H O I N G H I ch CAO ASEAN L A N THlf 19 H U d VOl CONG DffNG ASEAN TRONG CONG O0NG CAC QOtfC GUI iPH CAU
Ths. 'dt Duyen*
Hdi nghi Cap <./"
ASEAN lan thd 19 \a ^,u Hoi nghi Cap cao i^in'.i ASEAN vdi cac d<u /,«
(gom: Cap cao ASEAN t i Cap cao Ddng A (EAS) \.i ccic Cap cao ASEAN i I \( '>i Trung Qudc. Nh$t />'. ///, Hdn Qudc, An DQ, M \ VJ Lien hap qudc) da diai i.i tdngdy 17-19/11/201 I t.u Bali, Indonesia. Vdi '> luu nghi cap cao, 15 vd/; kien ddac thdng qua, cCn^t^ ( Im de xuyen sudt tron^ ( j nSm 2011 "Cong (l(')iit;
ASEAN trong Cdng dong cac qudc gia toan cau", cac hdi nghj da dat dQctc nhieu ket qua trong nhdn^
ndi dung chinh nhQ: Day manh xay dQng Cdng dong va ket ndi ASEAN;
trien khai Hien chQang ASEAN; tSng cQdng quan he ddi ngoai va vai trd cua ASEAN trong cau true khu vQc; xay dQng Cqng dong ASEAN trong cdng dong cac qudc gia toan cau cung nhQ nhieu van de khu vQc vd qudc te khac
I. KET QUA CAc HOI N G H I CXP CAO
1. Biy m^nh vi^c triin khai L$ trmh xAy d^ng C^ng d6ng ASEAN
Cdc nhd Idnh dgp ASEAN khing djnh quyet
• Ph6 Vg tafdng Vg ASEAN, BQ Ngoai giao.
* » «
^ - /
( ,i< IrUdng (lodn (li/M()i n^lij ( n p CHO A S I A N Lien Hyp (|u6c lan ihi) 4 chgp i n h chgng, id chufc tai Bali, Indonesia ng^y 19/11/2011
Anh. TTXVN
tdm tridn khai hidu qud Ld trinh xdy dQng Cpng ddng ASEAN vdo ndm 2015 vd Kd hogch Kdt ndi ASEAN;
tridn khai hi^u qud cdc thda thudn, chQdng trinh, dQ dn trpng didm vd kdt ndi, thu h^p khodng cdch phdt tridn, phdt trien lidu vung, trong dd cd Tidu vung Me Kong dd gdp p h i n thuc d l y phdt tridn ben vQng vd ddng deu d khu vQc. ASEAN se tidp tyc tdng CQdng cdng ldc dieu phdi vd gidm sdt vi$c tridn khai d cd cdp dp qudc gia vd khu vQc; Idng ghdp cdc cam kdt khu vQc vdo cdc myc tidu, chQdng tnnh phdt trien qudc gia; d i u Id thfeh ddng cho gido due, phdt tridn ngudn nhdn iQc;
tdng cadng qudng bd, thu hut thdm sQ ung hd, hd
trp IQ doanh nghiep, cdng ddng vd cdc ddi tdc. Cdc nhd Ldnh dgo ASEAN dd thdng qua Tuyen bd ve mdt sd ITnh vQc nhQ bien ddi khf hdu, phdng chdng HIV/AIDS...
Cdc nQdc ASEAN dd dgt dQpc nhd't trf cao ve vide c i n phdt huy dodn ket vd thdng nhd't trong ASEAN, nd iQc giai quyet thda ddng nhQng van dd cdn khde bidt trdn tinh t h i n hQU nghi, Hidn chQdng ASEAN vd Ipi fch chung cua Hidp hdi. ASEAN dd khai trdPng Trung tdm Didu phdi cQU trp nhdn dgo (AHA) dd tdng cadng hpp tac khu vQc trong quan ly, xQ ly vd giam nhe thidn tai cung nha hoat ddng cQu trd, phyc hdi vd tdi thidt sau
54 TAP CHi THONG TiN DOI NGOAI SO ~7
thdm hpa. Campuchia vd Thdi Lan se sdm td chQc cudc hpp cua Uy ban Bidn gidi chung hai nddc dd dda ra thdi diem rut quan khdi vung phi quan sQ tgm thdi d bidn gidi. ASEAN cung ddnh gid cao nhQng nd iQc tfch cQc cua Myanmar vd nhat trf vd vide trao vai trd Chu tjch ASEAN 2014 cho Myanmar.
