจของผูคลอดตอการไดรับ การนวดโดยใชอุปกรณจากภูมิปญญาไทย

(3)

สมมติฐานในการวิจัย

สตรีตั้งครรภในระยะที่ 1 ของการคลอดที่รับการนวด ดวยอุปกรณจากภูมิปญญาไทยมีระดับความเจ็บปวดตํ่ากวา สตรีตั้งครรภในระยะที่ 1 ของการคลอดที่ไมไดรับการนวดดวย อุปกรณจากภูมิปญญาไทย

กรอบแนวคิดในการวิจัย

การบรรเทาปวดโดยใชเทคนิคการนวด สามารถ อธิบายไดโดยทฤษฎีควบคุมประตู (gate control theory) ของ Melzack & Wall⁹ซึ่งกลาววาการสงสัญญาณประสาทนําเขา จากสวนตางๆของรางกาย จะถูกปรับสัญญาณในไขสันหลัง กอนขึ้นไปรับรูความปวดในระดับสมอง ขึ้นอยูกับการทํางาน รวมกันของเซลในสับสแตนเตีย เจลาติโนซา (Substantia gelationosa : SG cell) ซึ่งเปนเซลลพิเศษอยูในดอรซอล ฮอรน (dorsal horn) ใยประสาทสวนที่เปนแนวยาวในดอรซอล ฮอรน ซึ่งทอดตรงไปยังสมอง และเซลลประสาทสงตอ (transmission cell : T cell) ในไขสันหลังเปนสื่อกลางนําไปสูสมอง การนวดเปนการกระตุนใยประสาทขนาดใหญ (Large fi ber : L) ใหสงพลังงานออกมามากกวาพลังประสาทจากใยประสาท ขนาดเล็ก (Small fiber : S) จึงทําให้ประตูความปวดที่

ไขสันหลังปด ทําใหไมมีสัญญาณนําขึ้นไปยังสมองหรือไปได

นอยลงทําใหไมเกิดการรับรูความเจ็บปวดหรือรูสึกเจ็บปวด เพียงเล็กนอยจึงสามารถควบคุมความเจ็บปวดได¹⁰

(Large fiber)

(Small fiber)

Gate Control System

Central Transmission T cell

Brain (Pain) Substantia

Gelatinosa Pain signal

¦³¼Ád

¦³¼d

Figure 1 Gate Control System of Melzack & Wall

วัสดุอุปกรณและวิธีการศึกษา

รูปแบบการศึกษา ใชวิธีการวิจัยเชิงทดลอง (Experimental Research) มีรูปแบบการวิจัยแบบสองกลุมคือ กลุมทดลองและกลุมควบคุมชนิดวัดหลังการทดลอง (two groups posttest only design)

ประชากรและกลุมตัวอยาง

ประชากร ไดแก หญิงตั้งครรภครรภแรกที่มาคลอด ณ แผนกหองคลอด โรงพยาบาลแหงหนึ่งในภาคตะวันออก เฉียงเหนือประเทศไทย ตั้งแตวันที่ 1 เมษายน 2552 ถึง 30 เมษายน 2553 โดยกําหนดคุณสมบัติของประชากรดังนี้

1. เปนหญิงตั้งครรภครรภแรกที่มาคลอดปกติ

2. ไมมีภาวะแทรกซอนใดๆ

3. ไมไดรับยากระตุนการหดรัดตัวของมดลูก 4. ไมไดรับยาลดปวด

5. ยินดีใหความรวมมือในการวิจัย

กลุมตัวอยาง ไดแก หญิงตั้งครรภซึ่งมีคุณสมบัติ

เชนเดียวกับประชากร จํานวน 70 ราย แบงเปนกลุมทดลอง 35 ราย กลุมควบคุม 35 ราย เลือกกลุมตัวอยางแบบเฉพาะ เจาะจง (purposive sampling) ครรภครบกําหนดคลอดไมมี

