Tap chi Cong tac Ton giao THUaNG THiJC VE TON GIAO
^ DOI mi VE ht eiANG MNH
NGQC HA
1. Ten goi va ljch sff
Le Giang sinh cbn duyc gpi la Id Thidn Chua Giang sinh (Noel hay Christmas) la mbt ngay le ky nigm Chua Gig-su ra ddi, theo phan Idn cae tin hQu Ki-tb giao. Hp tin la Chua Gig-su dflpc sinh tgi Bethlehem (Bglem) thupe xii Judea (Giudea) ngay nay ia mbt thanh phd cfla Palestine, lue bay gid thugc De qude La Ma eai frj, khoang giQa nam 7 TCN.
Ngay le dflpc cfl hanh ehinh thflc vao ngay 25-12 nhflng thQdng dflpe mflng tfl tdi ngay 24- 12 bdi theo lich Do Thai, thdi diem tinh bat dau mgt ngay la luc hoang hdn chfl khdng phai nQa dem. Le ehinh thffc ngay 25-12 dffOe ggi la "le ehinh ngay", cbn le dem 24-12 gpi la "le vpng" va thudng thu hflt nhieu ngUdi tham dfl hdn. Nhieu giao hbi Chfnh Thdng giao Ddng phflpng nhfl d Nga, Gmzia vgn sfl dyng Ijch Julius de dinh ngay nay, cho nen le Giang sinh cua hg Qng vbi ngay 07-01 Uieo lich Gregorius.
Theo lich Phyng vy Cdng giao. trUdc Id Giang sinh la bon tuan mua Vpng, va sau le Giang sinh la Mua Giang sinh.
Npel (phidn am tieng Viet: Nd-en), xuat phat tfl tieng Phap la Noel, dang ed hdn eb gdc tfl tieng La-tinh la natalis eb nghTa la "ngay sinh".
Cung ed y kien eho rang, tdn gpi Noel xuat phat tQ tflde hidu Emmanuel, tieng Hebrew nghTa la
"Thidn ChQa d cung ehQng ta", nhu dUdc chep trong saeh Phflc Am Matthdu.
Trong tieng Anh, ngay le nay dfldc gpi phd bien la Christmas. Chfl Christphien am Vigt la
"Ki-td" hay "Cd-ddc", cd nghTa la Dang dUde xfle dau la tudc higu cfla Chua Gid-su; cdn chfl Mas nghTa la Thanh le. Do db, Christmas theo nghTa chiet ty la "Ngay le cfla Oflc Ki-lfi". Ngay iQ thbi ky Ki-td giao sO khdi, du ban dau Giao hbi chUa efl hanh le mQng kfnh sy giang sinh cua Dflc Gid-su nhUng ngay 25-12 da dupe eoi la sinh nhgt DQe Gie-su.
Trong nhieu the k^, nhQng sfl gia Ki-tb giao chgp nhan ngay 25-12 nay. Tuy nhign, den dau
the k^ 18, cae hpc gia bat dau de xuat eac each giai thfch khac. Isaac Newrten cho rang, Ie Giang sinh dflpe chpn vao ngay Odng chf - ma theo Ijch thdi dd rdi vao ngay 25-12 - bbi vl vdi cac ki-td hQu, DQc Gie-su chinh la "Mgt trbi cbng chinh" da dupc tien tri lfl taidc. Nam 1743, mdt ngQdi Dflc theo Khgng Cach, Paul Ernst Jablonski cho rang, le Giang sinh dflpe chpn vao ngay 25-12 la de tflOng Qng vdi le hpi tdn vinh mgt trbi Dies Natalis Soils Invieti eua ngfldi La Ma, dng xem vigc nay la mpt sfl "ngogi giao"
hda da lam tha hda Giao hgi dfch thflc. Tuy nhign, ed quan diem ngflpc Igi eho rang chinh id hdi Dies Natalis Solis Invieti dflde Hoang de Aurelianus thilt lap vao nam 274 hau nhfl la mbt nd lye nham tao ra mpt ngay le ngoai giao thay the cho mgi nggy vdn da ed J nghia vdi cac Ki-tb hflu d Rbma. Nam 1889, hpc gia Phap Louis Duchesne cho rang, ngay dupc chpn lam le Giang sinh dupc tfnh bgng dung 9 thang sau ie Truyen Tin, ngay Dfle Gid-su dflOc hoai thai theo tmyen thong ed tfl rat sdm trong Giao hpi hdn ket sy chet va sy nhgp the cCia Dflc Gig-su vdi nhau, theo db, hai sfl kign nay rdi vao eung mpt ngay trong nam: 25-03 theo each tinh eua phfldng Tgy hogc ngay 06-4 theo each lfnh cfla phfldng Dfing. Do vgy, vige an djnh 25-12 la ngay Giang sinh khfing chju anh hudng tfl ngoai giao, den khi Hoang de Aurelianus muon bien ngay nay thanh ngogi giao thi tdi lupt cae Ki-tfi hQu tai thfch Qng ngay nay thanh ngay le efl hanh mQng sinh nhat Dang Ki-td.
