NGHIÊN cứu - TRAO Đối
Ánh hưởng của chuyển đổi sô đến lĩnh vực kế toán trong các
doanh nghiệp
TRẦN THỊ THÙY*
*ThS., Học viện Ngânhàng
Chuyển đổi sô' trong lĩnh vực kế toán đang là xu thế tất yếu mà các doanh nghiệp phải thực hiện để theo kịp sự phát triển của thời đại Cách mạng công nghiệp 4.0. Việc chuyển đổi số giúp tăng tính thuận lợi trong giải quyết công việc của kế toán và mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp. Bài viết đánh giá ảnh hưởng của chuyển đổi số đối với lĩnh vực kế toán trong các doanh nghiệp Việt Nam và đề xuất một số giải pháp nhằm giúp cho quá trình này diễn ra thuận lợi và hiệu quả hơn nữa.
THỰC TRẠNG ÁP DỤNG CHUYÊN Đổl số TRONG LĨNH vực KẾ toán tại các doanh NGHIỆP
Tại Việt Nam, khái niệm “Chuyển đổi sô'” thường được hiểu theo nghĩa là quá trình thay đổi từ mô hình doanh nghiệp truyền thống sang doanh nghiệp số’ bằng cách áp dụng công nghệ mới, như: dữ liệu lớn (Big Data), điện toán đám mây (Cloud), chuỗi khôi (Blockchain)... nhằm thay đổi phương thức điều hành, lãnh đạo, quytrình kế toán tại doanh nghiệp.
Hiện nay, các doanh nghiệp đã và đangngày càng chú trọngtới việc chuyển đổi số nói chung vàchuyển đổi số trong hệ thông kế toán nói riêng, bởi những tiện ích mà chuyển đổi số mang lại sẽ giải quyết công việc của kếtoán được nhanh chóng và thuận lợi hơn.
Và việc sử dụng phần mềm kế toán trong việc hạch toán ghi nhận các giao dịch kinh tê phátsinh tại doanh nghiệp được sử dụng phổ biến hiện nay. Bêncạnhđó là sự kết hợp công nghệ trên các phần mềm kế toán sẽ giúp công tác kế toán tại các doanh nghiệp bảo mật thông tin, an toàn và minh bạch của các thông tin kế toán. Cụ thể,các doanhnghiệpđãápdụng chuyển đổi số tronglĩnh vực kếtoán như sau:
Thứ nhất, ứng dụng công nghệ Blockchain trên phần mềm hóa đơn điện tử. Một trong những công nghệ đầu tiên phải kể đến đó là ứng dụng công nghệ Blockchain được triểnkhai trên phần mềmhóa đơn điện tử. Blockchainlà một cơ sở dữ liệu phân cấp lưutrữ thông tin trong các khối thông tin được liên kếtvới nhau bằng mãhóavà mở rộng theo thời gian.Mỗi khối thôngtin đều chứathông tin vềthời gian khởitạo và được liên kết với khôi trước đó, kèmmộtmã thời gian và dữ liệu giao dịch.
Blockchainđược thiếtkế để chống lại việcthay đổi của dữliệu,một khi dữ liệu đã được mạng lưới chấp nhận, thì sẽ không có cách nàothay đổi được nó (Andersen,2017).
Công nghệ Blockchain trên phần mềm hóa đơn điện tử đượcxem nhưmột cuốn sổ cái, ghi nhận toàn bộ trạng thái và cập nhật đầy đủ thông tin vềhóađơn cho các bên thamgia đều có thể kiểmtra và xácthực thông tin. Bên cạnhđó, công nghệ này còn giúp cho việc lập - xuất hóa đơn một cách chính xác và là công cụ hỗ trợ đắc lực để xác định kê khai, nộp thuế mộtcáchminhbạch.
Thứ hai, ứng dụng công nghệ điện toán đám mây, chạy phần mềm trên nềntảng Web. ứng dụng nàycho phép người dùng có thể làm việc online, các nhàquản lýdoanh nghiệp có thể xem số liệutài chính, kinh doanh, nhân sựđểra quyết định điều hành bất kỳ lúc nào, ở bất cứ đâu,chỉcần có internet. Đây là sự tích hợp công tác quản trị doanh nghiệp đầu tiên với ứng dụng công nghệ tiên tiếnnày và cho rađời các phần mềmkế toán online được các nhàcung câp phần mềm đưa ra để hỗ trợ chodoanh nghiệp.
