Duong van Son Tgp chi KHOA HQC & CONG NGH$ 107(07): 69-75 CHE BIEN T I N H BOX iTOfT QUY M 6 N H 6 T ^ I M O T SO DIA P H U O N G MIEN B A C VIET N A M : M O T SO PHAT HIEN VA B E X U A T GIAI PHAP
Duang VSn Son Trudng Dgt hgc Nong Ldm - DH Thdi Nguyen TOM TAT
Tuy c6 Sif suy giam ve so lugng co sii sAn x\ik che bien tinh bpt udt vii cSc san phdm sau tinh b^t udt tai khu vuc l^ng nghe ciia huy^n HoAi Du-c (H^ Npi), nhung v6i Igi thS ve ky thu^t cong nghe, djch vg h5 trg v^ nh§n cdng. n£n skn phSm ciia lAng nghe c6 sire canh tranh cao khong chi ddp ung nhu cSu trong nude ma c6n xuat khIu. Nh&ng h^n che ve khong gian de md rpng m5t biing san xuat, dan so quS dong, chat hep, 6 nhiem m6i tru&ng vA s^r c?nh tranh nguySn li?u vi!ri cic dia phuong mien niii dang li nhOng t6n tgi vi thich thCrc mi ling ngh6 dang phii doi m$t.
06 moi lien h§ gitta ling ngh6 vdi ch^ biln tinh bpt d cic dia phuang mien niii thong qua vi^c cung cap miy moc thifit bj che bi^n, tiep c§n thj tru6ng, diu tu, chuyen giao ky thu|t c6ng ngh^ vi kinh nghiem chfi biSn sin va dong rieng. Trong moi quan h? do, ling nghe c6 vai tr6 quan trpng thiic diy mo rOng vi chuyen djch che bien quy mo nh6 ve cic viing nong thon mien mii. Trien vong vi CO hpi de phit trien cic hoat dpng che bien tinh bpt uot quy mo nh6 6 cic dja phucrng mien niii phia Bic Viet Nam la rat l<!m Tuy nhien, viec chuyen dich dan cic co so che bien tinh bot sSn vi dong rieng tir lang nghe tai cic viing nong thon mien mil la mpt qui trinh liu dii. Khi ning phit trien che bien tinh bpt dong rieng u6t de lam mien dong tai khu vuc nong thon mien niii c6 trien vpng va phat trien hon nhieu so vdi sin. Vi vay can co chinh sach phii hgp de duy tri vi phit trien hai hoa 2 loai cay trong niy, dip ung nhu cau che bien tinh bpt va sin pham sau tinh bOt ciia cac dja phuong.
Til kh6a: Doanh nghiip chi biin nhd, tinh bgt sdn udt, tinh bgt dong riing udt MO DAU
Ci mien Bac Viet Nam, tinh bpt (san va dong rieng) udt duac che bien a quy mo nho, vai cong suat che bien khoang 2-20 tan cu tuai/ngay, dugc khofi nguon tu lang nghe vimg nong thon, tap trung tai 3 xa Duong Lieu, Minh Khai va Cat Que (huyen Hoai Due, Ha Ngi). Day la dja phucmg co truyen thong che bien tinh bot uot tir nhiJng nam 1960 ciia The ky 20. Tir noi day, ngh6 chg bien tinh bpt uot dupe Ian truyen di khac cac dia phuong mien nui va trung du phia Bac nhu: Bac Kan, Tuyen Quang, Phu Thp, Hoa Binh,... Tuy nhien, tren thuc te, san xuat va che bien tinh bpt tai Iang nghe van chiem thj phan Ion han rat nhieu trong toan bp san lugng tinh bpt uot va cac san pham co lien quan a mien Bac Viet Nam [3]. Trong pham vi bai viet nay, chiing toi xin trich giai thieu mgt s6 net thuc trang san xuSt, ch6 bien tinh bpt uot cung nhu san pham sau tinh bpt uot
Tei 0912 349 765; E-mail: duangvansont
cua san va dong rieng tai mgt so dja phuong mi§n Bic Viet Nam, trpng tam la khu vuc lang nghe Hoa Due (Ha Ngi) va mgt so dia phuong mien mii phia Bac Viet Nam, bao gom ca Thanh Hoa va Nghe An. Tim hieu sir lien he va tac dgng qua lai giiJa trong san xuat, che bien ciia lang nghe va cac dia phuong mien mii de qua do du bao trien vpng, ca hoi va de xuat giai phap phat trien hoat dgng che bien tinh bgt san va dong rieng uot quy mo nho tai cac vimg nong thon tai cac dia phuang mien ndi phia Bac Viet Nam.
