CÇn coi träng h¬n n÷a khoa häc x héi CÇn coi träng h¬n n÷a khoa häc x héi CÇn coi träng h¬n n÷a khoa häc x héi CÇn coi träng h¬n n÷a khoa häc x héi
TRONG Sù PH¸T TRIÓN §ÊT N¦íC TRONG Sù PH¸T TRIÓN §ÊT N¦íC TRONG Sù PH¸T TRIÓN §ÊT N¦íC TRONG Sù PH¸T TRIÓN §ÊT N¦íC
Khoa häc x· héi, ngµnh khoa häc cã 3 chøc n¨ng chÝnh lµ nghiªn cøu khoa häc, ®µo t¹o vµ t− vÊn chÝnh s¸ch. VËy, khoa häc x· héi cã vai trß nh− thÕ nµo trong ®êi sèng x· héi? Vµ trong nh÷ng n¨m qua khoa häc x· héi ViÖt Nam ®· cã ®ãng gãp nh− thÕ nµo ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc? §Ó tr¶ lêi nh÷ng c©u hái nµy, phãng viªn b¸o Khoa häc vµ Ph¸t triÓn (KH&PT) ®· cã buæi pháng vÊn víi GS.
TS. Hå SÜ Quý, ViÖn tr−ëng ViÖn Th«ng tin Khoa häc x· héi trong sè b¸o 11 (ngµy 11-17/3/2010). T¹p chÝ Th«ng tin Khoa häc x· héi xin tr©n träng chuyÓn tíi b¹n ®äc toµn v¨n bµi tr¶ lêi pháng vÊn nµy.
KH&PT: Th−a «ng, cã ý kiÕn cho r»ng hiÖn nay, vai trß, vÞ thÕ cña khoa häc x· héi trong sù ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc ®ang bÞ lu mê ®i so víi c¸c ngµnh khoa häc kh¸c. ¤ng cã nhËn ®Þnh nh−
thÕ nµo vÒ ý kiÕn nµy?
GS.TS. Hå SÜ Quý: So víi c¸c khoa häc tù nhiªn vµ c«ng nghÖ th× ®óng lµ ë n−íc ta, khoa häc x· héi ch−a ®−îc chó ý ®óng nh− nã cÇn ph¶i ®−îc chó ý.
Ngay ë mét sè c¬ quan l·nh ®¹o cÊp cao vÒ khoa häc vµ gi¸o dôc, khoa häc x· héi còng rÊt mê nh¹t. Nh−ng vai trß vµ vÞ thÕ thËt sù cña khoa häc x· héi th× t«i
®¸nh gi¸ ng−îc l¹i r»ng, kho¶ng hai chôc n¨m qua, khoa häc x· héi ®· cã
®ãng gãp rÊt to lín cho sù nghiÖp ph¸t triÓn ®Êt n−íc, dï ai ®ã cã thõa nhËn hay kh«ng.
Thùc tÕ, ph−¬ng thøc ®Ó ph¸t triÓn
®Êt n−íc ngµy nay lµ ra ®êi tõ nh÷ng
quan niÖm míi cña khoa häc x· héi: C¸c quan ®iÓm vÒ ®æi míi t− duy, nhËn thøc l¹i nhiÒu vÊn ®Ò cã tÝnh nguyªn t¾c trong lý luËn, trªn thùc tÕ ®· dÉn ®Õn
®æi míi, c¶i c¸ch trong ho¹t ®éng thùc tiÔn. Ngµy nay, ph−¬ng thøc ph¸t triÓn cña chóng ta ®−îc thÕ giíi ®¸nh gi¸ lµ hîp lý h¬n vµ thùc tÕ h¬n, mÒm dÎo h¬n vµ còng nguyªn t¾c h¬n, kh«n ngoan h¬n vµ b¶n lÜnh h¬n... rÊt nhiÒu so víi tr−íc ®©y.
