ĐÀNG VIÊN*

(1)

Bước ĐÁU ĐÁNH GIÁ

VÊ VIỆC THỰC HIỆN QUY ĐỊNH NÊU GƯƠNG CỦÁ CẮN Bộ, ĐÀNG VIÊN *

* Bài viết ỉà sản phẩm của Dự án "Điều tra,đánh giáquy chế, quy địnhtrong Đảng phục vụ đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng trong điềukiệnxâydựngNhànước pháp quyền XHCNvàpháttriển nềnkinh tế thị trường định hướng XHCN” doPGS,TS Lê Văn Chiến chủ nhiệm, Học viện Chính trị quốc gia HồChíMinh là cơ quan chủ trì.

★ PGS, TSLÊ VĂNCHIẾN

★ TS TRẰN NHẬT DƯẶT Viện Lãnh đạohọcvàChỉnh sách công, Họcviện Chỉnhtrị quốc gia HồChí Minh

• Tóm tắt: Ngày 25-10-2018, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã ban hành Quy đinh số 08-QĐi/TW về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết ỉà ủy viên Bộ Chỉnh trị, ủy viên Ban Bí thư, ủy viên Ban Chấp hành Trung ương. Sau 2 năm thực hiện Quy định số 08-QĐi/TW đã thu được những kết quả tuy bước đầu nhưng vô cùng quan trọng và có ỷ nghĩa. Bài viết tập trung phân tích tình hình thực hiện và bưồc đầu đảnh giá việc thực hiện quy định; đưa ra một số giải pháp nấng cao việc nêu gương trong Đảng.

• Từ khóa: nêu gương trong Đảng đánh giá việc thực hiện nêu gương trong Đảng.

N

^êu^{thức lãnh}^Cộng^{nước và}^gương^sản^toàn^là^{đạo quan}^Việt^{một trong}^thể^Nam^xã^hội.^trọng^những^lãnh^Sinh^{đạo Nhà}^để^thòi,^phương^Đảng^Chủ^tịch^Hồ

Chí Minh đãrấtquantâmđến việc giáo dục đội ngũ cán bộ,đảngviên về đạo đức, Người đặc biệt coitrọng phương thức nêu gương, coi nêu

gương là biện pháp quan trọng trong việchình thànhđạo đức xã hội. ChủtịchHổ Chí Minh đã chỉrõ: "Một tấmgương sống còncó giá trịhơn mộttrăm bài diễn văn tuyên truyền”(ỉ). Coi trọng phương thức nêu gương,Đảng Cộng sản Việt Nam đã ban hành nhiều quy định về nêu gương:

LÝ LƯẬN CHÍNH TRỊ - SỐ11/2020

(2)

81

Quy định số101-QD/TW ngày 7-6-2012của Ban Bí thư về trách nhiệm nêu gương của cán bộ,đảng viên, nhấtlà cánbộ lãnh đạochủ chốt các cấp; Quy định số 55-QD/TW ngày 19-12- 2016 củaBộ chính trịvề mộtsố việc cần làm ngay để tăng cường vaitrò nêu gương của cán bộ, đảng viên; Quyđịnh số08-QDi/TW ngày 25-10-2018 của Ban Chấp hành Trungương về trách nhiệm nêu gươngcủa cánbộ, đảngviên, trướchết là ủy viên Bộ Chính trị,ủyviên Ban Bí thư, ủy viên Ban Chấp hànhTrungương.

1. Một sá nội dung cơ bản về quy định

nêu gương

Quy định nêu gương của đội ngũ cán bộ, đảng viên gồm những quy tác, chuẩn mực trongxửsự; những tiêu chuẩn, thủ tục về nêu gương đượcĐảng ban hành nhàm yêu cầu cán bộ,đảngviên phải tuân thủ.Trong đó, yêu cầu cán bộ, đảng viên giữ chức vụ càng cao càng phải gươngmẫutrong công việc, cuộc sống để tăng cường kỷ luật, kỷ cương hànhchính; chấn chỉnh lề lối, tác phong làmviệc; nângcao trách nhiệm trong thực thi nhiệm vụ. Đối với người đứngđâu, quy định nêu gương nhầm kiểmtra, giám sát việc thựchiện chức trách, nhiệm vụ, chấn chỉnh, xử lý đối với những trườnghợp chưathực hiện đúng quyđịnh, vi phạmđạo đức, lối sống, thoái hóa, biến chất,“tự diên biến", “tự chuyển hóa”. Qua đó, động viên, khuyến khích và phát hiện, nhân rộng điển hình tốt trong đội ngũ cán bộ, đảng viên và đấu tranh với các biểu hiện tiêu cực.