DOI TUONG, NQl DUNG VA PHUONG PHAP NGHIEN CU'U
Doi tuvng va pham vi nghien ciru: Cac co sa, hg gia dinh va doanh nghiep che bien tinh bpt san, dong rieng uot o quy mo nho tap trung tai 3 xa Duang Lieu, Minh Khai va Cat Que (huyen Hoai Diic, Ha Ngi) va mpt so dia phuong mien nui phia Bac Viet Nam, bao gom ca Thanh Hoa va Ngh? An.
69
Duong Vin Son T^p ch! KHOA HQC & CONG NGHE 107(07): 69-75 Ngi dung nghien cii'u: De t^i t^p trung
nghien ciru 2 ngi dung chinh sau day: (1) Nghien cuu thirc tr^ng hogt dpng sdn xuat, ch^ bien tinh bpt sfin vh dong rieng u6t tpi cdc vimg nong thon, gom lang nghe vai vimg trgng diem 3 xa Duong Lieu, Minh Khai va Cat Qu6 (huy?n Hoai Dire. Ha Npi) va mpt so dia phuong mien niii phia BSc Vi?t Nam.
Nghien ciiu moi quan h^ va s^' lien h^ giO'a lang nghe va che bien linh bgt t^l cac dja phuong nong thon mien nui. (2) Dir bdo trien vgng, ca hgi va dc xuat giai phdp phat trien hogt dgng che bien tinh bgt san vd dong rieng uot quy mo nhd tgi cdc vimg nong thon mien nui phia Bac Vi?t Nam.
Phmmg phdp nghien ctru: De tdi sir dgng cdc phuong phap nghien ciiu sau day: (1) Nghien ciru tai lieu co lien quan, gom cac tai li^u da cong b6, cdc tai li?u dy: dgr dn,... (2) Phong cdn ban cau triic mgt so ngucfi cung cap thong tin chinh nhu: lanh dao dja phuong, chu ca sa sdn xuat, che bien tinh bpt va cac san pham sau tinh bgt san va dong rieng tai Idng nghe vd mgt so dia phuong mi^n niii. (3) Thdo luan nhom voi mot so nguai cung cap thong tin, gom cdc chii doanh nghiep, cac hp sdn xuat, che bien tinh bpt uot va cdc san pham sau tinh bgt uot.
(4) Phan tich SWOT voi su tham gia ciia nhijng nguoi cung cdp thong tin de xac dinh cac van de, cac kho khSn tro ngai va thach thirc trong san xuat, che bien tinh bgt uot va cac san pham sau tinh bgt.