2. Bieu tffdng Giang sinh va y nghTa Vong la mCia Vong: vdng la mua Vpng la vdng tron ket bang canh la xanh thQdng dflpc dat trdn ban hay freo len eao de mpi ngfldi trong thay, trong bdn tuan mfla Vpng. Cay xanh thudng duyc trang hoang trong eac bQa tide cfla dip Ddng chi - dau higu cfla mua Ddng sap ket thue. Trdn vdng la dat bdn cay nen. Tgc le nay khdi xfldng bdi cac tin hflu Lutheran b Dfle vao nam 1839 vdi 24 cay nen gdm 20 nen db va bdn nen trang, cQ moi ngay gan Giang sinh dQdc ddt
SS12-2015
m ms^mmsEm Tap chi Cong tac Ton giao thdm mpt cay nen.
Vdng la cd hlnh trdn ndi ien ti'nh each sfl sdng vTnh hang va tinh ygu thfldng vb tan cua Thign Chua. Mau xanh la n d ien hy vong rang Dang Cflu The se den cflu eon ngfld. Bon cay nen bao gdm ba cay mau lim - mau cfla mua Vpng. cay ttifl TU la mau hdng. ia mau cfla Chfla Nhat thfl Ba mfla Vgng, hay cbn gpi la Chua Nh$t Vui miing. HoSe bbn cay nen db. cfl mbi tuan mua Vgng dot 1 cay ngn.
Ngoai ra. tgi phfldng Tay, thflbng cd mbt Ijeh mua Vgng la mgt Ijch dae bigt dQdc sfl dung de dem hoac k^ nigm nhQng ngay chb dpi den lg Giang sinh.
Hang da: thflbng la vao mua Giang sinh, mpt mang cb dfldc dgt trong hang da (hay gd) dflpc dflng Idn trong nha hay ngoai trdi, vbi cac hlnh tflpng Chua Gid-su. Mg Ma-ri-a, Thanh ea Thanh Giu-se, xung quanh la eac thign sQ, mue ddng cting cac gia sue nhU bd. Ifla de ke lai sy ti'eh Chua ra ddi trong mang cd. Bdn frdn thubng cd gan mdt ngdi sao, day la ngbi sao da dan dudng cho eae nha chiem tinh den dign kign ChQa Giang sinh.
Cay Giang s i n h : cay Giang sinh la egy xanh, thubng la cay thdng duyc trang hoang de trinh bay trong djp le Giang smh theo phong tyc cfla ngfldi Ki-tb giao. Xung quanh eay Giang sinh cd rat nhieu tmyen thuyet khac nhau. Vao the ky thfl VIII, Thanh Boniface, mdt thay tu ngfldi Anh, tren dfldng hanh hUdng, dng tinh cd bat ggp mbt nhdm nhQng ke khbng thb Thien Chua dang tap tmng quanh mdt egy soi Ibn.
dung mbt dQa tre de te than. De dQng budi te than va cflu dfla tre, Boniface da hg gue eay sdi chi bang mfit qua dam. Tai ndi dd da mgc lgn mgt eay thdng nhd. Vj Thanh ndi vdi nhQng ke khbng thd Thign Chua rang, eay thdng nhd la cay eua sfl sdng va nb tflpng trflng cho cugc sdng vTnh hang cfla Chfla cQu the.
