JOURNAL OF SriENCE OF HNUE DOI' 10 18173/2354-1059.2017-0025 Natural Sci. 2017, Vol 62, No. 3, pp 211-216
This paper is available online at littp://stdb.hnue.edu.vn
NUOI GIUN QUE - GIAI PHAP SINH KE BEN V C N G TRONG BOI CANH BIEN D 6 I KHI HAU TAI HUYEN QUANG DIEN, TINH THUA THIEN - HUE
Dao Ngoc Hiang va Tran Thi Nguyet Khoa Bia li, Trudng Dgi hge Suphgm Hd Npi
Tdm tit. Huyen Quing Diln li dia phuong cd nhieu ddng gdp cho tinh Thfla TMen - Hue trong ITnh vyc ndng ngMep. Tuy nhien bien ddt khi hiu, iMen tai ngay cang lic ddng manh me den hogt ddng trdng trgt va chan nudi. Dya vao kich ban bien ddi khi hau va nudc bien dang tgi lanh thd nghidn cflu; dac tinh sinh hgc cfla giun que; tdng quan md Mnh nudi giun que lai cac dia phuang cd dac diem tu nMen va kinh te xa hdi luang ddng cflng phuang phap so sinh, bii bao danh gii Igi ich va klio khan cfla md Mnh nudi giun que theo cic khia canh kinh le, xa hdi, mdi iru'dng lai Quang Dien.
Kel qua cho Ihiy ring md hinh nudi giun que la giai phap smh ke ben vflng, dem lgi nhieu lgi ich cho dia phuang trong bdi cinh bien ddi khi hiu.
Td' khda: Giun que, Huyen Quing Dien, bien ddi khi hau.
1. Mof dau
Quing Dien la mot huyen nim d pMa Bic linh Thfla Thien Hul. Vdi thi mgnh ve trdng trgt, chin nudi, la vya Ida cfla tinh Thua TMen - Hue, Quang Diln da va dang ip dyng nMeu tien bp khoa hgc ki thuat vio sin xuit. Song song la cac rad hinh khuyin nong nhim gdp phan xay dung ndng thdn mdi. Nam 2013 vi 2014, huyen da dua vao khio nghiem 8 md hinh bao gom: md Mnh irfing rau mui sgch, md hinh hinh Ii, lac gidng mdi, md hinh khio nghiem lua chit lugng cao, mo hinh nudi gi an loan sinh hpc, md Mnh nim rom, md hinh canh dong miu lua chat lugng. Trong do khong it md hinh dat hieu qui cao. Nginh ndng ngMep cua liuy?n Quing Diln trong nhung nam gin day cd nhflng khdi sic dang gM nhan, gdp phan thay ddi bp mat ndng thdn. Tuy nMen, de dinh hudng phat trien ben vflng cho dia phuang, cin ap dyng nhflng md hinh tMch flng vdi bien ddi khi hau, phfl hgp vdi dieu kien dia phuang.
Tai Viet Nam. md hinh nudi giun que da dugc ip dyng Meu qui d nMlu dia phuang. Trong dd, khdng il vflng ed nhflng dieu kien lu nhien va xa hpi tuang ddng vdi huyen Quang Dien. O Bic Trung Bd, md hinh nay da dugc ap dung tai mdt sd huyen thuoc tinh Jhanh Hda, Nghe An, Quang Binh, . Tgi Thanh Hda, tfl nam 2008, md Mnh nudi giun qui Ihi dilm d huy$n TMeu Hda dk dat dugc kit qui rdt, md Mnh da dugc nhin rpng ra cac huyen khic nhu Quing Xuang Thp Xuan,
Ngiynhgnbai: 15/6/2016. Ngaynhan dang: 20/12/2016.
