đánh giá thực trạng quản lý quỹ đất công ích trên địa

Vietnam J. Agri. Sci. 2020, Vol. 18, No.12: 1149-1159. Tạp chí Khoa học Nông nghiệp Việt Nam 2020, 18(12): 1149-1159 www.vnua.edu.vn. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG QUẢN LÝ QUỸ ĐẤT CÔNG ÍCH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIA LÂM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI Phạm Phương Nam*, Phạm Văn Hà, Phan Thị Thanh Huyền, Nguyễn Thị Thu Hương Khoa Quản lý đất đai, Học viện Nông nghiệp Việt Nam *. Tác giả liên hệ: ppnam@vnua.edu.vn Ngày chấp nhận đăng: 27.08.2020. Ngày nhận bài: 26.05.2020 TÓM TẮT. Nghiên cứu nhằm đánh giá những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân trong quản lý quỹ đất công ích tại huyện Gia Lâm làm cơ sở đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý quỹ đất công ích. Số liệu thứ cấp được thu thập tại UBND huyện Gia Lâm. Số liệu sơ cấp được thu thập từ 90 hộ gia đình thuê đất công ích và 48 cán bộ, công chức. Đánh giá quản lý quỹ đất công ích theo các tiêu chí như công khai quy hoạch sử dụng đất; diện tích, thời hạn thuê đất; thủ tục thuê đất; nhân lực, cơ sở vật chất cho quản lý quỹ đất công ích, ý thức chấp hành pháp luật của người thuê đất... Kết quả cho thấy, huyện Gia Lâm có 270,31ha đất công ích, đã cho thuê 216,31ha, chiếm 80,02% tổng diện tích đất công ích. Đa số người thuê đất chấp hành tốt pháp luật đất đai, song còn một số người có hành vi lấn, chiếm đất; sử dụng đất sai mục đích được thuê; chuyển nhượng trái phép đất; chậm nộp tiền thuê đất... Đa số cán bộ, công chức có trình độ chuyên môn đáp ứng yêu cầu công việc; biên chế công chức địa chính tại nhiều xã còn thiếu; cơ sở vật chấp đáp ứng yêu cầu công việc. Để quản lý quỹ đất công ích được tốt hơn, cần hoàn thiện công tác cho thuê quỹ đất công ích; xử lý nghiêm các hành vi lấn, chiếm, sử dụng đất sai mục đích, chuyển nhượng đất công ích trái phép; đẩy mạnh phổ biến pháp luật đất đai, thanh tra, kiểm tra, xử phạt vi phạm hành chính về đất đai; tăng cường nhân lực quản lý quỹ đất công ích. Từ khóa: Gia Lâm, lấn chiếm đất đất đai, quỹ đất công ích, thuê đất.. Evaluation of the Real Situation’ Public Land Fund Management in the Gialam District, Hanoi City ABSTRACT The study aimed to evaluate the advantages, limitations and causes of public land fund management in Gia Lam district and propose solutions to improve public land fund management. Secondary data were collected at the Gia Lam District People's Committee. Primary data were collected from 90 households renting public land and 48 officials and civil servants. Evaluation of public land fund management according to criteria such as the publishing of land use planning; area, land lease term; land lease procedures; human resources, facilities for public land fund management, the tenant's sense of law observance etc. It was shown that Gia Lam district had 270.31 ha of public land, 216.31 ha leased, accounted for 80.02% of the total public land area. The vast majority of land tenants well observed the land law, but still a number of people engaged in land encroachment and encroachment; used the leased land for wrong purposes; illegally transferring land; late payment of land rent, etc., The majority of cadres and civil servants had professional qualifications to meet job requirements; the payroll of cadastral cadres in many communes was lacking; Acceptable facilities to meet job requirements. In order to better manage the public land fund, it is necessary to complete the work of leasing public land fund; strictly handle acts of encroaching on, occupying or using land for wrong purposes, illegally transferring public land; promote the di ssemination of the land law, inspect, examine, and sanction administrative violations of land; strengthening