Theo mgt ngudn khac, thi Giao sT Boniface tQ Anh sang DQc truyen ba diic tin CO dde. Ong da tgng cho thanh phd Geismer mbt eay thdng tupng tmng eho tinh thuong va mdt tin ngQdng m d ma dng da mang den cho dan tpc Dflc. Khi ngfldi Dflc chap nhan Cd dde giao, hg chgn cay thfing lam egy Giang sinh (cay Noel) de nhac nhd ho nhd den cdng dn eua thanh Boniface, ngfld da giup ho dep bd ta thgn trd lai thb
phflpng Thign Chfla.
Nguon gdc thyc cua cay Giang sinh cb ttil gan lien vdi nhQng vd kjeh thign dQdng. Vao thdi Tmng Cd, nhflng vd kjch ve dao dQc dfldc bieu dien khgp chau Au, thbng qua cae vd kieh ay ngUbi ta ed t h i tmyen ba eac bai Kinh thanh.
Nhflng vb kjeh ndi ve ngudn goc cfla loai ngflbi va sfl dgi dot cua Adam va Eva b vfldn Eden, thflbng dflpc dign vao ngay 24-12 hang nam.
Cay tao la mgt dgg cy trong vb kieh, nhflng vi eae vb k!ch dflpc dien vao mua dbng, eae loai eay deu chfla ket trai ndn eae dien vign phai treo nhflng qua tao gig len canh eay. Sau nay ngfldi ta thubng dflng cay thdng vl hlnh dang va the cay rat dae tnjng efla nd.
Thiep Giang s i n h : bat ngudn tfl nam 1843 khi bng Henry Cole (1808-1882), mgt thQdng gia giau cd nfldc Anh. da nhd John Calleott Horsley (1817-1903), mdt hoa sT d Luan Odn, thiet ke mdt tam thigp thgt dgp de tgng bgn be. Vao Noel nam dd, Horsley trinh lang tam thigp dau tidn tren the gidi va sau dd nd da in ra 1.000 bgn.
Thiep Giang sinh nhanh chdng bung phat va trb thanh mdt thinh hanh d Anh trong sudt 10 nam ke tfl khi Chinh phfl Anh thdng qua dao luat nam 1846 cho phep bat ky ngudi dan nao giri tiiU den bat ky noi nao vdi gla re. Khdng lau sau. trao luu nay du nhap sang DQe va tdi 30 nam sau ngUd My mdi chap nhan nd. Ngay nay, thidp Giang sinh dfldc sfl dyng kha phd bien vao dip Giang sinh d l moi ngfldi danh eho nhau nhflng Idi chuc tdt dgp nhat vg mgt cugc song hgnh phuc. an blnh trong finh thUdng yeu ddng logi. D d vdi nhQng ngUbi Ki-lb hQu mua Giang sinh edn la djp de cam tg Thidn Chua va ddn nhan hdng phiic Ibn lao ma Chfla da ban tgng.
Qua Giang s i n h : nhflng mdn qua bieu Ig tinh ydu cua mgi ngflbi vdi gla dmh va be bgn.
Ddi vdi mpt sd ngudi, nhQng mdn qua Giang sinh edn ed mbt y nghTa tin ngQbng sau sac. B6 la ie ky nigm ngay sinh cua Chfla Gid-su, mbn qua ma Thidn Chfla da ban tang eho con ngfldi.
Khi Chua Gid-su cat tieng khdc chao ddi tgi Bethlehem trong mbt cai mang cb, ba nha thfing thai (hay nha chidm tinh. theo tmyen thdng cung la ba vi vua) tQ phfldng Ddng da ddn de bay tb sU thanh kinh cua minh. Hg mang den ba mdn qua quy gia, dd la vang, nhu hfldng va moc dflOc. Vang cb y ndi Chfla Gie-su la vua, nhu hUdng de tuydn xflng Gid-su la Thign Chua va
SS 12-2015
T^p chi Cong tac Ton giao
lJ!ll/.HIciJ!ltmJ4J.I!BBl
mpc dupe tien bao cudc khd ngn va sy chel efla Chua Gie-su de cQu chuge nhan logi.
