ÁNH GIÁ TÁC NG C A M T S HI N T NG TH I TI T C C OAN N MÔI TR NG N C BI N VEN
B THU C KHU DU L CH THÀNH PH H LONG
Tr n B o L c Trung tâm Nghiên c u v ng d ng công ngh môi tr ng Tóm t t
Tác ng c a các hi n t ng th i ti t c c oan n môi tr ng n c bi n ven b khu du l ch thành ph H Long ã c xác nh d a trên m i t ng quan gi a di n bi n các tác ng c a hi n t ng th i ti t c c oan trong kho ng 10 n m tr l i ây và di n bi n ch t l ng n c bi n ven b các khu du l ch qua thông s TSS ch t r n l l ng. K t qu nghiên c u cho th y các hi n t ng th i ti t c c oan nh l quét, m a l n kéo dài, l l t, s t l t ã làm t ng hàm l ng TSS trong n c bi n ven b t i các khu v c bãi t m, ngh êm trên bi n và làng chài khu du l ch thành ph H Long.
T khóa: Hi n t ng th i ti t c c oan; N c bi n ven b ; Khu du l ch.
Abstract
The impact assessment of extreme weather phenomena on the coastal water of tourism region in Ha Long city
The impacts of extreme weather phenomena on the coastal waters of tourism region in Ha Long city has been determined based on the correlation between the e ects of extreme weather phenomena in the last 10 years and coastal water quality in the tourist areas through TSS total suspended solids. The results show that extreme weather phenomena such as ash oods, heavy rain, oods and landslides have increased the TSS content in coastal waters at beaches, overnight on the beach area and shing village of tourism region in Ha Long city.
Keywords: Extreme weather events; Coastal waters; Tourism region 1. t v n
Bi n i khí h u (B KH) ang l m t trong nh ng thách th c l n nh t i v i s phát tri n b n v ng c a nhân lo i trong th k 21. B KH tác ng m nh m n c ba y u t b n v ng kinh t , xã h i v môi tr ng. Trong ó, B KH tác ng gián ti p n các ho t ng c a ng nh du l ch [5]. Du l ch l ng nh kinh t nh y c m v i i u ki n môi tr ng t nhiên v l m t trong nh ng ng nh ch u tác ng c a B KH. K t qu nghiên c u n m 2013 c a Vi n khoa h c Khí t ng th y v n v Bi n i khí h u cho th y, cùng v i ô nhi m môi tr ng, B KH ti p t c phá h y 110.000 hecta san hô c a Vi t Nam,
ch còn 14,5% trong 110.000 hecta san hô n y trong tình tr ng t t. R i ro khí h u c a h th ng nhân sinh v h sinh thái t nhiên, t i nguyên n c, l ng th c, th c ph m, h t ng, du l ch - d ch v ,… ph thu c r t nhi u v o s thay i các hi n t ng th i ti t c c oan [7].
Th nh ph H Long n i ti ng v i V nh H Long ã c UNESCO công nh n l di s n thiên nhiên th gi i. V y nên, du l ch c xem ng nh kinh t m i nh n c a a ph ng. Tuy nhiên trong th i gian g n ây H Long th ng xu t hi n m t s hi n t ng th i ti t c c oan nh m a l n, s t l t, l quét,…
nh h ng nghiêm tr ng n i s ng
ng i dân, gây thi t h i l n n s phát tri n kinh t , xã h i, trong ó có t i nguyên v môi tr ng du l ch. B i báo trình b y các k t qu ánh giá tác ng c a m t s hi n t ng th i ti t c c oan n môi tr ng n c bi n ven b thu c khu du l ch th nh ph H Long.
