KINHTE
CHIEN LlJCfC NANG CAP
C H u 6 l GIA TRI DtTA TINH TRA VINH
• BUI VAN TRINH - NGUYEN THI TAM
TOM TAT:
PhSn tich sd' liSu khao sat 152 tac nhan tham gia chu6i gia tri dda tinh Tra Vinh cho tha'y, CO 5 kdnh thi trddng chinh, trong do nong ho ban dda chu ye'u cho thu'dng lai. San Iddng dda di td ndng ho qua cac tac nhan va ddn tay ngi/di deu diing noi dia chidm 80,80% long san lu'dng dda. Phan phdi Idl ieh gida cae tac nhan irong chuoi hien theo hu'dng cd Idi cho ngddi trdng va ed sd chd bien. Tuy nhien, van cd nhdng diem de cai thi§n hien trang phan phd'i thu nhap nay gida cac tac nhan theo hddng gia tang Idi nhuan cho loan chuoi. Qua phan lich SWOT, nghiSn cdu de xua't dddc 8 nhdm hoat ddng can thde hien de nang cap chuoi gia tri dda cua tinh Tra Vinh trong thdi gian tdi.
TH khda: Chudi gia tri, dda, nang ca'p, tinh Tra Vinh.
1. Dat va'n de
Theo Quyet dinh sd 1476/QD-UBND tinh Tra Vinh ngay 20 thang 07 nam 2018 ve viee xay ddng De an phat trien cay dda ddn nam 2020 vdi muc tieu md rong dien lich cua linh tren 22.000 ha nam 2020, vdi san Iddng tren 321.000 ta'n/nam, den nam 2025 dien tieh dda tren 25.000 ha, cho san Iddng tren 375.000 ta'n/nam lap trung d cac huyen Cang Long, Cau Ke, Tieu Can, Chau Thanh, Tra Cu, Cau Ngang va Thanh phd Tra Vinh (UBND tinh Tra Vinh, 2018). Tuy nhien, phan idn cac san pha'm san xua't td dda chda mang lai gia tri kinh le cao, con la cac san pha'm thd, sd che, thieu cac san pham linh che do san xua't nho le, manh miin, thieu lien ket gida ndng dan vdi doanh nghiep.
Kaplinsky va Morris (2001) cho rang, de mdt chudi gia tri ton tai thi ta'l ca nhdng ngddi tham gia trong chudi phai hoat dong de lao ra gia tri td'i da trong toan chudi. M6t so' ket qua nghien cdu chuoi gia iri sdn pham dda cho tha'y hau hdt con ton tai mot so' didm ye'u, nhd: boat dong trong chudi con nhieu khau trung gian, chda cd sd lien ket chat che
gida cac tac nhan tham gia trong chudi, cac doanh nghiep chda biet each khai thac to'l ihi tru'dng hi^n lai va thi trddng tiem an (Nham Thi Be Vinh, 2012).
Vl vay, khi nang ea'p chudi gia di dda theo hddng tinh che nhieu hdn se lao ra gia tri gia tang cao ra't nhieu lan so vdi san xua't cac san pham Iho. Va'n d l dat ra la phai giai quydt tdt md'i quan he gida san xua't va tieu thu dda, xay difng mdi lien ket chat che gida ndng dan va doanh nghiep, de ra nhdng chien iddc nang ca'p chudi gia tri dda d Tra Vinh va nang cao gia tri gia tang cho tdng khau trong chuoi. Xua't phat td cac va'n de dat ra, nghien edu "Chien liTdc nang ea'p chudi gia tri dda tinh Tra Vinh" dddc thde hien la phCi hdp trong bd'i canh hien nay.
2. Fhddng phap nghien cdu
So' lieu sd ca'p dddc thde hien thong qua khao sal irdc dep cac tac nhan tham gia chudi, bao gdm:
Ndng ho (110), thddng lai/vu'a (10), cd sd sd che (5), cd sd che bien (12) va ban le (15). Mau ddde chon bang phddng phap han ngach theo tieu ehi dien lich thu hoach dda de Ida chon dm ban khao sal, cu the sd lieu khao sat chu ydu tap trung d 3
TAP CHi CONG THIfffNG
huyen CO dien tich nam 2018 Idn nha't, gdm: Cang Long (6.352 ha), Tieu Can (3.130 ha) va Chau Thanh (3.014 ha). Sau khi Ida chon dddc dia ban khao sat, nghien edu ap dung phddng phap phi xac sua't (chon mau thuan tien) de thu thap thdng lin nong ho irong dda. Dd'i vdi nhdng lac nhan edn lai trong chudi nhif thifdng lai, vda, cd sd chd bidn, ban budn/ban le ihi sd dung phddng phap lien ket chudi cua GTZ (2007).