Ba vi vua rat giau ed nhung nhflng ngubl dan ngheo hau nhu chang cb tai san eung mang den bat cQ nhQng gl hg ed de tb Idng thanh kinh vdi ChQa Hai ddng. NhQng ngQdi ehan cQu tgng Gie-su hoa qua va nhflng mdn dd chdi nho do chi'nh hp tgo ra.
Theo truyen thuyet xUa, Ong gia Noel thubng cudi xe tuan Ibc trgn trdi, den nhg cd eay thbng Giang sinh va ieo qua dng khbi de dem den nhflng mdn qua cho cac em nhb dang ngu va thubng de qua trong nhQng chiec bit t g t
Ngay nay. b Viet Nam thi Giang sinh cung la dip de cac ban tre cb cO hdi gfli cho nhau nhtfng mdn qua, nhQng bd hoa tuoi va ldi chuc tdt dgp den ngubi than va bgn be.
C h d Giang s i n h : chO Giang sinh la mbt ehp dudng phd kieu tmyen thdng dfldc to chflc vao dip Giang sinh (thubng bat dau khoang 1 thang tmbc l§ Giang sinh) cd ngudn gdc tgi vung dat ngay nay la nflde Oflc va Dbng Bae nfldc Phap.
Bat dau xuat hien tfl cudi thdi Thdi ky Trung Cd (khoang the ky 14), eho den nay, chp Giang sinh van la net van hda tmyen thong dac sac eua Dfle, Ao v a D d n g Bac Phap trong djp Giang sinh cung nhu dflpc phd bien den nhieu qudc gia khac tren the gibi. Ngay nay, khdng chi d cac nfldc chau Au. phfldng Tay, ma ngay tgi Viet Nam ta, eho Giang sinh cung rat sgm uat, tao ra mdt lhi trfldng rat sfii ddng vdi nhieu hang hba phong phu phyc vy eac tang Idp nhgn dan trong dip le Giang sinh.
3. Giang S i n h 6 mot so nffdc
d chau A u : d hau het cac qude gla chau Au.
ngay le Giang sinh vao hai ngay 25 va 26-12 la ngay nghi le chfnh thQc cd tra IUdng cho lal ca ngudi lao dfing. Ddi vdi ngudi chau Au, theo tmyen thong, Giang smh tmdc het la mfit djp doan ty gia dinh, de mfii ngudi ndi len tinh ygu va bay tb sy quan tam tbi nhuhg n g u d than trong gia dinh. hp hang va vdi ban bg, hang xdm khi nhQng ngudi con di lam xa ve tham Igi gia dinh. Sau budi Thanh le vao chieu ngay 24-12, thflbng duyc ndi tiep la mbt bQa an toi chung trong gia dmh va trao qua vao luc nfla ddm; tfl budi chieu la ngoai dQbng gan nhfl khdng cbn ngflbi qua lgi. Sang ngay 25-12, thfldng la ca gia dmh eung di nha thb dy thanh le.
6 Ha L a n : eung nhfl cac qudc gia Tay Au khac, tgi Ha Lan khdng khf le hfii bat dau tfl mfla Vpng, dgc bigt la tfl ddm 6-12, ddm Thanh Nicolas. Mdn qua eua Thanh Nicolas tgng cho ba ehj em ngheo khd qua chiec ong khdi va phong tye treo tat d dng khbi cd the dflyc bgt ngudn tfl eau chuydn nay. Theo truyen thuyet, moi nam vj Thanh bdn mgng d Amsterdam nay di thuygn tdi thanh phd vdi ngfldi cgng sy cfla minh la Black Peter an mgc nhU mpt ngUdi Moor. Hy dQdc ddn chao ndng nhidt. Mpi ngflbi trao ddi qua vdi nhau va hg nao nflc ehuan bi cho mua Giang sinh.