ภาวะแทรกซอนในขณะตั้งครรภ ปากมดลูกเปดตั้งแต 4 - 7 เซนติเมตร สวนนําอยูในทาปกติ โดยมีศีรษะเปนสวนนํา ใน ระหวางทําการทดลอง ไมไดยาระงับปวดและไมไดรับยาเรง คลอด

เครื่องมือที่ใชในการวิจัย

อุปกรณนวดซึ่งสรางจากภูมิปญญาไทย

Figure 2 Thai Wisdom Device

เปนอุปกรณที่ทําจากไมเนื้อแข็งกลมกลึงมีลักษณะ เปนรูปทรงกลม มีทั้งหมด 5 ลูก ลูกใหญมีเสนผาศูนยกลาง ประมาณ 6 เซนติเมตร จํานวน 1 ลูก และลูกเล็กมีเสนผา ศูนยกลางประมาณ 2 เซนติเมตรจํานวน 4 ลูกเชื่อมกันดวย แกนไมนํามานวดบริเวณที่ปวดสามารถใชนวดไดทั้งดานใหญ

และดานเล็กการนวดดวยแรงระดับปานกลาง

แบบสัมภาษณขอมูลสวนบุคคลจํานวน 5 ขอ แบบวัดระดับความเจ็บปวด โดยใชแบบตัวเลขและ ใบหนา ( Pain Scale) มีระดับคะแนนตั้งแต 0-10 โดยมีราย ละเอียดดังนี้

(4)

0 หมายถึงสตรีตั้งครรภไมมีอาการปวด 1-3 หมายถึงสตรีตั้งครรภมีอาการปวดเล็กนอย 4-6 หมายถึงสตรีตั้งครรภมีอาการปวดปานกลาง 7-10 หมายถึงสตรีตั้งครรภมีอาการปวดมาก

เกณฑการแปลผล

การแปลความหมายคาคะแนนเฉลี่ย เปน 3 ระดับ โดยใชเกณฑการแปลผล mean,SD ดังนี้

คะแนน (mean+SD) หมายถึง ระดับความเจ็บปวด อยูในระดับมาก

คะแนน (mean-SD)-(mean+SD) หมายถึง ระดับ ความเจ็บปวดอยูในระดับปานกลาง

คะแนน (mean-SD) หมายถึง ระดับความเจ็บปวด อยูในระดับตํ่า

4. แบบสัมภาษณความพึงพอใจจากการไดรับการ นวดโดยใชอุปกรณจากภูมิปญญาไทยเปนแบบประเมินความ พึงพอใจของกลุมทดลองหลังไดรับการนวดดวยอุปกรณจาก ภูมิปญญาไทยซึ่งกําหนดคาคะแนนเปน 3 ระดับดังนี้

พึงพอใจมาก ใหคะแนน 3 คะแนน พึงพอใจปานกลาง ใหคะแนน 2 คะแนน พึงพอใจนอย ใหคะแนน 1 คะแนน

การแปลความหมายคาคะแนนเฉลี่ย เปน 3 ระดับ โดยใชเกณฑการแปลผล mean,SD ดังนี้

คะแนน (mean+SD) หมายถึงคะแนนความพึงพอใจ อยูในระดับมาก

คะแนน (mean+SD)-(mean-SD) หมายถึง คะแนน ความพึงพอใจอยูในระดับปานกลาง

คะแนน (mean-SD) หมายถึง คะแนนความพึงพอใจ อยูในระดับนอย

การตรวจสอบคุณภาพของเครื่องมือ

เครื่องมือที่ใชในการวิจัยไดผานการตรวจสอบความ ถูกตองและความเที่ยงตรงตามเนื้อหาจากผูเชี่ยวชาญ 3 ทาน ภายหลังการแกไขปรับปรุงไดนําไปหาความเชื่อมั่นของเครื่อง มือกับผูคลอดที่มีลักษณะเชนเดียวกับกลุมตัวอยางจํานวน 10 ราย คํานวณหาคาความเชื่อมั่นโดยใชคาสัมประสิทธิ์แอลฟา ของครอนบาค (Cronbach’s Alpha Coeffi cient) ไดคาความ เชื่อมั่นของแบบวัดระดับความเจ็บปวดเทากับ 0.80 และแบบ สัมภาษณความพึงพอใจเทากับ 0.89

