Hoat ddng mua bàn nguM qua bièn giói Viet - Trung
Nguyen Thi Phuong Hoa', Nguyln Quang Thuyen^
' VÌ?n Nghién cùu Trung Quéc.
Email: [email protected] ' Hpc vi^n Bién phòng.
Nhàn ngày 3 thàng 9 nàm 2017. Chàp nh?n dàng ngày 13 thàng 10 nàm 2017.
Tóm tàt: Sy tuong dóng vè vàn hóa, xà hOì cùng dièu kìOn dàc thù vè dja ly (vói duòng bìèn giói dai hàng nghìn km, eó nhìèu cùa khàu quóc tè, quóc già, càc càp cho, duòng mòn) da thùc day quan hp Vipt - Trung phàt trién nhanh chóng, nhung dóng thòi cùng làm này sinh nhiéu vàn de an ninh phi tmyèn thóng. Hoat dOng mua bàn nguòi dà tró thành mpt trong nhttng vàn de an ninh phi truyèn thóng nói cOm ttong quan hp Vìpt - Tmng hipn nay bòi so lupng ngày càng tang, dién hìén tbeo chièu huóng phùc tgp, khó kiém soàt vói thù do^n tình vi, ành huòng den cuOc song cùa nguòi dàn, de dpa an ninh xà bOi. Qàc bi^t, day là vàn de an nình phi truyèn thòng mang tinh mOt chiéu, chù yéu xuàt phàt tu phia Vipt Nam nén doi tupng bi tàc dOng chù yeu cùng là nguòi Vipt Nam.
Tv khóa: Hoat dOng mua bàn nguòì, an nình phi tmyèn thóng, quan hp Vipt - Trung.
Phàn I09Ì ngành: Xà bOi hpc
Abstract: The cultural and social sìmìiarìtìes and the geographìcal characteristics of a borderline of thousands of kìlometres with many ìntematìonal and natìonal border gates, paìrs of markets and paths have boosted the rapid development of the Vietnam-China relations. Yet, they have also created many non-ttaditional security issues, among which human ttafficking has become a pressing one in the bilateral ties, given the increasing number of cases with complicated developments that are dìfFicuit to control. The cases, coupled with sophistìcated tricks, have been affectìng the life of the people and threatening the security of the society. Espeeìally, the non- traditìonal security issue is one-sided, being mainly from the Vietnamese side, so most of the affected persons are Vietnamese.
Keywords: Human ttafficking, non-ttaditìonal security, Vietnam-China relations.
Subject classification: Sociology
62
Nguyln Thi Phuang Hoa, Nguyln Quang Thuyén i . M ò d à u
Viét Nam va Trung Quóc eó duòng bièn gìói dai bang nghìn km vói dja bmh hiém tìò. O bièn giói hai nuóe eó nhièu cùa kbàu quóc té, ehg, duòng mòn. Giao luu, tìao dói gitta cu dàn hai ben eó tu làu dòi va ngày càng phàt trièn. Nhiìng dièu kiOn này cùng càc nguyen nhàn khàch quan va chù quan khàc khién cho hogt dpng mua bàn nguòi qua khu vuc bièn gìói Viét - Trung diln ra nhieu nhàt tìén toàn tuyèn bién gioì cùa Vìét Nam. Mgc dù hgp tàc phòng va chóng mua bàn nguòi gitta lue lugng choc nàng cùa hai nuóc Viét Nam, Trung Quóc dugc dành già là hiéu qua nhàt tìong hgp tàc ùng phó vói eàe van de an ninh phi truyèn thòng, nhimg cho dén nay tpi phgm mua bàn nguòi vàn diln bién phóc tgp, khó kiém sodt, tình vi, khòng chi ành huòng sàu sdc va làu dai dói vói nguòi bj hgi va già dình hp, ma con ành huóng dén an ninh xd bòi.
Bài viét này phàn tich thue ttang va tàc dOng cùa boat dóng mua bàn nguòi tó ViOt Nam sang Trung Quóc trong nhttng nàm gàn day.
2. Thu-c trang cùa boat dpng mua bàn ngiròi qua bién giói Vi^t - Trung Hoat dOng mua bàn nguòi ó ViOt Nam ttong nhùng nàm qua chù ^éu xày ra ttén tuyén bién giói dàt lién (chiém ttén 80% só vu dà dugc phàt hiOn), ttong dò xày ra nhièu nhàt ò bién gìói ViOt - Trung. Càc tinh bién gìói phia Bàc nhu Lgng San, Quàng Ninh, Lào Cai dèu ndm ttong ede tuyén v ^ chuyén két nói quan ttpng, con khu vye bién giói dugc xdc djnh là dja bdn tnmg chuyén. Theo Cyc Cành sàt diéu tta tòi phgm vè ttàt ty xà hOj, Bp Còng an ViOt Nam, tó nàm 2011 dén hét thàng 6/2015, tOi phgm mua bàn nguòi ò Vipt Nam ebù yéu
de dua ra nuóc ngoài ban (chiém 85%), ttong dò sang Trung Quóc chiém 70%, tue là co khoàng 1.243 vu dua sang Trung Quóc tìong tóng só 2.090 vy mua bàn nguói dua ra nuóe ngoài [6]. Nàm 2016 va qu^
1/2017, lyc lupng choc nang da dièu tìa, khàm phà 195 vu mua bàn nguói sang Trung Quóc vói 378 dói tupng, giài eóu 490 nan nhàn. Bò dpi Bién phòng cdc tinh phói hgp vói co quan choc ndng eùa Trung Quóc xdc Idp, dàu tranh 13 chuyén an; bdt, xó ly 39 vu vói 62 dói tupng, giài cóu 70 ngn nhàn; tiép nhdn 30 vy vói 57 nan nhàn do Trung Quòe tìao tìd [11].