2. Ting cUiomg vai tro ASEAN trong cS'u true khu v^cva trin thd gidi
Bali cua Indonesia dQdc bidt ddn vdi mdt dia danh ghi ddu d'n nhQng bade phdt trien Idn cua ASEAN trong gan 45 nam qua.
Cdc Hidp ade Bali I vd II dd ddnh dau nhQng bade tid'n quan trpng trong qud trinh hinh thdnh y thQc cdng ddng vd tidn trinh xdy dpng Cdng ddng ASEAN^
Hidp Qdc Bali III l l n ndy^
da xdc djnh mdt ASEAN lidn kdt, hpp tdc chat che hpn vd ndng Ipc dQpc tang cadng trong Qng phd vdi cdc van dd qudc td cung quan tam vl loi fch cua tat cd cdc nQdc thdnh vidn vd mdt Ban Tha ky ASEAN dapc tang cadng ndng iQc thQc thi. ASEAN cam ket cung tien hdnh hpp tdc d cdp dp khu vQc, todn c l u trdn nhidu ITnh vQc nhQ chfnh tri an ninh, kinh td vd vdn hda xd hdi; tang cadng phdi hdp lap trddng vd cdc van dd todn cau md khu vpc cung quan tdm tgi cdc didn dan qudc td
nha Lidn hdp qud'c, APEC, ASEM, G20... dd ndng cao vai trd, tid'ng ndi cua Hidp hdi cung nhd ddng gdp trdch nhidm vdo vide xQ ly hidu qua cdc thdeh thQc todn c l u .
ASEAN tid'p tpc khing djnh ehfnh sdch dd'i ngogi rdng md, tdng cQdng hdp tdc giQa ASEAN vdi cdc dd'i tdc, ddng gdp tfch cQc vdo vi^c xQ ly cidc vd'n dd cung quan tdm, vl hda blnh, dn djnh vd phdt tridn d khu vQc, Qng phd vdi cdc thdeh thQc chung nha bidn ddi khf hdu, lu lut, thidn tai, an ninh, an todn hang hdi... cung nha dd hd trp thpc hidn cdc trpng tdm vd Qu tidn cua ASEAN; phdt huy vai trd chu dgo cua ASEAN trong vide thuc d l y xay dQng mdt cd'u true khu vpc trdn CP sd cdc tidn trinh hpp tdc khu vpc hidn cd vd phu hpp vdi ldi fch, ddc thu cua khu vpc. Cdc ddi tdc bdy td coi trpng quan he vdi ASEAN, day mgnh hdp tdc kinh td', thddng mai, gido due, khoa hpc cdng nghd, cdc van dd xuydn qudc gia...; ung hd ASEAN xdy dQng Cdng ddng, trien khai kdt ndi, phdt tridn tidu vung, thu h?p khoang cdch phdt trien...
Cdc nhd Idnh dgo cdc nQdc ASEAN vd Dd'i tdc dd ky vd thdng qua nhidu vdn kidn quan trpng nhd Tuydn bd chung cua ASEAN vdi Trung Qudc,
S^ mn VA BiNH LUAN •
My, Nhdt, Lidn hpp qud'c... ASEAN+3 nha't tri tdng cadng hdp tdc tdi chinh tidn td, thddng mai, d i u td, thuc day kdt ndi Ddng A trdn cP sd tridn khai kd hogch Tdng thd vd Kd't ndi ASEAN vd tdng cPdng hpp tdc dd'i phd vdi cac thdeh thdc an ninh phi truydn thdng. Trong cdc khudn khd ASEAN + 1, vdi Trung Qud'c - ddi tdc thaong mgi Idn nhat cua ASEAN vdi dd tdng thddng mgi hai chidu trung blnh trdn 20%/ndm (tQ g i n 8 ty USD ndm 1991 tdng Idn g i n 293 ty USD ndm 2010, tdng 37 lan trong 20 ndm qua vd van giQ dd tdng cao)^, cdc dd xud't dd cap nhidu dd'n phdt tridn kinh td; hai bdn khang djnh tidp tyc tdng CQdng hon nQa quan he dd'i tdc chid'n iQPc vd hpp tdc hidu qua; tidp tuc d l y mgnh tp do hda thddng mgi, phd'n dd'u dgt 500 ty USD thaong mgi hai chidu vdo ndm 2015 cung nhidu sdng kid'n hdp tdc mdi. Nhdt Ban cam kd't tap trung hd trd ASEAN xdy dQng Cdng ddng, hpp tdc chfnh trj an ninh, tdng cadng kd't ndi, giao Idu nhdn ddn, hdp tdc an ninh bidn, an todn ndng Iddng hgt nhdn, qudn jy thidn tai... ASEAN vd An Dp khang djnh se dda quan he Idn t i m ddi tdc chid'n lapc vd tid'n hdnh Cap cao ky nidm 20 ndm quan he trong nam 2012.