Phần mềm này có thể tự độngtổng hợp, sao lưu dữ liệu kế toán hàng ngày bằng công nghệ lưu trữ đám mây - Icloud và dữ liệu được quản lý tập trung cho dù doanh nghiệp có nhiều chi nhánh, văn phòng, điều này giúp cho giữ liệu được an toàn và không bị mất dữ liệu. Ngoài ra, hệ thông kế toán đáp ứngđầy đủ các nghiệp vụ kế toán và có sự liênkết với các hệ thông bên ngoài, như: bảo hiểm, thuế, ngân hàng... hỗ trợ cho công việc của kế toán được thuận tiện và thông suôi. Phần mềm kế toán online cho phép
32
Kinh tếvà Dự báoKtaDiO vá Dự báo
người dùng lập tờkhai, báo cáo thuế qua mạng bằng cách kết nôi trực tiếp với phần mềm kê khai thuếqua mạng. Với tiệních này, kế toán không mấtthờigian và công sứclàm báo cáothuế,tránh được tình trạng nộp báo cáo quá hạn. Bên cạnh đó, tiện ích này cũng giúp doanh nghiệp giảm được thời gian, chi phí và nhân lực khi phải thựchiện kê khai từng tháng hoặc từng quý.
Thứ ba, dịch vụ kết nối ngân hàng điện tử trên phần mềm kê toán.
Chuyên đổi sô' trong lĩnh vực kế toán không thể không kể đến dịch vụ kết nối ngân hàng điện tử trên phần mềm kê toán, được hiểu đơn giản là dịch vụ kết nối giữa phần mềm kếtoán với các dịch vụ ngân hàng điện tử của các ngân hàng ngay trên phần mềm. Kế toán khi sử dụng dịch vụ kết nôi ngânhàng điện tử, sẽ kết nô'i với ngân hàng cần giao dịch và thực hiện giao dịch chuyển tiền, đô'ichiếu sổ phụ, xem lịch sử giao dịch...
ngay trên phần mềm, thay vì theo cách làm việc thông thường, đó là kế toán sẽ phải ra ngân hàngthựchiệncác giao dịch chuyển tiền, nộp tiền, lấy chứng từ, đôi chiếu sổ phụ ngân hàng với sổ kế toán rrên phần mềm... gây mất nhiều thời gian của kế toán viên. Đặc biệt, dịch vụ này còn giúp tự động hạch toán, đô'i chiếu í ổphụ giúp kế toán tiết kiệm thời gian, giảm thiểutô'i đa sai sót.
Chuyển đổi sô' đô'i với công việc Hê' toán tại các doanh nghiệp là xu thế tàt yếu, khi mà cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đang ngàycàng phát triển và đ|ược áp dụng rộng rãi vào nhiều lĩnhvực kínhtế tài chính. Việc chuyển đổisô' các hoạt động quản trị tài chính, kê' toán sẽ giúp các doanh nghiệp giải quyết nhiều bái toán khó với chiphí tối ưu nhât.
KHÓ KHĂNTRONGCHỤYÊN Đổi SỌ CỦA HOẠT ĐỘNG KÊ TOÁN Ở CAC DOANH NGHIỆP
Việc chuyển đổi sô'của hoạtđộng kê' toán cũng đặt ra khôngít những khó khăn mạ các doanhnghiệp phải đối mặt, đó là:
- Trìnhđộ ứng dụng công nghệ thông tin của các kê' toán viên cần đáp ứng xu thế chuyển đổi sô'. Bởi, trong quá trình này, cần nguồn nhân lựcchâ't lượng cao có thểthực hiện đượccông nghệ mới phục vụ cho quá trình chuyển đổi. Thực .2'cho thây,kiến thức, sựhiểubiết, trình độ |ứng dụng côngnghệthông tin củacác để
tê'
kê' toán viên, kiểm toán viên hiện nay vẫn còn nhiều hạn chế, chưa đồng đều, chưa kể một sô' các doanh nghiệp còn đang sử dụng dịch vụkê' toán thuê ngoài;
Công tác đào tạocũng chỉ mới dừng lại ở việc truyền thụ kiến thức nền, chưa chuyên sâu, đa ngành, nhâ't là đô'i với những kiến thức mang tính đặc thùcông nghệ, bảo mật và trí tuệ nhân tạo...
- Cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin tại các doanh nghiệpđã có sựnhận thức về chuyển đổi số,tuy nhiên, do năng lực sản xuất còn hạn chế, mức độ tự động hóa chưa cao,nhiều công đoạn vẫn đang thực hiện thủcông, nên gặp nhiều khókhăn trong quá trình chuyển đổi số.
- Vâ'n đề bảomật thông tin, dữ liệu thôngquaviệc kết nôi internet, lưu trữ dữ liệu nhờ công nghệ đám mây... Khi thông tin được truyền qua dữ liệu internet, sẽ có thể xảyra vâ'n đề mất an toàn về thông tin, khi đó, các doanh nghiệpdễ dàng bị tâ'n công mạng. mâ'tđi cácdữ liệu quan trọng gây thiệt hại chodoanh nghiệp.
- Chi phí đầu tư cho quá trình chuyển đổi sô' cần một lượngvô'n lớn để đầu tư chiến lược, nhân lực, cơsở hạ tầng... Do vậy, đây cũng là rào cản lớn đôi với các doanh nghiệp trong quá trình áp dụng chuyển đổi sô' trong lĩnhvực kếtoán.
- Nhận thức của chủ doanh nghiệp. Một sô' chủ doanh nghiệp với tư duy truyềnthống thây rằng, việc áp dụng các hình thức kê' toán hiện tại vẫn đáp ứng được nhu cầu của doanh nghiệp, thì không cần phải chuyển đổi sô', khi mà phảiđầu tư một sô'vô'n lớn cho cơ sở hạ tầng,cho đầu tưcông nghệ...,màchưa chắcđã thực sự hiệu quả. Do vậy, tầmnhìnchiến lượccủa chủ doanh nghiệp cũng quyết định một phần không nhỏ ở quá trình chuyển đổi sô trong lĩnh vực kê' toán.
MỘT SỐ ĐỀ XUẤT về phía Nhà nước
- Xây dựng hành lang pháp lý làm cơ sở cho việc ứngdụng chuyểnđổi sô' trong các công tác kê' toán tại doanh nghiệp diễn ra nhanh chóng, hiệu quả và tiết kiệmchi phí.
Economy and Forecast Review
33
NGHIÊN cứa - TRAO Đổi
- Đẩy mạnh hiện đại hóa hạ tầng công nghệ thông tin, ứng dụng công nghệtrong quản lý, điều hành lĩnh vực giáo dục vàđào tạo; Xây dựngthư viện điện tử, hệ thống đàotạo trực tuyến; Khuyếnkhích các cơsở đào tạo ngành kế toán, kiểm toán thiết lập các phòng kế toán ảo tạo điều kiện cho sinh viên được học và thực hành gần với thực tiễn côngtác kế toán tại các công ty.
- Đưa ra dự báo nhu cầu nguồn nhân lực kếtoán đáp ứng nhu cầu xã hội, từ đó xác định hướng đi cho công tác đào tạo kế toán. Mở rộng hợp tác songphương trong lĩnhvực đàotạovới các tổ chức nghề nghiệpkê toán nướcngoài.
về phía các doanh nghiệp
- Trụ cột chính xuyên suốt quá trình chuyển đổi số trong lĩnh vực kế toán lànăng lực lãnh đạosố,Lãnh đạo sôđóngvai trò quan trọng khi cần nắm rõ kết quả doanh nghiệp muôn đạt được trong quá trình chuyển đổi số.
Đê đáp ứng điều kiện chuyểnđổi sô", lãnhđạo phải đáp ứng các điều kiện về nănglựcchuyên đổi sô" và camkết chuyển đổi sô". Trong đó, để doanh nghiệp chuyểnđổi sô" có hiệu quả, không lãngphí thời gian, chi phí, lãnh đạo doanh nghiệp cần có suynghĩrõ ràng về kếtquả mà doanh nghiệp muốn đạt được. Đồng thời, cần dựa trên tình hình thực tê"của doanh nghiệp mình để xác định đích đến của chuyên đổi sô" là ở đâu. Do vậy, các nhà lãnh đạo cần có suy xét cẩn thận, xem xem đâu mới là vấn đề cô"t lõi củadoanh nghiệpvàmức độ sẩn sàng về nguồn lực thực hiện chuyển đổi sô của doanhnghiệp mình. Mặt khác,các nhà lãnh đạocần nuôidưỡng sựcam kết thực hiện chuyểnđổi sô" trongtoànbộ doanhnghiệpnhư việc thành lậpcác nhóm chiếnlượctrong chuyển đổi sô". Văn hóadoanh nghiệp là yếu tô" có tác động nhiều đến kết quả và hiệu quả chuyểnđổi sô". Chính vì vậy, việc xây dựng văn hóadoanhnghiệplành mạnh sẽtác động đến thànhcông của chuyển đổi số.