human resources to manage the public land fund. Keywords: Gia Lam, Land Encroachment, land lease, public land fund.. 1149. Đánh giá thực trạng quản lý quỹ đất công ích trên địa bàn huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ QuĐ đçt công ích vĉi tên đæy đþ “QuĐ đçt nông nghiệp sĄ dĀng vào mĀc đích cöng ích” theo Điều 132 Luêt Đçt đai nëm 2013 là diện tích đçt nông nghiệp do xã, phāĈng, thð trçn lêp và quân lý cho mĀc đích cöng ích cþa đða phāćng và không quá 5% tùng diện tích đçt tr÷ng cây hàng nëm, đçt tr÷ng cåy låu nëm, đçt nuôi tr÷ng thþy sân cþa xã, phāĈng, thð trçn. Ngoài ra, bù sung cho quĐ đçt công còn có ngu÷n khác nhā đçt nông nghiệp do tù chăc, hû gia đình, cá nhån trâ läi hoặc tặng cho quyền sĄ dĀng cho Nhà nāĉc, đçt khai hoang, đçt nông nghiệp thu h÷i. QuĐ đçt công ích nhìm đáp ăng nhu cæu xây dĆng các cöng trình vën hòa, thể dĀc thể thao, y tế, vui chći giâi trí công cûng, nghïa trang, nghïa đða và các công trình khác cþa xã, phāĈng, thð trçn; cho thuê khi chāa sĄ dĀng để thu tiền thuê đçt phĀc vĀ cho các mĀc đích cöng ích cþa xã, phāĈng, thð trçn (Quøc hûi, 2013). Cho thuê quĐ đçt công công ích (gõi tít là cho thuê đçt công ích) và quân lý quĐ đçt công ích chāa cho thuê (gõi tít là quân lĎ đçt công ích chāa cho thuê) hiện nay, bên cänh nhąng mặt tích cĆc vén còn nhąng hän chế nhçt đðnh nhā cho thuê đçt khöng đýng thèm quyền, cho thuê đçt khöng qua đçu giá quyền sĄ dĀng đçt, cho thuê đçt không có hČp đ÷ng theo quy đðnh cþa pháp luêt dân sĆ (Træn Trõng Tçn & cs., 2015; Ngô Tuçn Ngõc, 2016). Ngoài ra, nhiều thĄa đçt thuûc quĐ đçt công ích (gõi tít là thĄa đçt công ích) chāa cho thuê bð lçn, chiếm mût phæn diện tích hay toàn bû diện tích (Lê Thð Thanh Xuân & cs., 2015). Đặc biệt, nhiều thĄa đçt công ích đāČc sĄ dĀng khöng đýng mĀc đích đāČc thuê hay bð chuyển nhāČng trái phép (Nguyễn Hąu Ngą & cs., 2017; Lê Thð Thanh Xuân & cs., 2015). Nhiều thĄa đçt công ích xen kẹt trong các khu dån cā cñn bð bó hoang do diện tích nhó, phân tán, khó sĄ dĀng hay sĄ dĀng không hiệu quâ (Lê Thð Thanh Xuân & cs., 2015; Nguyễn Xuân Phi, 2011). Huyện Gia Lâm là huyện ngoäi thành thành phø Hà Nûi. Tính đến hết ngày 31/12/2019, huyện có 270,31ha đçt thuûc quĐ đçt công ích, chiếm 4,36% tùng diện tích đçt nông nghiệp cþa toàn huyện. Mặc dù tď lệ diện. 1150. tích đçt thuûc quĐ đçt công ích nhó so vĉi tùng diện tích đçt nông nghiệp, nhāng cöng tác cho thuê đçt và quân lý quĐ đçt cöng ích chāa cho thuê bên cänh nhąng āu điểm vén còn nhąng hiện tāČng nhā cho thuê nhiều thĄa đçt công ích khöng đýng thèm quyền, quá thĈi hän quy đðnh; khi hết thĈi hän thuê đçt, nhiều đøi tāČng thuê đçt không tĆ nguyện trâ läi đçt; lçn, chiếm đçt công ích; nhiều thĄa đçt công ích không sĄ dĀng; nhiều thĄa đçt cho thuê khöng qua đçu giá quyền sĄ dĀng đçt... (UBND huyện Gia Lâm, 2020). Mặc dù vêy, chāa cò nhąng điều tra, đánh giá cĀ thể, toàn diện và tìm hiểu nguyên nhân cþa các hiện tāČng này, nên đánh thĆc träng quân lý quĐ đçt cöng ích trên đða bàn huyện Gia Lâm nhìm điều tra, đánh giá và chî ra nhąng nguyên nhân cþa các hän chế trong quân lý quĐ đçt cöng ích làm cć sĊ đề xuçt các giâi pháp hoàn thiện quân lý quĐ đçt công ích trên đða bàn huyện trong thĈi gian tĉi.. 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cău têp trung đánh giá thĆc träng cho thuê đçt công ích và quân lĎ đçt công ích chāa cho thuê trong giai đoän 2015-2019 täi huyện Gia Lâm, thành phø Hà Nûi. Phương pháp thu thập số liệu: Sø liệu thă cçp về điều kiện tĆ nhiên, kinh tế - xã hûi và công tác quân lĎ đçt đai, trong đò cò quân lý quĐ đçt cöng ích đāČc thu thêp täi các phòng, ban chăc nëng thuûc UBND huyện Gia Lâm. Sø liệu sć cçp đāČc thu thêp qua phóng vçn ngéu nhiên bìng phiếu điều tra in sẵn các hû gia đình thuê đçt công ích và cán bû, công chăc liên quan