TAP CHI THONG TIN DOI NGOAI SO TE
55
• S^ KI|N VA BiNH LUAN
My va ASEAN se sdm dda ra cdc khuydn nghj vd nang quan h^ Idn tam ddi tac chid'n lapc vl hda binh va hpp tdc thjnh vQpng.
ASEAN vd LHQ thdng qua Tuydn bd tdng cQdng quan hd ddi tdc toan di^n, hpp tdc thQc hidn cdc Mpc tidu phdt tridn Thidn nidn ky.
3. Nd \ifc gop phSn duy tri hoa bmh, dn djnh, an ninh v i phat triin dt khu v^c
Ve cd'u true an ninh khu vpc, cdc nhd Ldnh dgo khing djnh EAS sd tid'p tyc Id dien ddn cua cdc Ldnh dgo vd cdc vd'n dd chid'n
IQPC lidn quan dd'n hda blnh, an ninh, phdt tridn;
Id thdnh td quan trpng trong cd'u true hpp tdc d khu vpc vdi vai trd chu dgo cua ASEAN. Bdn canh cdc QU tidn hpp tdc hidn nay, EAS c i n thao ludn vd cdc vd'n dd chfnh tri an ninh nha an ninh hdng hai, an ninh phi truydn thdng.
Cdc nadc cung hoan nghdnh Nga vd My lan dau tidn chfnh thQc tham dQ EAS va mong mudn nhdn dQpc sQ hpp tdc vd ddng gdp tfch cQc tQ hai thdnh vidn mdi ndy vdo
hda blnh, an ninh vd phdt tridn d khu vQc. Cdc nQdc nhd't trf thdng qua Tuydn bd EAS vd cdc nguydn t i c cho quan he cung cd Ipi nham thuc d l y hda blnh, dn dinh vd phdt tridn thjnh vapng d Ddng A va Tuydn bd' vd kdt ndi ASEAN, coi
kdt ndi ASEAN la mpt Qu tidn trong khudn khd hpp tdc Ddng A vdi trpng tam Id tdng cQdng kdt ndi khu v[jc vd thQdng mai, dau tQ, hg tang, du lich, vdn hod, giao iQu nhdn dan...
Cac hpi nghj cung nhd'n manh hda blnh, dn djnh va an ninh d Bien Ddng, trong dd cd an ninh va an todn hdng hdi. Id Ipi fch chung cua khu vQc va td't cd cdc nQdc. Cdc hpi nghj ddu cho r i n g cdc ben lidn quan can gidi quyd't cdc tranh chd'p b i n g bidn phap hda blnh, tudn thu luat phdp qudc te, ddc bidt Cdng ddc Lidn hpp qudc vd Luat Bidn 1982 (UNCLOS), thpc hidn d l y du Tuydn bd' vd cdch Qng xQ cua cdc ben d Bidn
Ddng (DOC), hadng tdi xdy dQng mpt bp Quy t i c Qng xQ d Bidn Ddng (COC). Cdc nQdc cung ghi nhan cdc y kid'n vd sdng kid'n Khu vQc hda blnh, tQ do, hQu nghj vd hpp tdc (ZoPFF/C) d Bidn Ddng cua Philippines.
ASEAN vd 5 nddc cd vu khf hgt nhdn (P5) da nha't tri bade d i u vd vi^c P5 tham gia Nghj dinh thd cua Hi0p ade khu vQc
Ddng Nam A khdng cd vu khf hgt nhdn (SEANWFZ).