- Có kế hoạch đào tạo cũng như cập nhật những kiến thức về công nghệ cho nhà quản trị và kê toán viên của mình.
- Tham gia đóng góp ý kiến về nhucầu, định hướng và giải pháp đào tạo nguồn nhân lực kế toán, kiểm
toán trong quá trình hội nhập kinh tê"
quốc tế. Cung câ"p thôngtin về nhu cầu tuyểndụng lao động.
về phía các cơ sở đào tạo kế toán Để phát huy những ứng dụng trong chuyển đôi sô" đôivới công việc kê toán tại doanh nghiệp, nhà trường, trung tâm đào tạo kê"toán cần tiênphong trongquá trìnhchuyểnđổi sô"là điềurất quan trọng góp phần xây dựng những thếhệ tương lai, những kê"toán viên chuyên nghiệp.
Trọng tâmhướngtới chuyển đổi sô"bao gồm: Rà soát và điều chỉnh từngbướccác chương trình đào tạo hiện có theo hướng cập nhật nội dung về khoa học kê" toán đã được quốc tê" thừa nhậnkết hợp ứng dụng chuyển đổi sô" vào các chương trình đào tạo này; Nghiên cứu xây dựng các môn học, học phần, chương trình đào tạo mới ứng dụng chuyển đổi sô" ở mức độ cao, tăngcườngcác nội dung thực hành nghiệp vụ kê toán trongmôi trườngchuyển đổisô"
thông qua chương trìnhđào tạochính thức và các hoạt động bổ trợ cho sinh viên;
Thường xuyên tổchức các buổi hội thảo, hoặc khuyên khích sinh viên nghiên cứu khoa học về ứng dụng công nghệ thông tin trong kê" toán để người họccậpnhậtnhững công nghệmới trong lĩnh vựcngànhnghề đangtheo học để có sựchuẩn bị tốt cho nghề nghiệp trong tươnglai.
về phía các đơn vị sản xuâ"t phần mềm kê" toán
Để tăng tính bảo mậtdữ liệu và giảm chi phí cho quá trình chuyển đổi sô", các công ty cung câ"p phần mềm cần thực hiện kết hợp công nghệ trên phần mềm để giúp công tác kê" toán tại các doanh nghiệpđược tối ưu hóa tính bảo mật, an toàn và minh bạch.Q
TÀI LIỆUTHAMKHẢO
1. Mai Ngọc Anh (2021). Chuyển đổi số giảngdạy kếtoán trong bôi cảnh đào tạo từxa, tham luậnHội thảo trực tuyến với chủ đề "Chuyển đổi sô"giảng dạy Kê"toán trong bô"i cảnh đào tạo từ xa”, do Công tycổphần MISA phôi hợpcùng Hiệp hội Kê toán và Kiểm toán ViệtNam, Học viện Tài chính tổ chức ngày 25/8/2021
2. Nguyễn Thị Thanh Nhàn (2021). Cơ hội và thách thức của Cách mạng công nghiệp4.0 đối vớicông tác kê" toán hiệnnay, Tạpchí Kinh tế và Dự báo, sô" 26
3. NguyễnThị Kiều Thu (2021). Tácđộng của khoa học,công nghệ tớicông tác kê" toán ở Việt Nam hiện nay, Tạp chí Kinh tê'và Dự báo, sô" 16
4. Andersen, N. (2017). Blockchain Technology. A game-changerin accounting?
5. Microsoft.(2017). A Strategic Approach toDigital Transformation in Manufacturing Industries, USA: Microsoft
6. Shawnie Kruskopf, Charlotta Lobbas, HannaMeinander, KiraSõderling, Minna Martikainen, and Othmar M. Lehner (2020). Digital Accounting and the Human Factor: Theory and Practice, ACRN Journal of Finance and RiskPerspectives, 9, 78-89
