ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ HIỆN ĐẠI
TRONG GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN TẠI VIỆT NAM - THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT
FINTECH TRONG LĨNH VỰC CHỨNG KHOÁN
Vai trò của Fintech trong lĩnh vực chứng khoán
Fintech đã được biết tới trong cả một thập kỷ vừa qua. Fintech tạo ra những bước nhảy vọt về công nghệ trong lĩnh vực tài chính trên thế giới, mang lại sự thay đổi đáng kinh ngạc trong lĩnh vực chứng khoán, ngân hàng, đầu tư.
Hiện nay, Fintech đang đóng một vai trò quan trọng trong việc thay đổi cách thức mà các NĐT tham gia TTCK.
Cung cấp dữ liệu đầy đủ,
nhanh chóng, hỗ trợ cho việc ra quyết định đầu tư
Một số công ty Fintech cung cấp các dịch vụ cho các NĐT như nền tảng đầu tư dựa trên trí tuệ nhân tạo (AI) thân thiện với người dùng, giúp NĐT quản lý được danh mục đầu tư của mình theo một mục tiêu sinh lời và rủi ro cho trước. Bên cạnh đó, một số ứng dụng đầu tư còn cung cấp hoạt động GDCK cơ bản miễn phí, cập nhật tin tức tài chính cá nhân theo thời gian thực và liên tục trong quá trình đầu tư. Có thể thấy, việc ứng dụng công nghệ hiện đại đã tạo ra một sân chơi bình đẳng hơn
cho tất cả các NĐT trên TTCK.
Trước đây, các tổ chức, NĐT chuyên nghiệp thường có cơ hội tiếp cận đầy đủ thông tin, hỗ trợ cho việc ra quyết định một cách sáng suốt. Có một số tổ chức đã cung cấp dịch vụ dữ liệu phong phú, dữ liệu được cung cấp trực tiếp, cập nhật, đầy đủ. Tuy nhiên, nguồn thông tin này thường không dành cho số đông các NĐT trên TTCK. Cũng bởi vậy, trong một thời gian dài, TTCK vẫn được coi là một thị trường rủi ro bậc nhất trong lĩnh vực tài chính.
Hiện nay, với sự tham gia của Fintech, hiện trạng về tiếp cận Tóm tắt
Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, việc ứng dụng công nghệ hiện đại trong nhiều hoạt động trên thị trường tài chính, trong đó có thị trường chứng khoán (TTCK) đã góp phần thúc đẩy và tạo ra những bước ngoặt lớn trong quá trình phát triển và hội nhập của các thị trường này.
Tại Việt Nam, việc ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại vào xây dựng và phát triển TTCK đã được Chính phủ, cơ quan quản lý quan tâm ngay từ những ngày đầu thành lập. Với sự hỗ trợ của công nghệ hiện đại, TTCK Việt Nam đã có những bước phát triển nhanh chóng sau hơn 20 năm hoạt động, điều này được thể hiện rõ qua việc ứng dụng công nghệ hiện đại trong hoạt động quản lý, hỗ trợ giao dịch chứng khoán (GDCK) cũng như phát triển sản phẩm và dịch vụ chứng khoán, tạo ra một diện mạo mới cho TTCK Việt Nam.
Riêng đối với việc phát triển sản phẩm và dịch vụ chứng khoán, từ năm 2015, một số công ty chứng khoán (CTCK) đã nghiên cứu và triển khai các sản phẩm ứng dụng công nghệ tài chính (Fintech) nhằm tăng sự trải nghiệm đầu tư của khách hàng. Đến nay, Fintech đã giúp nhà đầu tư (NĐT) mới dễ dàng tiếp cận kênh đầu tư chứng khoán với nhiều tính năng giao dịch tiện lợi, chi phí thấp, tiết kiệm thời gian, công sức. Tuy vậy, các ứng dụng Fintech trong GDCK ở nước ta chưa thực sự đa dạng, vẫn đang ở mức độ đơn giản như hỗ trợ giao dịch mua bán, cung cấp thông tin giao dịch cho NĐT. Bài viết cung cấp nhận định, đánh giá về thực trạng ứng dụng Fintech trong GDCK tại Việt Nam hiện nay và một số đề xuất nhằm triển khai rộng rãi các ứng dụng này trên TTCK trong thời gian tới.
Từ khóa: Fintech, GDCK, TTCK.
