ở CHDCND LÀO
NGUYỄN NGỌC LAN*
* TS. Nguyễn Ngọc Lan, Viện Nghiên cứu Đông Nam Á
Tóm tắt:Ki.nh té số và chuyển đổi số đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy nền kinh tế toàn cầu thông qua tư duy đổi mới nhằm tăng cường mạnh mẽ các hoạt động cạnh tranh. Vì vậy, công nghệ kỹ thuật sổ đã trở thành một phần không thể thiếu trong tất cả các khía cạnh hoạt động của con người, bao gồm quản trị, kinh doanh và đời sống cả ựhân. Đồng thời, tiến trình số hóa không chỉ là một phần của các hoạt động thường nhật'mà còn là điều kiện quan trọng trong động lực tăng trưởng kinh tế. Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra sôi nổi trên thế giới và khu vực, dựa vào thực tế phát triển kinh tế - xã hội và trình độ khoa học công nghệ của Lào, thời gian qua, chính phủ Lào đã đề ra nhiều định hướng, chính sách phát triển nền kinh tế số quốc gia. Quả trình thực thi mặc dù gặp nhiều khó khăn, song Lào củng đã đạt được một số thành tựu nhất định, từng bước nâng cao chất lượng, hiệu quả, tạo ra bước dột phá trong cống cuộc phát triển kinh tế - xã hội của Lào, qua đó tạo nền tảng để Lào phát triển và hội nhập khu vực và quốc tế trong lĩnh vực này. Bài viết tập trung vào một số định hướng phát triển kinh tế số và chuyển đổi số của Lào cũng như phân tích thực trạng phát triển kinh tế số và chuyển đổi số ở Lào trong thời gian vừa qua.
Từ khóaĩkinh tế số, kỹ thuật số, chuyển đổi số, Lào.
Mở đầu
Chính phủ Lào xác định kinh tế số là mũi nhọn, nện tảng phát triển trong tương lai và cụ thể hóa bằng tầm nhìn, chiến lược và kế hoạch phát triển kinh tế số của Lào trong từng giai đoạn nhằm thu hút hợp tác, đầu tư để phát triển cơ sở hạ tầng công nghệ số, thúc đẩy tăng trưởng của các ngành kinh tế, tạo môi trường thuận lợi cho phát triển kinh tế. Trong Dự thảo Tầm
nhìn phát triển kinh tế số quốc gia giai đoạn 20 năm (2021 - 2040), Chiêh lược phát triển kinh tế số quốc gia giai đoạn 10 năm (2021 - 2030) và Kế hoạch phát triển kinh tế số quốc gia giai đoạn 5 năm (2021 - 2025) của Lào đều nhấn mạnh, chuyển đổi số sẽ đem lại nhiều cơ hội nhưng cũng đi kèm nhiều thách thức, do đó, toàn Đảng, toàn xã hội phải khẩn trương chuyển biến sâu sắc về tư duy để đem lại những cơ hội
32 Nghiên cứu Đông Nam Ả, sô'3/2022
bứt phá cho phát triển đất nước; tăng cường thực hiện chiến lược công nghiệp hóa, hiện đại hóa theo cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đi kèm với việc phát triển đội ngũ nhân sự chất lượng cao nhằm giải quyết khó khăn của người dân là nhiệm vụ trọng tâm và tích cực giải quyết những yếu kém, tồn tại trong phát triển kinh tế - xã hội thời gian qua.
1. Định hướng phát triển kinh tế số và chuyển đổi số ở Lào
Kinh tế số và chuyển đối số đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy nền kinh tế toàn cầu thông qua tư duy đổi mới nhằm tăng cường mạnh mẽ các hoạt động cạnh tranh. Vì vậy, công nghệ kỹ thuật số đã trở thành một phần không thể thiếu trong tất cả các khía cạnh hoạt động của con người, bao gồm quản trị, kinh doanh và đời sống cá nhân. Đồng thời, tiến trình số hóa không chỉ là một phần của các hoạt động thường nhật mà còn là điều kiện quan trọng trong động lực tăng trưởng kinh tế.
Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra sôi nổi trên thế giới và khu vực, dựa vào thực tế phát triển kinh tế - xã hội và trình độ khoa học công nghệ của Lào, tháng 9/2020, Chính phủ Lào đã đề ra Định hướng phát triển nền kinh tế số quốc gia giai đoạn 2021 - 2040, Chiến lược phát triển giai đoạn 2021 - 2030 và Kế hoạch cho giai đoạn 1 từ năm 2021 đến năm 2025(1). Kế hoạch này sẽ góp phần vào Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội quốc gia năm năm lần thứ IX (2021 - 2025) để kinh tế số trở thành một phần quan trọng trong phát triển kinh tế quốc gia.
Kinh tế số là kinh tế theo hình thức mới, trên cơ sở sử dụng công nghệ số (inter
net) làm công cụ trong việc điều khiển phát triển kinh tế, nâng cao hiệu quả, thuận
tiện, nhanh chóng trong công việc của cả Nhà nước và tư nhân; minh bạch, an toàn, tăng thêm giá trị cho sản xuất, thương mại, dịch vụ tạo ra các cơ hội kinh doanh nhằm nâng cao chất lượng đời sống người dân Lào, đây là yêu cầu khách quan mà Lào phải thích nghi theo thời đại để tăng thêm khả năng cạnh tranh về kinh tế.