Tuy nhién, so nguòi bj mua ban, ddc biét là phu ntt, tré em tìèn thyc té con lón hon nhièu so vói só liOu bdo cào, tòng hpp cùa càc co quan choc ndng va tò ebùe xà bOi nhu còng an, toà àn, Bó dòi Bièn phòng, Hpì Lién hipp Phy nii Vièt Nam, Uy ban nhàn dàn càc dja phuong... Trong sÒ gàn 30.000 phu ntt, tìé em vàng mat tai dja phuang ebua rò ly do hièn nay, co thè eó nhiéu nguòi dà hi mua bàn vd dang luu lac ò nuóc ngoài. Vipe dièu tta, thu thàp de eó mot só liéu chinh xàc ve só vy pham tòi, so dóì tugng gay àn va só lugng nan nhàn là rat khó khdn bòi nhiéu nguyen nhàn nhu vi nhiéu ly do già dình bi bai khòng sdn sàng tò giàe tói pham va dgc bièt tìong nhìéu truòng hgp chinh nan nhàn ciìa vu mua bàn ttuóc lai tìò thành ké pham tpi cùa vu sau;
hoac nhiéu phy ntt dà bi bàn ra nuóe ngoài chua duge giài thoàt nén khóng thè tó giàe tóì pham; khó phàn biét gitta tình trang nhiing nguòi dugc dua ra nuóc ngoài duói danh nghìa bón nhàn, xuàt khàu lao dOng, du lich vói nguòi bi mua bàn...
DÓÌ tugng bi mua bàn sang Trung Quóc dà mó rpng, néu nhu truóc day chù yéu là phy ntt, tìè em tbì nay bao gòm cà nam giói. Chinh vi vày, Bp Luàt hình sy eùa Viét Nam dà sua dói cho tói danh "mua bàn phy ntt" va "mua bàn, danh tìào hoàe
Khoa hpc xà bòi Vipt Nam, só 2 - 2018 chiém dogt ttè em" thành tòi danh "mua bàn nguòì".
Dja bàn boat dòng cùa tòi phgm mua bdn nguói ciing mó rOng. NÓu nbu truóc ddy tóì pham mua bàn nguòi ebù yèu dièn ra ó eàc tinh mìèn nùi, thi biOn nay tòi pham dò dd bao phù bau hét càe tình thành, ttong dò tàp trung nhàt ò càc tinh dong bang song Hong, tìiing du Bàc BO (Bàc Ninh, Vình Phùc, Phù Thp, Ha NOi, Himg Yèn, Hai Duong, Thài Bình...) va càc tmh dòng bang song Cóu Long (DÓng Thàp, Long An, An Giang, VTnh Long, Tra Vình, Sóc Tràng). Diéu dò là do hai khu vuc này tgp trung dàn cu dÒng nhàt, eó dòng lue lugng lao dOng, eó ti lè phu niì thàt nghièp va bàn tìiàt nghièp tuong dói cao. Hién nay càc tình thành tìong eà nuóe dèu eó nan nhàn cùa tói phgm mua bàn nguòi qua bién giói Viét - Trung (tìiróe day chi bó bep ò càc tình bién gioì), thàm ehi nhìéu tìnb thuOe mìèn Nam, Tày Nguyen edeh duòng bién giói rat xa eimg eó nan nhàn cùa tOì pham mua bdn nguòi qua bién giói. Con ò phia Trung Quóc, truóe ddy nan nhàn cùa tói phgm mua bàn nguòi tó ViOt Nam dua sang ehù yèu tgp trung ò càe tình giàp bién, thi nay hp dd bi dua dèn eàc tình sàu trong nói dia. Trong vu àn mua bàn 28 phu ntt ViOt Nam do còng an Vàn Nam, Trung Quòe bàt dugc nàm 2016, càc dói tugng dua ngn nhàn tó khu vye bièn giói thuOc tinh Vàn Nam dén bàn ó càc tinh thuòc trung nguyen va phia Bàe Trung Quóc nhu Ha Nam, An Huy, Son Dóng, Ha Bàe, Giang Tó, Giang Tay [9].