2. i t ng, ph m vi và ph ng pháp nghiên c u
2.1. i t ng nghiên c u
- Các hi n t ng th i ti t c c oan:
m a kéo d i, l l t, s t l t, bão
- Ch t l ng môi tr ng n c bi n ven b ng nh du l ch thông qua thông s i di n TSS (ch t r n l l ng). H m l ng TSS cao không nh ng nh h ng t i t m nhìn xuyên su t c a kh i n c m còn nh h ng t i s quang h p c a th c v t v s s ng c a các lo i sinh v t thu sinh nh san hô, rong, t o gây ô nhi m môi tr ng n c v nh h ng tiêu c c n các ho t ng du l ch bi n.
2.2. Ph m vi nghiên c u
Th nh ph H Long n m trung tâm c a t nh Qu ng Ninh, có di n tích 271,95 km², v i chi u d i b bi n g n 50 km. Phía ông H Long giáp th nh ph C m Ph , phía tây giáp th xã Qu ng Yên, phía b c giáp huy n Ho nh B , phía nam l v nh H Long. Th nh ph n m d c theo b v nh H Long, cách th ô H N i 165 km v phía Tây, cách th nh ph H i Phòng 70 km v phía Tây Nam v cách th nh ph c a kh u Móng Cái 184 km v phía ông B c, phía Nam thông ra Bi n ông. H Long có v trí chi n l c v a chính tr , a kinh t , an ninh qu c phòng c a khu v c v qu c gia. V i v trí a lý tr i d i sát b bi n nên H Long l n i ph i gánh ch u nh ng t n th t n ng n do tác ng c a hi n t ng th i ti t c c oan trong
ó có môi tr ng du l ch [3].
Hình 1: B n hành chính thành ph H Long 2.3. Ph ng pháp nghiên c u
Các ph ng pháp s d ng trong nghiên c u n y bao g m:
- Ph ng pháp thu th p s li u th c p: Thu th p s li u khí t ng
bao g m nhi t , l ng m a, m (2010 - 2015), s li u quan tr c môi tr ng n c bi n ven b (2006 - 2015), t i nguyên du l ch th nh ph H Long, các nghiên c u, báo cáo liên quan n ng nh du l ch th nh ph H Long.
- Ph ng pháp i u tra xã h i h c:
Ph ng v n 75 ng i lao ng trong ng nh du l ch (c s kinh doanh l u trú v n u ng) v nh h ng c a các hi n t ng th i ti t c c oan n ho t ng du l ch.
- Ph ng pháp quan tr c môi tr ng: M u n c bi n ven b c thu th p v o các quý I, II, III, IV/2016 v quý I, II, III/2017 v b o qu n theo úng quy nh, tiêu chu n v quy chu n hi n h nh:
TCVN 6663-1:2011, TCVN 5998:1995, TCVN 6663-3:2008. Thông s phân tích:
TSS (ch t r n l l ng) (mg/l). M u n c bi n ven b s c g i phân tích t i phòng thí nghi m c a Trung tâm Nghiên c u v ng d ng công ngh môi tr ng (Vimcerts 136 - Vilas 871).
- T ng h p, phân tích tài li u:
Các t i li u liên quan n th i ti t, t i nguyên môi tr ng du l ch, thông tin, s li u thu th p t th c a, i u tra ph ng v n c t ng h p v phân tích a ra các bi n pháp ng phó v i các hi n t ng th i ti t c c oan.