Ve cdc vd'n dd khu vQc vd qudc te, cdc nhd Idnh dgo nhd'n mgnh vide tdng CQdng hdn nQa cdc nd iQc vl hda blnh, dn djnh va hpp tdc d khu vpc; ddng thdi can ddnh QQ tidn cao
cho hpp tdc vd ndng cao ndng iQc Qng phd hi^u qua vdi nhQng thach thQc dang ndi len nhQ bidn ddi khf hgu, thien tai, an ninh hang hdi, an ninh ndng lapng, ladng thQc, qudn ly, sQ dyng hi^u qua tdi nguydn nQdc...
II. D 6 N G GOP C U A VIET NAM VAO THANH CONG CUA CAC HOI NGH!
1. Gdp phan quan trpng trong tien trinh xiy d^ng Cpng ddng ASEAN
Tridn khai dddng Idi ddi ngogi vdi phaong chdm "chu dpng, tfch cQc vd cd trdch nhidm cung cdc nddc xdy dQng Cpng ddng ASEAN vQng mgnh, tdng cQdng quan he vdi cdc ddi ldc, tidp tyc giQ vai trd quan trpng trong cdc khudn khd hpp tdc d khu vQc chdu A Thai Blnh Dapng"^
dodn Viet Nam do Thu tadng Chfnh phu Nguyen Tdn Dung d i n d i u dd tham dQ cdc hpi nghj vd dd cd nhQng ddng gdp quan trpng vdo cdc trpng tdm Qu tidn cua ASEAN vd khu vQc. Dodn ta dd ddng gdp nhidu y kidn trong cdc van dd nhQ xdy dQng Cpng ddng ASEAN, kdt ndi ASEAN; bao dam dodn kd't vd tdng cQdng vai trd chu dgo cua ASEAN trong ca'u true khu vQc dang djnh hinh;
phd'i hpp lap tradng tgi cdc didn ddn qudc td'
56 TAP CHi THONG TIN eOl NGOAI SO T12
nha APEC, ASEM, G20, Lidn hpp qud'c...
Thu tadng Nguydn Td'n Dung dd nghj ASEAN tid'p tuc tang cPdng hPp tac va d i u tQ thfeh ddng cho cac ITnh vQc nhQ thu hep khoang cdch phat tridn, an ninh ndng lapng, an ninh iPPng thpc cung nhQ tang cadng hdp tdc nham xQ ly hidu qud cdc thdeh thdc dang ndi Idn, kd ca bid'n ddi khf hau, an ninh hdng hdi, mdi trQdng, khai thdc vd sQ dung ben vQng ngudn nQdc trdn cdc ddng sdng, nhd't Id sdng Md Kong, tQ dd gdp p h i n thuc d l y phdt tridn bdn vQng vd ddng ddu d khu vQc.
2. Nd life eung eae nilde phat huy vai trd ASEAN trong viee bao 6im hda binh, an ninh, dn djnh va phat trien trong khu viA:
Thu tadng Nguydn Tan Dung nhd'n mgnh ASEAN c i n phdt huy vai trd chu ddng trong vide xay dpng khudn khd hpp tdc vd cdc chuan mpc Qng xQ d khu vQc, vl hda blnh, xdy dQng Idng tin vd hop tdc phdt tridn; tidp tpc phat huy vai trd vd gid trj cua cdc didn ddn, cP chd hidn cd nhd TAC, SEANWFZ, DOC, Didn ddn khu vQc ASEAN (ARF), Hdi nghj Bd trQdng Qudc phdng ASEAN md rdng (ADMM-i-)... nham gdp phan thuc day hda
TAP CHI THONG TIN DOI NGOAI SO - ^
blnh, an ninh vd hdp tdc phdt trien d khu vpc cung nha tang cadng vd phdt huy vai trd chu dgo cua ASEAN ddng gdp vdo muc tidu trdn.