De thue hiOn tOi phgm mua bàn nguòi qua bién gìói, dói tugng gay àn eó quy trinh chat che, bao gom tìm kiem thi truòng, tbiét làp duòng day, ò nhóm, tìm kiém lùa dào nan nhàn va tó choc dua qua bién gioì bdn.
Riéng vói tbi truòng Tnmg Quòe, cac dóì tupng nguòi Vipt Nam sang Tnmg Quóc (de lao dOng, làm thué, buon bdn, hodc dd tìmg bi lira bàn truóe dò) móc noi vói dói
tupng nguòi Trung Quóc, sau dò quay vè nuòc lira phy ntt sang Trung Quóc bàn kiém lai. Còng an tinh Vàn Nam (Trung Quóc) gpi day là "cbuói ngành nghè" dugc "nhàt thè hóa" bao gom lùa dào, giam gitt, mòi giói trung gian, mang bàn; chuoi này góm 4 tàng nàc tuong ung: tàng thó nhàt là nguòì eung càp hàng mang quòe tich Viét Nam, tàng thó bai là nguòi cung càp bang tìong tinh Vàn Nam, tang thù ba là nguòi giiìd thiOu tnmg gian ngogi tinh, tàng thó tu là nguói mua [9].
Dòi tupng gay àn tìm mpi càch de dói phó vói sy phàt hièn, dàu tìanh cìia lue lupng choc ndng, thyc hién ed thù dogn còng Idiai hgp phàp va lén lut, bi mat. Lpi dung chinh sàch thóng thoàng, càc dieu kièn, thù tue xuàt nhàp cành Viét Nam thuàn tién va de dàng, càc dói tupng da thue biOn hành vi dua nguòì qua bìèn gìói eòng khai hgp phdp vói cdc li do: buon bàn, thdm thdn, du lich, chua bénh, lao dOng bo|ie lgi dyng danh nghìa két bòn vói nguòi nuòc ngoài de xin phép xuàt cành. Tuy nhién, phàn lón dói tugng phgm tOi dua nguòi qua bìèn giói bang thù doan lén lùt.
Theo bào cào tóng két còng tàc dàu ttanb chong hogt dòng mua bàn nguòi tu nàm 2008 dén nàm 2014 cùa Cuc Phòng chóng tpi phgm ma tùy, Bp dpi Bién phòng, eó khoàng 63-67% só vy dói tugng dua phy nù ra khòi Viét Nam bang con duòng lén lùt, bi màt. De trành sy kiém soàt, phdt hién cùa ede lue lupng choc nàng, chùng tìm nhùng noi eó thè vugt bièn dugc an toàn, bi màt, nhanh chóng, sau dò dua phy ntt dén t§p két, tró ngu ó khu vuc bièn giói, chò thòi co thuOn lgi nhàt nhu ban dém, Me mò tói, gàn sàng, khi lye lupng chùc ndng it tuàn tì^, mói tó choc vugt qua bién giói hodc thuè nguòì ddn ttong dia bàn dàn duòng theo càc lói mòn, duòng tàt; bó tri eho phy ntt tìà tìOn vào doàn nguòi qua lai bièn gioì ó càc duòng qua lai tgm tbòi de vugt qua bién
64
Nguyln Thj Phuang Hoa. Nguyen Quang Thuyén giói. Trong quy trình này, chùng thuong su
dyng cu dàn bièn giói bòi ho thòng tìiuòc dja hình, biéu ngòn ngtt, vàn hóa cùa hai ben, làm thù tyc qua bièn giói thuàn tièn, eó thè qua lai nhièu làn tìong ngày.
Hoat dpng cùa tói pham ngày edng eó tó choc chat che va vói quy mó lòn. Thóng thuong, ttong duòng ddy co sy lièn két gitta doi tugng ó càc dja phuong nOi dja vói càc dói tupng ò dia bàn bién gioì, gitta dÓi tugng ò ttong nuóc vói dÒi tupng ó ngoài nuóc. Qua nghién etìru 224 vy do Bg dói Bièn phòng dà khòi tó, dièu tta tbì eó 184 vy (khoàng 82% só vy) boat dpng theo càc duòng day, ó nhóm vói it nhàt tó hai dói tugng tró lén. Nàm 2014, bién phòng Quàng Tày da dièu tta, bàt gitt 5.471 nguòi nhàp cành ttai phép, tdng 20% so vói cùng ky. Nàm 2014-2015, Quàng Tày dd bàt 38 lugt vói 1.290 nguòi nhgp cành ttài phép theo doàn tó 20 nguòi ttò lén; ttong dò hp chù yèu dèn tu càc nuóe Dòng Nam À, co tuoi tó 16 dén 45. Hp dén vói mue dich lao dOng phi phdp, eó tò choc vd dàn doàn chat che, eó su phàn eòng rÒ ràng càc eòng doan dua nguòi vào, dòn, tàp két [10].