3. K t qu và th o lu n
3.1. Tác ng c a m t s hi n t ng th i ti t c c oan n ch t l ng n c bi n ven b khu v c du l ch H Long
Hình 2: Di n bi n hàm l ng TSS (mg/l) qua các t quan tr c v mùa khô t i m t
s khu v c b i t m t 2009 - 2010
Hình 3: Di n bi n hàm l ng TSS (mg/l) qua các t quan tr c v mùa m a t i m t s khu v c b i t m t 2009 - 2010
(Báo cáo hi n tr ng môi tr ng t nh Qu ng Ninh 2006 - 2010)
Theo k t qu quan tr c th c hi n trong hai t mùa m a v mùa khô t n m 2006 n 2010 c a Trung tâm quan tr c môi tr ng t nh Qu ng Ninh, so sánh v i QCVN 10-MT:2015: Quy chu n k thu t qu c gia v ch t l ng n c bi n (Vùng bãi t m, th thao d i n c) có gi i h n TSS l 50 mg/l, h m l ng ch t r n l l ng trong n c khu v c V nh H Long trung bình dao ng t 2 mg/l n 32 mg/l trong mùa khô v t 8 mg/l n 28 mg/l trong mùa m a. C n bão s 4
(tháng 8/2008) v tr n m a l ch s v o tháng 9/2008 do nh h ng c a c n bão s 6 ã kéo theo ch t b n b m t xu ng các khu v c bi n ven b l m h m l ng TSS t ng m nh t 2 mg/l - 24 mg/l t i o Tu n Châu v t 8 mg/l - 21 mg/l t i Bãi t m Bãi Cháy. i u n y gây nh h ng t i ch t l ng n c bi n ph c v cho ho t ng du l ch nh th m quan danh lam th ng c nh trên V nh H Long c ng nh các ho t ng vui ch i gi i trí trên bi n hay ngh êm trên bi n.
Hình 4: Di n bi n hàm l ng TSS trong n c bi n ven b khu v c H Long t 2011 - 2015
(Báo cáo hi n tr ng môi tr ng t nh Qu ng Ninh 2011 - 2015)
Hình 5: Di n bi n hàm l ng TSS(mg/l) trong n c bi n ven b khu v c H Long
t quý I/2016 - quý III/2017 Trong n m 2011, ã x y ra các c n
bão s 2 (tháng 6/2011), c n bão s 3 (tháng 7/2011) v c n bão s 5 Nesat (tháng 9/2011) v i s c gió c p 9 - 10 gi t c p 11, l ng m a ph bi n t 150 - 200 mm ã l m cho h m l ng TSS trung bình n m 2011 khu v c V nh H Long t ng áng k lên t i 61 mg/l v t QCVN 10-MT:2015 g p 1,2 l n. nh h ng r t nhi u t i ch t l ng n c khu v c bi n ph c v du l ch. Theo k t qu quan tr c t n m 2016 n 2017 c a tác gi , h m l ng TSS 2 khu v c B n t u Bãi Cháy v Bãi t m Bãi Cháy có s gia t ng t mùa khô (quý I) sang mùa m a (quý III) n m 2016 v 2017, t 40 - 48 mg/l (B n t u Bãi Cháy) v 37 - 48 mg/l (Bãi t m Bãi Cháy). Lý gi i i u n y l do: v o mùa m a, các hi n t ng th i ti t c c oan nh l quét (x y ra t ng y 13 - 14/8/2017 t i th nh ph H Long), l l t (x y ra ng y 5/7/2016 t i khu v c Bãi Cháy),… ã gây ra xói mòn, s t l t á, kéo theo các ch t b n b m t v tr n ra các khu v c bãi t m l m t ng h m l ng TSS trong n c bi n. i u n y l m nh h ng tiêu c c n các ho t ng th m quan các danh
lam th ng c nh trên bi n, các d ch v vui ch i gi i trí t i các bãi t m c ng nh t i các khu v c ngh êm trên bi n.
3.2. ánh giá c a ng i lao ng trong ngành v nh h ng c a th i ti t c c oan n ho t ng du l ch
* S gia t ng các hi n t ng th i ti t c c oan
Theo k t qu i u tra cho th y 77%
s ng i c ph ng v n bi t v nh n th y c s xu t hi n c a các hi n t ng th i ti t c c oan. C th , trong s ó, có t i 64% ng i lao ng trong ng nh du l ch cho r ng các hi n t ng th i ti t c c oan nh h ng r t tiêu c c n ng nh du l ch v 23% cho r ng nh h ng tiêu c c m c v a ph i. Thông qua ánh giá c a các h kinh doanh du l ch H Long, ng nh du l ch r t d b nh h ng b i các hi n t ng th i ti t c c oan.