6 Hoa Ky: Giang sinh la ngay le Idn nhat d Hoa Ky, tfldng tfl vdi Tet Nguydn dan b Vigt Nam, dgu nhan mgnh den y nghTa sum hpp gia dmh. Sau le Tg dn vao lhfl Nam cudi eung cfla thang 11, dan chflng (an nhflng ndi budn ban bSt dau ehuan bj eho le Giang sinh.
O Hungary: theo truyen thdng, cac gia dmh b Hungary v i n an chay cho den het ngay 24-12 va bQa chay tbi chung ngay 24-12 cfla ca gia dmh dupe chuan bi ehu dao vdi cac mdn lao, hgnh nhan, mat ong va tdi, cac logi ngu cdc, kem xup dgu nau vdi bo, sau nay, khi tuc lg gn chay dupe ndi Ibng, hp ed the thgm mdn sup ea hoac b i p cai nhdi thit. Cung theo phong tye, ba chfl nha khdng dupe rdi ban tide trong suot bQa an va mpi ngudi dflng an, va rOm dQpc dgt dfldi ban de tQdng nhd sy tich Chua Gig-su ra dbi trong mang ed.
6 Nga: ddi vdi nhuhg ngudi theo Chinh Thdng giao Nga, nhieu nUdc Obng Au va b dat Thanh Jemsalem, Giang sinh rdi vao ngay 07- 01 bdi hp dung Ijch Julius chQ khbng dung Ijch Gregerius cd IQ the ky 16. Ong gia Tuyet trong ngay Giang sinh theo Chinh Thdng giao Nga cd ve ngoai IUdng ty nhu bng gia Noel d phUOng Tay nhung mac ao mau xanh va cb mdt ngudi ehau di theo trp giflp la Cdng ehfla Tuyet. Cdng ehQa la ngudi trao qua eho tre em. Vbi nhilu ngudi Nga, ly do chinh de an mQng Giang sinh khdng phai ban than ngay Id nay, ma day la djp de nghf ngdi. Ngudi lao ddng cb tbi 10 ngay nghi va vdi rat nhieu trong sd hp thi day la 10 ngay udng say sQa.
6 Nhat Ban: Nhgt Ban khdng eb ngay nghf Ie Giang sinh ehinh thflc. Giang sinh 6 Nhat Bgn khdng mang nhieu mau sac tfin giao. Tfl dau thang 12, phd xa da bat dau treo den trang tri.
f 12 - 2015
THUdNG THLiC VE TON GIAO Tap chi Cong tac Ton giao
Cae tmng lam Idn b Tokyo nhU cac nha ga ldn, cae sidu lhj, quang tafdng...deu freo den goi la illumination rat dgp. D^c bigt ndi tieng cb lg la hanh iang den cd ten "Tokyo Millenario" do dgo dien my thugt ngudi V tgn la Valeric Festi tiiiet ke chgy dai 8o6m lgi Marunouchi gan ga Tokyo.
Gan den ngay Giang sinh, tgi eac quang tmdng deu cb dgt cay thbng. Cac sigu thj ban nhieu mgt hang cho le Giang sinh nhU giay flng dd dyng day banh kgo bgn trong, cae vdng la thbng gan bgng lya do va chubng mg vang, cb ca banh ngpt mfla Giang sinh cua chau Au. Mbt sd nhan vidn ban hang hda trang tri thanh bng gia Noel khi phye vy khaeh hang. Trai gai Ihudng lay mua Giang sinh d l tb finh, tang qua nhau mang y nghTa dac bigt Vao ddm Giang sinh, cae gia dinh Nhgt thubng an banh ngpt mua Giang sinh do hp l y lam hogc mua d eac efla higu.
6 Viet Nam: ngay nay, d \ ^ g l Nam, dfl khdng phai ta ngay nghi chfnh thflc n h i ^ g Giang sinh dan dan dflpc coi nhu mbt ngay le chung, thfldng dflOc l6 chflc vao tdi 24 va keo sang ngay 25-12. Mgt sd cdng ty, td chflc tu nhan eb the cho nhan vign nghf trong ngay Giang sinh.
