Bdo cdo 224 Bao cao quan xa dong vat chan khop be (Microarthropoda)
PGS.TS. Vu Quang Manh va ThS. Duffng Quynh Hoa Trung Tdm Da dgng sinh hgc (CEBRED) DHSP Hd Ngi
A. Md DAU 1. Dat van de
Dgng vat dat ddng vai trd quan trgng trong qua trinh hinh thanh dat, la nhdm ddng vat rit nhay cam vdi sy thay ddi ciia mdi tmdng va tinh chat dat. Chiing cd y nghia quan trgng trong viec chi thi tinh chit dat, bao ve mdi trudng dat, tang do mau va cay xanh. Chan khdp be (Oribatida, Acari: Microarthropoda) nhu chat chi thi sinh hgc tin cay nhim danh gia tinh trang cung nhu chat lugng mdi trudng nai chiing sdng.
2. Doi tuffng, quy mo va phuong phap nghien cuu
1. Chimg tdi tien hanh nghien cuu cau tnic cua quan xa Chan khdp be (Oribatida, Acari: Microarthropoda) d xa Yen Nhan, Y Yen, Nam Dinh, vdi nhiem vu nghien cuu cu the:
2. Xac dinh thanh phin loai Chan khdp be (Oribatida, Acari;
Microarthropoda).
3. Nghien ciiu cau tnic quan xa Chan khdp be (Oribatida, Acari:
Microarthropoda) (Acari: Oribatida) ve thanh phan loai, mat do va su bien ddng cua nd chieu thang dttng trong dat theo sinh canh.
4. Nghien cuu cau tnic quan xa Chan khdp be (Acari: Oribatida) theo 2 miia d vimg nghien ciiu.
2.3. Phuong phap nghien cuu
1. Rudng canh tac cay trdng cay ngan ngay (viet tat la RC); Trang cd va bai chan tha (viet tat la: TC); Vimg cay gd lau nien (VC): la sinh canh xung quanh cay Da huang, bao gdm vimg trong tan cay 10-15m<, vung ngoai tan cay >10-15m.
2. Nghien cuu ngoai thyc dia theo ba (3) ting (0-lOcm) dit nhu sau: do sau 0 - 10cm; Ky hieu mlu (-1), do sau 11 - 20cm; Ky hieu mlu (-2), va do sau 21 - 30cm; Ky hieu mlu (-3). Mdi mlu dit thu 3 lin lap lai, bd sung 2-3 mau dinh tinh.
3. Mlu dit kich thudc mdi bin la 5cm x 5cm x 10cm; thu bang hop sat kim loai kich thudc (5x5x15) cm. 2.3.4. Phuang phap nghien ciiu trong phdng thi nghiem:
4. Tach chan khdp be ra khdi dat theo phuong phap phiu loc "Berlese - TuUgien" dya theo dac tinh hudng dit duong va hudng sang am ciia dgng vat. Thdi gian Igc mau: trong dieu kien phdng thi nghiem thdi gian la 7 ngay dem lien tuc.
5. Djnh loai theo tai lieu cua Baker E. and Wharton W. , 1952; Grandjean, 1954; Ghilarov va Krivolutsky (1975) Norton R A., 1990; Balogh P. va Balogh J.
(1992) Yin W. et., 2000; Vu Quang Manh (2007).
6. Phan tich va xu ly sd lieu theo Do uu the (D), Do thudng gap (C), Do da dang loai H, Do ddng deu J'.
B. NQI DUNG
1. Thanh phan loai va cau quan xa chan khffp be ve giap
Bang 1. Thanh phan phan loai cau tnic quan xa Ve giap d vung nghien cuu
TT
1 2 3 4 5 6 7
Hg va phan hg
Hg Hypochthoniidae Berlese, 1910 Hg Cosmochthoniidae Grandjean, 1947 Hg Oribotritiidae Grandjean, 1954 Hg Lohmanniidae Berlese, 1916 Hg Epilohmanniidae Oudemans, 1923 Hg Nothridae Berlese, 1896 Hg Trhypochthonidae Willmann, 1931
Sd gidng
1 1 1 5 1 1 1
Sd loai 1 1 1 8 1 1 1
Ti le % so vdi tdng sd Loai 2.38 2.38 2.38 11.9 2.38 2.38 2.38
Gidng 2.12 2.12 2.12 17.02
2.12 2.12 2.12
8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
21
22 23 24 25 26 27 28
Hg Nanhermanniidae Sellnick, 1928 Hg Hermaimielldae Grandjean, 1934 Hg Damaeidae Berlese, 1896 Hg Cepheidae Berlese, 1896 Hg Carabodidae C. K. Koch, 1837 Hg Otocepheinae Balogh, 1961 Hg Tetracodylinae Aoki, 1961 Hg Oppiellinae Seniczak, 1975 Phan hgMystroppiinae Balogh, 1983 Phan hg Oppiinae Grandjean, 1951 Phan hg Arcoppiinae Balogh, 1983 Phan hg Multioppiinae Balogh, 1983 Hg Suctobelbidae Jacot, 1938 Hg Xylobatidae J. Balogh et P.