Càn co lòi khai cùa nhièu ngn nhàn va qua qua trình nghién cóu cho thày, mua bàn nguòi nhàm nhihig phyc vu cho nhttng myc dieh chù yèu sau:
Thù nhàt, phuc vu cho hogt dgng kinh doanh mgi ddm. Day là mOt ttong nhung myc dieh chinh eùa boat dóng mua bàn nguòi qua bién giói Viét - Trung. Qua nghién cóu khào sàt, só phy ntt, tré em bi mua bàn de phuc vu cho mue dieh này chiém ti lé cao nhàt (60- 62%). Nhièu nhà chóa, co só eó djch vu mai dàm duge tó choc ó sàt bièn giói Trung - Viét, phy ntt, ttè em dén day thuong hi bàn di, bàn lai nhièu làn, bj dua vào càc dja phuang ò sàu ttong nói dja de tiép tyc bàn dàm hogc bj bóc lót làm nhttng cóng viOc khàc. Cyc Phòng chóng tpi pham ma tùy, Bó dói Bièn
phòng Vièt Nam, tix nàm 2008 dén nàm 2015, dà dìéu tìa 68 chuyén àn, bàt gitt, xó ly 172 vy/248 dói tìrpng, lùa gat 223 phy ntt vd 17 tìè em sang Trung Quóc làm gài mgi dàm, giài cùu 283 ngn nhàn, tiép nhàn 215 vy/309 dói tuong do Còng an Bién phòng Trung Quòe trac ttà.
Thù hai, phiiic vu nhu càu lày vg cùa dàn òng Trung Quéc. Do vàn chiù ành huòng cùa tu tuòng ttpng nam khinh ntt, dàn só Trung Quóc dang ttong tình ttgng màt eàn bang gioì nghiém ttpng. Tì IO giói tmh eùa Trung Quóc lién tyc vugt xa gioì bgn thóng thuong, ndm 1990 là 114,86, nàm 2000 là 119,42, nàm 2004 tàng lén 121,06. Dac biOt, mOt só tinh gàn Vièt Nam nhu Quàng Dòng, Hai Nam co tì lè giói tinh ttén 130 [2, tt.52], tìic là 130 bé tì^/100 bé gài, tìong khi ti Ip gioì tinh eàn bang là khoàng 102-107 bé tìai/lOO bé gài. "Ap lue hòn nhàn" cùa dàn òng Trung Quòe ngdy càng tàng chinh là mpt tìong nhihig nguyen nhàn khién tòi pham mua bàn phy ntt ttén tuyén bièn giói Viét - Trung cao nhàt trong só càc nuóe eó chung duòng bién gìói vói Viét Nam va mang tinh don huóng, toc là chi eó phu ntt, ttè em Vìét Nam bj mua bàn sang Trung Quóc chó khóng eó chièu nguge lai.
"Àp lyc hòn nhàn" này con dòn ve khu vye nghèo dói, kém phàt trièn, làm xuàt hièn
"quàn thè yéu thè" ttong nhiing nam thanh itìén tìm kiém ban dòi. Tó dò, hón nhàn xuyén bién giói, ttong dò co hòn nhàn thóng qua mua bàn nguòì, dà ttò thành mot lya chpn bàt bupc dói vói "quàn thè yéu the" ndy.
Ngoài ra, mpt bO phàn khàc là nhttng nguòì dàn óng bOnh tàt, goà vg, qua lóa. Hp khóng lày dugc vg ò dia phuang nhung chi eàn bò ra mpt lugng tièn khòng lón (mot vài ngàn nhàn dàn tO) co thè mua dugc mot phy ntt vè phyc vu. Thyc té này dà kich thich bpn buon nguòi dua phu ntt ViOt Nam qua bàn che dàn óng Trung Quóc. Két qua
Khoa hpc xS hpi Vìpt Nam, sé 2 - 2018 nghién cóu cùa Dy àn phòng chòng buon bàn phu ntt, tré em càc nuóe Tiéu vìing song Me Kong eho biét, tìén tuyén bièn giói phia bdc ViOt Nam giàp Trung Quóc, trong khoàng 10 nàm ttò lgi day dà phàt hipn hàng chuc nghìn phy ntt va ttè em bi mua bdn hodc vugt bièn sang Tnmg Quóc lày chóng. Rìéng tinh Lai Chàu, biOn co khoàng 940 phu ntt bi mat tich, qua diéu tta xàc minh eó khoàng 371 truòng hgp lày chóng Trung Quoc.