Cac phddng phap ihdng ke md la, hieu qua kinh te'chudi va SWOT dddc sddung de phan lich tim ra ket qua nghien edu, id dd xay dung cac nhdm giai phap nang ea'p chudi gia iri dda tmh Tra Vmh.
3. Ph^n tich va thao lu$n ket qua 3.1. ThUc trang nganh DHa tinh Trd Vinh Thifc te khao sal cho tha'y, da phan vifdn dda hign tai deu la dda cd dddc de lai id gia dinh, tieu chuan chon gid'ng dda chu yeu dda vao nang sua't dda eho trai nhieu, trai to, dep, n-dn, nhieu nddc, v6 mong, dit Iron va gao Idn. Dac biet dd'i vdi gid'ng dda d Tra Vinh, da phan dddc ndng hd td ddm td nhdng cay dda cd cha't lifdng td't lai vifdn, cu thd nong hd td ddm gid'ng chiem 89,52% va mua d dia phddng la 16,19%, Hien lai, d Tra Vinh, gid'ng dda ta kha phd bien, chiem khoang 76%, con lai la gid'ng dda dau va dda xiem vdi ly le lan lifdl la 13% va 9%. Nguyen nhan gid'ng dda ta difde da ehudng la do dd trdng, de eham sdc va cho nhieu trai, trai to, cdm day, nhdng nu'dc khdng ngpl bang cac gidng dda dau, dda xiem.
Vific tieu thu san pham dda chu yeu thong qua cac thddng lai thu mua lai vifdn, san pham dddc li^u thu trong noi dia va xua't khau nguyen trai sang Trung Qude, Thai Lan va Campuehia. Hien, Tinh cd Cdng ly Co phan Tra Bae la edng ty duy nha't san xua'l than hoat linh. Thi trddng dau ra cua dda d Tra Vinh chu yeu ban eho thddng lai, chiem 98%. Hai do'i tddng edn lai la ban le va cd sd che bien ehiem ly trong khong dang ke. Ket qua cua nghien cdu nay phii hdp vdi nghi&n edu cua Tran Tie'n Khai (2011), phan Idn nong dan ban dda trai cho thddng lai trong a'p, hoac thu'dng lai irong xa (chiem 78,1% den 83,6% sd ho). So vdi tinh Bdn Tre, sd phat trien eua nganh hang Dda cua tinh Tra Vinh con ddn dieu, cu the la linh vde che bie'n cae san pham id cdm dda va nddc dda chu'a phat trien va ehna da dang, do Ben Tre cd the manh phai irien cua nganh Che bien hanh keo, cung nhdco sd tham gia cua nhieu edng ly chd bien xua't khau cac san pha'm tddda.
3.2. Sddd chuoi gid tri vd kenh thi trU&ng dda tinh Trd Vinh
Chudi gia tri dda Tra Vinh hinh thanh dda tr6n sd gan kdt gida cac nhdm tac nhan cd chdc nang san xua't trde lidp, bao gdm: ngddi trdng, thddng nhan va cae cd sd sd che, cd sd chd bidn. Ngoai ra, con ed sd hien dien cua cac tae nhan cd chdc nang hd trd, cung ca'p cac hang hda diu vao, dich vu khoa hoc cong nghe, thdng tin thi irifdng va lo chdc san xua't nhd cd quan xiic den dau id thu'dng mai, he thddng ngan hang, he thd'ng cd quan quan ly va dich vu nong nghiep, eac td chdc khoa hpc cong nghe va hiep hoi nganh hang. (Hinh 1).
Nhin chung, chuoi gia tri dda tinh Tra Vinh dddc van hanh qua 5 kenh ihi trddng chinh van chuydn khd'i Iddng Idn dda va tao ra GTGT cho toan chudi. Trong do, kenh 3,4 vdi kenh 5 chu yeu van chuyen dda tddi ra thi trddng ndi dia, con kenh 1, 2, chu ydu la dda kho.
Kenh J: (Nong ho ~> Bdn le => Tieu ddng).
Day la kenh phan phd'i ddn gian nha'l, chu ydu ban dda tddi, nong ho ban 1,25% Iddng dda ti/di cho nhdng ho ban le, ban le se phan phd'i ddn tay ngddi tieu dung.
Kenh 2: (Nong ho => Thucfng lai => Ca sd sa che'=> Co sd che bie'n => Bdnle). Theo so'ligu dieu Ira, cd 98,20% san Iddng dda dddc nong ho ban cho thu'dng lai. Sau dd, thddng lai tiep tuc ban 14,05 cho ed sd sd che, sau khi sd chd, cd sd sd che ban lai cho cd .sd che bidn. Cd sS che bien thanh cac san pham khac nhau va phan phdi den ban le dd ban cho ngddi lieu dung. Day chinh la kenh chu yeu phan phdi cac san pham Id dda den ngddi tieu dung ngi dia.