trĆc tiếp đến quân lý quĐ đçt cöng ích trên đða bàn huyện Gia Lâm trong tháng 1, 2 nëm 2020. Sø lāČng phiếu điều tra các hû gia đình thuê đçt cöng ích đāČc xác đðnh theo công thăc sau: n = N/(1+ N.e2) (Yamane, 1967) Trong đò: n - Sø lāČng phiếu cæn điều tra; N - Sø hû gia đình thuê đçt công ích; e - Sai sø cho phép (e = 5 - 15%). Trên đða bàn huyện Gia Lâm, trong giai đoän nghiên cău có 845 hû gia đình thuê đçt công ích (Bâng 1) nên vĉi sai sø chõn 10%, sø. Phạm Phương Nam, Phạm Văn Hà, Phan Thị Thanh Huyền, Nguyễn Thị Thu Hương. phiếu điều tra là 90 phiếu. Nûi dung điều tra chính đøi vĉi hû gia đình thuê đçt công ích bao g÷m ý kiến đánh giá về công khai và hình thăc công khai quy hoäch sĄ dĀng đçt; diện tích đçt đāČc thuê; thĈi hän đāČc thuê đçt và mong muøn thĈi hän đāČc thuê đçt; thþ tĀc xin thuê đçt; thĈi hän giâi quyết h÷ sć thuê đçt; xác đðnh tiền thuê đçt; đćn giá thuê đçt... Nghiên cău điều tra 100% cán bû, công chăc (48 ngāĈi) liên quan trĆc tiếp đến quân lý quĐ đçt công ích. CĀ thể, theo khâo sát, múi xã, thð trçn có 01 Phó Chþ tðch UBND và 01 công chăc đða chính đāČc giao quân lý quĐ đçt công ích và hiện täi, 21 xã, thð trçn có quĐ đçt công ích nên sø phiếu điều tra là 42. Ngoài ra, nghiên cău cñn điều tra 01 Phó Chþ tðch UBND huyện và 05 công chăc thuûc Phòng Tài nguyên và Môi trāĈng trĆc tiếp theo dõi công tác quân lý quĐ đçt công ích. Nûi dung điều tra chính bao g÷m ý kiến đánh giá về quan tâm cþa cć quan các cçp đến quân lý quĐ đçt cöng ích; trình đû chuyên môn cþa cán bû, công chăc; sø lāČng cán bû, công chăc; cć sĊ vêt chçt để thĆc hiện công vĀ; hiểu biết và chçp hành pháp luêt đçt đai cþa ngāĈi thuê đçt công ích... Phương pháp xử lý, tổng hợp, phân tích, đánh giá: Sø liệu thu thêp đāČc xĄ lý, tùng hČp, phân tích bìng phæn mềm Microsoft Office Excel 2013. ThĆc träng quân lý quĐ đçt công ích đāČc đánh giá theo các tiêu chí nhā trong nûi dung điều tra chính hû gia đình thuê đçt và cán bû, công chăc liên quan trĆc tiếp đến quân lý quĐ đçt cöng ích trên đða bàn huyện Gia Lâm.. 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 3.1. Khái quát về địa bàn nghiên cứu Huyện Gia Lâm có 22 xã, thð trçn vĉi tùng diện tích tĆ nhiên 11.671,24ha (đçt nông nghiệp 6.201,59ha, đçt phi nông nghiệp 5.402,47ha, đçt chāa sĄ dĀng 67,18ha). Nëm 2019, dån sø cþa huyện là 250.647 ngāĈi vĉi 65.678 hû gia đình. Dân sø phân bø khöng đ÷ng đều, têp trung chþ yếu täi vùng nông thôn (chiếm khoâng 80% tùng dân sø). Tøc đû tëng dån sø bình quân 1,05%/nëm. Trong gian đoän 2015-2019, tď trõng nông nông - lâm nghiệp - thuď sân giâm; tď trõng công nghiệp - xây dĆng và thāćng mäi -. dðch vĀ tëng. Đến hết nëm 2019, cöng nghiệp xây dĆng chiếm 53,78%, thāćng mäi - dðch vĀ chiếm 37,10%, nông - lâm nghiệp - thuď sân chiếm 9,12% (UBND huyện Gia Lâm, 2020). 3.2. Thực trạng quản lý quỹ đất công ích tại huyện Gia Lâm Tính đến hết 31/12/2019, quĐ đçt công ích cþa huyện Gia Lâm có diện tích 270,31ha vĉi 1.756 thĄa đçt (Bâng 1) đāČc phân bø täi 21 xã/thð trçn. Đã cò 19/21 xã, thð trçn cho thuê trên 50% diện đçt công ích; 2/21 xã, thð trçn (xã Yên Viên và xã Kiêu Kđ) cho thuê dāĉi 20% diện tích đçt cöng ích. Đặc biệt, có 12 xã, thð trçn đã cho thuê 90-100% diện tích đçt nhā xã Trung Mæu, xã Phú Thð, xã Đöng Dā, xã Đa Tøn... do các xã này có sân xuçt nông nghiệp là chính nên nhu cæu về đçt phát triển sân xuçt cþa các hû gia đình cao. Tính chung cho toàn huyện, tď lệ diện tích đçt đã cho thuê khá lĉn (80,02% tùng diện tích đçt công ích) (Bâng 1), còn läi 19,98% tùng diện tích đçt cöng ích chāa cho thuê chþ yếu là các diện tích đçt nhó lẻ, nìm xen kẹt trong các điểm dån cā khò canh tác, hay canh tác không hiệu quâ nên chāa cò ai thuê, để hoang và đāČc giao cho các thôn trĆc tiếp quân lý, chøng lçn, chiếm đçt (UBND huyện Gia Lâm, 2020). Về