Quy định số 101-QD/TW, ngày 7-6-2012 của Ban Bí thư nhằm thực hiện tốt Nghị quyết Trung ương4khóa XI “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” và Chỉ thị 03- CT/TW ngày 14-5-2011 của Bộ Chính trị "Tiếp tụcđẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" đẫ đưara 7 nội dungmà

cán bộ, đảng viên phải nêu gương, đó là: nêu gương vềtư tưởng chính trị;nêu gương về đạo đức, lối sống, tác phong; nêu gương về tự phê bìnhvà phê bình; nêu gương về quan hệ với nhân dân; nêu gương về trách nhiệm trong côngtác;nêu gươngvề ýthức tổ chức kỷ luật;

và nêu gương về đoàn kết nội bộ.

Quy định số 55-QD/TW ngày 19-12- 2016 củaBộ Chính trịvề mộtsốviệc cần làmngay để tàng cường vai trò nêu gương củacán bộ, đảng viên đâ quy định một số việc cụthể, yêu cầucánbộ, đảngviên phải thực hiện nhưcấm lợi dụng một số sự kiện để tổchức ăn uống,

“tiệc tùng”, tặng, nhận quà với động cơvụ lợi;

khi tổ chức cưới hỏi, ma chay, giỗ tết... phải đơn giản,tiếtkiệm,bảo đảm nếp sốngvăn hóa mói, không ăn uống, "chèchén” xa hoa,lâng phí, gây phản cảm trong xã hội..., các địa phương,cơ quan,đơn vị, khi có đoàn cồng tác đến,phảithựchiện nghiêm các quy định về chế độ lề tân,chế độ côngtác,không lãng phí...

Quy định số08-QDi/TW, ngày25-10-2018 củaBan Chấp hành Trung ương, quy địnhvề trách nhiệm nêu gươngcủa cán bộ, đảngviên, trướchết làủyviên BộChínhtrị, ủy viên Ban Bí thư,ủy viên Ban Chấp hành Trung ương đã nêu 8điều ủyviên Bộ Chính trị, ủyviên Ban Bíthư, ủy viên Ban Chấp hành Trung ương phảigương mẫu điđầu thực hiện và 8 điều ủy viên BộChính trị, ủy viên Ban Bí thư, ủy viên Ban Chấp hành Trungương phải nghiêm khắc với bản thân và kiên quyếtchống.

Những quy định nàycùng với nhiều nghị quyết,chỉ thị, cuộc vậnđộng của Đảngđãtạo nên hệ thống các tiêu chí, chuẩn mực trong quan hệđồng chí, đồng nghiệp, quan hệvới nhândân để độingũ cán bộ, đảngviên, nhất là người đứng đầu phải gương mẫu thực hiện, rèn luyện.Đólànhữngcăncứ chínhtrị, pháplývề

LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ-số 11/2020

(3)

thực hiện nêu gươngcủa cán bộ, đảng viên hiện nay.

2. Đánh giá của đảng viên vềthực hiện quy

định nêu gươngcủa Đảng

Thực hiện quy định nêu gương của Đảng thể hiện ở cáchlàm việc, cách thức tổ chứccông việc, hànhviđấu tranh chống nhữngbiểu hiện lệch lạc, tiêu cực, “tựdiễn biến’’, “tự chuyển hóa" của cán bộ, đảngviên, hành viphêbình và tự phê bình trong Đảng, hành vi chống nhữngluậnđiệuxuyêntạc, sai trái của thế lực thù địch. Đó là cán bộ,đảng viên kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhàn, cục bộ, bảnvị, độc đoán, chuyên quyền, quan liêu,xadân, thờ ơ, vô cảmtrước những khó khăn, bức xúc của nhândân;chạyhoặctiếp tay cho chạy chức, chạy quyền, chạyphiếu bâu, chạyphiếu tín nhiệm; tham nhũng, hối lộ dưới mọihình thức;

tặng quà, nhậnquàvìvụlợi; lãng phí công quỹ, tài sản, phương tiện,nhân lực vàthời gian làm việc; để vợ (chồng), bố, mẹ, con, anh chị em ruột lợi dụng chức vụ,quyền hạn, uy tín của mình để vụlợi.