TS. DƯƠNG NGÂN HÀ HỌC VIỆN NGÂN HÀNG
thông tin trên TTCK đã có sự thay đổi, dữ liệu phong phú và quyền truy cập miễn phí từ các nền tảng đầu tư giúp các NĐT dễ dàng tiếp cận với nhiều thông tin để ra quyết định giao dịch.
Fintech thay đổi TTCK bằng cách sử dụng các công nghệ phân tích dữ liệu lớn (Big data), AI và máy học (Machine Learning) để cung cấp dữ liệu cho NĐT chỉ trong vòng vài giây. Đồng thời, các NĐT có thể thực hành giao dịch ảo và thật trên các nền tảng giáo dục đầu tư miễn phí. Trước đây, giao dịch dựa trên các thuật toán và phân tích biểu đồ kỹ thuật chỉ một số ít NĐT có thể tiếp cận, nhưng giờ đây, với ứng dụng giao dịch lập trình (API) của các nhà môi giới Fintech, khả năng tiếp cận các dịch vụ này đã trở nên dễ dàng hơn với NĐT.
Đơn giản hóa quy trình đầu tư Fintech giúp đơn giản hóa quy trình đầu tư chứng khoán thông qua việc giới thiệu và cung cấp dịch vụ mua bán cổ phiếu trên các nền tảng của mình. Các NĐT chỉ cần lựa chọn mục tiêu đầu tư phù hợp, đảm bảo số dư tiền hoặc cổ phiếu trong tài khoản, các nền tảng công nghệ tài chính sẽ thực hiện giao dịch chỉ bằng một vài thao tác chạm hoặc vuốt màn hình của thiết bị thông minh. Các quy trình giao dịch được sắp xếp hợp lý giúp người dùng có thể đầu tư nhanh hơn, dễ dàng hơn và tiết kiệm chi phí.
Các công ty Fintech trong lĩnh vực đầu tư ứng dụng và triển khai ML, chatbot và AI để tạo ra các cố vấn tự động (robo-advisor) có thể phân tích dữ liệu lớn và đưa ra lời khuyên đầu tư theo từng cá nhân.
Người dùng có thể nhận được câu trả lời nhanh chóng về các nội dung như giá trị đầu tư, cách thức đầu tư và danh mục đầu tư cụ thể phù hợp với mục tiêu đầu tư của mình. Ngày nay, các nhà môi giới dựa trên Fintech, ứng dụng AI và ML cho các quy trình hoạt động
của họ bao gồm: giới thiệu khách hàng, hướng dẫn khách hàng giao dịch và tư vấn giao dịch cho khách hàng chỉ trong một thời gian ngắn khoảng vài phút.
Một số ứng dụng của Fintech trong GDCK
Trong GDCK, Fintech ứng dụng theo nhiều cách khác nhau như cố vấn tự động (Robo-advisors), Robot giao dịch (Robot trading) và công cụ tự đầu tư (self-investing tools).
Robo-Advisors là các ứng dụng trực tuyến đảm nhận vai trò cố vấn của các nhà quản lý gia sản. Các cố vấn này sẽ sử dụng các thuật toán để tính toán và lựa chọn khoản đầu tư dựa trên mục tiêu sinh lời và rủi ro kỳ vọng của khách hàng. Chi phí quản lý cho cố vấn tự động sẽ thấp hơn do chúng có thể phân bổ chi phí quản lý danh mục đầu tư cho nhiều khách hàng cùng một thời điểm và không phải tương tác nhiều với khách hàng.
Tuy nhiên, các cố vấn tự động này thường đưa ra các lời tư vấn xác định trước theo một khuôn mẫu nhất định mà không linh hoạt như các nhà quản lý tài sản.
Robot trading hay còn gọi là
Robot GDCK. Robot sẽ được lập trình dựa trên công nghệ AI và ML để tìm ra các điểm mua bán cổ phiếu. Những dữ liệu đầu vào của robot thường là thời gian, giá, khối lượng giao dịch… cho phép NĐT chủ động cài đặt chiến lược đầu tư, từ đó loại bỏ yếu tố cảm xúc khi giao dịch. Ưu điểm lớn nhất của Robot trading là sự chính xác trong giao dịch, robot sẽ tự động nhận diện các mức giá theo thời gian giao dịch thực tế, loại bỏ rủi ro lỗi thao tác trong quá trình đặt lệnh. Tuy vậy, Robot trading cũng mang lại một số rủi ro khi không sử dụng nhiều thông tin cơ bản về doanh nghiệp và các thông tin vĩ mô khi ra quyết định giao dịch.
