Kiem scat amoniac trong ao nuoi thuy san
AMONIAC LA CHAT DOC HAI B l / O C TICH LUY TRONG QUA TRINH NUOI. TRONG AO NUOI DiSOC QUAN LY DUNG CACH, AMONIAC HIEM KHI TICH TU T O I NONG DO NGUY HIEM. TUY NHIEN, AMONI- AC CO THE TAO THANH CAI GOI LA HIEU LfNG "GAY CHFT", C H A N G HAN NHLfGlAM TANG TRU'ONG, CHUYEN HOA THLTC AN KEM, VA LAM G I A M K H A NANG M I S N DICH 6 N H ^ N G NONG DO THAP.
TRUNG TAM NTTS PHIA NAM (SRAC) - VIEN NONG NGHIEP VA TH\JC PHAM QUOC GIA (HOA KY) CHIA SE VE QUAN LY AMONIAC TRONG AO NUOI THUY SAN.
A n h hiFO'ng c u a p H v a nhiet d o len a m o n i a c
Amoniac trong nudc ton tai d mgt trong hai dang la amoniac (NH^) hoac cae ion amoni {NH^+). Ty le tuong ddi eho su tdn tai eua 2 dang nay bi anh hudng chii ye'u bdi dp pH.
Amoniac chua bi ion hda (NH^) la dang dpc va chie'm uu the' khi do pH eao Cac ion amoni (NH^+) tuong dd'i khdng dgc va ehiem uu the' khi do pH tha'p.
Ndi chung, khi pH nhd hon 8,0 ham lupng amoniac d dang ddc hai cd it hon 10%. Tuy nhien, ty
le nay tang len dang ke khi tang do pH. (do thi)
Trong ao, dp pH dao dpng theo qua trinh quang hop (lam tang pH) va hd hap (lam giam pH) cua cac vi sinh vat. Do dd, dang amoniac dpc (NH^) tang len vao thdi diem cuo'i buoi chie'u tdi va amoni (NH^+) chie'm uu the'tir trudc khi mat trdi mpc cho de'n sang sdm.
Sy can bang giua NH^ va NH^+ ciing bi anh hudng bdi nhiet dp. Vdi do pH nhat dinh, NHj d6c hien dien trong nudc a'm nhieu hon trong nude lanh
NH3
Nliietdomroi:
/ #
(•c)
/ / / / /
30 / / / / / 25 / / /
" _ / > / / 10
7^ 8.0 8.5 ao pH
P6 ttii Nong dg NH^ phu Ihuoc vao nhjel d6 v§ pH
C a c n g u o n p h a t s i n h a m o n i a c
Nguon ehinh phat sinh amoniac trong ao la do vat nuoi bai tiet. Td'c dp bai tiet cd lien quan tryc tie'p de'n ty le thiic an va miie do protein trong thiic an.
Khi protein bi phan hiiy trong co the vat nuoi, mpt so^hpp chat cua nito dupc phan hda de tao thanh protein, mgt so' tao thanh nang lucmg, va mpt so' dupe bai tiet qua mang tao thanh amoniac.
Do do, protein trong thiic an la nguon go'c cua phan Idn amoniac trong ao.
Mpt nguon khac lam phat sinh amoniac la sy khue'ch tan tir cac Idp bim lang. Cac Idp nay la mpt so' lugng Idn cac chat hiiu co san sinh tir tao hoac thiic an bo sung, cac cha't ran tir bai tiet va cac logi tao chet lang xudhg day ao, noi chiing bi phan hiiy... Sy phan huy cac chat hihi eo nay sinh ra amoniac va dupc khue'ch tan vao nudc.
C a c lira c h p n t r o n g q u a n ly a m o n i a c
Ra't hie'm khi nong dp amoniac trd nen dii cao de gay ra van de nghiem trpng. Tuy nhien, can cd nhiing budc xir ly the' nap neii
T h i n : \ i [ ( l \ . ( ) . Iti-i,, I.1I,
Thuy sin nufli TtiLtc an thi/a
-«™,Kon ^
Doc tho ca
PtiSt sinh vd tilp thu amoniac trong ao nuoi - minh hoa
van de xay ra. Cau tra ldi ngan gpn la - Khong nhieu.
Ve mat ly thuye't, cd mpt so each de giam nong dp amoniac, nhung thyc te'da so'cac phuang phap chi dupc diing cho cac ao nudi Idn, sir dung trong NTTS thuang mai.
N^tnghogcgidm ty le dio cd dn Nguon chinh tao amoniac trong ao la tir protein trong thue an. Khi protein trong thiic an bi chuyen hda hoan toan, amoniac dupe san sinh trong co the ca va bai tiet qua mang vao nude ao.
Do dd, cd ve hcrp ly khi ket lu^n rang cd the kiein soat amoniac bang each dieu chinh ty le cho an hoac miic dp protein trong thiic an. Dieu nay chi diing d mot muc dp nao do, phy thupc vao viec kiem soat trong ngan ban (ngJiy) hay dai ban (tuan ho^c vai thang).
