69
ĐỀ CƢƠNG MÔN HỌC
VACCINE VÀ ỨNG DỤNG CỦA VACCINE (Vaccine and Vaccine Application)
1. Thông tin chung về môn học
- Tên môn học: Vaccine và ứng dụng vaccine - Mã môn học: 211317
- Số tín chỉ: 03 - Môn học: Tự chọn
- Các môn học tiên quyết: Sinh hóa học, Sinh học phân tử, Sinh học protein - Giờ tín chỉ đối với các hoạt động: 60 tiết
+ Nghe giảng lý thuyết: 30 tiết
+ Thực hành, thực tập (tham quan): 30 tiết + Tự học: 75 tiết
2. Mục tiêu của môn học
Môn Vaccine và ứng dụng vaccine cung cấp cho sinh viên ngành Công nghệ Sinh học sự hiểu biết căn bản về vaccine, một giải pháp phòng bệnh thiết yếu, ở những khía cạnh: thành phần căn bản, cơ chế hoạt động, cách bào chế, các tiêu chuẩn cần theo dõi trong sản xuất và ứng dụng thực tiễn, hướng ứng dụng và cách sử dụng một số loại vaccine cụ thể trên người và vật nuôi. Sau khi hoàn thành khóa học, sinh viên có thể: giải thích sự đáp ứng miễn dịch của cơ thể đối với vaccine; trình bày tầm quan trọng của vaccine trong phòng trị bệnh trên người và vật nuôi; mô tả các đặc điểm thiết yếu của một vaccine tốt; lý luận và lựa chọn loại vaccine phù hợp về mặt lý thuyết khi cần chống dịch; phân loại và hướng dẫn cách sử dụng cơ bản của một số loại vaccine; trình bày và so sánh những loại chất bổ trợ thông dụng và tiên tiến nhất; mô tả vai trò cũng như những mặt hạn chế khi sử dụng vaccine; trình bày các hướng nghiên cứu và ứng dụng quan trọng của vaccine.
3. Tóm tắt nội dung môn học
Vaccine và ứng dụng vaccine đề cập đến lịch sử ra đời của vaccine và nền tảng khoa học của ngành nghiên cứu vaccine. Về nguyên lý hoạt động, môn học cung cấp cho người học sự hiểu biết về cơ chế đáp ứng miễn dịch của cơ thể, là mục đích cuối cùng của việc tiêm phòng.
Về bản chất của vaccine, môn học đề cập đến những đặc tính cơ bản, thành phần chủ yếu của vaccine hiện có trên thế giới. Về thực tiễn sản xuất, người học sẽ được hướng dẫn tổng quát về nguyên tắc thiết kế, quy trình sản xuất và đưa vào sử dụng thực tiễn của một vaccine. Về mặt ứng dụng, môn học thảo luận các hướng nghiên cứu và ứng dụng vaccine trong phòng trị bệnh trên người và vật nuôi. Ngoài ra, các mặt hạn chế, các thách thức và hướng đi mới trong ngành vaccine học cũng được trình bày trong môn học này.