Thù ba, phuc v^i cho mue dich khai thàc sue lao dgng. Mye dich này khién dÒi tugng bi buon bàn sang Trung Quóc mó rpng nhu tìèn da nói, toc là khóng chi co phy ntt, tré em nhu truóe ddy ma bao góm*^
cà bé ttai, nam thanh nièn. Tình trang thiéu tao dòng ò cac nhà mày tai Quàng Dòng, Phùc Kién hoac nhu edu lao dOng tàng cao khi vào vy thu hogch mia tu thàng 12 dèn thàng 4 hàng ndm ò khu vuc bién giói Quàng Tày khién só nguòi nhàp cdnh phi phàp vào Trung Quóc lao dpng tàng lén, ttong dò co khóng it nguòi hi lùa dua sang, bj bóc lót sue lao dóng. Thành phó Sùng Tà (Quàng Tày) bình thuong thiéu khoàng 30.000 lao dóng nòng thón, mói khì dén vy thu boach mia thiéu khoàng 50.000 nguòi va dugc bù ddp bang lao dOng phi phàp dén tu Vìét Nam [4]. Khu vyc bièn giói phia Trung Quóc dà xuàt biOn nhihig eòng ty chuyén mói giói, tuyén chpn va cung eàp lao dOng Vièt Nam eho cdc cóng ty va ed nhàn nguòi Trung Quóc eó nhu eàu só dyng lao dOng. Trong vy cành sàt Trung Quóc bàt duòng day mói giói 108 lao dOng Viét Nam dua dén làm viéc ttong càc nbà mày ò tinh Quàng Dóng va Phùc Kien vào thàng 3/2016, chinh càc nhà mày tra tièn de nhóm buon nguòi tìm kiém nguón lao dóng già rè.
Theo co quan kiém soàt bién gioì Quàng Tày, khoàng 2.340 nguòi nhàp cu bàt hgp phàp va 59 nguòi co dinh liu dén 34 vy viOc riéng biOt dà bj giam gitt tìong 3 thàng dàu
nàm 2016, tàng 13% so vói ciing kj' nàm ngoài [8].
Thù tu, phuc vv nhu càu nhgn con nuòi va lày ngi tgng. Nhu càu nhàn con nuòi evia nhihig già dình nuóc ngoài hiém muOn ngày eàng tàng, cìing vipe mua, bàn nOi tang phyc vu y hpc cùa càc nuóc tìén thè giói, là nguyen nhàn làm già tàng tpi pham mua bàn nguòi tìong thòi gian gàn day.
Tuy nhién, vièc phàn chia eàe mue dich trén thuong eàn co vào danh n ^ a ban dàu cùa hoat dòng "mua bàn" va co -sf nghìa tuong doi. Nhieu truòng hgp phu ntt dupc mua vè vói hai mye dich (làm vg, lay sóc lao dóng) hodc nhiéu mue dich (de con, bóc ìpt sóc lao dpng va làm nò 10 tình dyc già dinh). MOt só truòng hgp khàc co su chuyén dói myc dich su dung nbu: sau khi khai thàc mai dàm tgi càc nbà chùa, phu ntt, tìè em bj bàn di noi khàc de bóc lót sóc lao dOng, làm nguòi bau, nguòi ó hoac sau khi mua vè làm vg, mOt thòì gian sau lgi bi bàn cho nhà chóa...
3. Tàc dpng cùa tpi ph^m mua bàn ngiròl Duói góc dò an ninh con nguòi, nhu trèn dà phàn tich, do boat dOng mua bàn nguòì chù yéu phuc vu eho mye dich mgi dàm, bóc lOt sóc lao dOng, ép buOc làm vg, nèn nan nhàn khòng con duge coi là con nguòi ma dd ttò thành mot loai hàng hóa. Theo lòi khai cùa cdc dói tugng pham tOi dd bi bdt ó phia Trung Quóc, cùng nhu lòi ké cùa cdc nan nhàn dà ttÓn thoàt hodc dugc giài cóu tìò vè, sau khi bi bdt, "hp dèu bi dua dén vùng nóng thón héo lành, do nguòi bàn dia giam gitt, co khi mày ngày, co khi mày tuàn.
Duói su giàm sàt nghiém ngdt, bi de dpa, tìiàm chi bi ddnh dàp, khòng cho àn uóng, cOng vói ngòn ngtt bàt dèng, giày tò, dién thoai bj tich thu, nhttng nguòi phy ntt Vìét 66
Nguyln Thj Phuang Hoa, Nguyen Quang Thuyén Nam bj lùa gàn nhu khóng eó càch gì ttón
thoàt" [9]. Vi vgy, hàu hét nan nhàn dèu bi tiróc màt nhttng quyèn co bàn nhàt cùa con nguòi nhu quyèn tu do di lgi, quyèn dugc lya chpn yà quyét dinh cupe song cùa bàn tìiàn, quyèn bàt khà xàm pham vè thàn thè, danh du, nhàn phàm, sue khóe. Sau khi bi mua bàn, nan nhàn thuong bi khòng che, giam long ttong tbòi gian rat dai nhdm ngàn chgn bó trón.