§¸nh gi¸ nh÷ng kÕt qu¶ trong nghiªn cøu khoa häc x· héi cã thÓ cã nhiÒu c¸ch. Nh−ng søc m¹nh vµ kÕt qu¶
cña khoa häc x· héi ®−îc thÓ hiÖn, tr−íc hÕt ë nh÷ng lý luËn míi vµ hîp lý vÒ së h÷u vµ kinh tÕ thÞ tr−êng, vÒ sù ®æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ, vÒ vai trß cña v¨n hãa, con ng−êi vµ c¸c nh©n tè t¹o nªn sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng, vÒ toµn cÇu hãa vµ th¸ch thøc còng nh− c¬ héi cña héi nhËp quèc tÕ, vÒ kinh tÕ tri thøc vµ vai trß
4 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 4.2010 cña khoa häc, gi¸o dôc trong sù ph¸t
triÓn kinh tÕ x· héi... Nh÷ng kÕt qu¶
nµy, kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, ®· t¸c
®éng m¹nh vµ lµm thay ®æi con ng−êi vµ x· héi ViÖt Nam hiÖn ®¹i. §ã còng chÝnh lµ t¸c ®éng lín nhÊt mµ mÊy chôc n¨m nay, khoa häc x· héi ®· gãp phÇn
®Èy lïi khñng ho¶ng, lµm cho ®Êt n−íc t¨ng tr−ëng nhanh trong nhiÒu n¨m liÒn, ®¹t tíi møc khëi ®iÓm cña thu nhËp trung b×nh – 1.000 USD/ng−êi /n¨m vµ
®¹t ®−îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ kh¸c, t¹o nªn thÕ vµ lùc míi cña ®Êt n−íc.
KH&PT: Trong nh÷ng n¨m qua, khoa häc x· héi ®· thùc hiÖn tèt chøc n¨ng t− vÊn chÝnh s¸ch cña nã ch−a, th−a «ng?
GS.TS. Hå SÜ Quý: Trong thùc tÕ, viÖc khoa häc x· héi thùc hiÖn 3 chøc n¨ng cña m×nh lµ kh«ng ®Òu nhau. Mét phÇn lµ do thùc lùc m¹nh yÕu kh¸c nhau cña viÖc thùc hiÖn 3 chøc n¨ng cña khoa häc x· héi. Mét phÇn kh¸c còng do chÝnh phñ, x· héi quan t©m ®¸nh gi¸ vµ
®Çu t− kh«ng t−¬ng ®−¬ng nhau. KÕt qu¶ lµ thµnh qu¶ khoa häc ë ba lÜnh vùc
®ã n¬i cao n¬i thÊp kh¸c nhau.
Riªng trong lÜnh vùc t− vÊn chÝnh s¸ch, trªn thùc tÕ chóng ta vÉn ch−a cã c¬ chÕ cã tÝnh chÊt ph¸p lý ®Ó khoa häc x· héi thùc hiÖn chøc n¨ng nµy. B»ng c¸c kªnh kh¸c nhau, khoa häc x· héi ®·
cè g¾ng cã nh÷ng ®ãng gãp trong qu¸
tr×nh ho¹ch ®Þnh, thÈm ®Þnh vµ ph¶n biÖn chÝnh s¸ch. Tuy nhiªn nh÷ng ho¹t
®éng nµy chñ yÕu n»m trong khu«n khæ
®Æt hµng, mêi gäi mang tÝnh riªng rÏ,...
Do vËy, ®· h¹n chÕ kh¶ n¨ng thÈm ®Þnh x· héi, ho¹ch ®Þnh x· héi, ph¶n biÖn x·
héi cña khoa häc x· héi ViÖt Nam trong
viÖc thùc thi chøc n¨ng t− vÊn chÝnh s¸ch cña m×nh.
KH&PT: Khoa häc x· héi ViÖt Nam hiÖn nay ®ang ®øng ë ®©u so víi thÕ giíi vµ khu vùc th−a «ng? Trong t−¬ng lai chóng ta nªn nh×n nhËn vai trß cña khoa häc x· héi nh− thÕ nµo trong sù ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc?