Trong ngan h ^ , viec giam m^nh ty le cho an ft anh hudng tryc tie'p de'n nong dp amoniac.
Trong dai h§in, cd the lam giam
nguy CO bang each dieu chinh ca ty le cho an va miic dp protein.
Khi cho an mpt each th^n trpng, kha nang tang nong dp amoniac va nhiing nil ro lien quan (benh, ehuyen hda thiic an kem, eh^m tang trudng) cd the dupc giam thieu.
Tdng cudng sue khi Amoniac ddc (NH,) la mpt chat khi hda tan, vi v^y mpt so nha san xuat tm rang sue khi la mpt each de lo^i bd amoniac bdi nd lam tang dp khue'ch tan oia amoniac tir nudc vao khdng khi.
Tuy nhien, nghien ciiu da chiing minh rSng viec sue khi khdng cd hieu qua, do lupng nudc bi anh hudng bdi thiet bi sue khi la kha nhd so vdi tong dung luong ao, va nong dp khi amoniac trong nudc thudng la tuong ddi tha'p (d|c biet la vao budi sang). Spc khi qua nhieu cd the lam tang ndng dp amoniac, bdi chung ngan chgn sy ISng dong cua cac Idp bim lang va thuc day sy phan hiiy hihi co.
Bdn vdi
Tir lau, nhieu nguoi nghi rang bdn vdi se lam giam nong dp amoniac. Thyc te, sir dpng vdi cd the lam cho tinh hud'ng trd nen tdi te ban nhieu, do gay gia t3ng dp pH dpt ngpt. Tang dp pH lam amoniac thay dd'i va chuyen sang dang dpc cho ca. Ngoai ra, lupng canxi trong vdi cd the phan iing vdi phd'tpho hda tan, chuyen hda chiing va khie'n tao thie'u chat trong sinh trudng.
Ky thuat nay chi hieu qua trong ao cd dp kiem tha'p. Trong khi do, hau het cac ao ca deu cd dil dp kiem. Tang dp kiem tren 20 mg/1 (theo CaCO,) se khong mang lgi lpi ich nao ca. Hem nita, bdn v6i khong giai quyet cac nguyen nhan gd'c re khien nong dp amoniac eao, nd chi thay do!
su bie'n dpng cua amoniac tir dpc sang khdng dpc bang each dieu hda dp pH cao ibutmg xuat hiyn vao budi chieu
Bdnphotpho
H a u h e t . i m o i n i. •'••• " ::
thu bdi tao, vi vay bat cii dieu gi lam tang sy phat trien cua tao se lam tang sy hap thu amoniac.
Thyc te'nay la co sd cho y tudng bdn photpho vao ao de tao sinh trudng va lam giam ndng dp amoruac. Tuy nhien, trong dieu kien binh thudng cua ao, tao da sinh sdi rat day dac va td'c dp tang trudng ciia tao ehi bi han che'bdi dieu kien anh sang, chii khdng phai bdi chat dinh dudng nhu phd'tpho hay nito. Vi vay, bien phap nay khdng cd tac dyng.
Gidm do sdu cua ao Tang trudng ciia tao (tao ha'p thu amoniac) bi han che'bdi dieu kien anh sang. Bat eii dieu gi lam tang anh sang eiing lam
tang sy hap thu amoniac. Ve mat ly thuye't, tao nd day dac trong ao can se hap thu amoniac hieu qua hon trong ao sau. Tuy nhien, nhin ehung ao sau van cd nhieu lgi ich han (vi dy: de thu hogch ca, bao ton nguon nudc, nhiet dp d'n dinh hon, giam thieu tac dpng cua cac Idp bim lang giiia mdi lan cai tao ao).
Tdng do sdu cua ao Rd rang, ao sau chiia nhieu nudc hon ao can. Vi vay, vdi ty le cho an nhat dinh, ao sau hon cd nong dp amoniac thap hon vi ed nhieu nudc de pha loang amoniac tir bai tiet cua ea. Trong thyc te^ ao sau eiing kh6ng cd dii nudc de pha loang amoniac mpt
each dang ke khi so sanh vdi mpt lupng Idn amoniac dupe thai ra lien tye bdi cac vat chat sinh hpc va phi sinh hpc tuong iing trong ao. Hon niia, ao sau hem tgo ra kha nang phan tang va eae t&ig dudi (cac hypolimnion) cd the tap trung nhieu amoniac va thieii oxy hoa tan. Khi lop nudc nay trpn vdi nudc be mat trong qua trinh "dd'i luu", cd the dan deh cac van de chat lugmg nudc.
Thay nudc
Amoniac cd the dupc day ra ngoai bang each thay nudc, mac dil bom khdi lupng nudc Idn nhu vay rat ton kem, mat thdi gian va la sy lang phi khdng can thiet. Day ciing la mpt lya chpn khdng hieu qua trong viec quan ly amoniac. Gia su nong dp amoniac trong mgt ao 10 mau Anh (4.046m=) la 1 mg/1. Ndng dp amoniac sau khi bom 500 gpm lien tue trong 3 ngay se la 0,90 mg/1, giam chi 0,10 mg/1.