Tac gia lien he' Dao Ngpc Hflng e-mail: daongochung69@gmail com
Dao Nggc Hflng va Tran Thj Nguyet
Trieu San, Hi Tmng. . [1], Nghe An khdng chi phit trien md hinli nudi giun qui mi cdn cd dy an nudi ga bing giun que va ngfl cdc khdng qua chl biln. Phil triin md hinh nudi gi sach dya vio ngudn thuc in san cd va giun que la hoin toin phfl hgp vdi dia ban ven thanh phd va dugc xem la cMen luge phit trien ben vflng trong chan nudi. Sau khi ket thflc dy an, d Nghi Huong cd nhieu hd da tai dan. Dy an da ed nhung tic ddng den cdng ddng, nang cao nang lye chan nudi cho ndng dan va ci cin bp khuyen ndng, can bp quan li Nha nudc. Nhd do mi kien thflc. Id thuat nudi gi vi nudi giun qui dugc nang len rd ret [2]. Uu diem cua md hinh nay khi ap dyng lai cic dia phuang yen li cM phi dau tu it, khdng tdn nMeu cdng lao ddng, tao ngudn lgi kinh te va gdp phan cai lao dit. Trong cac hd gia dinh, giun que la ngudn thuc an sach cho gia cam. Khi dem bin ra Ihi irudng, giun que dem lai ngudn thu kinh te cao.
Tai Thua TMen - Hul ngMen cfln md Mnh nudi giun que di dugc thyc Men bai de tii
"NgMen cfln inh hudng cua cac loai mdi tnrdng nudi den kha ning smh Irudng cfla giun que (Perionyx ecavatus Perrier, 1872) d Thfla TMen Hue" [3] Sau dd. nMeu tic gia eung tim hieu va dua ra nhflng nhin dinh ve khi nang sinh truang va sinh sin cua giun que iren cac ngudn dinh duong khic nhau lai cae huyen nhu Phfl Vang, Huang Tri... Tuy vay, cho ldi nay vin chua cd mdl cdng trinh nghien cflu nio danh gia khi nang ap dung md hinh nudi giun que tai huyen Quang Diln yong boi canh biln ddi khi hau theo cac khia cgnh kinh te, xi hdi va mdi irudng. Viee ip md Mnh nay lgi Quing Dien dugc ki vpng se cd y nghia thyc tien, dem Igi Meu qui cao phu hgp vdi dinh hudng phit trien ben vflng.
2. Ndi dung nghien cihi 2.1. Biln doi Iclii hau tai dia phuong
* Kich bdn biin doi khi hgu vd nudc bien ddng
Theo kich ban bien ddi khi hgu va nudc bien dang cho Viet Nam, vdi kich bin phit thai trung binh (B2), so vdi thdi ki 1980 - 1999, khi hau tai dia phuang cd sy bien ddi nhu sau (Bang I):
Bdng 1. Bien ddi khi hgu vd nudc bien dang so vdi thdi ky 1980-1999 theo kich bdn phdt thai trung binh (B2) tgi Thira Thiin - Hue Cac yeu to khi hau
Nhiet dp trung binb tiain tang ("C) Muc thay doi luong mua nam (%) Nuoc bien dang (cm)
Cac moc thoi gian 2020
0,5 1,4 8-9
2030 0.8 2.1 12-13
2040 1.1 2,9 17-19
2050 1,4 3,8 23-25
2100 2,7 7,2 60-71 Ngudn: Bg Tdi nguyen vd Mdi trudng [4]
* Tdc ddng cua bien ddi khi hgu & dia phucfng
Theo dy bao cfla cae nha khoa hpc nude ta, tic dgng cua BDKH doi vdi Quing Dien tu nam 2010 den nam 2100 cd the dien ra nhu sau:
Nhiel dp trung blnh lang len 0,5 °C vio nim 2020; 1,4 °C vao nam 2050 va 2,7 °C vao nim 2100. Dlnkhoingcuditheky2I, Miieldd cao nhat cd the len den 44 -45 °C.
