CHU QUYBU CUA VIET NAM BOI VOI HOANG SA DUOI CAI NHIN CUA PHlfONG TAY
Nguyen Phu'd'c Tu'O'ng
I. HOANG SA THUOC CHU QUYEN VIET NAM f u THE KY XVI-Xvil
Vao thang 4/1471, sau chien thang Champa cua vua Le Thanh Tong, Bdi Cdt Vdng tire quan dao Hoang Sa da sat nhap vao lanh tho Dai Viet. Duai thai Chua Tien Nguyen Hoang (1558-1613) tran nham Thuan Quang, Bdi Cdt Vdng da dugc Dang Trong Dai Viet chiem hiru: vao thai ky do, eo hai gia tuong than tin ciia Thai su Nguyen Kim nguai Viet goc Champa la Vii Thi An va Vii Thi Trung giup Chiia Tien Nguyen Hoang chiem hiru quan dao Hoang Sa vo chii va khong mgt quoc gia nao phan doi.
Duai thai Chua Sai Nguyen Phuo'c Nguyen (1613-1635), thuo'ng gia nguai Nhat Araki Sataro la Pho ma co ten Viet la Nguyen Dai Lugng, tu la Hien Hiing thong thao duong bien, da giiip Chiia Sai chi huy dgi thuy binh hang nam den miia kho dua binh thuyen ra quan dao Hoang Sa do dac lg trinh, ve ban do, khai thac hai san va thu vot hang hoa, sung dan, vang bac ciia tau thuyen phuong Tay bj dam tai day.
Duoi thai Trieu Nguyen tir 1802, cac vua nha Nguyen da ciing CO chii quyen ciia Viet
Nam doi vai quan dao Hoang Sa, nhat la duai thai vua Minh Mang (1820- 1841), tir nam Binh Than 1836 da thanh lap cac Dpi Hodng Sa thuang xuyen hang nam ra quan dao Hoang Sa de do dae thuy trinh, ve ban do, cam moc chu quyen va khai thac hai san.
Quan dao Hoang Sa nam tren Bien Dong dgc theo ba bien Trung Trung Bg ciia nuoc ta, a v j t r i 14°45' d^n 17°15' vT do Bac va 111° den 113° kinh do Dong, each dao Ly San (Cii Lao Re) thugc tinh Quang Ngai 222,4km, each thanh pho Da
Nang 3 15km va each dao Hai Nam cua Trung Quoc nai gan nhat la 289km. Nhu vay, quan dao Hoang Sa gan Viet Nam han Trung Quoc.
Quan dao Hoang Sa each quan dao Truang Sa nai gan nhat khoang 500km, keo dai tir Bac xuong Nam 366km, tir Tay sang Dong 176km, chiem mgt dien tich bien rgng 292.000km^
va CO tong dien tich noi tren mat bien cua cac dao va bai da la khoang lOkm^.
Quan dao Hoang Sa eo tren 20 hon dao, bai da va gom hai nhom dao - bai da. Nhom Dong
Bia chii quy§n Viet Nam tren dao Hoang Sa thoi ky Ph^p thudc
So 9/2011 Thdng tin KH-CN Nghd An (i8]
NGHIEN CUU - TRAO o 6 l
hay nhdm An VTnh a xa dat Whn han va nhom Tay hay nhdm Nguyet Thiem a gan dat lien han.
Til' khi thugc lanh tho Viet Nam (thg ky XV-XVI), qudn ddo Hodng Sa ludn ludn ndm trong ca cdu td chirc cua Viet Nam qua cac thai ky ljch sir:
- Duai thai Chiia Tien Nguyin Hoang (1558-1613) cho den thai ky vua Bao Dai (1926-1945), quin dao Hoang Sa thugc xa An VTnh, huyen Binh Son, tinh Quang Ngai cho din ngay 30/3/1938.
- Duai thai vua Bao Dai (Viet Nam thugc Phap), ngay 29 thang 2 nam Mau Dan (30/3/1938), nha vua da ky Du so 10 quyet djnh chuyen quan dao Hoang Sa vao dia phan tinh Thiia Thien truae khi cugc Chien tranh the giai thu' II no ra.