Hipu qua cua viec lam nay dang cd nhieu nghi van vi khdng giai quyet dupc cac nguyin nhan go'c re eua vaii de. Xa nudc ao khdng chi khdng hieu qua, ma con khong dupe ua chupng vi nhiing lo ngai ve sy xa thai tir ao nu6i ra moi trudng.
S^dy-ng vi khuan Mgt so'ngudi tin rang amoniac tich ty trong ao vi thie'u cac loai vi khu&i can thiet. Neu dieu nay la sy that, chi can thim vao ao cae chimg vi khuan can thiet se giai quyl't van de. Tuy nhien, nghien ciiu trin nhieu chiing vi khuan hau nhu deu dan deh mpt ket qua chung: chat lupng nudc khdng bi anh hudng bdi viec bo cnat Khu amonic trSn ini infcng
sung them cae logi vi khuMi nay.
Quan ly ao theo cac tieu chuan hien tai da tao dieu kien rat thugn lpi cho vi khuain phat trien. Hogt ddng va sinh trudng oia vi khuan bj hgn che* bdi sy sin cd cua oxy va nhiet dp nhieu hon la bdi so lupng vi khuan.
Ngoai ra, vi khuan (trong nudc ao va bim lang) chiu trach nhiem phan hiiy cac chat hiiu co. Do dd, gia tang vi khuan se thiic day sy phan buy cac cha't hiiu co, nong dp amoniac thyc sy se tang chii khdng giam.
Mpt so'loai vi khuaii oxy hda ammoniac thanh nitrat. Viec thim chiing ciing se khdng lam giam ndng dp amoniac nhanh chdng bdi vl eac vi khuan phai phat trien trong vai tuan trudc khi cd mpt sd'lupng du Idn de anh hudng de'n muc dp amoniac.
Su:dung ngudn cacbon huu ca Nlu ndng dp oxy hda tan day dil, viec thim mpt ngudn carbon huu CO, chiing han nhu cd khd bam nhd, vao ao ca tham canh cd thi' lam giam ndng dp amoniac.
Dil viec cho ca an dien ra thudng xuyin, nhieu loai vi khuan trong cac ao ca van bi "bd ddi" cacbon hiiu ca. Chat hiiu co trong ao ca (cac tl'bao tao chl't, ca chat rkn tir phan, thiic Sn thira) khdng dam b^o tdi uu ty le cac chat dinh dudng cho vi khuan phat trien.
Mgt trai oia phuang phap nay la rat khd cd the dua mpt lupng Idn cac chat hiiu co vao trong ao, trong khi dd, nhiing anh hudng de'n ndng dp amoniac ding khdng phai la nhanh chdng. Han niia, se phai gia tang viec syc khi de dap iing nhu cau
oxy cho viec phan hiiy mdt lupng Idn cae chat hihi co nhu vgy.
Bd' sung cdc vgt lieu trao dm ion
Mpt so vat lieu ty nhiln, dupc gpi la zeolit, cd the hap thu amoniac trong nudc. Day la bien phap thyc te' sir dung trong hd ca canh hoac eac ao nudi quy md nhd, la mpt he thd'ng bao ve ca rat td't, nhung khdng thyc te eho ao nudi vdi khdi luong Idn.
Mpt so ngudi nuoi t6m d Ddng Nam A da cd' gang sir dung khoang 200-400 kg vat lieu zeolit tren dien tich moi mau Anh (4.046m^). Tuy nhien, nghien ciiu da chimg minh rang thyc hanh nay la khdng hieu qua va da bi lang quen.
Them axit
Ve ly thuyet, viec them axit (nhu axit hydrochloric) vao nude se lam giam dp pH. Dieu nay cd the thay ddi su can bang amoniac de ehung chuyen sang hinh thiic khdng dgc (NH/). Tuy nhien, se can ed mdt lupng Idn axit va se phai dupc trgn nhanh chdng tren khap mgt ao nham ngan chan cac
"diem ndng" cd the gilt chet ca.
Hon niia, them axit se pha huy kha nang dem (kiem) cua ao trudc khi dp pH cd sy thay doi dang ke. Khi ndng dp amoniac dupe hg xud'ng, ao xu ly lai can
phai dupc bdn vdi de khdi phyc lai kha nang dim. Mat khac, lam viee vdi cac axit mgnh cung la mpt md'i nguy cho an toan lao dpng va cho thuy san.
Tdm Igi, vi cd rat it cac bien phap hieu qua de khac phgc ngp dpc amoniac xay ra trong ao, nen chia khda de quan ly amoniac hieu qua chinh la ap dgng cac Quy tic Thyc hanh NTTS Tot nhSm giam thieu kha nang xay ra van de. Dieu nay cd nghia la phai tha ca vdi mat dp hpp ly, thu hogch thudng xuyin de dam bao ca khdng qua lira, va sir dung thyc hanh cho an tdt voi viec tdi da hda ty le tieu thy thuc an (FCR) ciia ca. •
Tran Duy huii liu •'.
Theo till lini'lid *>K •''