Self-investing tools là các công cụ và nền tảng đầu tư giúp các NĐT tự thực hiện đầu tư. Các nền tảng này giúp NĐT chủ động trong quyết định giao dịch khi họ thấy phù hợp mà không cần tới sự tư vấn hay hỗ trợ của bất kỳ tư vấn nào. Đôi khi, họ cũng có thể tự quản lý tài sản đầu tư của mình trên các nền tảng này. Thêm vào đó, các nền tảng đầu tư còn cho phép NĐT giao dịch tự động thông qua các thuật toán máy tính. Điều
Hiện nay, phần lớn các CTCK lớn trên TTCK Việt Nam đã ứng dụng công nghệ tài chính trong giao
dịch chứng khoán. Ảnh: ST
này mang lại một số lợi ích cho NĐT như giao dịch hiệu quả hơn, chi phí thấp hơn và khả năng tiếp cận thị trường tốt hơn.
Tùy thuộc vào mức độ phát triển Fintech tại mỗi quốc gia, các ứng dụng Fintech trong lĩnh vực chứng khoán được triển khai ở mức độ đơn giản hoặc phức tạp.
Nhưng có một điểm chung dễ nhận thấy rằng, Fintech đã tạo ra một diện mạo mới cho TTCK, giúp NĐT dễ dàng tiếp cận hoạt động đầu tư.
THỰC TRẠNG ỨNG DỤNG FINTECH TRONG GDCK TẠI VIỆT NAM
Trong bối cảnh công nghệ 4.0, cuộc đua đầu tư cho công nghệ tại các CTCK đang có sự cạnh tranh khốc liệt. Do đặc thù hệ thống công nghệ trên thị trường tài chính thay đổi nhanh, để đảm bảo tính cạnh tranh trên thị trường, các CTCK đang tập trung đầu tư cho công nghệ và ứng dụng công nghệ trong hoạt động theo hướng hiện đại hóa, nhiều tiện ích nhằm tối đa nhu cầu đa dạng của khách hàng và các NĐT. Hiện nay, các dịch vụ mà CTCK tại Việt Nam cung cấp chủ yếu là phần mềm GDCK và một số cố vấn tự động dưới dạng chatbot.
Hoạt động GDCK
Trong hoạt động GDCK, Fintech đang dần được ứng dụng nhằm cung cấp cho NĐT các trải nghiệm mới, thuận tiện và dễ dàng hơn khi tham gia đầu tư. Có thể kể tới hai hoạt động nổi bật liên quan tới
GDCK hiện nay đang nhận được sự hỗ trợ từ Fintech là mở tài khoản bằng công nghệ định danh người dùng điện tử eKYC và các phần mềm GDCK tích hợp các dịch vụ tư vấn đầu tư.
Ứng dụng eKYC trong hoạt động mở tài khoản cho khách hàng
Năm 2021, TTCK Việt Nam ghi nhận số lượng đăng ký mở mới tài khoản giao dịch của NĐT tăng kỷ lục. Cùng với sự sôi động của thị trường, ứng dụng công nghệ định danh người dùng điện tử eKYC giúp số lượng tài khoản NĐT trên thị trường tăng lên nhanh chóng. NĐT có thể dễ dàng tạo tài khoản GDCK chỉ bằng một vài thao tác đơn giản trên điện thoại thông minh.
eKYC (Electronic Know Your Customer) cho phép các tổ chức, doanh nghiệp xác minh danh tính khách hàng 100% trực tuyến, đơn giản hóa các thủ tục xác minh giấy tờ, xác minh sinh trắc học mà không cần mặt trực tiếp như KYC truyền thống. Chứng khoán là một trong số những ngành tiên phong ứng dụng eKYC vào hoạt động mở tài khoản giao dịch cho khách hàng. Một số CTCK tiên phong ứng dụng công nghệ eKYC cho dịch vụ mở tài khoản như CTCK SSI với nền tảng trí tuệ nhân tạo FPT.AI cho độ chính xác và bảo mật cao cùng với quy trình thực hiện đơn giản. Cho tới năm 2021, phần lớn các CTCK lớn trên TTCK Việt Nam đã ứng dụng công nghệ eKYC vào tính năng mở tài khoản trên các phần mềm giao dịch như: CTCK MBS,
CTCK VNDirect, CTCK VPS, CTCK TCBS… (xem Bảng 1).