Kenh 3: (Nong ho => Thucfng lai => Ca sd sa che'=> Ca sd che bie'n => Xua't khau). San lifdng phan phdi cho kenh nay kha it, ihddng lai ban
14,05% cho cd sd sd chd va cd sd sd che ban 11,99% cho cd sd che bien thanh cac san pham va dem xua't kha'u 21,82%,
Kinh 4: (Nong ho => ThUcfng lai => Ca sd che bien => Bdn le) So vdi kenh 2, kenh 4 da rut ngan dddc mot khau trung gian, bd qua tac nhan cd sd sd che. Trong kenh nay, sau khi mua dda td ndng ho, thifdng lai ban 80,35% lu'dng dda cho cd sd che bien, sau khi che bidn thanh pham, cd sd chd bien phan phdi 71,43% cho ban le de ban den lay ngddi ti6u dung.
Kenh 5: (Nong ho => Ca sd sa che => Ca sd che bie'n => Xud'ikhdu). So vdi kenh 3, kenh 5 da rut ngan difdc mot khau trung gian, bd qua tac
42 Sd20-Thang 11/2019
KINHTE
Hinh I: SO do chudi gia tri dOa tinh Tra Vinh
Biuvio Sanxu^ Tliugom Ch^bien Tlitiongmai TinillHi
• " " " • l . J O V . ' - • •
, Cimg [ dira gi^ig i 1 CUQg
cjp phan ^
tiioac CuQg
cJp
N6llg
trdng dia
1,25%
1
T b i x n ;
055%
1,06%
; , 7 4
'f ' 0.91%' Cffscr . s o d i e
11
8035?*
- Chinh quyen cic c ^
*
*1 Bmtuai
Diu mdi Ben Tre J!9%
1 ^ cacM
0.91%
acdni Tbann
i<le 1 "•«•''•
J. t-
Ctfsd chJ ; bicQ
21,S2H
icrngtra^'dyflri"
ganh Uen quan
ndi dia
Xu^ktaiii
nhan thifdng lai. Trong kSnh nay, nong ho ban irue tiep cho cd sd sd che' (0,55%), sau khi sd chd ban lai cho cd sd che' bien va xua't khiu.
3.3. Phan tich hi§u qua kinh te chuoi nganh hdngDiia Tra Vinh
3.3.1. Phan tich hieu qua kinh te cua cdc tdc nhdn trong cdc kenh thi trUdng
Dda vao Bang 1, gia tri gia tang (GTGT) va gia tri gia tang Ihuan (GTGTT) eua eae tae nhan trong cae kenh thi trddng chinh dddc mo la nhd sau:
Nong ho: Ndng hd la lac nhan gid vai trd san xua't, la ngddi tao ra GTGT dau ti6n cho trai dda trong chudi gia tri. GTGT nong ho tao ra d moi kenh thi trddng cung kha cao, dao ddng id 2,822 trieu ddng den 4,714 lri6u ddng/lhien. Kenh 5 la kenh nonghdban trde tiep eho cdsdsd che. Kenh ndng ho lao ra GTGT cao nha'l,dat 4,714 trieu ddng/lhien, do d kenh nay rut ngdn dddc khau trung gian thddng iai thddng mua cua ndng ho rdi ban laichocdsd sdehe. O kenh 1,2 va 4, nong ho nhan dddc GTGT tha'p nha't, vi cac ndng ho nay ban dda cho thddng iai va bi thddng lai ep gia, da ph^n cac Ihddng lai nay la nhdng ngddi hang xdm nen ndng hd mua ban dda dda tren tinh lang xdm.
Ngudn: Tinh loan tif kei qua kliiio sat, 2019 Ben canh do, cung cd nhieu nong ho cd giao thong khd khan, gay khd khan eho viec van chuyen dda, hoac ho gieo trdng vdi dien lich nho, khdng tap trung nen gia ban khdng dddc cao.
Thuang Idi: La tae nhan difa trai dda khd den nhieu thi trddng va phan phd'i cho nhieu lac nhan tidp theo trong chudi. Do rdng GTGT ma thddng iai tao ra d cac kenh thi tru'dng la 1,331 trieu ddng - 2,053 trieu ddng/lhien, tddng dng vdi GTGTT ma Ihddng lai nhan ve la td 566 ngan ddng - 1,288 trieu ddng/thien. Tinh tren ddn vi 1 thien dda khd, kenh 3 la kenh ihddng lai lao ra GTGT cao nha't trong ta't ca cac kenh vdi gia tri la 2,053 trieu ddng/lhien va Idi nhuan nhan dddc la 1,288 trieu ddng/thien. Do d kenh nay, thddng lai thu mua eua ndng ho rdi dem ban irde tiep dda nguyen trai lai cho tac nhan ban le de lieu thu den tay ngu'di lieu diing, giam dddc ra't nhieu khau trung gian nen Idi nhuan nhan dddc cung cao nha't. Trong khi dd, d kenh 1 eung la kenh chinh Irong chuoi gia tri dda Tra Vinh, thddng lai chi tao ra GTGT la 1,331 trieu ddng/lhien va thu dddc Idi nhuan chi 566 ngan ddng/thien, ehiem ly le it nha't trong kenh do kenh 1 eac san pha'm phan phd'i qua nhieu khau Irung gian. (Bang I).