đøi tāČng thuê đçt, đäi đa sø thĄa đçt công ích (97,83% tùng sø thĄa đçt đã cho thuê) do các hû gia đình, cá nhån täi đða phāćng cò đçt công ích thuê, còn läi tď lệ nhó (2,17% tùng sø thĄa đçt đã cho thuê) cho các đøi tāČng ngoài ngoài đða phāćng cò đçt cöng ích thuê và thāĈng là Ċ các xã liền kề vĉi các xã, thð trçn cò đçt công ích. Sø thĄa đçt cho thuê đýng thèm quyền chiếm đa sø, nhāng vén còn 194 thĄa cho thuê khöng đýng thèm quyền (do các thôn cho thuê để có khoân thu tài chính phĀc vĀ cho nhu cæu hoät đûng cþa các thôn). Về hình thăc thuê đçt, tď lệ các thĄa đçt thuê trâ tiền thuê đçt mût læn cho câ thĈi gian thuê nhó (chāa đến 5% tùng sø thĄa đçt cho thuê), còn läi tď lệ lĉn các thĄa đçt thuê theo hình thăc trâ tiền thuê đçt hàng nëm (Bâng 2). Nguyên nhån chính là các đøi tāČng thuê đçt có khâ nëng về tài chính hän chế nên không thể trâ hết tiền thuê đçt mût læn cho câ thĈi gian thuê.. 1151. Đánh giá thực trạng quản lý quỹ đất công ích trên địa bàn huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội. Bảng 1. Hiện trạng cho thuê đất công ích huyện Gia Lâm tính đến hết năm 2019 Tổng diện tích. Loại đất. Đã cho thuê. Chưa cho thuê. (ha). (ha). tỷ lệ (%). (ha). Đất trồng cây hàng năm. 240,80. 189,70. 78,78. 51,10. 21,22. Đất trồng cây lâu năm. 21,82. 20,46. 93,77. 1,36. 6,23. Đất nuôi trồng thuỷ sản. 7,69. 6,15. 79,97. 1,54. 270,31. 216,31. 80,02. 54,00. Tổng. Tổng số thửa. tỷ lệ (%) (thửa). Đã cho thuê. Chưa cho thuê. Số hộ thuê. (thửa) tỷ lệ (%) (thửa) tỷ lệ (%). (hộ). 1564. 1351. 86,38. 213. 13,62. 753. 142. 89. 62,68. 53. 37,32. 68. 20,03. 50. 32. 64,00. 18. 36,00. 24. 19,98. 1756. 1472. 83,83. 284. 16,17. 845. Nguồn: UBND huyện Gia Lâm (2020).. Bảng 2. Đối tượng thuê, cho thuê và hình thức thuê đất công ích Tiêu chí Đối tượng thuê đất Hộ gia đình, cá nhân tại địa phương Hộ gia đình, cá nhân ngoài địa phương Đối tượng cho thuê đất UBND cấp xã Thôn Hình thức thuê đất Trả tiền thuê đất một lần Trả tiền thuê đất hàng năm. Số thửa (ha). Tỷ lệ so với tổng số thửa (%). Diện tích (ha). Tỷ lệ so với tổng diện tích (ha). 1.472. 100,00. 216,31. 100,00. 1.440. 97,83. 210,78. 97,44. 32. 2,17. 5,53. 2,56. 1.472. 100,00. 216,31. 100,00. 1.278. 86,82. 184,52. 85,30. 194. 13,18. 31,79. 14,70. 1.472. 100,00. 216,31. 100,00. 73. 4,96. 23,79. 11,00. 1.399. 95,04. 192,52. 89,00. Nguồn: UBND huyện Gia Lâm (2020).. Về thĈi hän cho thuê đçt, phæn lĉn diện tích đçt cöng ích đã cho thuê đýng thĈi hän quy đðnh (khöng quá 5 nëm), chî tď lệ nhó (4,85% tùng diện tích đçt cöng ích) đã cho thuê khöng đýng thĈi hän quy đðnh (trên 5 nëm). Các diện tích đçt công ích cho thuê quá thĈi hän quy đðnh thāĈng là do các thôn cho thuê (cò trāĈng hČp cho thuê đến 10 nëm) vì nhiều trāĊng thön trāĉc đåy khöng ním đāČc quy đðnh về thĈi hän cho thuê đçt công ích. Thóa thuên thuê đçt cöng ích đāČc thĆc hiện chþ yếu bìng hČp đ÷ng thuê đçt (89,74% tùng sø thĄa đçt cho thuê) giąa UBND cçp xã vĉi đøi tāČng thuê đçt, còn läi tď lệ nhó sø thĄa đçt (10,26% tùng sø thĄa đçt cho thuê) có nûi dung thóa thuên thuê ghi vào sù theo dõi cþa UBND cçp xã hay thóa thuên bìng miệng giąa các thôn và đøi tāČng thuê đçt về vð trí thĄa đçt thuê, thĈi hän thuê, sø tiền thuê phâi nûp cho thôn, không có ranh giĉi, diện tích đçt cĀ thể.. 1152. Về thể thăc hČp đ÷ng thuê đçt, mặc dù có 78,88% tùng sø thĄa đçt đāČc cho thuê vĉi hČp đ÷ng thuê đçt đýng quy đðnh, nhāng vén còn 21,12% tùng sø thĄa đçt (Bâng 3) đāČc cho thuê vĉi hČp đ÷ng khöng đýng quy đðnh nhā thiếu mût hoặc mût sø thông tin về đćn giá thuê đçt, thĈi gian thuê, hình thăc thuê đçt, ranh giĉi, diện tích đçt thuê... Nguyên nhân là do cán bû, công chăc cþa nhiều xã thð trçn chāa ním bít đāČc đæy đþ quy đðnh về nûi dung cæn phâi có cþa hČp đ÷ng thuê đçt hoặc có thể sć suçt trong khi soän thâo hČp đ÷ng thuê