Din ngay 5/6/1939, Toan quyen Dong Duang Jule Brevie da ra Nghj djnh 3282 chia quan dao Hoang Sa thanh hai bg phan la S& Dgi ly An VTnh va Sd Dgi ly Nguyet Thiem de tien viec quan ly.
- Duai thai che do Viet Nam Cgng hoa, ngay
17/7/1961 T6ng thong Ngo Dinh Diem da ra sac lenh so
174 - Vn dat quan dao Hoang Sa duai sir quan ly ciia tinh Quang Nam va dat ten cho quan dao nay la xd Dinh Hdi thugc huyen Hoa Vang.
Sau 8 nam, do su rang buoc ve dan vj hanh chinh, ngay 21/10/1969, Tdng truang Bg Noi vu Viet Nam Cgng hoa ra
Nghj djnh so 709/BNV/HCDP/26 sat nhap
xa Djnh Hai vao xa Hoa Long, quan Hoa Vang, tinh Quang Nam.
- Duai thai ehe do Cgng hoa xa hgi Chu nghTa Viet Nam, ngay 11/12/1982, Hgi
dong Bg truang ra quyet djnh so 194 - HDBT nang quan dao Hoang Sa thanh Huyen Hodng Sa thugc dja phan tinh Quang Nam - Da Nang.
Sau khi chia tach tinh Quang Nam - Da Nang thanh thanh pho Da Nang va tinh Quang Nam theo Nghj quyet ngay 6/11/1996 ciia Quoc hgi, den ngay 23/1//1997, Chinh phii Cgng hoa xa hgi chu nghTa Viet Nam ra Nghj dinh so 07- CP quyet djnh Huyen ddo Hodng Sa thugc thanh pho Da Nang true thugc Trung uang.
Nhu vay, tii' giii:a the ky XVI cho den nay (tren 400 nam), quan dao Hoang Sa - Truang Sa luon luon la mgt bg phan khong the tach rai ciia Viet Nam.
Nhu tren da noi, rat nhieu sach sii' hgc nuac ta noi den Dpi Hodng Sa lam nhiem vu tuan tra, khai thac quan dao Hoang Sa nhu "Lich trieu hien chucmg logi chl" ciia Phan Huy Chu, "Hodng Viet du dia chl", "Phil bien tgp luc" eiia Le Quy Don, "Dgi Nam thuc luc chinh bien " va "Chdu bdn Trieu Nguyen" cua Quoc sir Trieu Nguyen...
Trong qua trinh lam nhiem vu quang vinh va gian nguy tai quan dao Hoang Sa, khong it cai dgi chi huy, dan binh, dan phu ciia Dgi Hoang Sa da hy sinh, bo xae tren bien ca. Hg that ximg dang la nhung anh hiing.
Vi vay vao nam Dinh Mao (1867), vua Minh Mang da chi du nhii'ng nguai hoat dgng trong Dgi Hoang Sa da hy sinh khi lam nhiem vu la cac "Hung binh Tru&ng Sa" ("Hiing binh Truang Sa giii' kho", "Hiing binh Truang Sa 6m luai",
"Himg binh Truang Sa nau an"...) nhu chanh dgi truang Nguyen Hiru Nhat, cai dgi
Pham Quang Anh ma ten tuoi cua hg da dugc dat cho cac dao eiia quan dao Hoang Sa: dao Hiru Nhat, dao Quang Anh.
De tri an va tuang niem nhu'ng nguai lam nhiem vu trong Dgi Hoang Sa, ngay tir duai thai Chiia Nguyen, nhan dan lang An VTnh va An Hai viing Cira Sa Ky, dao Ly San (Cii Lao Re), nay thugc xa Tjnh Ky, huyen Son Tjnh, tinh Quang Ngai, hang nam vao ngay 14 va ngay ram thang 3 am Ijch da to chu'c trgng the Le hdi Khao le the llnh Hodng Sa de tien dua nhirng nguai trong Dgi Hoang Sa ra di lam nhiem vu, cau mong Trai, Phat phii hg cho hg dugc binh yen tren bien ca va tra ve doan tu vai gia dinh.