Sau một thời gian ứng dụng, hiện một số CTCK còn ứng dụng thêm các công nghệ hiện đại khác, tích hợp quá trình mở tài khoản qua eKYC giúp bảo mật tài khoản cho khách hàng và thực hiện ngày càng nhanh chóng, như: nền tảng AI, công nghệ OCR - nhận dạng ký tự quang học cho phép nhận diện trích xuất thông tin từ giấy tờ tùy thân, công nghệ nhận diện khuôn mặt - Face matching, công nghệ phát hiện người thật - Liveness detection giúp nhận diện, đối chiếu thông tin và hình ảnh, đảm bảo độ chính xác cao, thay thế hoàn toàn cho việc gặp mặt trực tiếp khách hàng như KYC truyền thống, sinh trắc học - Biometrics với khả năng nhận diện khuôn mặt, hình ảnh, âm thanh,…
Phần mềm giao dịch trực tuyến Nếu trong giai đoạn đầu của TTCK, từ năm 2000 đến năm 2010, NĐT tham gia thị trường thường được khuyên nên có nhân viên môi giới đồng hành, bởi lúc này công cụ hỗ trợ đầu tư giao dịch chứng khoán chưa phát triển.
Trong những năm gần đây, Fintech đã mở ra một hướng đi mới cho các NĐT cá nhân. NĐT giờ đây có thể tự mở tài khoản, tự giao dịch và được tư vấn phân bổ, quản lý tài sản một cách chủ động nhờ những ứng dụng Fintech.
Với các phần mềm giao dịch được các CTCK cung cấp hiện nay, nhiều tính năng nổi bật hiện được tích hợp cung cấp trong các ứng dụng giao dịch như: Giao dịch các loại chứng khoán (cổ phiếu, trái phiếu, chứng khoán phái sinh, chứng chỉ quỹ…) một cách dễ dàng và nhanh chóng, lựa chọn danh mục theo dõi, danh mục đầu tư linh hoạt; Thông tin tài sản minh mạch; cho phép giao dịch với số vốn nhỏ thông qua việc chia tách các lệnh theo giá trị thay vì theo lô giao dịch; Thực hiện các dịch vụ gia tăng như thế chấp, ký quỹ, STT CTCK Thời gian ứng dụng Công nghệ
1 VNDirect 13/8/2020 OCR và AI
2 SSI 31/8/2020 Giải pháp FPT.AI bao gồm OCR, Face Matching, Liveness Detection 3 Mirae Asset
Việt Nam 10/2020 Giải pháp của MAS bao gồm AI, Big data, e-Contract, e-Signing
4 MBS 10/2020 AI, Biometrics (sinh trắc học) 5 VPS 26/10/2020 AI, blockchain, Biometric
Recognition System.
Nguồn: Tác giả tổng hợp
Bảng 1. Top 5 CTCK triển khai giải pháp eKYC sớm tại Việt Nam
gửi tiền trực tuyến, ứng trước tiền bán, hỗ trợ phân tích biểu đồ kỹ thuật; Bộ sàng lọc cổ phiếu theo nhiều tiêu chí, phù hợp với nhiều đối tượng NĐT, cảnh báo và theo dõi biến động của các cổ phiếu…
(xem Bảng 2).
Có thể thấy, nhờ việc ứng dụng công nghệ nói chung và Fintech nói riêng, các phần mềm giao dịch hiện nay giúp NĐT đặt lệnh dễ dàng, không giới hạn, khả năng tích hợp biểu đồ kỹ thuật, tính năng thiết lập cảnh báo rủi ro kịp thời, chính xác và hiệu quả đến người dùng. Đồng thời các tin tức về doanh nghiệp được cập nhật liên tục trên các phần mềm cũng giúp NĐT đưa ra quyết định chính xác hơn.
Robot GDCK
Robot GDCK – Robot Trading là một hình thức đầu tư mới tại Việt Nam, tuy nhiên nó đã xuất hiện tại các TTCK lớn như Mỹ từ những năm 1970 - 1980. Đây được coi là một cách thức đầu tư dễ dàng và không tốn thời gian. NĐT sẽ sử dụng những chương trình có sẵn để tìm điểm mua, bán theo những cài đặt trước đó. Điều này sẽ giúp NĐT loại bỏ được yếu tố cảm xúc khi giao dịch.