Vè tbàn thè va sóc khóe, do nan nhàn phài phyc vy va lao dOng de biì lai só tìèn ma nguòì mua dà bò ra, nén hp thuong bi bóc lòt sóc lao dóng, làm nhttng cóng viéc ndng nhpc, qua sóc; bi hdnh hg, dành dàp tàn nhan; bj thuong tich, tàn phé suót dòi, bj cuòng bóc, bóc Ipt tình dyc din dén nguy co mac càc bpnh truyèn nhilm hoàe eó thai ngoài y muòn. Tu dò, hp phài gànb chiù tón thuong ndng né vè tinh thàn. Vói nhttng lao dOng ViOt Nam dugc tó choc nhàp cdnh ttai phép qua bièn giói, hp làm vièc nhung khòng co hgp dóng lao dOng. Vi vày, quyèn lgi khóng dugc dàm bào, co thè xày ra nhìéu rùi ro, eà vè tì'nh mang (eó truòng hgp khi xày ra tai nan ò khu vyc bién giói, nguòi dàn phài mang xàc nguòi thàn ve ttài phép). Hàu hét hg phài làm viéc 12 giò/ngày va thuong bi quàn l^ chgt che, hgn che di lai, bgo lyc va de dpa bao lue, gitt lai luong hodc giày tò tùy thàn... Tinh tìgng bi trd luong thàp, bi quyt luong thuong xuyén xày ra, eó nhttng truòng hpp sau khì nguòì lao dòng dugc ttà luong va ttò vè lai bi ttàn lOt, euóp hèt.
Duói góc dp an nình xd hOi, tpi pham mua bàn nguòi khóng chi ành huòng dén bàn thàn ngn nhàn ma con de dpa dèn an ninh già dình, sy ón dinh va tt^t ty an toàn xà hOi- Hgu qua cùa tOi phgm này co thè dan dèn phàt sinh nhièu vàn de xà bòi phóc tap nhu làm tàng nguy co lày nhilm bénh, àhh huóng tói sóc khoè cOng dÓng. Hogt dpng buon bàn nguòì tàc dpng sàu sdc dén
dòi song xà hOi, nhàt là dòi vói ngn nhàn là phy ntt va tì^ em gài, làm bang hoai càe già tri tìnyèn tìióng va dao dóc xà hpi. Hp bj làm "vg bàt dàc dT', roi vào cuOc song tói tàm, khòng co lói tìioàt, ho^c phài song euòe dòi ó nbye, làm nò Ip tình dyc tìong càc nhà tho. Mpt só rat it nguòi may man dugc co quan choc nàng giài cóu thi cùng rat khó khan trong tìm kiém viOc làm, bi xà bòi xung quanh rat khó chàp nhàn, nhàt là nhttng phy ntt khóng may co thai ngoài 3?
muón khi dugc giài eóu. Dói vói già dình nan nhàn, hp phài tón kém tièn bac, tìiòi gian va sue lyc de tùn kiém nguòi thàn, banh phùc bi tan v5, con cài thiéu sy quan tàm, chàm sóc, day do, nguòi thàn di tìm nguòi nhà de eó nguy co tiép tyc tìò thành nan nhàn ciia nan mua bàn nguòi. Nhiìng truòng hgp nhu tìèn thuong xuyén dugc phàn ành trén bào chi cùa Vièt Nam.
MOt vàn de ddng luu tàm là viOc dói xó, giài quyét cóng tàc bó tich bó khàu nhu tìié nào dói vói nhttng tré em theo me va nhihig dóa tré dang ttong bung me khi nguòì phu ntt này dugc giài cóu hoac ttón thoàt vè Vipt Nam. Hon thè, chung ta càn dàt vàn de mua bàn nguòi ttong mÓi quan hO ddc biOt Vipt Nam - Trung Quóc de xem xét. Lich só quan hO ViOt - Trung dà ttài qua nhièu thàng tram, ttong dò Trung Quóc dd chù dOng gay ra cà chién tranh tìèn bO va chién tìanh tìèn bién (chién tìanh bièn giói ndm 1979, dành chiem quàn dào Hoàng Sa ndm 1956, 1974, dành chiém mot só dào chìm ò Truòng Sa nàm 1988). Nhttng bién dpng này luòn co tàc dóng dén cupe song ciia cpng dong nguòi Vipt ó Trung Quóc va nguge Igi. HiOn nay, tìanh chàp Bién Dóng dang dien bién phóc tgp, eàng thàng, co lùc Trung Quóc dà thue bién "ehinh sàch ben miOng ho chién tranh". Dièu này khién chùng ta càn chù f nbìn nhgn hgu qua cùa van de mua bàn nguòi dirói góc dO an ninh phi truyèn thóng. Dò là su an toàn, dugc dèi
67
Khoa hpc xà bOi Vièt Nam, só 2 - 2018 xó bhib dàng eùa nhùng nguòi này tgi Trung Quòe khì quan hp hai nuóc xàu di (vi dy nhu vy giàn khoan Hai duong 981 thàng 5/2014). Dò là khà nàng nhièu phy ntt sS ttò vè Viét Nam mang theo con cài (tu nguyen hogc bi ép buóc) khì quan b? bai nuóe càng thdng. Theo tbóng ké cùa bìèn phòng Trung Quóc, chi riéng dàn bién gioì thành phó Bang Tuòng, Quàng Tày va dàn bién giói Vìét Nam eó 1.434 eàp khóng làm thù tue ddng ky két hòn, dà sinh 2.109 ttè em; tu nam 1980 dén cuoi thàng 6/2006, phy ntt Vipt Nam nhgp cành pbì phàp lày chòng ò buyOn Long Chàu lén dén 1.154 nguòi, sau khì két hón dà sinh tÓng cóng 1.441 dóa tté [3]. Ndm 2006, 5 huyèn bièn giói cùa Quàng Tày co 5.018 càp bón nhdn xuyén quóc già, tuyét dai da só thuOc di dàn phi phàp [5, tt.56]. Trong khi dò, phia Trung Quóc hién nay dd eó nhin nhan: "Chung ta eiing khòng loai trù khd ndng thè lyc nuóc ngoài tryc tiép coi hòn nhàn xuyén bién giói là bìèn phàp de dat dugc mue dich chinh tri cùa hp. Co chuyén già vè vàn de ViOt Nam cho ràng, 'co dàu Viét Nam' hoàe it hoàe nhièu dèu bi ehinh phù lgi dyng, ttò thành cóng cy de Vìét Nam mó rOng ành huòng ra ben ngoài, 'co dàu Viét Nam' ó khu vuc bién giói Trung - ViOt va lao dOng phi phàp Viét Nam khóng ngìmg tàng lèn ttong nhttng nàm gàn day tró thành rùi ro tièm àn dóì vói an ninh bién giói cùa Trung Quoc" [1].