đçt. Về xác đðnh đćn giá thuê đçt theo quy đðnh cþa pháp luêt phâi thông qua đçu giá quyền sĄ dĀng đçt, nhāng tď lệ sø thĄa cho thuê thöng qua đçu giá còn nhó (17,05% tùng sø thĄa đã cho thuê) cñn läi đäi đa sø các thĄa đçt (82,95% tùng sø thĄa đã cho thuê) cho thuê khöng thöng qua đçu giá và đã đāČc thĆc hiện chþ yếu trāĉc nëm 2018 do cöng tác cho thuê đçt chāa đāČc kiểm soát chặt chẽ.. Phạm Phương Nam, Phạm Văn Hà, Phan Thị Thanh Huyền, Nguyễn Thị Thu Hương. Bảng 3. Hình thức thỏa thuận thuê đất, thể thức hợp đồng, xác định đơn giá thuê đất công ích Số thửa (thửa). Tỷ lệ so với tổng số thửa (%). Diện tích (ha). Tỷ lệ so với tổng diện tích (%). 1.472. 100,00. 216,31. 100,00. 1.321. 89,74. 198,18. 91,62. Bằng sổ theo dõi của xã. 38. 2,58. 9,61. 4,44. Bằng miệng. 113. 7,68. 8,52. 3,94. 1.321. 100,00. 198,18. 100,00. Đúng quy định của pháp luật. 1042. 78,88. 142,40. 71,85. Không đúng quy định của pháp luật. 279. 21,12. 55,78. 28,15. 1.472. 100,00. 216,31. 100,00. Không thông qua đấu giá đất. 1.221. 82,95. 193,47. 89,44. Thông qua đấu giá đất. 251. 17,05. 22,84. 10,56. Tiêu chí Hình thức thỏa thuận thuê đất Bằng hợp đồng. Thể thức hợp đồng thuê đất. Xác định đơn giá thuê đất. Nguồn: UBND huyện Gia Lâm (2020).. Nguồn: UBND huyện Gia Lâm (2020).. Hình 1. Kết quả thu tiền thuê đất công ích giai đoạn 2015-2019 tại huyện Gia Lâm Trong giai đoän 2015-2019, tiền thu ngân sách nhà nāĉc tĂ cho thuê quĐ đçt công ích là 499,42 tď đ÷ng và tëng rô rệt trong nëm 2018 và 2019 (Hình 1). Nguyên nhån làm tëng thu nhån sách tĂ cho thuê đçt công ích là do toàn bû các thĄa đçt cho thuê đều thöng qua đçu giá quyền sĄ dĀng đçt và đćn giá trýng đçu giá đçt thāĈng cao hćn đćn giá thuê đçt khĊi điểm tĂ 1,2-1,5 læn trong khi diện tích đçt công ích cho. thuê giâm trong nëm 2018, 2019 so vĉi nëm 2017 tāćng ăng là 218,34ha và 369,45ha (UBND huyện Gia Lâm, 2020). Trong giai đoän 2015-2019, UBND huyện Gia Låm đã giâi quyết 38 đćn khiếu näi, tø cáo, tranh chçp liên quan đến ranh giĉi đçt cöng ích và đã xĄ phät 11 trāĈng hČp lçn, chiếm đçt công ích, lêp biên bân đøi vĉi 6 đøi tāČng thuê đçt không tĆ nguyện trâ läi đçt khi hết thĈi hän thuê đçt.. 1153. Đánh giá thực trạng quản lý quỹ đất công ích trên địa bàn huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội. 3.3. Đánh giá của người thuê đất công ích và cán bộ, công chức về quản lý quỹ đất công ích 3.3.1. Đánh giá của người thuê đất công ích Quy hoäch sĄ dĀng đçt cöng ích đã đāČc công khai vĉi hình thăc cöng khai đāČc đánh giá phù hČp (täi trĀ sĊ UBND cçp xã) theo đánh giá cþa đa sø ngāĈi thuê đçt công ích (Hình 2) nên täo điều kiện thuên lČi cho đøi tāČng thuê đçt tra cău, giám sát thĆc hiện quy hoäch sĄ dĀng đçt và hän chế nây sinh các vi. phäm pháp luêt về đçt đai. Mặc dù vêy, mût sø ngāĈi thuê đçt cho rìng, quy hoäch sĄ dĀng đçt chāa đāČc công khai vì hõ không thçy quy hoäch sĄ dĀng đçt đāČc công khai Ċ đåu. Mût sø ngāĈi khác cho rìng, quy hoäch sĄ dĀng đçt đāČc cöng khai nhāng hình thăc công khai không phù hČp vì phâi đến tên UBND xã mĉi xem đāČc quy hoäch và bân vẽ quy hoäch läi có nhiều màu síc, ký hiệu khó hiểu nên hõ mong muøn quy hoäch sĄ dĀng đçt đāČc công khai câ Ċ nhà vën hòa thön và cò chý thích về vð trí, ranh giĉi chi tiết hćn.. Hình 2. Đánh giá về công khai, hình thức công khai quy hoạch sử dụng đất công ích huyện Gia Lâm. Hình 3. Ý kiến của người thuê đất về diện tích đất công ích được thuê. 1154. Phạm Phương Nam, Phạm Văn Hà, Phan Thị Thanh Huyền, Nguyễn Thị Thu Hương. Diện tích đçt cöng ích đāČc thuê về cć bân đáp ăng đþ nhu cæu sân xuçt, mặc dù vêy, nhiều hû gia đình cho rìng, diện tích đçt đāČc thuê còn thiếu, chāa đáp ăng nhu cæu mĊ rûng sân xuçt, hay ăng dĀng công nghệ cao vào sân xuçt (Hình 3). Mût sø hû gia đình khác läi cho rìng, diện tích đçt cöng ích đāČc thuê