Tại Việt Nam, một số công
ty Fintech đã cho ra mắt robot trading dựa trên các công nghệ hiện đại và cung cấp tính năng đầu tư tự động cho khách hàng (xem Bảng 3). Bên cạnh một số CTCK có đầu tư chi phí xây dựng hệ thống giao dịch bằng robot, nhiều công ty Fintech cũng đã phát triển hệ thống robot trading của riêng mình nhằm mục đích cho thuê, hoặc bán trực tiếp hệ thống cho khách hàng (Stocktrader, Finbox, Finshark…). Nếu như các Robo Advisor được các CTCK triển khai và tích hợp vào phần mềm GDCK, không tính thêm phí cho khách hàng, các robot trading thường yêu cầu khách hàng phải chi trả
một khoản phí sử dụng theo tháng hoặc năm. Đây cũng là một trong những hạn chế của Robot trading đối với các NĐT nhỏ lẻ, NĐT mới.
Việc sử dụng robot trading sẽ giúp NĐT tiết kiệm thời gian, tránh đi theo đám đông. Tuy vậy, robot cũng có một số nhược điểm như không quan tâm đến giá trị nội tại của doanh nghiệp khi khuyến nghị. Robot sẽ chỉ hiệu quả khi thị trường rõ xu thế, nếu trong trạng thái đi ngang, robot sẽ cho tín hiệu mua bán liên tục, khiến NĐT phải thay đổi vị thế dẫn tới những rủi ro trong giao dịch. Hoạt động giao dịch cũng bị hạn chế do thuật toán của người lập trình.
Tư vấn đầu tư chứng khoán - Robo Advisor
Ngay từ năm 2015, một số CTCK tại Việt Nam đã đưa ra kế hoạch phát triển ứng dụng thông minh có khả năng thay thế con người trong hoạt động tư vấn đầu tư chứng khoán. Đến nay, các sản phẩm Robo Advisor đã được ra mắt và triển khai tại một số CTCK lớn. Robo Advisor được đánh giá là một tư vấn viên robot phù hợp với sự lựa chọn của các NĐT trẻ, giúp thu hút khoảng cách giữa NĐT và TTCK. Tính cho tới cuối năm 2022, Robo Advisor đã được triển khai
STT Ứng dụng giao dịch CTCK cung
cấp App Tính năng
1 VNdirect VNDirect Cung cấp thông tin, quản lý tiền, đa dạng hóa danh mục đầu tư, liên hệ với Chuyên viên tư vấn 2 SmartOne VPS Đầy đủ tính năng, tiện ích trong
giao dịch mua bán chứng khoán.
Top 1 ứng dụng đầu tư chứng khoán1
3 SSI iBoard SSI GDCK, thông báo các mã chứng khoán tốt, phân tích cơ bản, bộ lọc cổ phiếu, cảnh báo rủi ro,…
4 HSC Trade HSC Hỗ trợ đầy đủ tính năng GDCK
5 EzMobile Trading FPT Hỗ trợ dầy đủ tính năng GDCK
Nguồn: Tác giả tổng hợp
Bảng 2. Một số ứng dụng GDCK trên TTCK Việt Nam hiện nay
STT Tên Robot Trading Năm
thành lập Công ty
cung cấp Tính năng
1 Dstock 2020 Nududo Phân tích cổ phiếu, gửi cảnh báo mua bán theo phương pháp phân tích kỹ thuật, định giá cổ phiếu theo phương pháp IDB rating, tích hợp phần mềm phân tích kỹ thuật Dchart.
2 Finbox 2017 Finbox Xác định xu hướng và tín hiệu, xếp hạng doanh nghiệp, bộ lọc cổ phiếu, biểu đồ kỹ thuật, chọn lọc thông tin…
2 Ditiso 2021 DitisoStock Đầu tư tự động bằng phân tích kỹ thuật dựa trên các thuật toán, cung cấp trên các nền tảng di động, web…
Nguồn: Tác giả tổng hợp
Bảng 3. Một số Robot Trading tại Việt Nam
1 Theo xếp hàng được Zalopay tổng hợp năm 2023.
tại nhiều CTCK với những tính năng tư vấn tự động theo khẩu vị rủi ro của mỗi NĐT cá nhân. Có thể kể tới các Robo Advisor nổi tiếng trên TTCK Việt Nam như: TCwealth, Smart Robo, iBroker, YSwealth…
TCwealth - Robo Advisor đầu tiên được phát triển tại Việt Nam.