Ngay nay, sau gan bon the ky troi qua, Le hoi Khao le the linh Truo'ng Sa van dugc cac tgc hg a xa Tjnh Ky, huyen San Tjnh, tinh Quang Ngai tien hanh hang nam vao nhung ngay quy djnh nhu mgt le hgi van hoa dan gian truyen thong.
Sinh hogt vdn hod ddn gian ndy minh chimg cho ngu&i ta thdy rdng qudn ddo Hodng Sa la mpt bd phdn cua lanh thd
Viet- Nam tir han 400 ndm.
Trong thai gian tai, le hgi dan gian dja phuang nay se dugc nang cap thanh Le hgi dan gian Quoc gia.
Ngoai ra, tren dao Ly San con CO Khu md Hodng Sa ma hang nam, cae tgc hg den day de thap huang tuong niem, cimg gio, tao mg cho cac Hiing binh Hoang Sa. Trong thuc te, day la mgt khu mg gio. Them vao do, a xa Ly Hai, huyen San Tinh, tinh Quang Ngai con co Nha they co hon cac Hiing binh Truang Sa ggi la Am lich Tie.
Ve ban do dja ly quan dao Hoang Sa, nam 1771 Do Ba
So 9/2011 Thdng tin KH-CN Ngh? An (19]
Cong Luan da ve va khac in
"Todn tap Thien Nam tic chi Id do thu" ma trong do co ban do quan dao Hoang Sa voi lai ghi chu ro rang: "Dia phdn ldng Kim Hp, hai ben cd hai ngpn niii. cdc nui ndy cd ddt ngu&i tudn tra. Giica bien cd mpt ddi cdt, ten gpi Id Bdi Cdt Vdng ddi dp bdn trdm dam, rdng hai muoi ddm dimg dimg giica bien. Tic cica Dgi Chiem den cira Sa Vinh, mdi khi cd gid Tdy Nam thi thucmg thuyen cdc nu&c chgy & phia trong trdi dgt
& day; gid Ddng - Bdc thi thuang thuyen chgy & phia ngodi ciing trdi dgt vdo ludn, ldm mpi nguai deu chet ddi &
day cd. Hdng hod, vgt lieu deu phdi de lgi nai do.
Hdng ndm vdo cudi ddng, Chita Nguyen dua mu&i tdm chiec thuyen den de lay hdng hod, vdt sdn, dugc nhieu vdng bgc, tien te, sung dgn vd cdc vdt lieu khdc... ".
Ben eanh ban do tren, chiing ta con co ban do khac CO ten ggi la "Dgi Nam thdng nhdt todn dd" ve ve n u a c ta tuang doi ky luang va chinh xac, do cac sii' quan nha Nguyen ve vao khoang 1839-
1940 duai thai vua Minh Mang (1820-1841), tren do CO ve va ghi cac quan dao Hoang Sa va quan dao Truang Sa.
Mgt lan nira, qua ban do
"Thien Nam tic chi Id do thu"
dugc ve vao the ky XVIII, Nha nuac phong kien Viet Nam khang djnh cae quan dao Hoang Sa va Truang Sa thugc chii quyen ciia Viet Nam tir nhirng the ky truoc.
Trong khi do, cac ban do dja ly do Trung Quoc ve vao nhung the ky truae chua bao gia ve Nam Sa (tiic Hoang Sa) va Tay Sa (tuc T r u a n g
Sa) nam trong lanh tho cua Trung Quoc. Chang han nhu trong cuon sach dja ly "Trung Qudc dia ly hgc gido khoa thu" Tap 1 ciia tac gia Vii Tien Do bien soan vao nam Quang Tu thii' 31 nha Thanh (1905) duge xuat ban nam
1906, da viet ro rang: "Phia Nam tie vT dp Bdc 18" 13' tan ciing Id b& bien Nhai Chdu ddo Hdi Nam; phia Bdc den vT dp Bdc 53 '50', tdn cung la chd gap nhau giica sdng Hdc Long Giang vd sdng Uxuri; phia Tdy la kinh tuyen 42 11', tdn cimg la niii Timg LTnh. Nam Bdc gdm han 6l", ddi han 8.800 ddm. Dien tich 32.605.156 dam vudng, chiem 1/4 chdu A, 1/10 luc dia the giai, l&n han cd chdu Au".