KET QUA NGHIEN CUXJ VA THAO LUAN Thuc trang hoat dgng san xuat, che bien tinh bot san va dong rieng
Lang nghe che bien (quy mo nho) tinh bpt sdn uot, tinh bgt dong rieng udt vd cdc san pham sau tinh bgt thugc 3 xa Duong Lilu, Minh Khai va Cat Que (huy^n Hoai Dire, thanh pho Hd Npi) la nai co truyln thong sdn xudt tinh bgt uot san va dong rieng uot tren 60 nam nay. San pham che biln ciia Idng nghe bao gom: tinh bgt san uot, tinh bgt dong rieng uot, mach nha, glucose, banh k?o cac lo^i, lgc tinh bpt, miln dong, tinh bgt kho, mi an lien,..._ Trai qua su bien dgng ciia dai song kinh te xa hpi va tac dong cua thj truang da
lam cho boat dgng san xudt, kinh doanh cua Idng nghe nay da co nhieu thay d6i. Ket qua dieu tra cho thay: trong vong 15 ndm qua, lang nghe co nhihig thay doi nhu sau: (1) S6 lirgng ca sa it han, nhung cong suat cao hem so v6i trudc day; (2) Cdc hogt dgng che bien dugc ca gi6i h6a tir day chuyen ru^ cu, nghiin, tdch ba, Ipc, chung cat mgch nha, lam banh keo,,.. (3) Ndng sudt tdng len va quy mo doanh nghiep Idti han do dp dgng ca khi hoa (vcri dong rieng cong suat thuong tir 5-20 tdn cu tuoi/ngdy, san: 2-10 tdn cii tuoi/ ngay, tru6c day chi mgt vdi tg/ngdy); (4) Chat lugng tinh bpt tot hem, hdm lugmg tinh bgt cao hon, mau trang hem. San pham che biln ciia Idng nghe CO sire cgnh tranh cao tren thj truong trong nuoc vd xuat khau [ 1 ].
Kit qud dilu tra cho thay: Cac ylu to sau day dd ldm giam so lugng ca so che bien: (1) Tro nggi tai chinh: cdc hg gia dinh khong co nang luc tdi chinh dl nang cdp cong ngh^ vd tdng san \\tgng bugc phai chuyen sang nghe khac.
(2) Tra nggi ve mgt bang khong gian: mgt so hp gia dinh thilu mat bdng de ma rgng san xuat hoac tiep tuc che bien. (3) Tra nggi ve moi truang: do mat bang chgt hep, trong khi che bien tinh bpt can nhieu nuoc vd nhieu chat thai ran va long, nen gdy 6 nhiem khong khi, 6 nhiem nguon nuoc thdi. vd (4) Tro nggi ve mat the che: mgt so quy djnh ciia dja phuang ciing lam gidm so lupng co so che bien. Chang hgn che 6 nhiem moi truong 6 xa Minh Khai va giao thong doi vai xe tdi Ion 6 xa Cat Que.
Bang 1 cho ta thay: Trong nam 2011, loan khu vuc lang nghe co tong so 1.140 co so san xuat che bien, chiem ty I? 14,97% so hg trong Idng nghe. Trong do c6 345 co sa sdn xuat, che bien tinh bgt sdn uot, chiem ty le 30,26%
so voi tong so ca sa san xuat che bien va chiem 4,53% so hp Idng nghe. Tilp theo la ca sa che bien tinh bgt dong rilng (324 co scf, chiem 28,42% so ca sa san xuat che bien va chilm 4,25% so hg lang nghe. Sau do Id cdc CO sa Igc tinh bgt (168 ca so, chiem 14,74%
so CO so san xuat che bien), co so san xuat banh keo (164 co sa, chilm 14,39%), c6 87 CO so lam mgch nha, 52 co so che bien tinh bgt dong uot [I].
Duong v a n Son
Bdng \.SS casdsdn xudt, Chi tiSu nghien ctru
Tap chi KHOA HQC & CONG N G H g
che bien tgi Idng nghi huy?n I Diro'ng Lieu
Hoai Due, Hd Ndi Minh Khai
107(07): 6 9 - 7 5
(So H$u r.