4. Két luàn
Hoat dóng cùa tOi phgm mua bàn nguòi qua bièn giói Viét - Trung là mOt ttong nhttng vàn de an rtình phi truyèn thóng nói eOm bòi dién bièn phóc tap, chièu huóng già tàng. Tàc dpng cùa hoat dòng mua bàn nguòi khóng mang tinh ehàn dóng mgnh va hàng logt nhu mot sÒ vàn de an nmh phì
truyèn thòng khdc (khùng bò, buon bdn ma tùy, buon bdn vtt khi), md dò là tdc dpng àm tbam, dai ddng. Móc dp ành huòng va nguy hgi eùa nò dói vói con nguòi va xà bòi co thè duge tinh bang thè hO- Hogt dpng mua bàn nguòi qua bièn giói Vipt - Trung thè hién day dù dgc tnmg ciia mpt vàn de an ninh phì truyèn thóng, dò là tinh chat xuyén quòe già va sy tón tai dai dàng, khó eó khà nàng ngàn chan trièt de, do nò bàt nguòn tu nhièu nguyen nhàn, eà nguyen nhàn kinh té va nguyen nhàn xà bòi, cà nguyen nhàn ben tìong va ben ngoài.
Nhàm giàm nguy co va giàm tOi phgm mua bàn nguòi, ngày 31/12/2015, Thù tuóng Viét Nam dà phé duyét Chuong tìình phòng, chóng mua bàn nguòi giai doan 2016 - 2020 bao gòm 5 de àn, tìong dò co truyèn thóng phóng, chòng mua bàn nguòi tìén càc phuang tién thòng tin dgi chùng, tgi cpng dèng; dàu ttanb phòng, chóng tOi phgm mua bàn nguòì; hgp tàc quóc tè vè phòng, chóng mua bàn nguòi. Trén thue té, Bò dOi Bièn phòng eàc tinh bién giói dàt lién ViOt Nam - Trung Quóc dà tìén hành thu thdp tài liéu dinh k^, 6 thàng, bang nàm bó sung bó so day dù, dùng quy dình, phyc vu cóng tàc nghién cóu, dành già va du bào tình hình, giùp cho còng tàc chi huy, chi dao dugc kip thòi, sàt sao. Tó nàm 2008 dén nàm 2014, Bó dpi Bién phòng càe tình bién giói cùa bai ben dà rà soàt, bó sung 627 bè sa, mò mai 09 he sa dièu tta co bàn càc logi.
Tuy nhién, nhu dà phàn tich ó ttén, myc dich lón nhat ciia boat dóng mua bàn nguòi là nhàm khai thàc lao dOng già rè va dap óng nhu càu lày vg cùa dàn Óng Trung Quóc.
Nguyen nhàn quan ttpng nhàt dàn dén tOi phgm mua bàn nguòi ngày càng phàt tìién là nguyen nhàn kmh té, xS bòi (ttong nuóc) va nguyen nhàn màt eàn bang gioì tinh, thiéu hyt lao dpng (vè phia Trung Quóc). Vi v4y, de phòng vd chóng tói phgm mua bàn nguòi.