Nhu vay ro rang la lanh tho Trung Quoc khong he co
"Nam Sa" (Hoang Sa) va "Tay Sa" (Truang Sa) a phia Nam.
Tren ban do dja ly "Hodng trieu nhdt thdng du dia do"
cua Trung Hoa xuat ban nam Quang Tu thiir 20 (1894), duai thai nha Thanh chi ve phia Nam den dao Hai Nam va c6
lai chii giai la diem cue Nam ciia lanh tho nha Thanh la
"Nhai Chdu, phii Quynh Chdu, Qudng Ddng, 18" 13' Bdc", cung khong he co "Tay Sa" va "Nam Sa" vi quan dao Hoang Sa nam a vj tri 14°45' den 17° 15' Bac va quan dao Truang Sa nam a vj tri 6°20' den 11°28' BSe tren Biin Dong thugc lanh tho ciia Viet Nam.
Cac dja danh Tay Sa (Sisha) va Nam Sa (Nansha) chi mai dugc Trung Quoc sir dung tir ngay 1/12/1947 duai thai Cgng hoa Nhan dan Trung Hoa thi lam sao cac dja danh do co the co mat tren cac ban do ciia Trung Hoa dugc!
H. CHU QUYEN CUA VIET NAM DOI VOI HOANG SA DUOI CAI NHIN CUA PHUONG TAY
Cac tu lieu eo cua cac nuac phuang Tay nhu Phap, Anh Y, Dire... deu cho rang quan dao Hoang Sa thugc ve chii quyen ciia Viet Nam tir nhirng the ky truae.
Trong nam 1701, duai thai Hoang de Henri V, Giao sT Phap Jean Yves Cleays trong chuyen du hanh tir Tay Au sang Trung Hoa tren tau Amphitrite di qua quan dao
Hoang Sa da ghi Iai truang hgp tau ciia ong suyt bj dam tai day. Bai viet co tua de la Mystere des atolls (Bi mat ciia nhirng san ho vong) va dang tren "Journal de voyage au Paracels" (Ky su du hanh den Hoang Sa), ve sau duge dang lai tren "Revue Indochinoise"
(Tap chi Dong Duong) so 6/1941:
"Ngu&i ta nhd neo khi cd gid manh vd chdng mdy th&i gian da den ngang tdm v&i Hodng Sa. Hodng Sa Id mot qudn ddo thupc Vuang qudc An Nam. Dd la mot niii dd kinh khiing ddi tren mdt trdm ddm.
bi chi trich b&i nhiing vu dam tdu md & do gid ludn ludn thdi.
nd ndm dpc theo b& bien Ddng Trong (ten gpi ciia An Nam tru&c day). Tdu Amphitrite trong cupc hdnh trinh den Trung Hoa tu&ng nhu bi ddm tgi do... Bi ^dm tdu tren cdc mdm dd ddng sg do vd mdt het tdi sdn thi ciing nhu nhau"
(djch ciia tac gia).
Trong cuon "Abrege de Geographic" (Tom tat ve dia ly) Tap II ciia tac gia Adriano Baibi xuat ban bang tieng Phap nam 1838 tai Paris, tren trang 768 da noi den Vuang quoc Dang Trong va da ghi
So 9/2011 Thdng tin KH-CN Nghd An [20]
NGHIEN CUU - TRAO odi
nhieu dja danh chinh thugc Vuang quoc Dang Trong nhu Hue, Nha Trang, Phu Yen, Quy Nhan, Hgi An, Da Ning va quan dao Hoang Sa. Quyen sach nay hien dugc luu trir tai Thu vien Library of the America Bible Society ciia My.