Balogh, 1984
Hg Protoribatidae J. Balogh et P.
Balogh, 1984
Hg Haplozetidae Grandiean, 1936 Hg Scheloribatidae Grandjean, 1953 Hg Oripodidae Jacot, 1925 Hg Ceratozetidae Jacot, 1925 Hg Austrachipteriidae Luxton, 1985 Hg Galumnellidae Piffl, 1970
Tdng
2. Cau true quan xa Ve giap theo chieu th Bang 2. Cau tnic quan xa Ve giap cac tang t
__Nhoni^inh canh 3 1 4
I 2 2 2 2 1 1 42 ang dun deo 3 sin
2 1 1 1 2 1 1 1 1 1 1 3 1 4
1 2 3 2 2 1 1 47
; d c a ihcan
2.38 2.38 2.38 2.38 4.76 2.38 2.38 2.38 2.38 2.38 2.38 7.14 2.38 9.53
2.38 4.76 4.76 4.76 4.76 2.38 2.38 100 c sinh ca
1
Oribatida
4.3 2.12 2.12 2.12 4.3 2.12 2.12 2.12 2.12 2.12 2.12 6.35 2.12 8.5
2.12 4.3 6.35 4.3 4.3 2.12 2.12 100 nh
^ " ^ - - ^ . ^ ^ l ^ a n g
VC
Viing trong tan cay Viing ngoai tan cay
TC
RC
Tdng sinh canh
0-10cm ll-20cm 21-30cm Tdng 0-10cm ll-20cm 21-3 0cm Tdng 0-10cm ll-20cm 21-30cm Tdng 0-lOcm ll-20cm 21-30cm Tdng
Ca the/m^
1533 2000 467 4000 2467 333 2200 5000 1467 2133 534 4134 734 666 200 1600 14734
%
38.33 50 11.67 100 49.34 6.66 44 100 35.49 51.6 12.91 100 45.87 41.63 12.5 100
S6 loai
6 3 3 12 4 2 8 14 6 8 4 18 3 2 2 7
40 30 20 -
10 ^ ^ ^ l i ^ & i
^M te^ ^H
^
• fc-
• •
S P H i
• ll-20cm B 21-30cm
Vung trong tdn cAy Vimg ngoii tin cSy Trdng c6 vd bai Ru^ng canh tic chdn thd trfing cdy ngdn
ngdy
Bieu do 1. Bilu do vl ti le % cac ting dit trong cac sinh canh nghien ciiu 3. Cau true quan xa Ve giap theo hai mia ir cac sinh canh nghien cuu
Bang 3.5:Bang vl chi sd dinh lugng Oribatida vao miia thu va xuan.
Chi sd Sd mau phan tich Sd loai Do tap tmng loai (Sd loM/mau) Sd ca the Do tap trung ca the (Sd ca the/mau)
Mat do tmng binh (con/m^) Chi sd Da dang (H) Chi sd Simpson (D) ChisdPielou(J)
Mua Miia thu
36 33 0.917
63 1.75 7599
3.08 0.063
0.87
Miia xuan 36 34 0.94
160 4.44 12866
2.9 0.08 0.81
Trong quin xa Chan khdp be Ve giap (Oribatida, Acari: Microarthropoda), hg Lohmanniidae Berlese, 1916 chilm uu thi d khu vuc nghien ciiu vdi 5 gidng va 8 loai, phan bd chu yiu d 2 sinh canh la vimg cay gd lau nien vdi sinh canh bai va bd cd chan tha, ciing d hg nay da cung cip 1 loai mdi cho Chan khdp be Ve giap (Oribatida, Acari: Microarthropoda) Viet nam. Hg Xylobatidae J. Balogh et P.
Balogh, 1984 bao gdm 4 gidng, 4 loai, la hg chua loai rat uu the va phan bd ca d 3 sinh canh trong khu vyc nghien ciiu: sinh canh vung cay gd lau nien, sinh canh bai va bd cd chan tha, sinh canh dit canh tac trdng cay ngan ngay, ddng thdi la hg cd sd lugng ldn ca the dugc tun thay trong khu vyc nghien ciiu.
Qua cac bang sd lieu va cac bilu dd ta thay, mat do ca the trong quan xa Ve giap phan bd khdng diu nhau. Trong vung tan cay nhung mat do ca the Oribatida tap tnmg chu ylu d ting -2 cd do sau tu 1 l-20cm, bdi vi tang -1 la tang tren cimg dugc tao bang ldp dat cat sdi va gach vd, nhung day cung la tang dat mdi nen sd lugng loai kha phong phu dugc phan bd d day chiem 6 loai.