Lugng mua mfla thu (9 - 11) ling len 1,7% vao nam 2020; 4,5% vio nam 2050 va 8,5% vio nam 2100 va lugng mua mua xuin giim di 1,9% vao nam 2020; 5,2% vio nam 2050 va 9,9% vao nam 2100. Cac ki luc ve lugng mua ngay, lugng mua thing, lugng mua nam chac chan cdn cao hgn, mua mua ngay cang that thudng han vi xu hudng chinh la nang vi mua ldn ddn dap han trong mua thu. Lugng mua ngay cue dai cd the vugt qua 400 - 500 mm. Lirgng bdc hgi chic chin tang len. tinh trang han han trong cac thing gifla mua hg se ngay cang khdc liet hem.
212
Nuoi giun que - Gidi phdp sinh Ice ben vitng trong boi canh bien doi khi hgu...
Ti le dien tich bj n g i p do nudc bien d i n g l i 0,1 - 5,1 % vao nam 2050. len den 0.1 - 6,4 % v a o n a m 2 1 0 0 . Do cd dia hinh d i e biet, lu lyt v i xam Migp man deu gia lang.
Gid T i y khd ndng ngay cang khde Iiet han, bat dau sdm h a n v i ket thflc mudn han. Mfla bao thudng keo d i i tfl t h i n g 7 den t h i n g 11, l i p trung nhieu nhat vao t h i n g 9 v i thing 10, mua bao that thudng h o n va pMdng Ignh g i i n dogn nhieu hon tao nen mpt mfla ha k h i c nghiet
Do t i c dpng cfla bien ddi khi h i u , nghe danh bat, nudi trdng thuy san se gap nhilu trd ngai han Uong qua trinli phai iriln. C i n phai dieu cMnh c a c i u cay trong va thdi vu theo hudng thich flng vdi bien ddi khi hau.
2.2. M o hinh nudi giun q u e t r o n g boi c a n h bien d o i khi h a u
* Bgc tinh sinh hpc ciia giun que
Giun que cd ten khoa hoc la Perionyx exeavatus, chi Pheretima. hp Megascocidae, n g i n h nipt khoang. Giun que cd kich thudc tuong ddi nho, dai khoang 1 0 - 1 5 cm, than hai det, ed mau tfl do den man cMn, hai d i u hoi Mipn. Chung di chuyen b i n g each eo duoi cac ddt yen ca the k i t hgp vdi cac long t a ben dudi b i m v i o ca chat va day ca the di [5].
Nhiet dp thich hgp vdi giun que tfl 20 "C den 30 "C. 0 nMet dd 30 "C v i dd i m dilch hgp, giun que sinh tnrdng va sinh s i n rit nhanh, d nhiet do qua thap, chung se ngflng hogt dpng v i co the chel. Giun que cd kha nang ehm dung dugc phd pH kha rdng, tfl 4 - 9 v i phu hgp nhat trong khoang 7 - 7.5. Giun que cd kha nang sdng trong nudc nMeu ngiy, thgm chi trong nhieu t h i n g nhd kha nang hd h i p qua da, hap thu Oz va thai ra CO2 ngay e i trong mdi Uudng nudc.
Ve thue i n , giun que thich nghi vdi nhieu logi thflc i n k h i c nhau. Chung an bat ki chat thai hihi ca n i o cd the p h i n hfly trong ty nhien nhir r i c dang phin hfly, phan gia sue, gia c i m . . . Nhflng tliflc i n cd h i m lugng dinli dudng cao se giup giun sinh trudng va sinh s i n tdt han.
Giun que bai tiet eac chat thai chfla dam dudi dang amoniac va ure nhd cap than d mdi dot lliin. Chung nudt thflc an d Id mieng, lugng thflc an dugc tieu thy liing ngay cd the tuang duang vdi trgng lugng ea the cfla giun. Thflc an di qua he thdng lieu hda vdi nhieu sinh vgt cpng sinh v i dugc thii ra ngoii khi trd thanh phan. Phin giun rit g i i u dinh dudng nhd mang theo cic sinh vit cpng sinh n i y
* Lgi ich tic mo hinh nuoi giun qui - Lgi ich kinh te
Nudi giun que giup tan dung duoc ngudn rac thai hflu ca: hang ngay. cac hoat ddng s i n xual ndng nghiep deu thai ra mdi trudng h i n g tram tan rac hun ca nhu phin triu, bd, phe thii rau, cfl qua, cac cay t h i n t h i o . . . Vdt kha nang lieu thy lupng thflc an tuan^ duang trgng luang co the minh mdi ngiy, giun que l i mpt giai phap Meu qua giup tan dyng ngudn rac thii ndng nghiep vdn du thfla lgi dia phuang.