thĂa so vĉi nhu cæu sĄ dĀng do hõ đã chuyển sang ngành nghề kinh doanh, dðch vĀ phi nông nghiệp. Theo hình 4, thĈi gian đāČc thuê và thĈi gian mong muøn đāČc thuê đçt cþa ngāĈi thuê đçt công ích không trùng nhau, tď lệ mong muøn thuê đçt nhó hćn 1 nëm và tĂ 1 đến 3 nëm giâm vĉi tď lệ đāČc thuê, nhāng tď lệ mong muøn thuê đçt trên 3 nëm đến 5 nëm và trên 5 nëm tëng so vĉi tď lệ đāČc thuê. Nguyên nhân là nhąng ngāĈi thuê đçt mong muøn có thĈi gian thuê đçt dài hćn để cò đþ thĈi gian đæu tā vào sân xuçt, thu h÷i vøn và có lãi. ThĈi gian thuê đçt đến nëm 3 nëm theo nhiều ngāĈi thuê đçt là ngín, khò khën trong việc mĊ rûng sân xuçt. Đäi đa sø ngāĈi thuê đçt cho rìng, thþ tĀc thuê đçt đćn giân, chî có 17,78% (Bâng 4) cho rìng, thþ tĀc xin thuê đçt còn phăc täp do phâi chuèn bð nhiều loäi giçy tĈ nhā bân sao chăng minh thā, sù hû khèu, giçy xác nhên sø ngāĈi. trĆc tiếp sân xuçt nông nghiệp... và phâi nûp trĆc tiếp täi UBND cçp xã, khöng đāČc nûp qua mäng gây mçt thĈi gian, chi phí đi läi. ThĈi hän giâi quyết h÷ sć thuê đçt về cć bân đýng quy đðnh, chî có mût sø trāĈng hČp chāa đāČc giâi quyết đýng hän khi thĆc hiện đçu giá quyền sĄ dĀng đçt và bàn giao đçt täi thĆc đða còn chêm so vĉi quy đðnh. Điều này gây ânh hāĊng đến hiệu quâ hoät đûng sân xuçt cþa ngāĈi thuê đçt. Về xác đðnh tiền thuê đçt, vén còn mût sø trāĈng hČp xác đðnh khöng đýng tiền thuê đçt do nhæm lén về diện tích hay đćn giá thuê đçt hay thĈi gian thuê đçt tĂ phía UBND cçp xã. Đặc biệt có 60,00% tùng sø ngāĈi trâ lĈi phóng vçn (Bâng 4) khöng rô cách xác đðnh tiền thuê đçt cò đýng quy đðnh hay không và chî biết nûp tiền thuê đçt theo hòa đćn do UBND cçp xã cung cçp. Đćn giá thuê đçt công ích về cć bân hČp lý, chî có mût sø ngāĈi đánh giá đćn giá thuê đçt cao là do hõ đã đāa ra đćn giá thuê đçt cao hćn đćn giá thuê đçt thð trāĈng để cò cć hûi trýng đçu giá quyền sĄ dĀng đçt cao nhçt. Nhąng ngāĈi cho rìng, đćn giá thuê đçt thçp thuûc đøi tāČng thuê đçt trĆc tiếp tĂ các thôn và khöng thöng qua đçu giá quyền sĄ dĀng đçt trāĉc nëm 2018.. Hình 4. Ý kiến của người thuê đất về thời gian thuê và thời gian mong muốn được thuê đất công ích. 1155. Đánh giá thực trạng quản lý quỹ đất công ích trên địa bàn huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội. Bảng 4. Ý kiến về thủ tục, thời gian, tiền thuê đất, đơn giá thuê đất công ích Số lượng (người). Tỷ lệ (%). Đơn giản. 74. 82,22. Phức tạp. 16. 17,78. Đúng hạn. 67. 74,44. Không đúng hạn. 23. 25,56. Đúng. 23. 25,56. Không đúng. 13. 14,44. Không rõ. 54. 60,00. Hợp lý. 62. 68,89. Cao. 24. 26,67. Thấp. 4. 4,44. Tiêu chí Thủ tục xin thuê đất. Thời hạn giải quyết hồ sơ xin thuê đất. Xác định tiền thuê đất. Đơn giá thuê đất. Hình 5. Đánh giá về cán bộ, công chức liên quan đến quản lý đất công ích Theo hình 5, cán bû, công chăc có tính chuyên nghiệp và làm đýng chăc trách đāČc giao, không gây sách nhiễu khi thĆc thi công vĀ nên đa sø ngāĈi thuê đçt hài lòng vĉi cán bû, công chăc. Mặc dù vêy, còn mût tď lệ nhó ngāĈi thuê đçt chāa hài lñng vĉi giâi quyết. 1156. công việc cþa cán bû, công chăc do việc giâi đáp thíc míc, hay hāĉng dén cþa cán bû, công chăc trong mût sø trāĈng hČp chāa đāČc rõ ràng, chi tiết nên ngāĈi thuê đçt phâi làm läi thþ tĀc thuê đçt gây mçt thĈi gian, công săc và băc xúc.. Phạm Phương Nam, Phạm Văn Hà, Phan Thị Thanh Huyền, Nguyễn Thị Thu Hương. Bảng 5. Đánh giá của cán bộ, công chức về quản lý quỹ đất công ích Số lượng (người). Tỷ lệ (%). Thường xuyên quan tâm. 33. 68,75. Ít quan tâm. 11. 22,92. Không quan tâm. 4. 8,33. Đáp ứng yêu cầu công việc. 35. 72,92. Không đáp ứng yêu cầu công việc. 13. 27,08. Thiếu. 37. 77,08. Đủ. 11. 22,92. Đáp ứng được yêu cầu. 45. 93,75. Chưa đáp ứng được yêu cầu. 3. 6,25. Hiểu biết. 21. 43,75. Ít hiểu biết. 15. 31,25. Không hiểu biết. 12. 25. Chấp hành đúng. 35. 