TCwealth được CTCK TCBS phát triển, phiên bản hoàn chỉnh ra mắt thị trường vào năm 2017. Đây là công cụ tư vấn tài chính cá nhân trực tuyến, xây dựng kế hoạch tài chính, đầu tư phù hợp với mục tiêu cụ thể trong tương lai của NĐT. Điểm đặc biệt của TCwealth là miễn phí sử dụng cho các NĐT.
TCwealth sử dụng danh mục sản phẩm của TCBS để cung cấp giải pháp đầu tư tối ưu theo nhu cầu của khách hàng.
Smart Robo - Robo của CTCK VPS ra mắt vào năm 2018 được kỳ vọng sẽ mang lại trải nghiệm mới mẻ cho khách hàng của CTCK.
Đây được xem là cố vấn tự động cho hoạt động giao dịch đầu tiên tại Việt Nam (trước đó TCwealth tập trung vào vấn đề tư vấn và xây dựng kế hoạch tài chính cá nhân). Smart Robo có thể tương tác với khách hàng trên nhiều nền tảng chat như Skype, Facebook, Website của CTCK. Thêm vào đó, Robo của VPS có thể hỗ trợ quản lý tài khoản và GDCK thông qua phân tích hành vi, khẩu vị đầu tư và đưa ra chiến lược giao dịch phù hợp. Tuy vậy, trong thời gian đầu, robo chỉ có thể trả lời được các thông tin cơ bản, một số yêu cầu của khách hàng chưa thể đáp ứng. Sau một thời gian, robo sẽ tự học và cải thiện hiểu biết của mình để đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách hàng.
iBroker - Robo của CTCK BSC được giới thiệu vào đầu năm 2019 là một hệ thống tư vấn đầu tư toàn diện bao gồm các chức năng: phân tích định lượng (cung cấp các tín hiệu và khuyến nghị kỹ thuật trong ngày), phân tích cơ bản (cung cấp thông tin về hoạt
động doanh nghiệp), báo cáo phân tích (cung cấp báo cáo phân tích và khuyến nghị từ các chuyên gia của CTCK), phân tích phái sinh (khuyến nghị kỹ thuật đối với các hợp đồng tương lai), phân tích chứng quyền (cung cấp thông tin cơ bản về chứng quyền và định giá Black-Scholes).
YSwealth - công cụ quản lý tài sản của CTCK Yuanta Việt Nam (YSVN) ra mắt tháng 8/2022, hỗ trợ NĐT quản lý và phân bổ tài sản dựa trên “khẩu vị” rủi ro cho từng cá nhân. YSwealth khuyến nghị mua bán danh mục cổ phiếu bao gồm mã cổ phiếu, tỷ trọng phân bổ vốn và thời gian khuyến nghị, loại bỏ các sai lệch về cảm xúc trong quá trình ra quyết định. Đối với các NĐT cá nhân nhỏ lẻ hoặc người mới tham gia TTCK, YSwealth được ví như một “cố vấn tài chính” giúp họ thuận tiện trong việc quản lý tài sản.
Có thể thấy, Robo Advisor đang ngày càng được nhiều CTCK quan tâm và đưa vào ứng dụng nhằm tăng chất lượng dịch vụ, giảm chi phí nhân sự và đáp ứng nhu cầu tốt nhất cho từng khách hàng.
Trong thực tế, khó có thể so sánh
khả năng làm việc của một Robo Advisor và một tư vấn viên truyền thống bởi kết quả tư vấn là khác nhau. Tuy vậy, Robo Advisor vẫn đang đem lại những cơ hội tiếp cận và trải nghiệm TTCK với chi phí thấp nhất cho rất nhiều NĐT.
HẠN CHẾ TRONG VIỆC ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ HIỆN ĐẠI TRONG GDCK
Bên cạnh những kết quả đạt được khi CTCK ứng dụng Fintech vào các dịch vụ của mình trong thời gian qua, vẫn còn tồn tại một số hạn chế có thể kể đến như:
Thứ nhất, khung pháp lý cho hoạt động của công ty Fintech và hoạt động ứng dụng Fintech trong GDCK chưa hoàn thiện. Hoạt động đầu tư chứng khoán phát triển mạnh trong giai đoạn 2020 - 2021 đã thu hút sự quan tâm của nhiều NĐT, đồng thời kéo theo sự xuất hiện của nhiều công ty công nghệ tài chính cung ứng các dịch đầu tư, quản lý tài sản, gửi tiết kiệm trực tuyến. Trong lĩnh vực đầu tư, hoạt động của các công ty Fintech đều mới và chưa có khung pháp lý hoàn thiện điều chỉnh, do đó tiềm ẩn rủi ro lớn cho các chủ thể tham gia thị trường. Cuối năm 2022, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã đưa ra khuyến cáo về một số website và phần mềm giao dịch sử dụng công cụ truyền thông, báo chí quảng bá cho sản phẩm dịch vụ của mình nhằm huy động vốn từ NĐT. Các hoạt động này hiện chưa được UBCKNN cấp phép, quản lý và giám sát theo quy định của pháp luật.