CM phi d i u lu il: Giun que rit d l nudi. 0 quy md hp gia dinh, giun cd the dugc nudi yorig cac chau, bao cam. nhflng d dat nhd... vi v i y khdng m i t nMeu cM phi dau lu ca sd val chat. Neu Iam chudng trgt cflng klidng c i n d i u tu ciu ki, cd the nudt trong chum, ehiu. be nude khdng sfl dung hoac Iam chuong b i n g tam bat Mlon, Ngudn vdn diu lu cho gidng giun que cflng khdng Idn, trung binh khoang 8000 d/kg.
Thai gian thu hdi vdn nhanh: Giun sinh san quanh nam, trung binh I lan/tuan. Chi c i n mpt Ihdi gian ngan, sau khoang 2 thing sd lugng giun l i n g len gap ddi, luc nay. ngudi dan cd the lach ra de md rpng quy md nudi giun hogc che bien cho ga, Ign, ca,.. an hogc dem bin eho cac c a sd c h l b i l n thflc an gia cam hay cac trang trai kliic n h i m thu hdi vdn. Ngoii ra, phan giun cd the b i n ra ngoai d e lam phan bdn cho ddng rudng rat hieu qui.
D i u ra san p h i m phong phfl, gdp phan lao ra s i n p h i m sach' Giun que la ngudn ihflc an Ii tudng trong chan nudi. Ca the giun que cd ham lugng protein thd len ldi 70%, nhieu axil amin, 213
Dao Nggc Hung va Trin Thj Nguyet
vitamin, khoang c h i t c i n Uiiet cho c i c loai gia sue, gia c i m . thuy san. Giun, nhit la giun tuai, la thflc an li tudng d e nudi thfly s i n , nhit la san x u i l con gidng baba, rua, liran, tdm, c i cMnh, dae biet la nudi e i T i m . . . Cdn theo Hi?p hgi Nudi g i cfla My, giun Ii phucmg an h i n g d i u cung cap lugng protein chil lugng cao, re nhat, de nhat eho vat nudi, d i e biet l i ga. Ngoii ra, giun que cung dugc coi Ii mdt ngudn dugc lieu quy, ngudn thyc phim bd dudng cho con ngudi lai mdl sd qudc gia nhu Nhgt Bin, Italia, Australia. Dai Loan.,, hay l i mgt nguyen lieu cho nganh cdng ngMep mT pham [5].
- Lai ich xa hgi
Md hinh nudt giun que phu hap vdi c i c hd gia dinh d ndng thdn, Miat la hd ngheo: Md Mnh n i y rit dan gian, mang lgi hieu q u i cao. Do chi pM dau tu it, khdng ddi hdi nhieu ve trinh dp ki thuat nen cd the ap dung rdng rii d cae dia phuang. Uu diem eua md hinh nay la b i t cu ai cung cd the tham gia ma khdng can yinh dp chuyen mdn Id thuat cao. N h u vay, nudi giun que cflng giup tan dung ngudn n h i n luc ( d u t h u a ) trong cac hd gia dinh.
Giup cil thien thu nhap: Md Mnh nudi giun que ro r i n g dem lai Meu q u i tich eye ve thu nhap eho ngudi dan. San phim tfl giun que vfla cd the sfl dung de chan nudi gia cim, nudi c i cua gia dinh lai vua cd the dem b i n rdng rai d thi trudng. Ngudn thu tfl giun que se gdp phin lira ting thu nhgp cho ngudi ndng dan. Neu ket hgp nudt giun que vdi chin nudi, trdng Irpl thi ngudn Igi s6 ting len dang ke do giam dugc cM pM ngudn thflc an v i phin bdn,
- Lgi ich mdt tiir&ng
Giun q u i giflp tieu thy cac chil hflu ca trong mdi trudng nhu rac thai ndng nghiep, phan gia sue, gia cim. CMnh nhflng chat hun ca nay la mdl trong nhung ngudn phat thai khi nha kinh gdp phin gay nen hien tuang Men doi khi hau loan cau. N h u vay. md hinh nudi giun que giup giam nhe bien ddi khi hau thdng qua viec han che eac tac nhan gay phat thai khi nha kinh.