Để lấy ý kiến đánhgiá của đảng viên về mức độ nghiêmtúc trong thựchiện các quyếtđịnh nêu gương ở cơ quan, đơn vị địa phương nơi đảng viên côngtác,chúng tôi nêulại những nội dung quan trọngtrong các quy địnhvề nêu gương. Các cuộc điều trađượctiếnhành ở các ban đảng trực thuộc Trung ương và các đảng viên đang côngtáctại các cơquan Đảngcấp tỉnh, huyện ở Tuyên Quang, NamĐịnh, Nghệ An, Đà Nâng, Kon Turn, An Giang. Với mỗi nội dung có 5 mứcđánh giá từ rất tốt, tốt, bình thường,khôngtốtlám,rất không tốt. Kếtquả điều tra cho thấy:

Thứnhất, với nội dung quy định “Khônglợi dụng tổ chức giao lưu, liên hoan, gặpmặt,chúc mừng, míttinh, kỷ niệm ngày truyền thống,

khai giảng,bếgiảng, đề bạt,bổ nhiệm, luân chuyển, thuyên chuyển công tác, v.v. để ăn uống, tiệc tùng’,cố hơn mộtnửa số đảng viên được hỏicho ràng quy địnhnày đãđược thực hiệntừ "tốt" đến “rấttốt".Cụ thể, 41,5%đảng viên cho ràng việc thực hiện quy định nàyở mức"tốt”,trongkhicó 11,3%trảlờiđánh giá thựchiện “rấttốt". Tuy nhiên, vẫncòn17,8%

đảngviên cho rằng việc thực hiệnquyđịnh này tại địa phương, đơn vị mình là “không tốt” hoặc “rất khôngtốt”, trong đó sốđảngviên đánhgiáviệc thựchiện ởmức “rấtkhông tốt” là 4,7%.

Thứ hai, với nội dung quỵ định “Không tổ chức giao lưu, liênhoan,gặp mặt, chúc mừng, mít tinh, kỷ niệm ngày truyền thống, khai giảng,bếgiảng, đề bạt, bổnhiệm,luân chuyển, thuyên chuyển côngtác, v.v.để tặng,nhận quà với động cơ vụ lợi", số đảng viên đánh giá địa phương, đơn vị thực hiện "tốt” chiếm tỷlệ cao nhất, 40,7%, tiếp đó là tỷ lệđảng viênđánhgiá thực hiện ở mức “bình thường”, 12,7% đánh giá thựchiện rất tốt, trong khì còn 3,5% đánh giá thực hiện “rất không tốt”, 11,3% đánhgiá việc thực hiện “không tốtlâm”.

Thứ ba, vớinội dung quy định “Tổ chức cưới hỏi, ma chay,giỗ, tết,sinh nhật, v.v. đơn giản, tiết kiệm,bảođảm nếpsốngvănhóa mới”,cố 32,5% số đảng viên được hỏi đánh giá được thựchiện ở mức “bình thường”; 38,9% đánh giá thựchiện “tốt”; 9,7% đánh giá thực hiện

“rấttốt”; trong khi vẫn còn4,7% số ngườitrả lời đánhgiáviệc thực hiện là“rất khôngtốt” và 14,2% đánh giá ở mức “không tốt”.Nhưvậy,dù đa số đảngviên đánh giátích cực vềviệc thực hiện quy định này nhưngsố đảng viên đánh giá tiêu cực cũng khá lớn.

Thứ tư, về quy định “Không lợi dụng cưới hỏi, ma chay, giỗ, tết, sinh nhật, v.v. để tặng,

LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ-Số 11/2020

(4)

83

nhận quà với động cơvụ lợi’’.Có 51,7%sốđảng viênđược hỏi đánh giá việc thực hiệnquyđịnh này ở mức“rấttốt” hoặc“tốt”, trong đó 42,7%

đánhgiá thực hiện "tốt”, 14,4% đánhgiá thực hiện "rấttốt”. Nhưng vẫn còn đến 14,4% số đảngviêntrảlờicâuhỏi cho biết,nội dung này được thực hiện “rất khôngtốt" hoặc “không tốt", trong đó“rất không tốt” là 5,7%). Có 28,5%

đảng viên được hỏicho ràng,việc thực hiện quy định này ởmức "bìnhthường”.