Cdt Que Jam 2011)
Tong cpng Tong so h0 gia dinh
So CO so chi biln tinh bpt sin uot So CO sa Ipc tinh bot Sfl CO so chi biln tinh bpt dong uot So ca so chl biln miln dong So CO so che bien mgch nha vi glucose S6 nhi sin xuit binh keo Tong c$ng
J.0I5 300 IOO 50 55 70 120
1.300 20 60 2 253
0 35
3.300 25
8 0 16 17 9
7.615 345 I6S 52 324 87 164
370 75
Cac san pham che bien sau tinh bgt san uot va tinh bgt dong rieng uot ciing co sy khac nhau ve so lugng chimg logi sdn pham cung nhu ky thudt cong nghe che bien. Doi voi dong rieng, tinh bgt uot chi dugc sir dung de lam mien dong, mpt logi thyc phdm dugc thj truong ua chuong, nen co xu huong phdt trien tot. Doi voi san, tinh bpt uot san la nguyen lieu che bien rat nhieu sdn pham nhu: lgc tinh bgt, lam banh keo, lam mach nha, lam kem, Idm mi an lien, che bien tinh bgt kho, tinh bot bien tinh, siro vd mgt so dugc phdm. Nha may che bien thuc pham Minh Duong (huyen Hodi Due, Hd Npi) Id nai thu mua tinh bpt san uot (25.000 tan/nam) de gia cong che bien 7 loai thuc pham vd dupe phdm, la thj truong tot, gop phan cho phat trien san xuat san o cdc tinh mien Bac Viet Nam [4].
Dac dilm ndi bat ciia cac co sa chl bien trong lang nghe la san pham co kha nang cgnh tranh cao, dugc the hien qua chi so lien tyc tdng truong va da dang hoa dien ra trong Idng nghi kl tir nam I960 ciia the ky truoc tcri nay. Sire canh tranh cao con the hien qua viec san phdm CLia lang nghe khong chi dap irng nhu cau trong nuoc ma con xuat khau. Nguyen nhan ctia no Id: (1) Lang nghi tap trung cae CO so CO trinh do chuyen mon cao va co lien quan ho trg lan nhau, bao gom cdc co sa gia cong CO khi, che tao mdy moc thilt bi che bien, den cdc ca so sii dung may moc thiet bj chl biln. Tat ca khu vyc sdn xuat va dich vy
ho trg deu dupe tgp trung trong khu vyc Idng nghe, tao ra moi lien ket ho trg thiic day lan nhau giu'a khu vyc sdn xudt vd khu vuc cung cap cac djch vu ho trg. (2) Co bi quyet, ky thugt cong nghe, kinh nghiem va ky nang san xuat tot. LTng dung thdnh tyu khoa hgc cong nghe mai cimg vdi sire sang tao ky dieu eiia ngudi dan trong lang nghe la nhan to co ban gdp phan tao ra kha ndng canh tranh ciia san pham che bien ciia lang nghe. (3) Cd mang ludi thi trudng phat trien tot, bao gom thi trudng ddu vao vd thi trudng ddu ra, cd khd nang dap img cac yeu cau ve khoi lugng va chdt lugng ddi vdi nganh che bien sir dung tinh bgt d Viet Nam. Tinh bpt san udt va tinh bgt kho dugc xuat khau sang Trung Quoc, va (4) Cd nguon nhan cong vdi tay nghe cao, doi ddo, gid nhan cdng re.
Ve che bien tinh bpt udt tgi cac dja phucmg mien niii phia Bac Viet Nam, ket qua nghien ciru chi ra rang: Hien nay tai mpt sd dia phuang mien nui phia Bac Viet Nam cung cd che bien tinh bgt san, tinh bgt dong rieng va lam mien dong, tap trung tgi cdc dja phuang sau day (1) Nhdm lang che bien tinh bgt dong rieng nhd d tinh Son La, tap trung tai huyen Mdc Chau, Yen Chau, thanh pho San La,... (2) Nhdm lang che bien tinh hot san udt quy md nhd d Thanh Hda va Nghe An, tap trung tai cdc huyen Tan Ky vd Nam Dan. (3) Che bien tinh bgt san, dong rieng d tinh Bac Kan vdi trong tdm Id cdc huyen Na Ri va Ba 71
Duong Vin Son Tgp chf KHOA HQC & CONG NGHE 107(07): 6 9 - 7 5 Be, (4) Chl bien tinh bgt sdn, dong rilng d
tinh Tuyen Quang, tap trung tgi cdc huy?n Ham Yen, Yen Son, Son Duong,... (5) Chl bien linh bgt sdn. dong rilng d tinh Phii Thp hogc tinh Hoa Binh....