Trong nhQng ngay nay, cay thbng Noel dQpe trang tri d nhieu ndi, ed the la eay nhan tgo lam
bang nhya, hoae egy thgt, ttifldng la Uidng ba la hogc thdng dufii ngya, trang khi 6 eac nudc phQdng Tay dung da dgng eac loai thdng, van sam, lanh sam. Tren cay, ngflbi ta tiiQbng freo cac do trang tri nhieu logi nhflng thudng cd nhuhg egp chubng, day gia tuyel, nhflng chiec flng, cac gdi qua luyng tmng va dgn frang lri gidng nhfl cac nfldc phfldng Tay. 0 cae xQ hg dgo. cae hogt dpng ton giao hQdng ve ngay le trpng nay dflpe dien ra rat sbi dpng, sam uat.
Hang da. eay thdng Noel duye dflng ldn khfing chi frong nha thd ma xual hidn d khap ngd xom, dudng lang. Thanh dudng dupe trang hoang lgng lay, nhuhg bgn Thanh ca du dUdng tram bdng, tgo khdng khf thgt vui ludi, tiiieng lidng, thanh kinh.
Le Giang sinh 6 Vigt Nam la mfit dip sinh hoat van hda cgng ddng nhdn nhjp. Trong dgm Giang sinh, nhOng dbi tinh nhan au yem lang qua eho nhau, frg em hao hQe chd sy xuat hidn cfla bng gia Noel, gia dinh be bgn riJ nhau hgl he, yen tige. hat karaoke,... va dac biel la nhQng ngfldi Cdng giao lubn hao hfle chuan bi tham dy ttianh le tgi thanh dudng giao xfl hoac giao hg efla minh vbi tgt eg tam tinh ehd ddi ddn mQng Chfla cflu the giang tran nhfl mpt bien cd frong dgi trong ddi sdng Ki-td giao •
DAOCAODAlGtiPPHk...
(tie'p theo trang 30) lu luydn de dgt I d sy gigi khd dem tdi su tiiUdng yeu doan ket. Trong ttid ky xay dung va bao vd To qudc hiai nay. dgo Cao Dai ti'ch cue vgn dbng ti'n do ttiam gia cac hogt ddng kinh te, van hba, xa h d , IQ Uiign, nhan dgo,... va ddng vai frd frong vide doan kel Ion giao d Nam Bp. Chinh vi vay, dgo Cao Oai da hlnh thanh cac gia tri nhan sinh, frong db cb gla frj gan kgt cpng ddng cfla ngQd dan Nam B b - Chu thfch:
1. Tran Nggc Them (2013), NhOng van de van hoa hoc ly luen va Ong dung, Nxb Van hoa - van nghd, tr.91-92.
2. Tran Van Giau, Gia tn tinh than tnjyen thong cua dan tdc Vi$t Nam, Nxb KHXH,1980, tr.94.
3. Ngd Dflc Thinh (2009), Mot so van de ly luin
nghien cOu h$ gii trj van hoi ttuyen thong trong d6i mdi va hgl nhpp, Bao cao ky yeu hpi Uiao khoa hpc tai Dong Nai.
4. Hud Khai (2008), Dat Nam ky tien de van hoa md deo Cao Dal, Nxb Tdn giao. Ha Ngi. fr.13.
5. Tran Qudc Vuyng (chfl bidn), Td Ngpc Thanh, Nguyen Chf Ben, Ldm My Dung, Tran Thuy Anh (2008), Co sd van hoa Viet Nam, Nxb Giao dgc. Ha Nd. fr.269.
6. Ly Tung Hieu (2012), Ngdn ngQ van hoa vung dat Sai Gdn va Nam Bg. Nxb Tdng hyp TP. Hd Chi Minh, fr.18.
7. Hd Ba Thgm (2003). Van hda Nam Bo van de va phat trien, Nxb VH-TT, Ha N d . fr.8.
8. Ly Tting Hieu (2012). Ngdn ngO van hoa vung dat Sai Gdn va Nam BQ, Nxb Tdng hpp TP. Ho Chi Minh.
tr.31.
9. Nguyen Thanh Tugn (2010). Da dang van hoi va quyin van hoi hign nay d Vi$t Nam, Nxb VH-TT Ha Nd, tr.149.
SS 12-2015