72,92. Chưa chấp hành đúng. 13. 27,08. Tiêu chí Quan tâm của cơ quan các cấp đến quản lý quỹ đất công ích. Trình độ chuyên môn của cán bộ, công chức. Số lượng cán bộ, công chức. Cơ sở vật chất để thực hiện công vụ. Hiểu biết pháp luật đất đai của người thuê đất. Chấp hành pháp luật của người thuê đất. 3.3.2. Đánh giá của cán bộ, công chức Công tác quân lý quĐ đçt cöng ích đāČc cć quan các cçp thāĈng xuyên quan tåm lãnh đäo, chî đäo và giâi quyết nhąng vçn đề nây sinh theo đánh giá cþa đäi đa sø cán bû, công chăc. Trình đû chuyên môn cþa công chăc đäi đa sø công chăc đáp ăng đāČc yêu cæu công việc do đāČc đào täo về quân lĎ đçt đai (Bâng 5). Song, còn mût sø công chăc cò chuyên mön chāa phü hČp nhā kế toán, tài chính nhāng do sĆ điều đûng phâi thĆc hiện quân lĎ đçt đai. Ngoài ra, sø lāČng công chăc đða chính täi nhiều xã còn thiếu, công việc cæn giâi quyết nhiều là mût trong nhąng nguyên nhân hän chế hiệu quâ quân lý quĐ đçt cöng ích. Đäi đa sø ngāĈi thuê đçt đã thĆc hiện đýng quy đðnh cþa pháp luêt đçt đai, song vén còn mût sø ngāĈi thuê đçt có hành vi vi phäm pháp luêt đçt đai (Bâng 5) nhā chêm nûp tiền thuê đçt; sĄ dĀng đçt không đýng mĀc đích đāČc thuê; lçn, chiếm đçt công. ích; chuyển nhāČng trái phép đçt công ích... Nguyên nhân chính là công tác thanh tra, kiểm tra, xĄ phät vi phäm pháp luêt đçt đai chāa thāĈng xuyên, chế tài xĄ phät chāa đþ mänh, chāa kiên quyết, nhân lĆc thiếu. Cć sĊ vêt chçt đáp ăng yêu cæu quân lĎ đçt đai theo đánh giá cþa đa sø công chăc. 3.4. Giải pháp hoàn thiện quản lý quỹ đất công ích trên địa bàn huyện Gia Lâm 3.4.1. Hoàn thiện công tác cho thuê quỹ đất công ích Nhąng thĄa đçt đã cho thuê trên 5 nëm thì UBND cçp xã ký läi hČp đ÷ng thuê đçt vĉi thĈi hän thuê khöng quá 5 nëm theo đýng quy đðnh. Nhąng thĄa đçt đã cho thuê nhāng khöng cò hČp đ÷ng thuê đçt bìng vën bân hay đã cò hČp đ÷ng thuê đçt bìng vën bân nhāng khöng đýng quy đðnh thì UBND cçp xã ký läi hČp đ÷ng thuê đçt theo đýng quy đðnh. Nhąng thĄa đçt nhó lẻ,. 1157. Đánh giá thực trạng quản lý quỹ đất công ích trên địa bàn huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội. xen kẹt trong các điểm dån cā khò canh tác, hay canh tác không hiệu quâ, không có ai thuê thì UBND cçp xã cæn rà soát toàn bû để lêp kế hoäch sĄ dĀng xây dĆng các công trình công cûng hoặc đề nghð cçp có thèm quyền cho phép chuyển thành đçt Ċ để bán đçu giá nhìm thu tiền sĄ dĀng đçt cho ngân sách. Về thĈi hän thuê đçt, do mût sø đøi tāČng thuê đçt mong muøn đāČc thuê đçt vĉi thĈi hän trên 5 nëm, nên đề nghð cć quan chþ trì soän thâo sĄa đùi, bù sung Luêt Đçt đai 2013 xem xét trình Quøc hûi tëng thĈi hän cho thuê đçt công ích tøi đa bìng kč quy hoäch sĄ dĀng đçt (10 nëm). Ngoài ra, cæn thu h÷i đçt cöng ích đã cho thuê nhāng đøi tāČng thuê đçt không sĄ dĀng hay sĄ dĀng không hết để cho đøi tāČng có nhu cæu sĄ dĀng đçt thuê, nhçt là các đøi tāČng có nhu cæu phát triển sân xuçt để sĄ dĀng đçt công ích hiệu quâ hćn. 3.4.2. Xử lý nghiêm hành vi lấn, chiếm, sử dụng đất sai mục đích, chuyển nhượng đất công ích trái phép Đøi vĉi các thĄa đçt cöng ích đã bð lçn, chiếm thì cć quan nhà nāĉc có thèm quyền kiên quyết thu h÷i và xĄ phät hành chính theo quy đðnh cþa pháp luêt. Nhąng thĄa đçt đã cho thuê nhāng sĄ dĀng sai mĀc đích, UBND cçp xã yêu cæu đøi tāČng thuê đçt phâi sĄ dĀng đçt đýng mĀc đích đāČc thuê và xĄ phät vi phäm hoặc đề nghð cçp có thèm quyền xĄ phät theo đýng quy đðnh. Nhąng thĄa đçt cöng ích đã chuyển nhāČng trái phép, UBND cçp có thèm quyền quyết đðnh thu h÷i, không b÷i thāĈng về đçt và tài sân gín liền vĉi đçt theo đýng Luêt Đçt đai. TrāĈng hČp ngāĈi thuê đçt chêm nûp tiền thuê đçt hàng nëm cæn cò vën bân nhíc nhĊ và nếu vāČt quá thĈi gian quy đðnh mà vén không nûp tiền thuê đçt thì phâi nûp tiền phät theo quy đðnh ngoài tiền thuê đçt phâi