San xuat che bien tinh bpt sdn, tinh bpt dong rieng va lam miln dong d khu vyc nong thon miln niii cd nhifng Igi the ca ban Id gan vdi khu vyc cung cap nguyen li?u cu tuoi, nen gidm chi phi vgn chuyin. Mgt khdc Igi cd mdt bdng sdn xuat rgng rai, mat dp dan cir thua hon, nen hgn che d nhilm. Ngodi ra, phat tnIn chl biln tinh bgt sdn, tinh bgt dong rieng va Idm miln dong ngay tgi dja phuang dang dugc danh gia Id hudng di tot dl thiic ddy san xuat, tao thj trudng, thyc hi^n cdng nghi?p ndng thdn, tao ra sdn phdm mang thirong hl?u dia phuang va gdp phdn xda ddi giam ngheo.
Tuy nhien san xuat vd che bien tinh bgt d vimg ndng thdn mien mii cung ggp khong it kho khan vd thach thdc bdi trinh dp ky thugt cdng nghe thdp kem hon, thieu sy hd trg thiic ddy ciia khu vyc djch vu hd trg sdn xuat, bdi su phdn bd rai rac vd cat cir tgi cac dia phuang dugc ngan each bdi dia hinh chia cdt phirc tgp va dp ddc Idn. Mat khdc, sy thdnh thao ve chuyen mdn va tinh thdng nghe nghiep cua ba con ndng dan mien niii han che hon rat nhieu so vdi khu vyc Idng nghe huy?n Hoai Dire. Vi vay chat lugng san pham che bien tinh bdt khu vyc nay xem ra con thua kem hon so vdi vimg ddng bang lang nghe huyen Hoai Diic.
Che biln tinh bpt sdn udt d cac khu vuc khac ciia mien Bdc Vigt Nam phdt triln chgm han so vdi chl biln dong rilng. So ca sd che bien tinh bgt dong rieng va lam miln dong dang co xu hudng tdng mgnh do nhu cau ve mien dong trong nude cung nhu xuat khdu cao va do trinh dg ky thugt cdng ngh? phii hpp han so vdi chl biln cdc san pham tir tinh bgt san, Vi vdy, mgt so co sd che biln tinh bgt san udt trudc day chuyen hodn toan hodc Idp ddt them day chuyin chl bien tinh bgt dong rieng de Idm miln dong. Bang 2 la mpt thi du minh chirng r6 cho dieu vira trinh bdy d tren. Ta thdy: r6 rang, ndm 2012, trong tdng so 56 ca sd sdn xudt tinh bpt toan tinh Bdc Kan, thi co tdi 53 CO sd che biln dong rieng, cd 32 co sd lam miln dong, tap trung nhieu tgi cdc huy?n Na Ri va Ba B I [2]. Sir phdt triln qud nong vl che biln dong rieng tgi cdc dia phuong mien nui hien nay cung dang bgc Ip nhimg thdch thuc dang lo ngai vl san xudt dong rilng, td chuc thu mua nguyen lieu, quan ly chat lugng san phdm miln dong, thj trudng tieu thu, d nhiem,...
Dilu gi dang gay can trd sy phat trien che biln tinh bgt d cac tinh mien mii phia Bac?
Kit qua dieu tra cho thay Khd nang cung cap dien phuc vy che bien khdng phii hgp, ciing vdi thieu ky thuat cdng ngh? che biln, thieu lao ddng cd kinh nghiem, thieu djch vu hd trg cung cdp thiet bi thay the cdn thiet vd ndi ket thj trucmg >eu dugc danh gid nhimg yeu to cdn trd phdt trien che bien tinh bgt udt d khu vyc ndng thdn mien niii phia Bdc Viet Nam hien nay.