4. Nội dung chi tiết môn học A. Phần Lý thuyết
Chƣơng 1: Đại cƣơng về vaccine học
1.1. Những nghiên cứu tiên khởi về sự tạo miễn dịch 1.2. Nền tảng miễn dịch học của sự tạo miễn dịch 1.3. Sinh bệnh học của bệnh truyền nhiễm
1.4. Nuôi cấy vi rút
Chƣơng 2: Nền tảng sinh học của sự chủng ngừa 2.1. Kháng nguyên và tính sinh miễn dịch
2.2. Phân loại và mô tả kháng nguyên theo nguồn gốc 2.3. Đáp ứng miễn dịch
2.4. Điều hòa đáp ứng miễn dịch
70
Chƣơng 3: Đặc điểm, thành phần và phân loại vaccine 3.1. Các đặc tính của vaccine
3.2. Thành phần kháng nguyên 3.3. Chất mang và chất bổ trợ
3.4. Phân loại vaccine theo tính chất và cấu trúc kháng nguyên 3.5. Phân loại vaccine theo mụch đích sử dụng
Chƣơng 4: Thiết kế và sản xuất vaccine
4.1. Các tiêu chuẩn lựa chọn dòng kháng nguyên cho sản xuất vaccine 4.2. Thiết lập hệ thống phân tích đáp ứng miễn dịch in vitro
4.3. Tiêu chuẩn và phương pháp kiểm tra hiệu lực và độ an toàn của vaccine in vitro, in vivo 4.4. Yêu cầu và an toàn sinh học trong sản xuất vaccine
Chƣơng 5: Ứng dụng vaccine
5.1. Vai trò và sự cần thiết của vaccine
5.2. Các hướng ứng dụng của vaccine trong phòng trị bệnh trên người và vật nuôi 5.3. Căn bản kỹ thuật trong việc chủng ngừa
5.4. Giới thiệu một số vaccine và cách sử dụng trên người và vật nuôi (gia súc, gia cầm và thủy sản)
Chƣơng 6: Vaccine – Những vấn đề liên quan
6.1. Những khó khăn còn tồn tại của vaccine học hiện đại 6.2. Những hướng nghiên cứu đương đại của vaccine học 6.3. Những mặt hạn chế khi sử dụng vaccine
B. Phần thực hành
Phần thực hành bao gồm 2 công việc:
1. Sinh viên sẽ tham quan học hỏi tại công ty sản xuất vaccine và trại thí nghiệm thú nuôi sản xuất kháng thể huyết thanh. Sinh viên làm bản báo cáo theo các tiêu chuẩn đề ra của giáo viên giảng dạy.
2. Giảng viên sẽ giao cho mỗi nhóm sinh viên (5-8 người / nhóm) 1 đề tài thảo luận liên quan đến môn học. Sinh viên cần đọc tài liệu, viết thảo luận 10 trang về đề tài được giao, đồng thời báo cáo trước lớp.
5. Học liệu
5.1. Học liệu bắt buộc
Pastoret P.P., Blancou J., Vannier P. and C. Verschueren. 1997. Veterinary Vaccinology. Elservier Science B.V. Amsterdam, Nethelands. ISBN 0-444-81968-1.
5.2. Học liệu tham khảo
1. Powell M. F., Newman M.J.. 1995. Vaccine design. Pharmaceutical biotechnology volume 6. Plenum Press, New York, USA. ISBN 0-306-44867-X.
2. Midllyng P.J.. 2005. Progress in fish vaccinology. Developments in Biologicals Volume 121. Karger Press, Switzerland. ISBN 3-8055-7936-5.
3. Manmohan Singh. 2007. Vaccine adjuvants and delivery systems. John Wiley & sons, Inc. USA. ISBN 978-0471-73907-4.
4. Edouard Kurstak. 1994. Modern vaccinology. Plenum Press, New York, USA. ISBN 0-306-44820-3.
5. Margaret A.L., Hilleman M.R. and R. Kurth. 1995. DNA vaccine – A new era in vaccinology. New York Academy of Sciences, New York, USA. ISBN 0-89766-998-3.
6. Barbara A. Osborne, Janis Kuby, Richard A. Goldsby and Thomas J. Kindt. 2007.
Kuby Immunology. 6th Edtion, W.H. Freeman, New York. ISBN-10: 0716785900.
6. Chính sách đối với môn học và các yêu cầu khác của giảng viên
Sinh viên được yêu cầu hiện diện trên lớp ít nhất 80% giờ học. Sinh viên cần tích cực tham gia đặt câu hỏi, trả lời câu hỏi và thảo luận trong giờ học. Sinh viên phải hoàn tất các chuyến đi kiến tập và nộp bài viết thảo luận theo để tài được giao. Sinh viên dịch thuật ít nhất 2 tài liệu khoa học (bài báo, chương mục của sách) do giáo viên cung cấp
71
7. Phƣơng pháp, hình thức kiểm tra - đánh giá kết quả học tập môn học
Kiểm tra sự hiện diện thông qua các bài tập trên lớp, đánh giá tinh thần tích cực trên lớp qua các đóng góp trong giờ học.
Nội dung đánh giá: tiểu luận (30%), kiểm tra - đánh giá cuối kì (70%).