GS.TS. Hå SÜ Quý: Khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n n−íc ta hiÖn cßn rÊt nhiÒu yÕu kÐm vµ trong nhiÒu viÖc ch−a ®¸p øng ®−îc nh÷ng nhu cÇu cña x· héi vµ sù ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc. ChØ so víi c¸c n−íc xung quanh nh− Thailand, Malaysia, Singapore, Trung Quèc, khoa häc x· héi ViÖt Nam còng ®· thua kÐm ë hÇu hÕt c¸c tiªu chuÈn theo tiªu chÝ
®¸nh gi¸ khoa häc quèc tÕ.
Ta cã mét sè nhµ khoa häc giái, nh−ng ë hÇu hÕt c¸c chuyªn ngµnh chóng ta ch−a cã ®−îc ®éi ngò chuyªn gia cã thÓ ®èi tho¹i ngang ngöa víi bªn ngoµi. C¸c t¸c phÈm, c«ng tr×nh khoa häc x· héi cña ta còng hiÕm hoi míi cã
®−îc nh÷ng c¸i cã thÓ ®ãng gãp cho khoa häc x· héi thÕ giíi.
VÊn ®Ò lµ ë chç, vÞ thÕ vµ chøc n¨ng khoa häc x· héi ViÖt Nam ch−a ®−îc nh×n nhËn mét c¸ch hîp lý. Trong con m¾t cña mét sè nhµ l·nh ®¹o, kÓ c¶ mét sè nhµ l·nh ®¹o khoa häc, nãi ®Õn khoa häc ng−êi ta th−êng quªn mÊt khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n. ë kh«ng Ýt c¸c dù
¸n kinh tÕ - x· héi, khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n chØ ®−îc tÝnh ®Õn khi c¸c vÊn
®Ò x· héi, v¨n hãa, ®¹o ®øc, m«i tr−êng,... ®· trë nªn bøc xóc. Víi kh«ng Ýt chÝnh s¸ch, khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n còng chØ ®−îc tham kh¶o khi d−
CÇn coi träng h¬n n÷a… 5 luËn x· héi ®· næi cém lªn thµnh nh÷ng
vÊn ®Ò.
ë mét th¸i cùc kh¸c, kh«ng hiÕm khi ng−êi ta l¹i ®ßi hái khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n ph¶i tr¶ lêi nh÷ng c©u hái n»m ngoµi kh¶ n¨ng vµ chøc n¨ng cña nã.
T«i muèn nãi r»ng, cÇn ph¶i coi träng 3 chøc n¨ng chÝnh cña khoa häc x· héi h¬n n÷a. Khã cã mét chÝnh s¸ch x· héi nµo l¹i cã thÓ ®¹t ®Õn tèi −u hay thËt sù cã hiÖu qu¶ nÕu bá qua sù thÈm
®Þnh vÒ mÆt khoa häc x· héi. Cã nh÷ng viÖc cÇn ph¶i ph¸p lý hãa viÖc thÈm
®Þnh vÒ mÆt khoa häc x· héi. Th«ng th−êng, b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c,
khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n còng sÏ buéc ph¶i cã tiÕng nãi cña m×nh trong c¸c c«ng viÖc kiÓu nh− mét quyÕt s¸ch hay mét ®Ò ¸n kinh tÕ - x· héi. ChØ cã
®iÒu nÕu kh«ng “danh chÝnh ng«n thuËn” th× tiÕng nãi cña khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n cã thÓ sÏ Ýt tr¸ch nhiÖm h¬n hoÆc vßng vo h¬n. Kinh nghiÖm nµy cña c¸c n−íc ®i tr−íc lµ rÊt ®¸ng l−u ý.
NÕu chóng ta kh«ng chñ ®éng t×m kiÕm sù ®ång thuËn x· héi th«ng qua thÈm ®Þnh x· héi, ph¶n biÖn x· héi, th×
rÊt cã thÓ chóng ta l¹i ph¶i chÞu l·ng phÝ bëi c¸ch ®i vßng vÌo, l¶ng tr¸nh hoÆc thËm chÝ tr¶ gi¸ cho nh÷ng “ch÷a
ch¸y” mµ ®¸ng ra lµ cã thÓ tr¸nh ®−îc.