Thứ hai, các ứng dụng Fintech trong GDCK ở Việt Nam chỉ dừng lại ở việc giúp người dùng thực hiện các hoạt động giao dịch đơn giản, hỗ trợ người dùng quản lý tài sản, phân bổ tài sản như các chuyên gia truyền thống. Thêm vào đó, ứng dụng công nghệ tại các CTCK Việt Nam chủ yếu tập trung vào cung cấp các tiện ích gia tăng cho hoạt động môi giới. Các
Ứng dụng công nghệ hiện đại đã tạo ra những bước nhảy vọt về công nghệ trong lĩnh
vực tài chính trên thế giới, mang lại sự thay đổi đáng kinh ngạc trong lĩnh vực chứng khoán, ngân hàng, đầu
tư. Hiện nay, Fintech đang đóng một vai trò
quan trọng trong việc thay đổi cách thức mà
các nhà đầu tư tham
gia TTCK.
tư vấn tự động hoạt động ở mức độ đơn giản, báo cáo phân tích chưa chuyên biệt tới từng cá nhân NĐT theo nhu cầu riêng có.
Thứ ba, đầu tư Fintech sẽ cần một khoản tiền không nhỏ từ các CTCK. Một số CTCK lớn có tiềm lực tài chính sẽ chủ động triển khai các dịch vụ Fintech. Tuy vậy, nhiều CTCK không có nhiều kinh phí để đầu tư công nghệ vào hoạt động của mình. Cùng với đó, nhân sự trong lĩnh vực công nghệ thông tin tại các CTCK hiện còn thiếu. Chỉ có một số ít các CTCK đủ điều kiện tự xây dựng phần mềm giao dịch cũng như triển khai các sản phẩm dịch vụ ứng dụng Fintech.
MỘT SỐ ĐỀ XUẤT
Trên cơ sở thực trạng ứng dụng Fintech trong GDCK tại Việt Nam, tác giả có một số đề xuất nhằm loại bỏ những hạn chế và thúc đẩy ứng dụng Fintech trong GDCK.
Thứ nhất, cùng với việc xây dựng hành lang pháp lý cho hoạt động của Fintech trong các lĩnh vực Tài chính - Ngân hàng nói chung, Bộ Tài chính, UBCKNN cần sớm đưa ra quy định cụ thể quản lý, giám sát và hướng dẫn cho các hoạt động GDCK thông qua các phần mềm có ứng dụng Fintech.
Các quy định cần cụ thể tới từng chủ thể cung ứng dịch vụ và từng loại dịch vụ. Cần có sự quản lý tách bạch giữa chủ thể cung cấp dịch vụ là công ty Fintech và CTCK.
Trong đó, đối với các công ty Fintech, cần có lộ trình thực hiện và kiểm tra đánh giá hiệu quả sau từng giai đoạn triển khai.
Thứ hai, bên cạnh việc xây dựng khung pháp lý nhằm quản lý giám sát các hoạt động giao dịch ứng dụng Fintech, cơ quan quản lý cũng cần khuyến khích các CTCK và công ty Fintech tiếp tục nghiên cứu và triển khai các sản phẩm mới với nhiều tính năng giao dịch.
Đặc biệt cần chú trọng khuyến khích hoạt động quản lý gia sản, đây là một trong những hoạt động
có mức độ ứng dụng Fintech cao và đang phổ biến trên các TTCK thế giới nhưng lại rất mới mẻ ở Việt Nam. Trong giai đoạn đầu, UBCKNN có thể cho phép các CTCK và công ty Fintech đủ điều kiện đăng ký tham gia các Sandbox về quản lý gia sản dựa trên ứng dụng Fintech (WealthTech), sau đó thực hiện kiểm tra đánh giá hiệu quả hoạt động trước khi cho phép triển khai trên toàn thị trường.