Cac quan xa ddng vat sdng trong dat cd lien quan chat che va rat nhay cam vdi cac thay ddi, du la rat nhd cua cac nhan td mdi tradng. Do vay, dua tren ca sd phan tich cac chi sd ve cau tnic dinh tinh, dinh lugng va nhiing thay ddi cua he ddng v|lt dat dudi tac ddng cua cac nhan td mdi tradng, cho phep hinh dung dugc su thay ddi va chieu hudng thay ddi nay ciia mdi tradng. Day cQng chinh la ca sd khoa hgc cua mdt hudng nghien ciiu mdi, day trien vgng, la hudng nghien cuu su dyng ddng vat dat nhu nhung sinh vat chi thi tin cay.
Sd lugng va phan bd cac loai Chan khdp be Ve giap (Oribatida, Acari:
Microarthropoda) khac nhau d cac sinh canh, theo miia da thay dugc vai trd chi thi sinh hgc cua Chan khdp be Ve giap (Oribatida, Acari: Microarthropoda) (Oribatida, Acari: Microarthropoda), lien quan vdi su thay ddi ciia khi hau, mdi trudng sdng ciing nhu tac ddng canh tac cua con ngudi vao mdi tradng sdng.
Xet theo chieu thang diing trong 3 sinh canh nghign ciiu, tang -1 Oribatida chiem cao nhat d sinh canh vimg cay gd lau nien vdi 47.6%, tang- 2 sinh canh bai
va bd cd chan tha chiem uu thi vdi 53.8%, ting -3 smh canh vung cay gd lau nien chiim uu thi vdi 64.5%. Trong ca 3 sinh canh va d ca 3 ting nghien cuu thi smh canh dit canh tac trdng cay ngin ngay sd lugng Oribatida liic nao ciing thap nhat.
Theo sinh canh nghien cuu thi ciu tnic mat do Oribatida cao nhit d VC vdi 4500 ca the/m^ tiip din la TC vdi 4134 ca thl/m^ va thip nhit d RC vdi 1600 ca the/m^.
ciu tnic mat do cua Oribatida theo mua thu thiy tang -1 va -2 Oribatida tap trang vdi mat do cao d TC trong dd ting -1 cd 1200 ca thl/m^, tang -2 la 3200 ca thi/m'. Cdn ting -3 cd su biln ddng mat do Oribatida, tap trang cao nhat d RC vdi 400 ca thi/m^. Va mua xuan ciu tnic mat do Oribatida trong cac ting tap trung cao d ca 3 ting d VC, thip nhit theo ting la d RC. Mua thu sd lugng Oribatida tap tnmg cao nhat d smh canh bai va bd cd chan tha, sang den mua xuan lai tap tmng cao d sinh canh vimg cay gd lau nien, va sd lugng tang tu mua thu la 7599 ca thl/m^ len 12866 ca thi/m' vao mua xuan. Sy biln ddi nay la do sy thay ddi khi hau, dieu kien sdng khac nhau gitta 2 miia.
Miia thu cd tinh da dang sinh hgc cao hom va ciing la mua cd tinh tuang ddng giua cac quin the trong quan xa Chan khdp be Chan khdp be Chan khdp be Ve giap (Oribatida, Acari: Microarthropoda) (Oribatida, Acari: Microarthropoda) (Oribatida, Acari: Microarthropoda) thap han. Cdn mua xuan cd tinh tuong ddng ve thanh phan loai cao hom the hien d chi sd tuang ddng thap (J =0.81).
C. KET L U . ^ VA KHUYEN NGHI
1. Ket qua nghien ciiu thu dugc 28 hg va phan hg vdi 42 gidng va 47 loai Chan khdp be Chan khdp be Chan khdp be Chan khdp be Ve giap (Oribatida, Acari: Microarthropoda) khac nhau.
2. Cau tnic quan xa Chan khdp be Ve giap (Oribatida, Acari:
Microarthropoda) d xa Yen Nhan, Y Yen, Nam Dinh, lien quan den sy thay ddi cua mdi tradng sdng, dieu kien ty nhien, tac dgng cua con ngudi..., gom sinh canh sdng, mua trong nam va do sau thang diing trong dat chung cd vai trd quan trong
nhu yeu td chi thi dieu kien mdi tradng sdng trong dit, gdp phin bao tdn bin vumg cay dai thy Duomg Pham, Nam Dinh.
3. Khu vyc xa Yen Nhan, Y Yen, Nam Dinh cd so lugng loai Oribatida phong phu lien he chat che vao khi hau, mdi trudng sdng va anh hudng tac ddng cila con ngudi. Chan khdp be Ve giap (Oribatida, Acari: Microarthropoda) cd vai trd quan trgng den chi thi va bao tdn he sinh thai dit d vimg cay gd dai thu, gdp phan bao tdn ben vttng cay dai thy.