Trong cong trinh "Univers, histoire et description de tous les peuples, leurs religion, moeurs et coutumes" (The giai, ljch sir va mo ta tat ca cac dan tgc, cac ton giao, phong tuc, tap quan cua hg) ciia Giam muc Phap Jean louis Taberd an hanh nam 1833, sau khi noi qua ve dja ly quan dao Hoang Sa da mo ta nghi thuc chiem hiru Hoang Sa voi su chirng kien cua vua Gia Long:
"Chung tdi khdng di vdo liet ke nhihig hdn ddo chinh thudc xic Ddng Trong, chimg tdi chi nhdn xet rdng tii' han 34 ndm, Paracels dugc ggi Id Bdi Cdt Vdng hay Hodng Sa, mdt me cung thuc su ciia cdc hdn ddo nhd vd cdc bdi cdt, chinh ddng ldm lo sg cdc nhd hdng hdi, dd dugc chiem him bai ngu&i Ddng Trong. Chiing tdi khdng rd hp cd ddt mdt ca s& ndo khdng, nhimg chdc chdn rdng Hodng de Gia Long dd phdi gdn them hinh hoa trang tri vdo vdng nguyet que ciia minh VI Hodng de xet thdy cdn dich thdn den day dimg lite de chiem hiiv vd do la vdo ndm 1816 md Hodng de dd long trpng duang cao Id c& ciia xir Ddng Trong"
(dich ciia tac gia).
Thue ra quan dao Hoang Sa da thugc chii quyen ciia Viet Nam til' thi ky XVI duai thai cae Chiia Nguyen, chir khong phai din 1816 duoi thai vua Gia Long mai thugc lanh tho cua Viet Nam. Nhung dii sao, y kien eiia Giam muc J.L Taberd da cho thay rang quan dao
Hoang Sa thugc chu quyen cua Viet Nam.
Co nhieu cuon sach viet bang tieng Y trong nhirng the ky truae da noi den quan dao Hoang Sa thugc chii quyen ciia Viet Nam.
Trong cuon sach tieng Y "La
cosmographia istoria astronomica et fisica" (Ljch sir
vu try hgc, thien van hgc va vat li hgc) cua Bagio Soria in nam
1828 tai Napoli trong phan 4 Tap VI da noi ve De che An Nam, a trang 128-131 co cau cuoi ciing ghi rang: "Thupc ve de che ndy Id qudn ddo Hodng Sa (Paracels) bao gdm cdc ddo vd dd ngdm a phia Ddng b& bien nu&c ndy".
Cuon sach nay hien dugc luu giir tai Thu vien Truang Dai hgc Califoniacua My.
Trong cuon sach
"Geografia Fisica et Politico"
(Dja ly hgc hinh the va chinh trj) viet bang tieng Y ciia Luigi Galant, ban in lan thir nam vao nam 1834 tai Napoli, trong tap III a cac trang 197, 198 da viet:
"Cudi cimg, chiing tdi phdi ndi den mdt me cung cdc hdn ddo ndm & phia Ddng Ddng Trong (Cochincina) cd ten gpi la Hodng Sa (Parcel hay Percels) bao gdm cdc ddo dd nhd vd viing nu&c ndng... Chiing thudc quyen cai tri ciia Vuang qudc An Nam, ciing nhu qudn ddo Pirati & phia Ddng Ddng Ngodi (Tochina)". Cuon sach nay dang dugc luu trir tai Thu vien Biblioteca Walter Bigiavi del I'Universita degistudi Bologna va Thu vien Biblioteca S.Antonio Daltore tai Padva ciia Y.
Trong cuon sach "Nuovo compendia di geographia" cua Adriano BaIbi va mgt so tac gia khac in nam 1865, tai Milano, Y, tren cac trang 642 va 643 cung da co doan viet ve
Hoang Sa thugc Dang Trong:
"Thupc de che ndy cdn cd qudn ddo Hodng Sa (Paracels), qudn ddo Pirati vd qudn ddo Cdn San (Pulo Condo).