•ing 2. So ca .ia chi biin tinh bdt sdn vd dong rieng a linh Bdc Kan ndm 2012 Bia phuang Tong so co'sd che
bicn tinh b$t
So co'sd che bien tinh bpt don;; rieng
So CO'SO'che bien tinh bpt ca sin vd
dong rieng
So casd lam mien dong Huyen Na Ri
Huyen Ba Be Huyen Bach Thong Thi xa Bic Kan Huyen Ngan Son Tong cpng
32 10 5 5
30 2
1 0 0 0 3
16 7 3 3 3 32
Duong van Son Tap chl KHOA HOC & CONG NGHE 107(07): 69-75
:>
liinh I. MOI hi'nh
Mdi quan he giiia che bien tinh bpt d lang nghe vdi cdc dia phucmg mien niii dugc the hien qua ddng ludn chuyen san cii tuoi, dong rieng cu tuoi, tinh bpt san udt vd tinh bpt dong rieng udt. Cac dia phuong mien mii ngoai cung cdp nguyen li8u cu tuai, cdn cung cdp ca tinh bpt udt cho Idng nghi huyen Hoai Dire. Dd la cac dja phuong thudc tinh Son La, Hda Binh, Thanh Hda, Nghe An, Phii Thg, Yen Bdi, Tuyen Quang, Bdc Kgn, Thdi Nguyen,... Rieng tinh bdt dong rieng udt do nhu cdu cao vl miln dong ciia Viet Nam, nen hang nam chimg ta vdn phai nhap khau khoang 25-30% san lugng tinh bdt udt tir Trung Qudc thdng qua con dudng tieu nggch.
Ngodi ra cdn cd ddng luan chuyen tinh bgt trong ngi bd giiia cdc hd va co sd che bien trong Idng nghi huyen Hodi Dire de che bien cdc sdn pham sau tinh bdt udt.
Hinh I bieu dien mdi lien ket giu'a ca sd che biln tinh bgt dong rieng vd sdn d lang nghe vdi cac dja phuang mien mii thdng qua cdc hoat ddng chuyen giao ky thuat cdng nghe mdy mdc thiet bi, dich vu marketing, dau tu vdn vd chuyen giao ky thudt cdng nghe che bien. Ta thdy, rd rdng Id cac co sd che bien tinh bgt udt d Idng nghe, cac ca sd sdn xuat may mdc thiet bi, cdc co sd sir dung tinh bdt, eo sd kinh doanh vd thugng lai d khu vuc Idng nghe huyen Hoai Due cd vai trd quan trgng dac biet vd Id ddng lyc dl thuc day viec md rgng va phat trien san xudt, che biln d cdc dja phuong mien niii phia Bdc Viet Nam [1].
.long rieng
Trien vgng, co hoi va giai phap phat trien hoat dong che bien tinh bpt irot quy mo nhd tai cdc viing nong thdn mien nui phia Bac Viet Nam
Do cd nhifng Igi the ve nguyen lieu, ddt dai, chinh sdch vd lien ket hd trg tir lang nghe truyen thdng Hodi Due, nen cd the ndi rang, trien vgng va co hdi de phdt trien cac hogt ddng che bien tinh bdt udt quy md nhd d cac dia phirong mien nui phia Bac Viet Nam la rat Idn, vi: (I) Kha nang md rgng san xuat ciia lang nghe tai Hoai Diic bi hgn che do qua ddng dan, chat hep ve khdng gian va mdi trudng d nhiem; (2) Xu hudng giam co sd che bien tinh bdt udt d Hoai Ddc se vdn cd kha nang tiep dien dan den kha nang thieu ngudn cung cap san pham che bien, bao gdm cd tinh bdt sdn udt, tinh bdt dong rilng udt cung nhu cdc san pham che bien sau tinh bdt udt; (3) Khdng cd nude nao trong khu vuc hien cd kha nang xuat khdu mdt khdi luong Idn tinh bpt sdn udt cho Viet Nam: (4) Chinh sach ciia hau het cdc dia phuang mien niii deu hudng tdi gdn liln san xudt vdi thi trudng va xda ddi gidm ngheo. Trong bdi canh nhu vgy, phdt triln sdn xuat dong rilng va che bien mien dong dugc hau het cac dia phuong lua chgn, dan den tinh trang sdn xuat va che bien dong rieng phdt trien, thdm chi lan at ca san. Cay dong rieng len ngdi la dieu de hieu Tuy nhien, viec chuyen dan cac co sd che bien tinh bdt san va dong rieng tdi cac vimg ndng thdn mien nui la mdt qua trinh lau dai, mdt phan Id do khu vuc mien niii, vimg cao, 73
DuoTig V i n Son Tgp chi KHOA HQC & CONG NGH$ 107(07): 69-75 noi ngudi ta thudng trong sdn va dong rieng,
dang phdi duong dau vdi mpt so khd khdn ve CO sd ha tang, kinh tl, ky thugt sdn xuat, djch vy hd trg, ky thugt cdng ngh? che biln, sy tinh thdng nghi nghi?p, thj trudng,... Nhu cau tinh bgt sdn khd vd sdn Idt khd dang tdtig vi Trung Quoc tdng nhgp khau tinh bgt sdn khd, sdn lat khd, va nWz cau cao vl sdn Idt khd ciia nhd mdy che biln nhien li?u sinh hgc d huy?n Tam Ndng (tinh Phu Thg) khi nha may nay di vao hogt dpng.