ขอกําหนดเชิงจริยธรรม

ผูวิจัยทําเรื่องขออนุมัติไปยังคณะกรรมการพิจารณา จริยธรรมวิจัยคณะพยาบาลศาสตรมหาวิทยาลัยมหาสารคาม

และโรงพยาบาลแหงหนึ่งในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของ ประเทศไทย โดยมีเนื้อหาครอบคลุมการพิทักษสิทธิ์กลุม ตัวอยางกลุมตัวอยางที่เขารวมโครงการตองเขารวมโครงการ ดวยความสมัครใจ และสามารถถอนตัวจากการเขารวม โครงการเมื่อไรก็ได หากกลุมตัวอยางยินดีใหความรวมมือใน การวิจัยจะลงนามยินยอมในแบบฟอรม (informed consent form) และขอมูลที่ไดจากการวิจัย ผูวิจัยจะเก็บเปนความลับ และนําเสนอในภาพรวมเทานั้น โดยการวิจัยนี้ไดผานการ พิจารณาจริยธรรมจากคณะกรรมการพิจารณาจริยธรรมการ วิจัยคณะพยาบาลศาสตรมหาวิทยาลัยมหาสารคามและคณะ กรรมการวิจัยของโรงพยาบาล

การเก็บรวบรวมขอมูล

ผูวิจัยทําหนังสือถึงผูอํานวยการโรงพยาบาลเพื่อขอ ความอนุเคราะหเก็บขอมูลวิจัยจากนั้นดําเนินการทําวิจัยโดย อธิบายถึงวัตถุประสงคการวิจัยวิธีการทําวิจัยและการพิทักษ

สิทธิ์กลุมตัวอยางเมื่อกลุมตัวอยางยินดีใหความรวมมือในการ ทําวิจัย จึงลงนามยินยอมเปนลายลักษณอักษร ดําเนินการ วิจัยโดยใชการจับฉลากรวมฉลากเขาดวยกันเมื่อผูคลอดปาก มดลูกเปดตั้งแต 4- 7 เซนติเมตรจะใหผูคลอดเปนผูจับฉลาก ผูที่จับฉลากไดเลขคี่จะเปนกลุมทดลอง และผูจับฉลากไดเลข คูจะเปนกลุมควบคุม ซึ่งเปนการจับฉลากแบบไมใสคืน กลุม ทดลองไดรับการนวดบริเวณกนกบและกระเบนเหน็บ โดยใช

อุปกรณจากภูมิปญญาไทยเปนเวลา 30 นาทีในขณะที่มีการ เจ็บครรภและปากมดลูกเปดตั้งแต 4-7 เซนติเมตรโดยผูวิจัย เปนผูนวดใหสวนกลุมควบคุมไดรับการดูแลตามปกติโดยการ นวดที่กนกบและกระเบนเหน็บดวยมือเปนเวลา 30 นาที

สําหรับกลุมทดลองหลังจากไดรับการนวดดวยอุปกรณจาก ภูมิปญญาไทยผูวิจัยจะสัมภาษณความพึงพอใจจากการไดรับ การนวดโดยใชอุปกรณจากภูมิปญญาไทยดวยแบบสัมภาษณ

ความพึงพอใจจากการไดรับการนวดโดยใชอุปกรณจาก ภูมิปญญาไทย ดําเนินการทดลองทีละรายจนสิ้นสุดการวิจัย ในระหวางทําการวิจัยครั้งนี้ไมมีผูใดเกิดภาวะแทรกซอนหรือ ตองถูกตัดออกจากการวิจัย

การวิเคราะหขอมูล

สถิติที่ใชวิเคราะหขอมูลสวนบุคคลและคะแนนความ พึงพอใจตอการไดรับการนวดโดยใชอุปกรณจากภูมิปญญา ไทย ไดแก รอยละ คาคะแนนเฉลี่ย (Mean) คาเบี่ยงเบน มาตรฐาน (SD) การวิเคราะหระดับความเจ็บปวดไดแก t-test (independent t-test)