TAPCHiCiNCTHIfONG
Bang 1. Hieu qua kinh te cua cac tac nhan trong cdc kenh thj trUdng chinh DVT: 1 WO ddng
Khoan muc ] NonghO [ ThUdnglai Cdsdsdche 06 sd che bien Banle Kenh 1: Nong h^ => Thuang lai =>C<Jsdsa che=> Cd sd che bien => Ban le
Doanh thu Chi phi trung gian Chi phi tang them Gia tfi gia tang GTGT thuan
% GTGT
3.169 346 167 2.822 2.655 27,17
4.500 3.169 765 1.331 566 6,79
7.000 4.500 898 2.500 1602 16,39
11.371 7.000 1.199 4.371 3172 32,45
14.400 11.371 1.250 3.029 1779 18,20 Kenh 2: Nong h^=> Thuong lai=>Casd che bien => Ban le
Doanh thu Chi phi trung gian Chi phi tang them Gid In gia tang GTGT thuan
% GTGT
3.169 346 167 2 822 2.655 27,10
5.000 3.169 765 1831 1066 10,88
10.702 5.000 2.075 6.702 3.627 37,03
14.400 10.702 1.250 3.698 2.448 24,99 Kenh 3: Ndng h$=> Thuang lai=> Ban le
Doanh thu Chi phi trung gian Chi phi tang them Gia tri gia tang GTGT thuan
% GTGT
3.447 346 167 3 100 2 933 50,53
5 500 3 447 765 2.053 1.288 22,19
7.500 5.500 417 2.000 1.583 27,28 Kenh 4: Nong hd => Thuang iai => Ca sd che bien => Xuat ithau
Doanh thu Chi phi trung gian Chi phi tang them Gia trj gia tang GTGT thuan
% GTGT
3.169 346 167 2 822 2 665 30,75
5.000 3.169 765 1.831 1.066 12,35 Kenh 5: Ndng hd=> Casdsa che=> Ca sd che Nen => Xu Doanh thu
Chi phi trung gian Chi phi tang them
5.060 346 167
Gia tri gia tang 4.713 GTGT thuan
% GTGT
Nguc 4.546 52,90
n: Sdlieu khao sat, 2019. Gh i&l<hau
8.470 5.060 898 3.410 2 512 29,24 i chii: Sdn lixang d
11.570 5.000 1.656 6.570 4.914 56,90
11.570 8.470 1.565 3.100 1.535 17,86
44 Sd20-Thang 11/2019
KINH TE
Ca sd sa che: Tac nhan nay chi xua't hien d 2 kenh 1 va 5, GTGT do ed sd sd che lad ra d k6nh 1 la 2,5 lri6u ddng/lhien, chiem 15,90% Idi nhuan cua kenh, vdi gia tri GTGT la 1,602 trieu ddng/thien. Con d kenh 5, GTGT do cd sd sd che tao ra la 3.410.000 ddng/lhien, vdi Idi nhuan dat dddc cao nha't la 2,512 tridu ddng/thien, vicf kenh nay cd sd sd che mua dda trde tiep td nong hd, rut ngan dddc khau trung gian, tidt kiem dddc mot khoan chi phi. So vdi cac ket qua td cac nghien cdu trddc day, nghien cdu cua lac gia Tran Tien Khai (2012) eho thay, GTGT do cd sd sd chd mang lai la 2,322 trieu ddng/lhien, cd the tha'y kdt qua phan lich nay phii hdp vdi cae gia iri thd ca'p, tuy nhien iheo thdi gian, gia dda nam 2018 giam ra't manh, khdng on dinh, nen tao ra sdehenhlech ve GTGT cua tae nhan sd ehe'trong chuoi gia tri.