Tgi cdc hdi nghj, dodn ta da ndu bdt vd'n dd hda blnh, an ninh, an todn vd tQ do hdng hai d khu vQc vd d Bidn Ddng Id quan tdm vd ldi fch chung cua khu vQc vd cdc nadc cd lidn quan. Do dd, khu vUc vd cdc nadc c i n chung tay vl muc tidu ndy. Cdc nddc c i n gidi quyd't cdc tranh chd'p thdng qua bidn phdp hda blnh; tudn thu ludt phdp qud'c td',
nhd't Id Cdng ddc Lidn hop qud'c vd Ludt Bidn 1982 (UNCLOS), bao dam tdn trpng vd thpc hidn d l y du vd hidu qua DOC, sdm xdy dpng COC; ddng thdi c i n tiep tuc tang cQdng hpp tdc vd cdc vd'n dd trdn bidn khde, trong dd cd an ninh vd an todn cho cac tuyen dddng hang hdi, cQu hd, cQu ngn trdn bidn, phdng chdng cQdp bidn, cdc tdi phgm trdn bidn...
trdn CO sd ludt phdp qudc tdvd UNCLOS.
Ve vd'n dd Md Kdng, tgi Hdi nghj Cd'p cao Md Kdng Nhdt Ban, Thu tddng Nguydn Tan Dung vd Idnh dgo cdc nddc Campuchia, Ldo, Myanmar, Thdi Lan vd Nhat Ban dd nhat tri xdy dpng cdc try cdt hpp tdc mdi cho giai dogn 2013- 2015, tang cQdng hop tdc
S^ KI|N VA BiNH LUAN •
trdn cdc ITnh vpc phdt tridn kinh td' xd hdi, bao vd mdi trQdng, thuc d l y phdt tridn, sQ dung, bao tdn vd quan ly bdn vQng ngudn nQdc sdng Md Kdng vl sQ phdt tridn todn didn, can b i n g vd ben vQng cho cdc nQdc hg ngudn cung nhd thapng ngudn. Thu tadng nhdn mgnh lu lut bd't thadng vd xdm nhdp mdn gdy thidt hgi ndng nd tgi cdc nddc Md Kdng thdi gian qua cdng khing djnh tfnh cd'p thid't cua hdp tdc qudn ly vd sQ dung nQdc sdng Md Kdng mdt cdch hpp ly vd bdn vQng vd vide phd'i hpp giQa cdc nQdc trong khu vdc dd nghidn cQu, ddnh gid mdt cdch tdng thd vd khoa hpc cdc tdc ddng dd'n mdi trQdng sd'ng Id vide lam cd'p thidt vd quan trpng trddc khi cd quyd't djnh vd vide xdy dpng cdc cdng trinh thuy didn ddng chfnh cua sdng Md Kdng.
3. Thi/e hien td't vai trd dieu phdi vien quan hd ASEAN - Trung Qud'e
Vdi td cdch nadc Didu phd'i quan he dd'i thogi ASEAN Trung Qud'c (2009-2012), tgi Cd'p cao ky nidm 20 ndm quan he hai bdn (1991-2011), Vidt Nam dd phd'i hop cung cdc nddc ASEAN va Trung Qudc ddng gdp vdo vide tang eddng hPn nQa Quan he ddi tdc chidn iQpc ASEAN Trung
57
• SI/ Kl|N VA BiNH LUAN
Qudc, phdi hpp tridn khai cdc hogt ddng trong ndm ky nidm. Viet Nam cung dd xud't ASEAN vd Trung Qudc c i n tid'p tuc d l y mgnh thpc hidn hidu qud Kd hogch hdnh dpng giai dogn 2011-2015, trong dd cd viec thQc hi?n d l y du vd hidu qud DOC, hQdng tdi COC, gdp p h i n cung cd hda blnh, an ninh vd dn djnh d khu vQc.
4. G|p gd va trao ddi eS'p cao v l quan h$ song phiAftig, v l eae vS'n d l qud'e te va khu v|^e eung quan t i m
Bdn Id cdc hdi nghj, Thu tadng Nguydn Td'n Dung dd gap vd trao ddi vdi mdt sd nhd ldnh dgo cdc nddc vd quan he song phaong, cung nha vd cdc vd'n dd qudc te vd khu vQc cung quan tdm, trong dd cd Thu tadng Thdi Lan Yingluck Shinawatra, Qudc vadng Brunei Haji Hassanal Bolkiah, Thu tadng Trung Qudc On Gia Bao, Thu tadng Nhdt Ban Yosihiko Noda, Tdng thdng Hdn Qudc Lee Myung-bak, Thu tddng Malaysia Najib Razak, Thu tadng Singapore Ly
Hidn Long. Tgi cdc cupc tidp xuc, hai ben ddu khing djnh nd iQc tdng cQdng quan hd giOa Vi0t
Nam vdi cdc nQdc trdn nhieu ITnh vQc, ddc bidt Id trdn ITnh vQc kinh td, thQdng mgi, d i u Id va nhOng van dd mdi ndi Idn
nhQ Qng phd vdi bidn ddi khf hdu, mdi trQdng...