(5)

ผลการวิจัย

กลุมตัวอยางเปนสตรีตั้งครรภในระยะที่ 1 ของการ คลอด จํานวน 70 ราย แบงเปนกลุมควบคุม 35 ราย กลุม ทดลอง 35 รายกลุมตัวอยางสวนใหญมีอายุอยูระหวาง 20-34 ปกลุมควบคุมรอยละ 85.7 และกลุมทดลองรอยละ 82.9 อาชีพ แมบานกลุมควบคุมรอยละ 57.0 และกลุมทดลองรอยละ 42.9 จบการศึกษาสูงสุดมัธยมศึกษาตอนปลายกลุมควบคุมรอยละ 37.1 และกลุมทดลองรอยละ 25.9 สวนใหญอายุครรภ 38 สัปดาหเทากันทั้งกลุมควบคุมและกลุมทดลอง รอยละ 48.6 สถานภาพสมรสและอยูดวยกันกลุมควบคุมรอยละ 100 และ กลุมทดลองรอยละ 91.4 (Table1)

เปรียบเทียบคาเฉลี่ยคะแนนความเจ็บปวดจากการ คลอดของกลุมทดลองและกลุมควบคุมคาเฉลี่ยคะแนนความ เจ็บปวดจากการคลอดของกลุมทดลองมีความแตกตางจาก

กลุมควบคุมโดยพบวาคาเฉลี่ยคะแนนความเจ็บปวดของกลุม ทดลองนอยกวากลุมควบคุมอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .01 (t34 = -3.5, p = .001) (Table 2)

กลุมทดลองมีความพึงพอใจตอการไดรับการนวดโดย ใชอุปกรณจากภูมิปญญาไทย อยูในระดับปานกลาง รอยละ 85.7 โดยขอที่มีความพึงพอใจมากที่สุดไดแกระยะเวลาที่นวด เหมาะสม ทานรูสึกพึงพอใจตอผลการใชอุปกรณจาก ภูมิปญญาไทยทานรูสึกพอใจเมื่อเจาหนาที่ดูแลและนวดขณะ เจ็บครรภ อุปกรณที่ใชในการนวดลดปวดจากภูมิปญญาไทย มีความเหมาะสม การนวดดวยอุปกรณจากภูมิปญญาไทย ทําใหทานรูสึกผอนคลายความเครียดลง และการนวดดวย อุปกรณจากภูมิปญญาไทยทําใหทานคลายความเจ็บปวดลง ตามลําดับ (Table 3)

Table 1 Demographic Characteristics of Primiparas (n = 70)

Characteristics

Experimental Group n (%)

Control Group

n (%) p-Value

Age .61

10-19 years 4 (11.4) 4 (11.4)

20-34 years 29 (82.9) 30 (85.7)

35-45 years 2 (5.7) 1 (2.9)

Occupation

Agricultural 5 (14.3) 1 (2.9)

Government employee 3 (8.5) 1 (2.9)

Private company employee 7 (20.0) 7 (20.0)

Self-employed 1 (2.9) 5 (14.3)

Housewife 15 (42.9) 20 (57.0)

Student 4 (11.4) 1 (2.9)

Highest education

Primary school 10 (28.6) 7 (20.0)

Junior secondary school 4 (11.4) 8 (22.9)

Senior secondary school 9 (25.9) 13 (37.1)

Diploma, post secondary 5 (14.2) 1 (2.9)

Bachelor’s degree 5 (14.2) 6 (17.1)

Post bachelor’s degree 2 (5.7) 0

Gestational age .28

37 weeks 1 (2.9) 1 (2.9)

38 weeks 17 (48.6) 17 (48.6)

39 weeks 8 (22.9) 7 (20.0)

40 weeks 6 (17.1) 6 (17.1)

41 weeks 3 (8.5) 4 (11.4)

Living status

Cohabitate 32 (91.4) 35 (100)

Separated 2 (5.7) 0

Divorced 1 (2.9) 0

(6)