Rieng doi vdi sdn cdn cd ird nggi Idn ve vi?c md rgng di?n tich trong san bj han che bdi md rgng di?n tich s4n d vimg mien mii phia Bdc se dnh hudng din cac logi cay trdng khac.
Mat khdc, tilp tyc trdng sdn tren ddt doc se gay ra xdi mdn dat nghiem trgng va Idm thodi hda dat nlu khdng dp dyng cdc bi?n phap canh tdc bin vii-ng. Doi vdi dong rieng, khd nang phat triln che bien tinh bgt dong rieng udt va Idm mien dong tgi khu vyc ndng thdn xem ra cd trien vgng hon nhieu so vdi sdn, vi nhu cdu mien dong d dang tang len. Mat khdc san xudt tinh bdt dong rieng udt tai khu vuc Hodi Diirc khd md rgng trong thdp ky tdi vd cd khd nang suy giam.
De thuc ddy phat trien sdn xudt va chl bien tinh bdt quy md nhd tai cac dja phuong mien nui phia Bdc nude ta cdn thyc hien mgt sd giai phdp sau day: (1) Thiic ddy tang nang suat va ky thudt canh tac ben vOng tgi cdc khu vyc cd che bien tinh bdt bdng cac hogt dgng irng dung ky thuat tien bg ve gidng (sdn va dong rieng) mdi cting vdi cac bien phap ky thudt canh tac thich hgp de tang hi?u qud gidng mdi va san xudt ben virng. (2) Gidi thieu cac nha san xuat, kinh doanh tiem ndng d khu vyc lang nghe cho co sd che bien tinh bdt udt d cac dja phuong mien niii nhu la mpt CO hgi kinh doanh hodc ndi ket hg vdi viec phat trien chan nudi Ign su dung san pham phu chl bien tinh bgt. (3) Phat triln che bien, bao gdm ca may mdc thiet bj, djch vy hd trg, dau tu, ky thugt cdng nghe che bien phii hgp vdl dieu kien miln niii, vd (4) Hd trg lien ket va ket ndi cdc nhd che bien, cac nhd cung cap thiet bj, nha kinh doanh tinh bdt udt vd ngudi trdng san, ngudi trdng dong rilng.
KET LUAN
Tuy cd sy suy gidm ve so lygng ca sd san xuat che bien tinh bpt udt vd cdc sdn phdm sau tinh bgt udt tgi khu vyc Iang nghi ciia huy?n Hodi Dire (Ha Npi), nhung vdi Igi the vl kj thugt cdng ngh?, djch vy hd trg vd nhan cdng, nen sdn pham cua Idng nghe cd sire cgnh tranh cao khdng chi ddp ung nhu cau trong nude ma cdn xudt khau. Nhung hgn che ve khdng gian de md rgng mdt bdng sdn xuat, dan so qud ddng, chat h?p, d nhieitl mdi trudng vd sy cgnh tranh nguyen lieu cua cac dja phuang mien mii dang la nhiing tdn tai va thach thirc ma lang nghe dang phai doi mat.