Ca sd che hien: Day la tac nhan thddng mai dong vai tro quan trong trong kenh ihi trddng. Hp ccy mat d hau bet cac kenh, vi hp la tac nhan tao ra cae san ph^m chinh td trai dda nhd thach dda, cdm dda nao sa'y, than then ke't,... Doanh thu ma cd sd che bien dat dddc dao dong td 10,702 trieu ddng den 11,57 trieu ddng/thien. Doanh thu ma cd sd che bidn nhan dddc eao nha'l la d kenh 4 va 5 vdi 11,57 trieu ddng/lhien. Day cung la 2 kenh chu ydu de xua't khau san pham dda cua linh Tra Vinh. O kenh 4, cd sd che bidn tao ra GTGT cao nha't la 6,57 irieu ddng/lhien, vdi Idi nhuan nhieu nha'l la 4,914 trieu ddng/thien. Con d kenh 2, GTGT ma cd sd che bidn tao ra tha'p nha'l, vdi gia tri 5,702 trieu ddng/lhien, Idi nhuan la 3,627 trieu ddng/lhien. Khi xem xet ve ty le phan pho'i GTGTT d eae kenh thi trddng, cd sd che bien la lac nhan nhan dddc sdphan phd'i GTGT cao nha't trong hau hdt cac kenh eua chudi gia tri dda. Ket qua nay cd sd khac biet vdi nghien cdu cua lac gia Tran Tien Khai (2012) do theo thdi gian, cac cd sd chd bie'n da nang ea'p may mdc, thidl bi hien dai, giup tang nang sua't, chat lu'dng san pham dda lao ra mang lai gia tri cao hdn tru'dc do.
Bdn le: O thi trddng ndi dia, ngddi ban le la tac nhan sau cung phan phd'i san phim den tay ngddi lieu dung. Trong cac kenh thi trddng lieu thu, GTGT cua lac nhan ban le lao ra dao dong td 2 trieu ddng ddn 3,698 trieu ddng/thien. Trong do, kenh 2 lao ra GTGT cao nhat la 3,698 trieu
ddng/thian va nhan ve GTGTT la 2,448 trieu ddng/thien. O kenh 3, tae nhan ban le nhan ddde GTGT ihap nha't la 2 trieu ddng/thien, vdi Idi nhuan thu ve la 1,583 trieu ddng/thien, do ngddi ban le mua dda nguyen trai trde lidp Id thddng lai de phan phd'i den cac lieu Ihddng d cac ehd Irong dia ban, gia tri mang lai khdng cao nhd nhdng san pham da difde che' bien khac.
3.3.2. So sdnh hieu qua kinh te gida cdc tdc nhdn trong chuoi
Hieu qua kinh le va viec phan ehia Idi ieh tinh tren 1 thien dda gida cac tac nhan trong chudi kha phii hdp va cdng bang. Kdl qua phan tich cho tha'y, nong hd va cd sd che' bie'n la 2 lac nhan cd ty trong GTGT cao nha'l trong loan chudi, lan Iddl la 26,37% va 21,97%. Mac dii ndng ho la ddi tddng tao ra doanh thu thS'p nha'p trong chudi, nhdng lai lao ra GTGT va GTGT thuan cao nha'l, do chi phi trung gian cua ndng hd ehi cd 346,000 ddng/thien dda va gia tri gia tang tao ra gan 3,2 trieu ddng. Doanh thu trung binh eua nong hd khoang 3.524.000 ddng/thien dda. Sau khi ird di chi phi, cho GTGT thu^n la 2.663.000 ddng/thien dda.
Chi s6' hieu qua kinh te tren vd'n irung gian (nhdP/IC, VA/IC) cua hp trdng dda ra't cao. Dieu nay the hien rang ngddi ndng dan trdng dda sd dung ngudn noi life b6n trong (lao ddng, da^l dai...) la chu ydu va it sd dung ngudn Idc ben ngoai (phan bdn, thud'e BVTV, nhien lieu va cac hang hda trung gian khac). Cac chi so' cua lac nhan khac nhd ihddng lai, cd sd sd chd, cd sd che bien va ban le iha'p so vdi nong hd, nhdng dd la mdc hdp ly va hi6u qua cao so vdi cac nganh khac trong ITnh vdc thu'dng mai va sd che. Kdt qua cua nghien cdu nay phu hdp vdi kdl qua eua Hoang Van Viet (2014) va Tran Tia'n Khai (2012), viec phan bd Idi nhuan cua eac tac nhan eung kha hdp ly, ngddi nong dan la lac nhan c6 GTGT thuan va Idi nhuan/chi phi la cao nha'l.