nûp. 3.4.3. Đẩy mạnh phổ biến pháp luật đất đai và thanh tra, kiểm tra, xử phạt vi phạm hành chính về đất đai Nhìm hän chế tình träng mût sø ngāĈi dân chāa thĆc hiện đýng quy đðnh pháp luêt đçt đai nhā chêm nûp tiền thuê đçt, khöng bàn giao đçt läi đçt khi hết thĈi hän thuê đçt, lçn, chiếm đçt. 1158. hay chuyển nhāČng đçt trái phép... cæn tëng cāĈng công tác tuyên truyền, phù biến pháp luêt về đçt đai để ngāĈi thuê đçt biết quyền và nghïa vĀ cþa mình trên các phāćng tiện thöng tin đäi chúng và cung cçp tài liệu pháp luêt đçt đai cùng vĉi quy hoäch sĄ dĀng đçt täi các nhà vën hòa thön để ngāĈi dân tra cău. Các trāĊng thôn cÿng cæn đāČc b÷i dāċng pháp luêt về đçt đai để hāĉng dén ngāĈi dån. Đ÷ng thĈi, cæn thāĈng xuyên thanh tra, kiểm tra, ngën chặn kðp thĈi và xĄ phät các hành vi vi phäm pháp luêt đçt đai, và quy trách nhiệm quân lý quĐ đçt công ích cho lãnh đäo UBND cçp xã. 3.4.4. Tăng cường nhân lực quản lý quỹ đất công ích Đøi vĉi công chăc quân lĎ đçt đai nhāng ngành đào täo không phâi là quân lĎ đçt đai thì cæn đāČc b÷i dāċng kiến thăc về quân lĎ đçt đai täi các lĉp b÷i dāċng hoặc đāČc täo điều kiện hõc thêm ngành quân lĎ đçt đai để đáp ăng yêu cæu công việc tøt hćn. Bên cänh đò, để giâm áp lĆc công việc, tëng thĈi gian kiểm tra, giám sát việc chçp hành pháp luêt cþa đøi tāČng thuê đçt cöng ích, cć quan nhà nāĉc có thèm quyền nên xem xét, bù sung biên chế công chăc đða chính cho UBND các xã, thð trçn còn thiếu.. 4. KẾT LUẬN Huyện Gia Låm cò 270,31ha đçt công ích, đã cho thuê 216,31ha, chiếm 80,02% tùng diện tích đçt công ích. Nhiều thĄa đçt công ích có diện tích nhó, phân tán, xen kẹt trong khu dân cā nên khò canh tác, hay canh tác khöng hiệu quâ. Tùng thu ngån sách nhà nāĉc tĂ tiền thuê đçt trong giai đoän 2015-2019 đät 499,42 tď đ÷ng. Đäi đa sø ngāĈi thuê đçt chçp hành tøt pháp luêt đçt đai, song cñn mût bû phên ngāĈi dån chāa chçp hành đýng quy đðnh pháp luêt đçt đai nhā lçn, chiếm đçt; sĄ dĀng đçt sai mĀc đích đāČc thuê; chuyển nhāČng trái phép đçt công ích, chêm nûp tiền thuê đçt. Đai đa sø cán bû, công chăc cò trình đû chuyên mön đáp ăng yêu cæu công việc, chî mût sø ít công chăc chāa đáp ăng đāČc yêu cæu công việc; biên chế công chăc đða chính täi nhiều xã còn thiếu. Để quân. Phạm Phương Nam, Phạm Văn Hà, Phan Thị Thanh Huyền, Nguyễn Thị Thu Hương. lý quĐ đçt cöng ích đāČc tøt hćn cæn hoàn thiện công tác cho thuê quĐ đçt công ích; xĄ lý nghiêm hành vi lçn, chiếm, sĄ dĀng đçt sai mĀc đích, chuyển nhāČng đçt cöng ích trái phép; đèy mänh phù biến pháp luêt đçt đai và thanh tra, kiểm tra, xĄ phät vi phäm hành chính về đçt đai; tëng cāĈng nhân lĆc quân lý quĐ đçt công ích.. văn thạc sỹ, Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội. Nguyễn Hữu Ngữ, Dương Quốc Nõn, Nguyễn Thị Nhật Linh & Đặng Hữu Bình (2017). Nghiên cứu thực trạng quản lý đất nông nghiệp sử dụng vào mục đích công ích trên địa bàn thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định. Tạp chí Nông nghiệp & Phát triển nông thôn. 1: 21-29. Nguyễn Xuân Phi (2011). Quản lý nhà nước đối với quỹ đất thành phố Thanh Hóa. Luận án tiến sĩ Kinh tế. Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.. TÀI LIỆU THAM KHẢO. Quốc hội (2013). Luật Đất đai số 45/2013/QH13 ngày 29/11/2013.. Lê Thị Thanh Xuân, Bạch Song Lân, Nguyễn Thị Oanh Thơ & Bùi Thị Then (2015). Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý sử dụng đất do UBND cấp xã đang trực tiếp quản lý sử dụng. Tạp chí Khoa học Đất. 45: 34-39. Ngô Tuấn Ngọc (2016). Quản lý quỹ đất công ích trên địa bàn quận Long Biên, thành phố Hà Nội. Luận. UBND huyện Gia Lâm (2020). Báo cáo về tình hình kinh tế - xã hội năm 2019 và kế hoạch năm 2020 của huyện Gia Lâm. Yamane T. (1967). Statistics An Introductory Analysis. 2nd Edition, Second Edition edition. ed. Harper and Row.. 1159.