Table 2 Comparison of Pain Scores Between Experimental and Control Groups (n = 70)

Group n Mean SD Mean Difference t df p-Value

Control 35 5.6 1.66 1.43 -3.5 70 .001

Experimental 35 4.2 1.68

Table 3 Levels of Satisfaction of Primiparas Who Received Massage with “Thai Wisdom” Device (n = 35)

satisfaction n Percentage Mean SD

Total High Medium Low

5 30

0

14.3 85.7

0

2.6 0.32

อภิปรายผลการทดลอง

การวิจัย พบวาคาเฉลี่ยคะแนนความเจ็บปวดจากการคลอด ของกลุมทดลองมีความแตกตางจากกลุมควบคุม โดยพบวา คาเฉลี่ยคะแนนความเจ็บปวดของกลุมทดลองตํ่ากวากลุม ควบคุม (t = -3.5, p = .001) จากการศึกษาแสดงใหเห็นวาการ นวดผูคลอดดวยอุปกรณจากภูมิปญญาไทยบริเวณกนกบและ กระเบนเหน็บเปนเวลา 30 นาทีชวยลดความเจ็บปวดในระยะ ที่ 1 ของการคลอดได ซึ่งอธิบายไดจากทฤษฎีควบคุมประตู

ความเจ็บปวด โดยการกระตุนการทํางานของใยประสาทรับ ความรูสึกขนาดใหญดวยการนวดบริเวณกนกบและกระเบน เหน็บจะทําใหระบบควบคุมประตูปด ทําใหกระแสความเจ็บ ปวดไปไมถึงสมอง หรือไปไดนอยลงจึงทําใหไมรูสึกเจ็บปวด หรือรูสึกเจ็บปวดเพียงเล็กนอย¹⁰ การนวดกนกบเปนวิธีการ หนึ่งที่ถูกนํามาใชในการลดความเจ็บปวดในระยะคลอดมาก ที่สุด เนื่องจากการนวดชวยในการไหลเวียนของเลือดทําให

ผอนคลายกลามเนื้อและลดอาการปวดเกรง กลามเนื้อ เกิด ความสุขสบาย ลดความตึงเครียดและความวิตกกังวลของ จิตใจ¹¹สอดคลองกับงานวิจัยของวารีรัตนจิตติถาวร, สุกัญญา ปริสัญญกุล และฉวี เบาทรวง¹²ไดศึกษาผลของการนวดและ สุคนธบําบัดตอความเจ็บปวดในการคลอดของผูคลอดครรภ

แรกพบวากลุมตัวอยางที่ไดรับการนวดกลุมที่ใชสุคนธบําบัด และกลุมที่ไดรับการนวดรวมกับใชสุคนธบําบัด มีคาเฉลี่ย คะแนนความเจ็บปวดตํ่ากวากลุมควบคุม และสอดคลองกับ งานวิจัยในมารดาจํานวน 120 ราย¹³แบงกลุมตัวอยางเปน กลุมที่ไดรับการนวดกลุมที่มีผูเฝาคลอดและกลุมควบคุมพบ วามารดากลุมที่ไดรับการนวดมีความปวดในระยะที่ 2 และ 3 ของการคลอดนอยกวามารดาอีก 2 กลุมอยางมีนัยสําคัญทาง สถิติ โดยพบวา การนวดบริเวณซาครัม (sacrum) มารดามี

ความพึงพอใจมากที่สุดและสอดคลองกับการวิจัยในประเทศ ไตหวันในมารดาครรภแรก จํานวน 60 ราย สุมมารดาเปน 2 กลุม คือ กลุมที่ไดรับการนวด และกลุมควบคุม กลุมละ 30 ราย กลุมทดลองไดรับการนวดชวงละ 30 นาที ในระยะปาก มดลูกเปด 3-4 ซม. 5-7 ซม.และ 8-10 ซม. สวนกลุมควบคุม ไดรับการพูดคุยดวยชวงละ 30 นาทีผลการวิจัยพบวามารดา กลุมที่ไดรับการนวดมีความปวดในระยะปากมดลูกเปด 3-4 ซม. และ 5-7 ซม. นอยกวากลุมควบคุมอยางมีนัยสําคัญทาง สถิติ¹⁴การลดปวดผูคลอดโดยไมใชยาในระยะปากมดลูกเปด 4-7 เซนติเมตร โดยการนวดบริเวณบั้นเอว นวดบริเวณไหล