(Bang 2)
Nhin chung, cac tac nhan trong chuoi gia tri dda deu tao ra GTGT kha cao. Trong do, nong hp la tac nhan tao ra GTGT eao nha't vdi 3.177.000 ddng/thi6n, tddng dng vdi 26,37% toan chudi, ddng thdi ndng hp la lac nhan cd ly sua'l Idi nhuan/chi phi eao nha'l. Vdi 1 ddng chi phi bd ra, nonghp se tao ra difpc 5,18 ddng Idi nhuan. Nhd
TAP CHl CONG IHIfdNG
Bang 2. So sdnh hieu qua kinh te cua m6i tdc nhdn Irong chudi gid trj dira
BVT: 1.000 dong Khoan muc
Doanh thu(P) Chi phi trung gian (iC) Gia tn gia tang (VA)(1)
% Gia tn gia tang (2) GhisSP/IC Chi sS VA/IC Gia tri gia tang thuan {3)
%GTGTT (4) Tdng chi phi (5) Lpl nhuan/Chi phi (6)
Nong h$
3.524 346 3.177 26,37 10,18 9,18 2.663 34,14 514 5,18
ThUdng iai
5.000 3 250 1.750 14,52 1,54 0,54 985 12,63 4.016 0,25
Cdsdsdche
6.600 4.250 2 250 18,67 1,53 0,53 1.361 17,45 5.139 0,26
Cdsd che bien
11.371 8.723 2.648 21,97 1,30 0,30 1.450 18,58 9.922 0,15
Banle
12.119 9 894 2.225 18,47 1,22 0,22 1.342 17,20 10.777 0,12
ToanchuSI
38.514 26.463 12.050
7.800
Ghi chu:(2) =(1}/IGTGT; (4) =(3)/ZGTGTT: (6) = (3)/(5). Nguon: Sdli0u khdo sat. 2019
hoat ddng chd bidn, cd sd che bidn la lac nhan lao ra GTGT eao Ihd hai trong chu§i gia tri, vdi 2.648.000 ddng/thien, Iddng dng 21.97% tdng GTGT loan chuoi. Thifdng lai la lac nhan tao ra GTGT tha'p nha'l, L750.000 ddng/thien dda, chi chiem 14,52% GTGT cua chudi.
3.4. Chie'n Idcfc ndng ca'p chudi gid tri dda Trd Vinh
3.4.1. Can cd de xud'l chien luac ndng cap chudi
Dda vao nhdng ihuan Idi, kho khan, cd hpi va thach ihdc trong qua trinh san xua'l va tieu thu san pham dda cua linh Tra Vinh, phan tich ma Iran SWOT ddde trinh bay nhd Bang 3.
3.4.2. Chien luac ndng cap chuoi Chidn Iddc nang cap chuoi gia tri du'dc xay ddng tren cd sd: (i) Phan tich kinh t6' chudi; (ii) Phan tich SWOT. Muc dich cua cac chien lifdc nang ca'p chudi la hu'dng ddn viec duy iri va nang cao kha nang canh iranh cua chudi gia trj dda Tra Vinh; nang cao Ipi ieh kinh te' - xa hpi ma chudi gia iri dda cd the mang lai eho tinh Tra Vinh;
nang cao mdc dp Iham gia cua ngifdi ngheo d Tra Vinh vao ci.c boat ddng san xua'l, che bidn va thu'dng mai cac san pha'm dda; gia lang so' lifdng viec lam va thu nhap cho lao ddng nong ihon d Tra Vinh.
- Chien luac ke't hap SO - theo duoi cdc ca hdi phu hap vdi diem manh: Phat trien dn dinh vung dda cdng nghiep nguyen ligu, dau td cai tao va trdng mdi, tham canh lang nang sua't va cha't lifdng. Da dang hda san pham ehe bien iheo hu'dng tieh hdp va lao ra nhdng .san pham mdico gia tri gia tang cao.
' Chii'n luac WO: Khae phuc cac didm yeu d^
theo dudi eac cd hoi: Xay diJng chudi gia tri theo hddng ihuc day lien kdl ngang, lien ket dpc gida cae tac nhan trong ehuSi. Nang ca'p cong nghe trdng trot de tang san Iddng va bao dam cha'l lu'dng dda. Nang ca'p cong nghg che bien de da dang hda va phai trien san pham mdi. Thuc da'y xay ddng thddng hieu, nghien cdu thi trddng va xdc lien thifdng mai
- Chie'n luac WT: Xay ddng ke hoach bao ve de tranh mln cam vdi tac ddng cua thach thde, nhu: can: Bao ve ngudn nguyen lieu eho nganh Che bien noi tinh; On dinh nang Idc va cdng sual che bien can ddi vdi kha nang cung dng nguyen lieu cua Tinh va cua Vung.
De nang ca'p chudi gia tri dda, can sd hd trd thde hien ddng bd cua nhieu nhdm giai phap, cu the; cd gidi hoa khau van chuyen, sd ehe va dong gdi san pham chi xd dda; ddi mdi, cai lien cdng nghe san xua't than gao dda than thien mdi
4 6 S o 2 0 - T h a n g 11/2019
KINHTE
Bang 3. Phdn tich ma trdn SWOT
SWOT
Diem manh (S)
1. Dieu ki§n rat thich hop de trong cay dCla, 2 Cd vung nguyen iieu doi dao.
3. Cac hd san xuat cd kinh nghiem trong dLJa.
4. Nang sua't va chat iifpng trai cao.
5. Tat ca cac bo phan tt cay diia deu dUOc tan dung va dUa vao che bidn.
Diem ySii (W)