Trong cuon sach khac viet bang tieng Y la "Del vario grado d 'importanza degle statiodierni" ciia Cristoforo Negri xuat ban nam 1841 tai Milano, tren trang 421 da ghi ro: "Ddo Hdn Hdi (phuang Tay ggi la Polo Sarpata, nam a phia Dong dao Phii Quy, co diem 6 trong tuyen bo duong CO sa ciia Viet Nam) ndm cdch bien Ddng Trong 100 hdi ly.
Nu&c ndy ndm 1816 dd chiem him qudn ddo Hodng Sa (Paracels) nhdm cdc ddo dd nguy hiem ndm xa tren b& bien Ddng md thuyen trudmg Ross ngu&i Anh da tien hdnh khdo sdt... ". Nhu tren da noi, viec chiem hiru Hoang Sa, Viet Nam da thuc hien tii' the ky XVI, viec vua Gia Long ra Hoang Sa long trgng dat bia chii quyen, cam ca, ban dai bac chi la hinh thirc cong bo chii quyen doi vai Hoang Sa ciia Viet Nam theo thii tuc, tieu chi ciia phuang Tay ma thoi.
Trong cuon sach viet ve viing Dong An "Storia delle Indie Orientate " (Ljch sir Dong An) ciia Felice Ripamonti, in nam 1852 tai Milano, Y, trong phan Libro XXII tir trang 124 den 143 danh rieng viet ve Dang Trong va tren trang 127 da viet: "Thuyen trucmg cdc tdu budn phdi thu&ng xuyen qua lgi vimg ndy vi thich nhdp cdng Hdi An hom, cdng ndy khdng xa thii do Hue. Nhimg ngirai di bien & ba cdng ndy (tiec Hue, Hdi An vd Dd Ndng) Id nhimg ngu&i ldo luyen nhdt ciia qudc gia ndy vd hdng ndm cd chuyen di bien den chudi ddo vd bdi dd nhd cd ten la Hodng Sa
S6 9/2011 Thdng tin KH-CN Nghd An [21]
(Paracel) ndm cdch b& bien Ddng Trong khodng 20-30 dam". 6 day tac gia cuon sach muon noi den cac Dgi Hoang Sa duai thai Trieu Nguyen hang nam da ra quan dao Hoang Sa tuan tra, ve ban do, cam moc ehii quyen, khai thae tai nguyen. Cuon sach nay hien dugc luu tru' tai Thu vien Truong Dai hgc Michigan ciia My.
Trong cuon sach
"Geografia modeerna universale " (Bach khoa Dia ly
hien dai) cua G.R.Pagnoi xuat ban nam 1823 tai Florence, trong tap III viet ve An Do, Trung Hoa va Dong Duong, da danh nhieu trang tii' 182 den 212 de viet ve Vuang quoc An Nam (Isole del I'Annam) ma trong cae trang 207 va 208 da noi den Hoang Sa (Paracel), Cii Lao Cham (Callas), Con Dao (Polo Condor), dao Nghi Son (Bientson). Cuon sach nay hien duge luu giu' tai Thu vien a Fienze, Livorno, Roma cua nuoc Y.
Trong cuon sach
"A.Balbi's Allgemeine des geographischen Wissens"
xuat ban bang tieng Due nam 1842, cung da danh nhieu dong noi ve quan dao Hoang Sa ciia Viet Nam. Cuon sach nay hien dugc luu giu tai Thu vien Astor, NewYork ciia My.
Ve ban do dja ly, da co hang chuc nha tham hiem, nha hang hai, giao sT phuang Tay ve ve quan dao Hoang Sa, nhung dang luu y nhat la ban do Kartevon Hinter Indie und den Ostindischen Inseln (Ban do Ngoai An va cac dao Dong An) ciia tac gia E.G.Ravenstein, in nam 1874 duai thai vua Tu Due ma tren do ghi ro rang Paracel /- (zu
Annam) co nghTa la quan dao Hoang Sa thugc An Nam.