และหลังเปนวิธีที่นิยมใช¹⁵แตจากผลการวิจัยครั้งนี้พบวาคา เฉลี่ยคะแนนความเจ็บปวดของกลุมทดลองแตกตางจากกลุม ควบคุมเพียงเล็กนอยผูวิจัยจึงขอเสนอใหใชวิธีการลดปวดโดย ไมใชยาแกผูคลอดดวยวิธีที่หลากหลายรวมกัน เชน การใช

กลิ่นหอมระเหยบําบัด การกดจุด การเบี่ยงเบนความสนใจ การประคบรอนประคบเย็น และการใหญาติไดมีสวนรวมใน การดูแลผูคลอดเปนตนเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการลดปวด มากขึ้น

กลุมทดลองมีความพึงพอใจตอการไดรับการนวด ดวยอุปกรณจากภูมิปญญาไทยอยูในระดับปานกลางรอยละ 85.7 โดยขอที่มีความพึงพอใจมากที่สุดไดแกระยะเวลาที่นวด เหมาะสม ทานรูสึกพึงพอใจตอผลการใชอุปกรณจาก ภูมิปญญาไทยทานรูสึกพอใจเมื่อเจาหนาที่ดูแลและนวดขณะ เจ็บครรภ อุปกรณที่ใชในการนวดลดปวดจากภูมิปญญาไทย มีความเหมาะสม การนวดดวยอุปกรณจากภูมิปญญาไทย ทําใหทานรูสึกผอนคลายความเครียดลง และการนวดดวย อุปกรณจากภูมิปญญาไทยทําใหทานคลายความเจ็บปวดลง ตามลําดับ จากการสังเกตและสอบถามผูคลอดในระหวางที่

(7)

นวดใหผูคลอด ผูคลอดสวนใหญบอกวาชอบการนวดดวย อุปกรณจากภูมิปญญาไทยมากกวาการนวดดวยมือเพราะ ทําใหรูสึกสุขสบายมากกวา และรูสึกวาลดปวดไดดีกวา เนื่องจากการใชอุปกรณชวยนวดมีการลงนํ้าหนักไดดีกวาการ นวดดวยมือและนํ้าหนักของการนวดสมํ่าเสมอทําใหรูสึกผอน คลายมากกวาการไดรับการนวดดวยมือจากคําบอกกลาวของ ผูคลอดแสดงใหเห็นวาผูคลอดมีความพึงพอใจตอการไดรับ การนวดดวยอุปกรณจากภูมิปญญาไทยมากกวาการนวดดวย มือเพียงอยางเดียวและผูคลอดมีความพึงพอใจเมื่อไดรับการ ดูแลอยางใกลชิดจากบุคลากรทางการแพทยและการพยาบาล และจากการสังเกตขณะที่ทําการนวดแกผูคลอด ผูคลอดจะ รูสึกผอนคลายจากการไดรับการสัมผัสและในระหวางที่ไดรับ การนวดผูคลอดรูสึกวาตนเองมีเพื่อนทําใหลดความกลัวและ ลดความรูสึกเจ็บปวดจากการคลอดไดสอดคลองกับงานวิจัย ของสุพิศศิริอรุณรัตน, พิริยาศุภศรี, และรัชนีวรรณรอส¹⁶ได

ศึกษาวิธีการเผชิญการเจ็บครรภคลอดของมารดาที่มีการ คลอดครั้งแรก พบวา วิธีที่ดีที่สุดในการเผชิญการเจ็บครรภ