1. Dien tich san xuat con nho le va manh mun.
2. Nang iuc lien ket giOa cac tac nhan trong chudi va giQa cac tac nhan trong cung mot khau con rat han che.
3. Cac DNNW chua dang ky nhan hieu cho san pham va chua chu dong thuc hien cac hoat dong xue tien san pham.
4. San pham chua da dang, con la cac san pham thd.
5. Cong ngh§ che bien con ddn gian.
6. Thieu vdn
Cd h$i (0)
1. Cac san pham tCi diia la nguyen lieu dau vao cua nhieu san pham c6 gia tn cao.
2. Cac CO quan nha nudc bat dau chu trong de'n vai tro cua nganh DCia va CO chinh sach hdtro cu the.
3. Viet Nam la thanh vien cua Hiep hpi Difa Chau A Thai Binh DUdng (APCC).
4. Co kha nang tiep can cac cdng nghe che bien hien dai.
5. Thj trudng dang cd xu hudng tang trudng mgnh ve cac san pham dda.
Giai phap cong kfch (SO) SM02,3,5: Md rong san xuat theo hudng tap trung quy mo Idn S1-3O3: L/ng dung cac ky thuat lien tien vao san xuat diia nguyen lieu cua nong dan.
Giai phap dieu chinh (WO) Wi.4,50i-5. Cai lien cong nghe, ky thuat trong san xuat va che bien.
W2,60i-3: To chL/c xay dung cac hinh thde lien ket doc va lien ket ngang giOa cac tac nhan trong chuoi.
W3O5: Thuc day xay dung thudng hieu san pham.
W4,504; Nang cao cdng nghe che bien de da dang hoa san pham va phat trien san pham moi.
TbachthdcOO
1. Trong thdi gian ngan kho cd kha nang tang quy mo nganh Difa.
2. Dich benh anh hUdng den nang sua't trai.
3. Thi trudng khdng on dmh.
4. Canh tranh vdi cac nudc c6 trdng va che bien cac san pham td dira.
5. Nhiing rao can ky thuat bao hd san xuat trong nudc ciia cac nudc nhap khau ngay cang khac nghiet
6. Bien doi khi hau.
Giai phap thich ifng (ST) S30i,2,6: Md I6p tap huan ky thuat cho ndng dan trdng di/a de CO bien phap phong ngiia djch benh cung nhu thich Qng vdi thdi tiet xau.
Si.2,4,503,4,5. Da dang hoa cac san pham til diia de tang kha nang canh tranh vdi cac thi trudng qudcte.
Giai phap phong thii (WT) Wi,2Ti.2,6. Nang cao trinh dp va nhan thiic cua nong hp san xuat trong hoat dong trong dda.
W3,4T3,4,5: Nang cao nang luc kinh doanh cho cac doanh nghiep SLI dung nguon nguyen lieu til diia.
Ngudn: Tdng hap ket qua khdo sdt, 2019
trddng; thay the gidng dda va cai lien ky thuat trdng dda thich nghi ban, man; phat irien da dang san pham td xd dda, mun dda, nang cao nang life quan ly, dieu hanh doanh nghiep; lang eddng xiic tie'n thddng mai; tang eddng cac hoat ddng quang
cao va thiet ke bao bi, mau ma san pham, nham md rong thi trddng deu thu san pham
4. Kdt luan
Nganh Dda cd vai tro ra't quan trpng trong nen kmh td - xa hdi tinh Tra Vinh va can dddc coi la
TAP CHi CONG THlfdNG
mot bd phan khong the ihieu trong chidn Iddc phat trien kinh te - xa hpi linh Tra Vinh. Trong thdi gian qua, dien lich va san Iddng eua tinh khong ngdng tang, kirn ngach xua'l khau cac san pham td dda ddng gdp khong nho vao tdng kim ngach xua't khau cua linh. The nhdng, nganh hang nay van con lam thang tram, ddi sd'ng ngddi dan trong dda vln ba'p benh bdi sd bat dn cua gia dda kho nguyen lieu. Qua nhdng phan tich ve chudi gia tri dda d Tra Vinh, dd tai nit ra mot so' ke't luan nhd sau:
Thi^ nha't, chudi gia tri dda d Tra Vinh cd 5 kenh thi trifdng ehinh, trong do, ndng hp ban dda chu yeu cho thddng lai. San Iddng dda di td ndng hp qua cae tae nhan va den tay ngddi lieu dung noi dia chiem 80,80% long san Iddng dda ndng hd da thu hoaeh. Trong chuoi gia tri, kenh 1 la kenh phan phd'i chu yeu nha't, san Iddng dda ehiem ty le Idn nha't. Ho trdng dda dat Idi nhuan cao nha't d kenh 5 neu so vdi cae tac nhan khae.
Tuy nhidn, do diSn tieh da't il, nen thu nhap binh quan hang thang cua ndng ho van edn tha'p. Hau bet eac lac nhan tham gia chudi gia tri deu nhan dddc mdc Idi nhuan tifdng ddi kha quan.