Do cd nhung Igi thi gdn vimg nguyen lieu, dat dai, chinh sdch va lien kit hd trg tir lang nghe truyln thong Hodi Dire, nen triln vgng va CO hgi dl phat trien cdc boat ddng che bien tinh bgt udt quy md nhd d cac dja phucmg miln mii phia Bdc Viet Nam Id rdt Idn. Tuy nhien, vi?c chuyen djch ddn cdc ca sd che bien tinh bpt sdn vd dong rilng tir lang nghe tdi cac vimg ndng thdn mien niii la mgt qud trinh lau dai. Kha nang phat trien che bien tinh bgt dong rilng udt tai khu vuc ndng thdn miln niii co trien vgng han nhieu so vdi sdn, mpt phdn vi nhu cau mien dong cua Vi?t Nam, nhat la a cdc thj tran nhd vd viing ndng thdn dang tdng len. Ndi each khdc, sdn xudt tinh bgt sdn uot dang bj san xudt tinh bdt dong rieng lan at bdi nhu cau thi trudng vd ky thuat cdng nghe. Tuy nhien can cd chinh sach phii hgp de duy tri va phat trien hai hda 2 loai cdy trdng nay, ddp ung nhu cau che bicn tinh bgt vd sdn pham sau tinh bgt ciia cac dja phuong.
TAI LIEU THAM KHAO 1. CI AT, 2011. Bdo cdo kit qud diiu tra ca sd che bien tinh bgt udt lai mdt so dia phuong miin Bdc Viit Nam.
2. Duong Vin Son, 2013. Ket qud diiu tra casd chi bien tinh boi ual tai linh Bdc Kgn.
3. Guillaume Da et al. 2008. Cgssava Starch Processing at Small Scale in North Vietnam.
4 Ho Phu Ha, Le Thanh Mai, 2009. Cassava processing, a glance al small-scale production.
5. Nguyen Khac Quynh, 2009. Improved technologies of small - scale root crop processing
in the North Vietnam. ^^'
Duong v a n Son Tap chi KHOA HQC & CONG N GH $ 107(07): 69 - 75
S U M M A R Y
L O C A L S M A L L - S C A L E W E T S T A R C H P R O C E S S I N G IN N O R T H V I E T N A M : S O M E F I N D I N G S A N D R E C O M M E N D A T I O N S
Duong Van Son College of Agriculture and Forestry - TNU
In North Vietnam, small-scale cassava and canna starch processing is conducted in densely populated craft villages of Hoai Due district (Hanoi), where processors fate difficulties to expand their activities such as densely population, pollution and competition on fresh roots for processing.
As a result, the amount of processors at these craft villages has decreased recently, but increased processing capacity and improved processing equipments. However, with the advantages on processing technology, man power and support service surroundings, processed products of the craft village are known as high competition capacity, not only to meet for domestic demand but also for export.
There are linkages between craft villages with wet starch processors in rural areas of Northern mountainous provinces in processing equipment supply, marketing service, money investment and transfer of processing technology. Of which, craft villages play an important role for expansion and movement small-scale wet starch processing to other rural areas. There are potentials for dissemination of small-scale wet starch processing to local processing at northern mountainous provinces. However, it will take time for promotion of ruralization or decentralization of cassava and canna wet starch processing in Northern mountainous provinces of Vietnam. Potential, opportunity and capacity for small-scale wet starch processing on canna at Northern mountainous provinces looks better than cassava, due to the demand of canna noodle in Viemam is high.
Therefore, is needed a suitable policy to balance the development of two targeted crops of cassava and canna.
Key words: Smalt-scale processor, cassava wet starch, canna -wet starch
Ngdy nhdn bdi: 22/4/2013; Ngdy phdn bien: 11/6/2013; Ngdy duyet ddng. 10/9/2013 Phdn bien khoa hoc: TS. Bui Dinh Hda - Trudng Dgi hgc Ndng Ldm - DH Thdi Nguyen
Tel 0912 349.765. E-mail: [email protected]