คลอด คือ การมีพยาบาลผดุงครรภหรือบุคคลสําคัญใน ครอบครัวอยูดวย ปลอบโยนและใหกําลังใจ นอกจากนี้การ นวดยังกอใหเกิดสัมพันธภาพที่ดีระหวางผูนวดและผูถูกนวด¹⁷ บุคลากรทางการแพทยและการพยาบาลญาติหรือผูดูแลสามารถ นวดบริเวณหลังไหล ขากนกบ (sacrum) หรือบริเวณอื่นๆ เพื่อชวยลดปวดแกผูคลอดไดซึ่งอาจใชอุปกรณชวยเชนลูก เทนนิส¹⁸ดังนั้นในการดูแลผูคลอดในระยะที่ 1 ของการคลอด บุคลากรทางการแพทยและการพยาบาลรวมทั้งผูใหการดูแล ผูคลอดควรตระหนักและใหความสําคัญตอการดูแลผูคลอดทั้ง ทางรางกายและจิตใจโดยเฉพาะการดูแลความสุขสบายตางๆ โดยการลดปวดโดยไมใชยาเชนการใชเทคนิคการหายใจการ จัดทาการลูบหนาทองการใชเสียงดนตรีการเบี่ยงเบนความ สนใจ และการนวดโดยใชอุปกรณจากภูมิปญญาไทย ซึ่งจะ สามารถลดความเจ็บปวดและสงเสริมพฤติกรรมการเผชิญตอ ความเจ็บปวดที่เหมาะสมและสามารถเพิ่มการรับรูประสบการณ

การคลอดในทางบวกแกผูคลอดไดรวมทั้งการอยูเปนเพื่อนให

กําลังใจและรับฟงความวิตกกังวลตางๆ การใหสามีหรือญาติ

ไดเขาเยี่ยมผูคลอดและมีสวนรวมในการดูแลผูคลอด

ขอเสนอแนะในการนําผลการวิจัยไปใช

ควรมีการนําการนวดโดยใชอุปกรณจากภูมิปญญา ไทยไปใชเปนอีกทางเลือกในการบรรเทาความเจ็บปวดจาก การคลอด โดยไมใชยาแกผูคลอด ซึ่งบุคลากรทางการแพทย

และการพยาบาลอาจจะทําการนวดเองหรือใหสามีและญาติ

เปนผูนวดให

ขอเสนอแนะในการวิจัยครั้งตอไป

1. ควรศึกษาเกี่ยวกับการนวดดวยอุปกรณจาก ภูมิปญญาไทยรวมกับวิธีการอื่นเชนการใชดนตรีบําบัดการ ใหญาติมีสวนรวมในการดูแลการใชกลิ่นหอมระเหยเปนตน 2. ควรศึกษาเกี่ยวกับวิธีการนวดลดปวดดวย อุปกรณจากภูมิปญญาไทยโดยใหสามีหรือญาตินวดใหผูคลอด 3. ควรศึกษาวิธีการนวดดวยอุปกรณจากภูมิปญญา ไทยในกลุมตัวอยางอื่นๆเชนมารดาหลังคลอด

กิตติกรรมประกาศ

ขอขอบคุณคณะพยาบาลศาสตร มหาวิทยาลัย มหาสารคามที่สนับสนุนทุนวิจัยงบประมาณแผนดิน ปงบประมาณ 2552

เอกสารอางอิง

1. งามนิตย รัตนานุกูล (บรรณาธิการ). การวางแผนการ พยาบาลมารดาและทารกDelmar’s Marternal-Infant Nursing Care Plane. วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี

กรุงเทพสถาบันพระบรมราชชนกกระทรวงสาธารณสุข: โรงพิมพแหงจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย; 2555.

2. พิริยาศุภศรี. การพยาบาลในระยะคลอด.กรุงเทพฯ: ศูนย

สงเสริมกรุงเทพฯ; 2551.

3. นิภาพรรณมณีโชติวงค, ปราณีธีรโสภณ, สมจิตรเมือง พิล. ผลของการนวดกดจุดสะทอนที่เทาตอเวลาในระยะ ที่ 1 ของการคลอดในผูคลอดครรภแรก.วารสารพยาบาล ศาสตรและสุขภาพ (2555). 35 (3): 10-18.