Thd hai, nong hp la tac nhan tao ra gia tri gia tang eao nha't trong toan chuoi gia tri, kdtidp la lac nhan cd sd che bien. Tily vao tdng kenh, sU phan phdi gida gia tri gia tang thuan gida cae tac nhan khac nhau. Tuy nhien, nganh hang van con ton tai ra't nhieu khd khan, nhu': Md'i lien ket gida eac tac nhan tham gia chuoi deu khdng mang tinh chinh thdng va chat che vdi nhau. Cae tac nhan eung ca'p thong tin thi trddng, hd trd nhau trong hoat dong kinh doanh ehu ydu dna tren md'i quan he quen bidt. B6n canh do, mdi lac nhan tham
gia chudi chiu sd anh hddng cua cac loai rui ro vdi nhdng mde dp khac nhau.
Thd ba, do nganh hang eon tdn tai nhidu khd khan, ba't cap nhd thie'u sd lien ket gida cac tac nhan, eae doanh nghiep chda biet each khai thac tdt thi trifdng hien tai va thi trddng tiem nang, cac san pha'm dau ra con han che, chda da dang, cong nghe che bien con thu cdng,... tac gia de xua't m6t vai giai phap de nham nang cao gia tri gia tang nhd tap trung da dang hda cac san pha'm, dau M san xua'l cac san pham linh che nhif dem td xd, sda dda, bdt sda dda, dau dda, my pha'm... Mac dii Viet Nam hien da cd doanh nghiep san xuat eae san pham nay, nhu'ng so' Iddng il, khdng md rdng dddc thi trddng cho cac mat hang. Hau he^t cac cd sd sd chd, che bien chi ddng lai d san pham thd de xua't khau. Nd'u c6 the, cac cd sd chd bidn lap trung san xua't cac san pham tinh che ihi chac rang gia tri mang lai se rat cao. Ben canh dd, can cai tien ky thuat cho ngddi nong dan de lang nang sua't va san Iddng dda se giup nang cao gia tri gia tang eho nong dan trdng dda, nang ca'p cdng nghe che bidn, ehuyen giao eae cdng nghe ky thuat de da dang hoa va phat trien cac san pham mdi, giam td'i thieu cac loi san xuS't va cac hao hut trong qua trinh san xua't de lang them san Iddng, nang cao Idi nhuan. Viec thuc day xSy ddng thu'dng hieu, nghien cdu thi trddng va xue tien thu'dng mai cung dang la viec can thiet cho nganh Dda tinh Tra Vinh. Cd quan cac ca'p, ban, nganh c^n cd ke hoach id chdc xay ddng vung nguyen lieu theo mo hinh lien ket dpc va lien ket ngang cho cac tac nhan trong chudi dd tao mdi lien ket chat che, boat ddng kmh doanh dat hieu qua hdn •
TAI LIEU THAM KHAO:
1. Kaplinsky, R., and M. Morns (2001) "A Handbook for Value Cham Research", The Institule of Development Studies.
2. Nguy dn Tin Tdm, 2019. Chien luac ndng cap chudi gid In dda tinh Trd Vinh. Luan ran iliac sT. Dai hoc Cdu Long.
3 Nhdm Thi Be Vmh. 2012 -Phdn lich chudi gid tri cam diia nao say cua tinh Ben Tre". Luan vdn thac sT. Dai hoc Cdn Th<l.
4. Trdn Trie^n Khai vd cong sU (2012). Bdo cdo nghien cihi phdn tich chudi gid Iri dda Be'n Tre UBND tinh Ben Tre.
DudnDBRPBenTre.
So 2 0 - T h a n g 11/2019
KINHTE
Ngay nhan bai: 6/10/2019
Ngay phan bi^n danh gia va su'a chtJa: 16/10/2019 Ngay chap nh^n dang bai: 26/10/2019
Thong tin tdc gid:
1. PGS.TS. BUI VAN TRINH Trnf&ng Dal hoc Can Thd 2. N G U Y I : N THI TAM Trifcfng Dai hpc Cihi Long
STRATEGIES TO IMPROVE THE COCONUT VALUE CHAIN OF TRA VINH PROVINCE
• Assoc. Prof. Phd, BUI VAN TRINH Can Tho University
• NGUYEN THI TAM Mekong University
ABSTRACT:
Analysis of survey data of 152 agents participating in the coconut value chain of Tra Vinh province shows that there are 5 main market channels, in which farmers sell coconut mainly to traders. Production of coconuts from farmers to agents and domestic consumers accounts for 80.80% of total coconut output. Distribudon of benefits among actors in the chain is currently in a way that benefits growers and processors. However, there is still space for the improvement of the status of income distribution among actors to increase the profits for the whole chain. Through SWOT analysis, the smdy proposes eight groups of activities lo be carried out lo upgrade the coconut value chain of Tra Vinh province in the future.
Keywords: Value chain, coconut, improve, Tra Vinh province.