Quan trgng nhat trong cac tu lieu cua phuang Tay noi ve quan dao Hoang Sa thugc chu quyen ciia Viet Nam la cuon sach "La souverainete sur les archipels Paracels et Spar ley"
(Chii quyen tren cac quan dao Hoang Sa va Truang Sa) ciia Nir luat su Cong phap Quoc te Monique Chemillier Gendreau, nguoi Phap, xuat ban nam
1996. Ba da khang djnh:
"Nhu vdy, qua viec xem xet ky ludng cdc tu lieu do Trung Qudc neu ra thi thdy rdng cdc tdi lieu tham khdo ndy chiing minh su hieu biet tie ldu ve su hien dien ciia nhieu ddo nhd ndm rdi rdc do day trong bien Nam Trung Hoa (Bien Ddng).
Nhimg chiing khdng cho phep di xa han vd khdng dii ldm ca s& phdp ly de bdo ve cho lap ludn rdng Trung Qudc cd le Id nu&c ddu tien phdt Men, khai phd, khai thdc vd qudn ly hai
qudn ddo ndy.
Dd Id ket ludn cho phep ggt bd nhimg l&i khdng dinh ruam rd trong nhieu sdch hay bdi viet khi xem xet cdc yeu td dugc dua ra de img hd mdt danh nghTa ldu d&i cd lgi cho Trung Qudc.
Ngugc lgi tie ddu the ky XVIII, cdc bdng chung ve cai qudn cita An Nam da dugc xdc lap tdt.
...Ddt minh vdo the ky XVIII, ngu&i ta cd the bdo ve dugc rdng cho tdi th&i diem do. Sit tdn tgi ciia cdc ddo Paracels da dugc biet den mgt cdch rpng rai rdng Trung Qudc khdng the vien ddn bdt ky su chiem him ndo phit hgp cdc tieu chudn da dugc neu len a tren, rdng cudn sdch cita Le Quy Ddn ("Phit Bien tgp luc "
khdc in ndm 1776) a Viet Nam
la tu lieu ddu tien neu len cdc hdnh vi tuong img v&i mot su qudn ly nhdt dinh qudn ddo, do Id su qudn ly cd nien dgi tir nhihig ndm ddu cita the ky XVIII
Nhu da thdy & phdn tren, cdc tu lieu ciia Trung Qudc khdng cho phep xdc dinh la dd cd su thu ddc chit quyen lanh thd cho den ddu the ky XVIll.
Cudi cimg, ngu&i ta nhdn thdy rdng khi Trung Qudc vien ly ve che dp chu hdu de ddi cdc quyen cua Viet Nam da gianh dugc phu thupc ve Trung Qudc (khi ludn chimg ve vdn de chu hdu da bi logi bd). Trung Qudc chi cdn lgi viec cdng nhdn rdng cdc quyen dd dugc thu ddc thuc su. Trong khi do cdc quyen ndy chi la cita Viet Nam ".
Them vao do, trong buoi phat song vao toi ngay
1/1/1999 tren dai phat thanh RFI cua Phap, Nir luat su Cong phap Quoc te Monique Chemillier Gendreau da phan tich nhiJng dien bien gan day tren quan dao Truong Sa va da khang djnh: "Viet Nam Id quoc gia duy nhdt cd du bdng chimg lich sir de khdng dinh chu quyen ddi v&i qudn ddo Tru&ng Sa vd qudn ddo Hodng Sa.
Trung Qudc khdng he cd ca s&
lich sic vimg chdc de ddi hdi chit quyen ddi v&i cdc qudn ddo a Bien Ddng ".
Nhu vay, viec Trung Quoc da diing vu lire de danh chiem toan bg nhom An VTnh a phia Dong quan dao Hoang Sa vao thang 4/1956 va danh chiem toan bg nhom Nguyet Thiem a phia Tay quan dao Hoang Sa vao ngay 19/1/1974 la vi pham Luat phap Quoc te ve chii quyen, vi pham Hien ehuang Lien hgp quoc va vi pham chii quyen cua Viet Nam./.