Thứ ba, CTCK cần tiếp tục nghiên cứu và triển khai các tính năng mới cho dịch vụ Robo - Advisor. Định kỳ cần thực hiện khảo sát khách hàng để đánh giá lại tính hiệu quả của các cố vấn tài chính đang triển khai. Thêm vào đó, với những Robo -Advisor đã được ra mắt, cần nhanh chóng hoàn thiện các tính năng như đã cam kết khi giới thiệu sản phẩm, tránh tình trạng khách hàng không được trải nghiệm những dịch vụ như kỳ vọng sẽ mất dần niềm tin với các sản phẩm mới này. Để đẩy nhanh tiến độ triển khai ứng dụng Fintech trong GDCK, CTCK cũng có thể cân nhắc việc mua lại sản phẩm hoặc hợp tác với các công ty Fintech đang triển khai dịch vụ. Sự kết hợp của 02 chủ thể cung ứng dịch vụ GDCK và cung ứng các nền tảng Fintech hiện đại trong đầu tư sẽ rút ngắn thời gian triển khai các sản phẩm mới trên TTCK. Trong năm 2022, TTCK đã chứng kiến thương vụ công ty Finhay mua lại CTCK Vina (VNSC) đánh dấu sự gia nhập TTCK của các công ty Fintech.
Thứ tư, CTCK cần xây dựng chiến lược về nhân sự ngành công nghệ thông tin, chiến lược về nguồn vốn để đầu tư phát triển các sản phẩm dịch vụ chứng khoán ứng dụng Fintech. Trong bối cảnh phát triển không ngừng của Fintech hiện nay, CTCK sẽ tiến tới cạnh tranh về sản phẩm dịch vụ đem lại nhiều tiện ích cho khách hàng. Do đó, CTCK cần có kế hoạch triển khai cụ thể các sản
phẩm dịch vụ mới trong thời gian tới, từ đó xây dựng chiến lược về vốn và nhân sự phù hợp.
Thứ năm, về phía NĐT, đặc biệt là các NĐT mới tham gia TTCK cần trang bị cho mình các kiến thức căn bản về giao dịch và đầu tư.
Không nên quá phụ thuộc vào các phần mềm giao dịch có sẵn từ các CTCK. Ngay cả việc xây dựng chiến lược đầu tư riêng có cho mình cũng phải dựa trên những kiến thức căn bản về đầu tư tài chính. Các sản phẩm như Robot trading hay Robo Advisor giúp chúng ta giao dịch thuận tiện, nhanh chóng và tiết kiệm chi phí, nhưng không phải là công cụ thay thế việc ra quyết định đầu tư để đạt được mức sinh lời cao. Ngoài ra, NĐT cũng cần tìm hiểu về các phần mềm giao dịch, nên lựa chọn những đơn vị cung cấp dịch vụ uy tín, được sự chấp thuận của cơ quan quản lý. Cần tránh những rủi ro không đáng có khi thực hiện giao dịch qua những phần mềm không được UBCKNN cấp phép giao dịch.
Có thể thấy, ứng dụng Fintech trong GDCK tại Việt Nam hiện vẫn đang ở giai đoạn đầu. Các ứng dụng hiện tập trung ở hoạt động mở tài khoản GDCK, hỗ trợ NĐT giao dịch thuận tiện hơn. Các ứng dụng phức tạp hơn như Robo Advisor và Robo Trading hiện vẫn ở giai đoạn phát triển sơ khai, các tính năng của sản phẩm chưa được khai thác hết. Trong thời gian tới, dư địa phát triển của Fintech trong ngành Chứng khoán nói chung và các hoạt động GDCK nói riêng còn rất lớn.
Tài liệu tham khảo
-Ditisostock, Ditiso robot chứng khoán, tham khảo tại: https://robotchungkhoan.vn/
- Phạm Tiến Mạnh và cộng sự (2022), Thực trạng phát triển ứng dụng fintech trong hoạt động dịch vụ tại công ty chứng khoán ở Việt Nam, Tạp chí Kinh tế và Dự báo. Tham khảo tại:
https://sti.vista.gov.vn/tw/Lists/TaiLieuKHCN/
Attachments/342308/CVv139S72022034.pdf - Một số trang web của các CTCK và công ty Fintech:
http://finhay.com.vn ; http://vndirect.com.vn
; http://tcbs.com.vn ; http://ssi.com.vn