Thứnăm, về quy định“không tổ chức đoàn xeđưa đốn, khẩu hiệu, trải thảm, tặng quà và tổ chức ăn uống lãng phí", có tới49,9%)sốđảng viênđược hỏi ưả lời địaphưong,đon vịmình thực hiện ởmức"tốt" và 21% đảng viênđược hỏiđánhgiá việc thực hiện nội dung này ở mức

“rất tốt”, trongkhò có 6,4% đảng viêntrả lòi đánh giá ở mức “khôngtốtlắm” và 5,4% trảlời cho ràng việc thực hiện quy định này “rất không tốt”. Có thể nói, đâylà nội dung nhận được tỷ lệ đánhgiátích cực cao nhất trong các nội dung củaquy định nêugưong.

Nhưvậy, qua khảo sát cho thấy, việcthực hiện các nội dung cơ bản của quy định nêu gương mới được khoảng trên 50% đảng viên đánh giá ở mức “tốt”, hoặc “rất tốt”, trong khi vẫn có khoảng10-20% số đảng viên được hỏi cho ràng việc thực hiệncác quy định này là

“không tốt” hoặc "rất không tốt”. Để có căncứ đề xuấtcác giải phápnângcao chấtlượngthực hiện quy định này, chúng tôi đặtthêm một số câu hỏi để tìm hiểu nguyên nhâncủa những nhận định trên.

Với câu hỏi yêucầu đảng viên đánh giá về công tác giáo dục chínhtrị, tư tưởng, có 70,1%

cho rằng Đảngđălàm“tốt”hoặc “rấttốt"công tác này ưong khicókhoảng 8%) đảng viên đánh giácông tác này đã thực hiện “không tốt"hoặc

“rắt không tốt”.

Với câu hỏiđánhgiámức độ nhận thức của cán bộ về trách nhiệm nêu gương của bản thân, có 63,2% ý kiếnngười trả lời cho là “chưa tốt, chưa rõ”.Điều nàycho thấy, đội ngũ cán bộ,đảngviên hiện nay chưa được trangbị tốt kiến thức về trách nhiệm nêu gương.

Với câu hỏi về vai tròtíchcực của nhân dân, Mặttrận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị-xã hội, các cơ quan báo chí trong tuyên tuyền, phổ biến, giámsát thực hiện các quy định nêu gương, có 47,6% số đảng viên được hỏi cho rầng việc thực hiệngiám sát đã được thựchiện tốt; 12,5%) đánhgiá ở mức rất tốt, 30,7%) đánh giá ở mức bình thường, trongkhi cũng có 9,2%) đảng viên đánh giáchưa tốt đối với côngtác giámsát, phản biện xãhội.

3. Một so giải phápnângcaochất ỉượngvà hiệu quả thực hiện quyđịnh nêu gưongở đội ngũ cán bộ,đảng viên

Một là, cần họpnhất các quy địnhvề nêu gươngvào một quy định. Để thực hiện tốt nhiệmvụ nêu gương của mình, cán bộ, đảng viên phải hiểu rõnhững nội dung trongquy định. Vì thế, để công tác tuyên truyền đạt hiệu quả, cánbộ, đảng viên námvững quy định nêu gương mộtcáchdễdàng,cần hợp nhất cácquy định về nêu gương vào một văn bản. Hiện nay, nhiệm vụ nêu gương của cán bộ, đảng viên được quyđịnh ở nhiều văn bản khác nhau, dẫn nối với nhau gây khó nhớ, khó nắm bât,khó thực hiện. Ví dụ, Quy định số08-QDi/TWquy định cán bộ,đảng viên gương mẫuthực hiện Quyđịnhsố101-QD/TWvềtrách nhiệm nêu gương vàQuy định số 55-QD/TW về mộtsố việc cần làm ngay để tâng cườngtráchnhiệm nêu gương. TạiQuy định số 101-QD/TW tiếp tục yêu cầu cán bộ, đảng viên “thực hiện nghiêm quy định của Ban Chấp hành Trung ương về những điềuđảng viên không đượclàm

LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ - số 11/2020

(5)

và hướngdẫn của ủy ban Kiểm tra Trung ương về thực hiện quỵ định này".Hơnnữa, giữa Quy định số 08-QDi/TW và Quy định số 101- QD/TW có nhiều nội dung trùng nhau.