Trên c s i u tra các h kinh doanh du l ch, a s ng i c ph ng v n u cho r ng, ho t ng b nh h ng nhi u nh t ó l Ho t ng du l ch sinh thái/ dã ngo i (88%) nh t m bi n, các ho t ng vui ch i, gi i trí
Hình 6: Nh n th c c a ng i lao ng ngành du l ch v hi n t ng th i ti t c c
oan (%)
Hình 7: ánh giá c a ng i lao ng trong ngành du l ch v nh h ng c a
hi n t ng th i ti t c c oan (%)
Hình 8: Các ho t ng du l ch b nh h ng b i các hi n t ng th i ti t c c oan (%)
Hình 9: Các ho t ng ng phó v i th i ti t c c oan (%) trên bi n,… k n l vi c di chuy n
gi a các i m du l ch (85%) nh tham quan các danh lam th ng c nh o, hang ng,… trên V nh H Long. Các ho t ng du l ch trên ph thu c nhi u v o c nh quan n c bi n nên vi c b o v
môi tr ng n c bi n ven b l r t quan tr ng. Trên c s ó, tác gi ã ti n h nh ph ng v n các h kinh doanh, các bi n pháp ng phó v i th i ti t c c oan. C th nh sau:
Có t i 67% các h kinh doanh du l ch u cho r ng, c n ph i c nh báo du khách khi có thông tin v xu t hi n th i ti t c c oan tránh các thi t h i v
ng i v c a. Giúp cho ng i du l ch có k ho ch t t tr c khi i. Bi n pháp c i cách, nâng c p c s h t ng ph c v ho t ng du l ch ã c h n 57%
các h kinh doanh du l ch bình ch n v i lý do tránh b th i ti t c c oan phá h y, h h i gây m t m quan. R i gia c các tuy n ng giao thông, gi m thi u nguy c s t l (54%) nh m m b o an to n trong quá trình tham quan, du l ch, an to n v sinh môi tr ng sau m a l , s t l ,… v các bi n pháp khác.
3.3. xu t gi i pháp ng phó v i hi n t ng th i ti t c c oan
Nh ng bi n pháp ng phó v i hi n t ng th i ti t c c oan c xu t bao g m:
- Công trình giao thông: nghiên c u b sung các công trình thoát l , m r ng kh u thông th y cho các c u c ng, kênh thoát n c thích nghi c v i hi n t ng th i ti t c c oan t i các khu v c bãi t m Bãi Cháy (ph ng Bãi Cháy), quy ho ch thoát n c t i khu v c sau ch H Long,…
- T ng c ng ho t ng ki m tra, kh o sát các khu v c có nguy c ng p l t, s t l t á, khu v c ven bi n,…
phát hi n s m các y u t gây nguy hi m, c nh báo cho ng i dân t i các khu v c vùng i H Long, khu v c ph ng Cao Xanh, khu v c g n ngh a trang èo Sen, ph ng H Khánh.
- C n có s ph i h p gi a ng nh du l ch v ng nh t i nguyên v môi tr ng trong vi c th ng xuyên, liên t c v nh k ki m tra ch t l ng n c t i các khu du l ch bãi t m Bãi Cháy, o Tu n Châu,… Bên c nh ó, kh i liên ng nh c ng ph i giám sát tình hình v sinh môi tr ng, rác th i m b o không nh h ng n ho t ng du l ch.
- Ng nh du l ch k t h p v i Trung tâm khí t ng th y v n c a T nh n m b t c thông tin bão, l l t,… a ra c nh báo cho du khách c ng nh cho các doanh nghi p l h nh v a ra các
bi n pháp phòng ch ng v i hi n t ng th i ti t c c oan.
- Ng nh du l ch c ng c n ph i c p nh t, th ng kê các thi t h i, các khu v c có d u hi u xu ng c p có k ho ch s a ch a, gia c ,… tránh gây nguy hi m cho khách du l ch n th m quan, vui ch i, gi i trí.