NhQng kdt qud dgt dQdc tgi Hdi nghj Cd'p cao ASEAN l l n thQ 19 vd cdc Hdi nghj Cdp cao lidn quan ddnh dd'u bQdc tid'n quan trpng trong tid'n trinh xdy dQng Cdng ddng ASEAN dodn kdt, vQng mgnh vdo ndm 2015 vdi sQ tham gia ngdy cdng tfch cQc vd hi0u qud cua ngQdi ddn vdo vi^c thQc hi^n cdc myc tidu chung n h i m bidn Ddng Nam A trd thdnh khu vQc hda blnh, an ninh, hda hdp vd thjnh VQdng. Phdt bidu bd mgc hdi nghj, Tdng thdng nddc chu nhd Indonesia Susilo Bambang Yudhoyono trdn cddng vj Id Chu tjch ASEAN ndm 2011 nhan mgnh vj thdvd vai trd ngdy cdng tdng cua ASEAN trong khu vpc vd trong vide giai quyd't cdc van dd khu vQc vd todn cau. Tdng ThQ ky Lidn hdp qud'c Ban Ki-moon cung cho ring, hidn nay dd "Id thdi didm chdu A ndi chung vd ASEAN ndi ridng the hi0n mdt vai trd todn c l u thQc sQ... The gidi c i n chdu A tham gia d l y du vdo vide ddi phd vdi cdc thdeh thQc"
Thdnh cdng cua cdc Hdi nghj Cd'p cao ASEAN vQa qua dd chQng td sQ phdt tridn vd khdng ngQng Idn mgnh cua ASEAN trong giai dogn phdt trien mdi cua Hidp hdi. Hdi nghj Cd'p cao ASEAN lan
thQ 19 cung khdp Igi ndm Chu tjch ASEAN 2011 cua Indonesia d l y I p nhQng sQ kidn quan trpng vd chuydn giao vai trd Chu tjch ASEAN 2012 cho Campuchia. vdi chu dd
"ASEAN: Mdt cgng dong, mdt van menh", chd dpi nhQng bade di mgnh me hdn cua Hidp hdi trong vide thQc hidn Ld trinh xdy dQng Cdng ddng ASEAN vdo ndm 2015. •
Chu thich
1 Hi$p i/dc Bali I hay Tuyfin bcf wk Si/ hda hop ASEAN t h ^ hidn quy^t tam hop Kkc khu vi/c, dong thdi guri di tin hi^u than thi^n, hop t i c vdi c i c qudc gia k h i c Irong khu vi/c thong qua Hiep i/dc than thien v i hdp t i c Dong Nam A (TAC), keu gpi c i c quoc gia trong khu vi/c cung hop t i c vi hda binh, an ninh chung cua khu vi/c, g i i i quyet xung dpi, tranh chap b i n g dam p h i n hda binh.
Hi#p Ude Bali II (Tuyen \o6 Hda hop ASEAN II, 2003) da nhat tri de ra muc tieu hinh thanh Cdng dong ASEAN vao n i m 2020 vdi ba tn^ cpt chinh v i k h i n g dinh ASEAN se tiep tgc d l y m^nh v i md rong quan he vdi c i c 66\ t i c t>en ngoii, vi mgc tidu chung l i hda binh, on dinh v i hop t i c cCing cd Ipi d khu v\fc.
2 Tuydn bd' Bali v l "Cdng d6ng ASEAN trong Cdng dong c i c quoc gia t o i n c l u " ,
17/11/2011, Bali, Indonesia.
3 Bp Ngo^i giao Trung Quoc,
"Hop t i c Trung Qud'c- ASEAN giai doan 1991-2011", 16/11/2011.
4 v a n kien Dai hdi Dang toan quoc l l n thuf XI, N x b . Chinh tri Qud^cgia, Ha Npi, 2 0 1 1 .
58 TAP CHl THONG TIN DOI NGOAI SO ^
2011