Hai ỉà, cấp ủyđảng tích cựcgiáo dục, tuyên truyền nâng cao nhận thức chođộingũcánbộ, đảngviên về ý nghía, tầmquantrọng của việc thực hiện đúng, nghiêmquyđịnh nêu gương.

Cáccấp ủy, tổ chức đảngcần tiếp tục quán triệt, thực hiện nghiêm túc Quyđịnh số 101- QD/TW của Ban Bí thư về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấpvàQuyđịnh số47- QD/TW ngày 01-11-2011 về những điềuđảng viênkhôngđượclàm, đặc biệt là Quy định số 08 -QĐƯTW của BanChấp hành Trung ương về trách nhiệm nêugương của cán bộ,đảng viên,trước hết là ủy viên Bộ Chính trị, ủy viên Ban Bí thư, ủy viên Ban Chấp hành Trung ương, nhầm tạo sức lan tỏamạnh và sựhưởng ứng nhiệttình của độingũ cán bộ,đảng viên và toàn thể nhân dân.

Balà,xác định tráchnhiệm củangườiđứng đầu cấp ủy trong việc triển khai thực hiện quy định nêu gương củađộingũ cán bộ, đảng viên tạiđơnvịmìnhphụtrách. Cầnxấc đỉnh đúng nội dung, nguyên tác, phương pháp vàphong cáchnêu gương đối với cán bộ, đảng viên để xây dựngthành các quy định cụ thể về nêu gương sao cho sát họp với chức nâng, chức trách, nhiệm vụcủa từngtổ chức, lực lượng

vàmỗi cán bộ, đảng viên trên từng cươngvị công tác.

Bốn ỉà, đẩymạnh học tập và làm theo tư tưởng, tấmgươngđạođức,phongcách Hồ Chí Minh trong cán bộ,đảng viên; tạo họp lực đẩy mạnh công tác phòng, chống tham nhũng, lâng phí; tăng cườngsự lãnhđạo của Đảngđối vói công tác phòng,chống tham nhũng, lãng

phí trongtình hình mới;tiếptụcnghiên cứu bổ sung, hoàn thiện cơ chếquản lý và giảipháp phòng, chống tham nhũng, lâng phí; phát huy sức mạnh củahệ thốngchínhtrị và của toàn dân trong phòng, chống tham nhũng, lãng phí..

Năm là, tăng cường hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát của ủyban Kiểm tra đảng các cấp trongxâydựngĐảng về tư tưởng và đạo đức. Không ngừng đổi mới nộidung, vận dụng linh hoạt các hìnhthức,biện pháp kiểmtra, giám sáttrong Đảng, kịp thời phát hiện, ngàn ngừa và xử lý nghiêm minh mọi biểu hiện suy thoái về tưtưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong mỗi cấp ủy, tổ chức đảng và trongđội ngũ cán bộ, đảng viên. Cấp ủy, tổ chức đảng trong toàn Đảng phải nâng cao nhậnthức, trách nhiệm, coi trọng và làmtốt cáckhâu, các bước trong quy trình công tác kiểm tra, giám sát, gán kết chặt chẽ công tác kiểm tra, giám sát trong Đảng với việc tu dưỡng,rèn luyệnvề tư tưởng, đạođức, lối sống của cán bộ, đảng viên.

Sáulà,khen thưởngkịp thời những tậpthể, những cán bộ, đảng viên thựchiện tốt quy định nêu gương để tạosứclan tỏa mạnh mẽ và ảnh hưởng tốt đến toànthể nhân dân. Đồng thòi, xử lý nghiêm nhữnghànhvi vi phạmquy địnhvề trách nhiệm nêu gương của đội ngũ cánbộ, đảng viên, kịp thời phát hiện, ngăn ngừa mọi biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong mỗicấp ủy, tổ chức đảng và trong đội ngũcánbộ, đảngviên □

(1)HồChí Minh: Toàn tập, t.l, Nxb Chính trị quốc gia, HàNội,2011, tr.284.

LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ - số 11/2020