4. K t lu n và ki n ngh
Các hi n t ng th i ti t c c oan ã l m cho ch t l ng n c bi n ven b t i khu v c ph c v du l ch tr nên ô nhi m. H m l ng TSS trung bình n m t ng nhi u sau khi x y ra các hi n t ng th i ti t c c oan, th m chí v t quy chu n cho phép QCVN 10- MT:2015 (vùng bãi t m, th thao d i n c) g p 1,2 l n n m 2011 v g n 1,1 l n n m 2010.
Quá trình i u tra, ph ng v n 75 h kinh doanh du l ch c ng cho th y h n 87% ng i c ph ng v n cho r ng th i ti t c c oan gây nh h ng tiêu c c n du l ch. Các ho t ng vui ch i gi i trí trên bi n ph thu c nhi u v o c nh quan, ch t l ng n c bi n ven b khu v c v nh H Long. C th nh ho t ng du l ch sinh thái/ dã ngo i nh các ho t ng tham quan, t m bi n, vui ch i gi i trí trên bi n v ho t ng di chuy n tham quan các th ng c nh trên v nh H Long hi n ang b nh h ng r t nhi u b i th i ti t c c oan.
D a trên các bi n pháp ng phó c a các h kinh doanh ch u nh h ng tr c ti p v tình hình th c t , các gi i pháp ng phó v i hi n t ng th i ti t c c oan c a ra. Bao g m: nâng c p công trình c u c ng, kênh thoát n c…;
liên ng nh du l ch v môi tr ng t ng c ng ki m tra, kh o sát các khu v c có d u hi u s t l , ô nhi m môi tr ng,…
t i các khu v c du l ch; liên ng nh du
l ch v khí t ng th y v n t ng c ng công tác c nh báo, d báo cho du khách c ng nh cho doanh nghi p l h nh.
Nghiên c u n y c th c hi n trong ph m vi nh , th i gian ng n nên ch a th ánh giá c y v sâu s c v m i m t, v t t c các hi n t ng th i ti t c c oan c ng nh nh ng nh h ng n các thông s ch t l ng môi tr ng n c bi n. Do v y, c n ti p t c tri n khai nghiên c u m c r ng v sâu h n trong m t kho ng th i gian k t lu n mang tính quy lu t, chính xác v to n di n h n.
TÀI LI U THAM KH O [1]. S T i nguyên v Môi tr ng t nh Qu ng Ninh. Báo cáo hi n tr ng môi tr ng t ng th t nh Qu ng Ninh giai o n 2006 - 2010.
[2]. S T i nguyên v Môi tr ng t nh Qu ng Ninh. Báo cáo hi n tr ng môi tr ng t ng th t nh Qu ng Ninh giai o n 2011 - 2015.
[3]. S T i nguyên v Môi tr ng t nh Qu ng Ninh. Báo cáo Quy ho ch môi tr ng v nh H Long n n m 2020, t m nhìn n n m 2030.
[4]. Vi n nghiên c u phát tri n du l ch (2009). Các gi i pháp thích ng và ng phó, góp ph n gi m nh tác ng c a bi n i khí h u i v i ho t ng du l ch
Vi t Nam.
[5]. Vi n Khoa h c Khí t ng th y v n v Bi n i khí h u (2010). Bi n i khí h u và tác ng Vi t Nam. NXB Khoa h c v K thu t, H N i.
[6]. Vi n Khoa h c Khí T ng th y v n v Bi n i khí h u (2011). Tài li u h ng d n ánh giá tác ng c a bi n i khí h u và xác nh các gi i pháp thích ng.
NXB T i nguyên môi tr ng v b n Vi t Nam, H N i.
[7]. Bill Brath and his partners (2015). Climate Change and Resource Sustainability. An Overview for Actuaries, Climate Change and Sustainability Committee.
[8]. Z.W. Kundzewicz (2003). Extreme precipitation and oods in the changing world.
[9]. IPCC (2001). Climate change.
Scienti c basis, Cambridge University Press
BBT nh n b i: 08/5/2018, Ph n bi n xong: 17/5/2018