4. Ricci, S. S., Kyle, T., Carman, S. Nursing Manage- ment During Labor and Birth. Marternity and Pediat- ric Nursing.(2^nd).China: Lippincott William & Wilkins;

2013.

5. สินีนาฏหงสระนัย. การพยาบาลในระยะคลอด : หลักฐาน เชิงประจักษจากงานวิจัย (Intrapartum Nursing Care:

The Evidence Based-Practice). พิมพครั้งที่ 3.

กรุงเทพฯ: บริษัทแดเน็กซอินเตอรคอรปอเรชั่นจํากัด. 2556.

6,14.ศศิธร พุมดวง. การลดปวดในระยะคลอดโดยไมใชยา. พิมพครั้งที่ 5. คณะพยาบาลศาสตรมหาวิทยาลัยสงขลา นครินทร: บริษัทอัลลายดเพรสจํากัด; 2552.

7,12. วารีรัตนจิตติถาวร, สุกัญญาปริสัญญกุล, ฉวีเบาทรวง. ผลของการนวดและสุคนธบําบัดตอความเจ็บปวดในการ คลอดของผูคลอดครรภแรก. พยาบาลสาร (2553). 37 (1):

141-151.

(8)

8. องคการบริหารตําบลกระเฉด. สินคาชุมชนตําบลกระเฉด. Available from : http://auto.thaitechno. net/dip/

productdetails.?id=120468/uid=44688/html. Accessed 16 July, 2015.

9. Melzack, R., & Wall, P.D. Pain mechanisms : A new theory. Pain Forum; 1996.

10. อําไพจารุวัชรพาณิชกุล (บรรณาธิการ). ความรูเบื้องตน การพยาบาลผดุงครรภ เลม 1 (ระยะตั้งครรภ).คณะ พยาบาลศาสตรมหาวิทยาลัยเชียงใหม: บริษัทครองชาง พริ้นติ้งจํากัด; 2554.

11. ดาริกา วรวงศ, สรอย อนุสรณธีรกุล, วิชุดา ไชย-ศิวา มงคล. ระดับความเจ็บปวดของมารดาในระยะที่ 1 ของ การคลอดหลังไดรับการบรรเทาปวดโดย ใชเทคนิคการ หายใจ การลูบหนาทองและการนวดกนกบ.วารสาร พยาบาลศาสตรและสุขภาพ 2554; 34 (3): 31-39.

13. ศศิธรพุมดวง. สูติศาสตรระยะคลอด. พิมพครั้งที่ 4. คณะ พยาบาลศาสตร มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร. สงขลา: บริษัทอัลลายดเพรสจํากัด; 2556.

15. สินีนาฏ หงสระนัยและอรุณี พึ่งแพง. การใชเทคนิคการ บรรเทาปวดโดยไมใชยาในระยะที่ 1 ของการคลอด : การ ใชผลงานวิจัย. พิมพครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: บริษัทแดเน็กซ

อินเตอรคอรปอเรชั่นจํากัด. 2555.

16. สุพิศศิริอรุณรัตน, พิริยาศุภศรี, รัชนีวรรณรอส. วิธีการ เผชิญการเจ็บครรภคลอดของมารดาที่มีการคลอดครั้ง แรก.วารสารคณะพยาบาลศาสตร มหาวิทยาลัยบูรพา. 2557; 22 (3): 56-68.

17. ฐิติยาธงศิลา, โสมภัทรศรไชย, วิชัยอึงพินิจพงศ. ผลของ การนวดไทยโดยสามีตอการลดอาการปวดหลังและ สัมพันธภาพระหวางคูสมรสขณะตั้งครรภ. วารสารพยาบาล ศาสตรและสุขภาพ 2552; 32(2): 1-9.

18. Mckinney E. S., James S. R., Murray S. S., Ashwill J. W. Pain Management for Childbirth. Maternal-Child Nursing. Canada: Saunders, an imprint of Elsevier Inc; 2009.

Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)