C i l tgo d i f Nhd cd c i c sinh vgt cdng sinh, p h i n giun que rat giau dinh dudng. Dieu do li giii vi sao phin giun que cd ham lugng dinh dudng cao va cd hi^u qua eai lao dat lot han dgng p h i n hfln ea phan h u y binh Ihudng trong t y nhien. Phan giun Ii logi p h i n hun ca sinh hpc cd h i m lupng dinh dudng cao, phfl hgp vdi nMeu logi cay trdng, khdng gay ra tinh trang "sdc phan" cho cay. Day cflng la ngudn phan thich hgp cho xu hudng s i n x u i l rau sach d c i c dia phuang.
Ngoai ra giun que l i thuc an li tudng nudi gia sflc, gia cam, thfly sin. Sfl dung ngudn thflc i n n i y se dem Igi cho xa hdi ngudn thuc p h i m an loan, cd chat lugng. Giun que cdn la nguyen lieu s i n xuat thudc, chfla duge rat nhieu loai benh. Phan giun lam thflc an cho gia sue, gia cam, thfly san va la mot logi p h i n hun co tMen nhien giau dinh dudng nhat ma eon ngudi tung biel den [6].
2 . 3 . K h a n a n g a p d u n g md hinh nuoi g i u n q u e tai liuyen Q u a n g D i e n
Q u i n g Dien ed dien tich ty nMen 163 km^, dan sd n i m 2013 la han 84.450 ngudi, mat do dan sd dgt 518 ngudi/km^ Quang Dien la dia phuong cd nhflng dieu kien ly nhien (nhu kM hgu, thfly van...) cung nhu d i n cu tuang ddi tuang ddng vdi nhflng dia p h u a n g da ap dung md hlnh nudi giun que tgi tgi c i c huyen cua linh Thanh Hda, Nghe An, Quang Binh.
Ve t y nhien: Q u i n g Dien la mot huyen ddng bang ven bien vdi 3 vung dia hiMi: vflng dong bang cd dia hinh bang phang, dit dai mau ma, ehiem 5 4 % dien tich, nMeu Idng chao thip trung;
vung eat ndi ddng, chiem 3 1 % dien lich, chfl yeu l i ddi c i t cao tu 4 - 10 m; vflng dam pha ven bien, chiem 15% dien tich. Huyen cd vflng d i m p h i Tam Giang rdng ldn cung h$ thdng sdng ngdi kha day, d i y la nai cd tiem nang khai thac va nudi irdng thfly s i n rat Idn. NMet dg trung binh cfla huyen l i 25 "C, nMet do t h i n g lanh nhit la 19.7 "C. thing ndng nhit la 29,4 "C [7]. Theo kjch ban biln ddi khi hau va nude bien d i n g cho dia phuang, vdi muc gia t i n g nhi?t dp va lugng mua tgi bang 1 thi hien lai v i trong tuang lai, Quang Dien cd dieu kien nhiel do va dp am phfl hgp vdi dgc diem sinh hgc cua giun que.
Nu6i giun qui - Gidi phdp sinh ki ben vitng trong boi canh bien doi khi hdu...
v l kinh tl: Vdi cac Igi the vl trdng trgt, chan nudi, Quang Dien da dua vao san xual hon 10000 ha cay trdng cac logi bao gdm ciy luong thyc cd hgt, cay cd cfl, ciy cdng nghi?p ngin ngiy, ciy Ihyc phim... Tuy nhien trong bdi cinh bien ddi klii hiu, nhiel do lang, lugng mua bien ddng mardi se inh hudng klidng nhd den Igi the trdngtrgt cua Quang Dien trong tuang lai. Nganh chan nudi cua huyen phat tnIn theo hudng Urang trgi, nang eao chil lugng dan nudi. Trong bdi canh Men ddi kM hau, dich benh ngay cing tic dpng mgnh den ciy trdng, vit nudi, viec thay ddi ca eiu cay trdng val nudi, nhu ap dyng md hinh nudi giun quS se la giii phip eai tgo dit, hgn che d nMem, yinh rui ro dich benh, ling hieu qui san xuat.