Nguyen Thi Fhuong Hoa, Nguyln Quang Thuyén ngoài vipe cdn nàng eao nhàn thùe cùa nguòi
dàn vè phàp luàt, vè càch phòng chòng bao lyc già dình, dàc biOt nguòi dàn ó khu vye bièn gioì, nòng thón, dièu quan trpng ben là phài thay dói mot càch càn bàn vè dòi song kinh té eùa nguòi dàn. Khi khoàng eàeh phàt trien kinh tè gitta càc viòng mièn tìong cà niróc, giiia Vièt Nam vói càe dia phuong bièn gioì Tnmg Quóc van con lón, khi nguòi dàn khóng eó còng àn viéc làm òn dinh tgi dja phuong hodc thu nhgp chi bdng mot phàn nhò so vói tìèn còng lao dOng ó Tnmg Quóc, thi sé khó ngàn c h ^ tOi phgm mua bàn nguòì tu góc re. Vói nguòi ddn ò khu vyc bién gioì, khi y thóc phàp luàt eùa bg tàng lén, khi su phàt trièn cùa kinh tè thuong mgi ViOt - Trung, sy phàt trién kmh té cùa khàu mang lai cho hp lgi ich ben viing va hp khòng bj dóng ngoài lé hogc nhàn dupc lpi ich it òi, bàp bénh, thì mói eó thè han che khà ndng roi vào càm do eùa tOi pham mua bàn nguòi hogc tiép tay cho tòi pham này.
Ngoài ra, phòng va chóng tóì phgm mua bàn nguòi qua bién giói Viét - Trung con càn co su tich cyc, chù dóng phói hgp gitta ehinb quyèn càc dia phuong bièn giói.
Ngày 18/12/2014, Ùy ban nhàn dàn tinh Ha Giang va Chinh phù nhàn dàn chàu Vàn Sem, Vàn Nam, Trung Quóc, dà k^ Thòa tbuàn vè quàn ly lao dóng qua bién giói.
Thòa thuàn quy dinh rò So Lao dOng Thuong binh vd Xd hOi tinh Ha Giang, Phòng Lao dóng Tbuong binh va Xd hOi càc huyèn bién gìói tình Ha Giang, Cyc Tài nguyen nhdn lue va an sình xà hpì chàu Vàn Son, Cuc Tài nguyen nhàn lyc va an sinh xà hgi cdc buyOn bién gioì chàu Vàn Son là co quan quàn ly lao dòng. Hai ben phy ttàcb tuyèn truyèn giào dye, tuyén dua, tiép nhàn lao dpng cùa nhau. Thòa thuàn quy djnh vè pham vi, só lugng lao dpng;
loai cóng viée va thòi hgn; quyén lgi, thù tyc va duòng qua lai cùa nguòi lao dOng...
Ngàn chàn triOt de va nhanh chóng mpt vàn de an runh phi truyèn thòng nhu tòi pham mua bàn nguòi là hét sue khó khan, truóe màt chi co tìié theo huóng hgn che va giàm dàn. HiOu qua eùa viOe phòng va chóng tOi phgm này con phu thuOc vào su chuyén dói mó binh tdng truòng kinh té cìia Tnmg Quoc vói viOc càt giàm ngành nghé su d y i ^ nhiéu lao dòng, con chò dpi sy diéu chinh chinh sàch dàn só cùa Trung Quóc cho phép mOt egp vg chóng eó thè sinh hai con, bdt dàu eó hiéu lue tu ngày 1/1/2016 phàt huy tàc dung.
Tài liéu tham khào [I] Bào Vàn Nam (2011), ngày 5/9.
[2] Tnrong Kim Bang, Bào Di$u Binh (2013),
"Nghién cùru hòn nhàn qua bién giòi va òn dinh xà hOi cf khu vyc dàn t$c bién giói Vàn Nam", Hgc bào Dgi hoc Dàn tgc Vàn Neon, quyén 30, k i ' l .
[3] Do V ^ Bién (2013), "Bàn vè dèi sàch quàn IJ tong hpp vàn de "ba thu phi phàp"", Hgc bào Hgc vién Cành sài Vàn Nam, k^ 2.
[4] Hùng Hèng Minh (2010), "Lao dOng nude ngoài phi phàp de vào nhà mày Trung Quóc tim giàe m§ng, Bào Tham khào kinh té, ngày 30/4.
[5] La Vàn Thanh (2006), "Biróc dàu tim hiéu vàn de hòn nhàn xuyén bién giòi ò khu vyc bién giòi Quàng Tày", Hgc bao Dgi hgc Su phgm Quàng Tày, k^ 1.
[6] http://cstc.cand.com.vn/Ho-so-interpoI-cstc/Toi- pham-mua-ban-nguoi-van-gia-tang-380919/
[7] http:// cand. com.vn/Phong-su-tu-lieu/Vuot- bien-sang-Trung-Quoc-iao-dong-chui-Pham- phap-va-nhung-he-luy-343854/
[8] http://viww.baomoi.com/trung-quoc-bat-duong- day-moi-gioi-108-lao-dong-viet/c/
19008776.epi
[9] http://legal.people.com.cn/nl/2017/0718/
c42510-29411438.html
[10] ht^://www.chinanews.com/dfi2015/01-12/696 1033.shtml
[ I I ] https://WTVW.vietnamplus.vn/viettning-nang- cao-hieu-qua-phong-chong-toi-pham-mua-ban- nguoÌ/441876.vnp