Ve xa hdi Quang Dien la vflng thap trflng, dgi bd phan ngydi dan sdng bang nghe irdng trgt vi chan nudi. Nhflng nim gin day, bien ddi khi hau vi thiSn tai khien cho cupc sdng cfla con ngu'di gap nMeu khd khan, dac biel la nhflng ngudi dan d vung dat thip. Ddi sdng cua hg cdn bap benh do nhflng khd khan trong san xual ndng nghiep. Tieu bieu li xi Quang Phudc vdi the manh chin nudi gia sflc, toin xi cd khoing 4 000 hp din chin nudi lan. Tinh hinh chin nudi d diy gap khd khan khdng cM do iMen tai mi cdn do cic nguy co ve dich benh, d nhiem mdi trudng vi sy thil thudng. cyc doan efla thdi tiet do bien ddi khi hau...Viec dua cic md hinh smh ke thich flng vdi bien ddi khi hiu nhu md hinh nudi giun que giflp tgo them viec lim cho ngudi dan trong thai gian ndng nhan, han nfla nudi giun que cd muc do rfli do thip do bien ddi kM hau.
Mdi trudng: CJ Quang Dien ndi rieng, Thua TMen - Hul ndi chung, ngudi dan dang ngay cang it sfl dung phan bdn hflu co ma chu yeu dflng phan vd co trong san xuit ndng nghiep. Do viy, dit dai ngiy cing bi d nhiem, ngheo chat dinh dudng dan tdi giam nang suit cay trdng. Ngoai ra, mdi trudng nudc cung bi d Miiem do cic hoat ddng nudi trdng thuy sin hay hoat dgng sin xual bun (ling bun 6 Sa), xa nudc thai tryc tilp ra moi trudng khdng qua xu li. Biu khdng klii cflng trd nen ngpt nggt, d nMem do cac hogl ddng san xual cdng nghi?p va thfl cdng nghiep cua con ngudi.
De ^ i m iMlu d nhiem mdi trudng, can thyc Men ddng bd nhieu bien phip. Trong dd, nudi giun qui rit phfl hgp giflp cai tao mdi Irudng dat, han ehe d nhiem mdi trudng do kha nang tieu thy ric thii hun ca cfla giun va ngudn dinh dirdng tu phan giun.
2.4. Nhihig luu y khi nuoi giun que d* huyen Quang f)ien
Thfla Thien Hul la dia phuang cd lugng mua nam cao nhit ci nudc, day cflng thudng li vung thudng chiu ngap lut sau nhflng tran mua ldn. Die dilm dja li d diy khac biel so vdi cac dia phuang nhu nhu Quing Xuang, Thp Xuin, Trieu San, Ha Trung d Thanh Hda, Nghi Huang d Ngh? An... Dilu niy inh hudng khdng nhd ldi_viec nudi giun que. Mae dfl giun cd thi sdng dudi nudc hang tuin, thgm chi hing thing nhung neu ngudn Ihflc an b| rfla trdi nhilu, sin lugng giun thu hoach duge se bj giim. Vi vgy cin chu y bd xung thflcc in hgp li.
Diu ra san pham, cin ddi cung - ciu; Nudi giun que la mpt md Mnh mang Igi Meu qua cao a nhieu dia phuang trong ca nudc, Tuy nhien. khi eac hd gia dinh ap dyng d at se din tdi nguy ca khan Mdm giun gidng d thdi gian dau va du thua sin pham giun d giai dogn thu hoach. Vi vay.
cac tram khuyin ndng o dia phuang can chu y tdi viee quy hogch vung nuoi giun cung nhu tim diu ra cho sin phim kM quyet djnh ip dyng md hinh nay lgi dia phuang.
3. Ketlu^n
Mgt sd dia phuang nhu Quing Xuang, Thp Xuan, Trieu Son, Ha Trung d Thanh Hda, Nghi Huang g Nghe An... cd dieu kien ly nhien khac nghiet vi chiu tac ddng bai bien ddi khi hau.
Tai nhung dia phuang tren di ap dyng thanh edng md Mnh nudi giun que dem lgi hieu qua kinh te cao gdp phin phat trien ben vflng kinh te lai dia phuang.
Quing dien li dia phuang cd dieu kien dia li tuang doi luong ddng vdi cic dia phuang Iren Thdng qua viec phin lich ve cac diSu kien ly nhien vi din cu huyen Quang Dien cho Ihay ed the dua md Mnh nudi giun qui lam giii phap sinh ke ben vflng, dem lai hieu qua cao, gdp phin phat 215
Dao Ngoc Hung va Tran Thi Nguyet
trien kinli te dia phuang, dn dinh xa hdi, bao ve mdi trudng cung nhu nang cao chat lugng cudc sdng eho ngudi din nai diy. Tuy nhien neu phit trien md hinh niy tai dia phuang cflng can chu y den die diem tu nMen die biet cfla dia phuang (nhu mua nhieu) de ed cac bien phap phfl hgp va ddng thdi cin chfl y vin de con gidng vi diu ra cua sin phim.
TAI LIEU THAM KHAO
[1] http://nonghoe.eomyshow-article/40316/thanh-hoa-nhan-rong-mo-hinh-nuoi-giun-que.aspx [2] http://www.kinhlenonglhon.com.vn/Buoc-dol-pha-yong-nong-nghiep-Nuoi-ga-bang-giun-
que-ngu-coc-khong-q ua-che-bi en-2-43 5 99.html
[3] Bfli Van Lai, 2007. Nghien eiiu dnh hudng cda cde logi moi trudng nudi den khd ndng sinh tnrdng cua giun qui (Perionyx eeavatus Perrier, 1872) & Thira Thien Hue. Tgp chi Khoa hpc va Giio dye, Trudng Dai hpe Su pham Hue So 01 (05)/2008, tr. 29-32.
[4] Bd Tai nguyen vi Mdi trudng, 2013. Kich bdn bien ddi khi hgu, nude biin ddng cho Vi^t Nam. Nxb Tat nguyen-Mdi trudng va Ban dd Viet Nam, Ha Npi,
[5] http://www.traigiunquepht.com/
[6] Nguyen Lin Hung, 2010. Nghe nudi giun ddt. Nxb Ndng Nghiep, Hi Ndi, [7] Le Thdng va nnk, 2011. Dia hKinh li~Xa hot VietNam. Nxb Dai hge Su phgm. Ha Npi.
ABSTRACT
Raising earthworm [Perionyx exeavatus) - A sustainable livelihood solution in the context of climate change in Quang Dien district, Thua Thien Hue province
Dao Ngoc Hung and Tran Thi Nguyet Faculty of Geography. Hanoi National University of Education Quang Dien district is known as a local having notable contributions to the development of agriculture of Thua TMen Hue province. However, in the context of climate change, natural disasters have caused severe impacts on both breeding and cultivation. Based on the analysts of the climate change and sea-level rise scenario in the research area; earthworm (Perionyx exeavatus) biological characteristics; the general models raising perionyx exeavatus in other areas with sitmlarities in natural and economic - social conditions as well as using comparative method, the paper evaluated advantages and chedlenges of the earthworm {Perionyx exeavatus) farming model following the aspects of economy, society and environment in Quang Dien district.
Consequently, the author concluded that the earthworm [Perionyx exeavatus) farming model is a sustainable livelihood solution which can generate profit in local in the context of climate change.
Keywords: Earthworm (Perionyx exeavatus), sustainable livelihood solution, Quang Dien district, Thua TMen Hue province