Theo đó, Chính phủ xác định khung phát triển giai đoạn 20 năm từ năm 2021 đến năm 2040 gồm 4 mục tiêu lớn: (i) Tăng cường năng lực cạnh tranh về kinh tê quốc gia bằng việc áp dụng khoa học công nghệ và kỹ thuật số thành nguyên tắc trong việc đổi mới sản xuất, kinh doanh, thị trường và dịch vụ trong hoạt động kinh tế; (ii) Cải cách phương pháp làm việc và dịch vụ công theo hướng số hóa và áp thông tin điện tử nhằm đảm bảo thực hiện minh bạch, hiệu quả; (iii) Tạo sự công bằng xã hội qua thông tin điện tử và dịch vụ kỹ thuật số nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống và trật tự xã hội; (iv) Phát triển nguồn nhân lực về công nghệ số bằng việc chuẩn bị đồng thời đào tạo kiến thức và kỹ năng phù hợp với đời sống và kinh doanh thông qua kỹ thuật số.
Chiến lược phát triển nền kinh tế số giai đoạn 10 năm, từ 2021-2030 bao gồm 07 chương trình mục tiêu: (i) Chương trình cải cách phát triển cơ sở pháp lý; (ii) Phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng công nghệ;
(iii) Phát triển mô hình kinh doanh nền tảng; (iv) Phát triển nguồn nhân lực; (v) Phát triển sản phẩm và dịch vụ; (vi) Phát triển an ninh mạng dịch vụ kỹ thuật số;
(vii) Sử dụng kỹ thuật số vào các lĩnh vực.
Kế hoạch phát triển nền kinh tế số giai đoạn 05 năm từ 2021-2025 là cụ thể hóa chủ trương định hướng phát triển nền kinh tê cho từng giai đoạn, sẽ được sửa đổi, bổ sung phù hợp với tình hình thực tế của nền
kinh tế Lào và khu vực, nội dung gồm 12 vấn đề cơ bản: (i) Phát triển nền thương mại điện tử trở thành hiện thực gồm các nền tảng thương mại số, thanh toán điện tử, sản phẩm, hàng hóa và dịch vụ; (ii) Phát triển doanh nghiệp trong nước vững mạnh, đặc biệt đối với doanh nghiệp vừa, nhỏ, siêu nhỏ và khởi nghiệp áp dụng kỹ thuật số và thương mại điện tử; (iii) Hoàn thành hệ thống văn phòng hành chính nhà nước hiện đại, trước tiên là hệ thống quản lý điện tử, cổng thông tin Chính phủ, trung tâm kết nối và trao đổi thông tin Chính phủ với các Bộ, ngành và đơn vị liên quan, văn phòng tỉnh đồng bộ và đường dây nóng; (iv) Chuyển đổi các dịch vụ công cần thiết sang dịch vụ điện tử đạt 50%; (v) Hoàn thành việc chuyển đổi dịch vụ công theo mô hình một cửa cấp trung ương và địa phương; (vi) Hoàn thành việc củng cố hệ thống thu và quản lý chi qua hệ thống tài chính-ngân hàng, thanh toán điện tử, trước mắt là qua hệ thống ngân hàng điện tử, hệ thống thanh toán qua điện thoại di động (Mobile Money); (vii) Xây dựng một mô hình sô cho khu kinh tê đặc biệt để thu hút đầu tư nước ngoài; (viii) Xúc tiến phát triển hạ tầng kỹ thuật số, trước hết là hình thành 03 trung tâm dữ liệu lớn (big data), kết nối internet để áp dụng trong hệ thống hạ tầng tuyến đường sắt cao tốc Lào-Trung và hệ thống truyền tải điện quốc gia; (ix) Quy mô hệ thống hạ tầng công nghệ sò tốc độ cao phải đến được các trung tâm huyện và vùng nông thôn đạt 80%, internet tốc độ cao không dây đạt 5G, phủ kín đến được các vùng trọng điểm, các khu kinh tế đặc biệt...; (x) Lựa chọn đào tạo đội ngũ chuyên môn kỹ thuật số có kiến thức, kỹ năng trở thành chuyên gia đạt từ 0,3% lên 1% trong tổng số lao động thực tế; (xi) Tái cơ cấu nền kinh tế theo kinh tế số, đảm bảo nền tảng
nền kinh tế theo hướng kinh tế số, có thể đóng góp nguồn thu vào GDP tăng từ 3-5%;
(xii) Áp dụng kỹ thuật số trong việc đảm bảo quốc phòng, an ninh và đảm bảo an toàn trong quản lý công việc của Chính phủ, trong kinh doanh và trong đời sống xã hội.
Cùng với những định hướng như trên, Chính phủ Lào đã xác định phương hướng phát triển kinh tê dựa trên ứng dụng công nghệ kỹ thuật số nhằm hỗ trợ tăng trưởng và kích thích các bước nhảy vọt của CHD- CND Lào. Chính phủ cũng xác định các nguyên tắc cơ bản và trụ cột, các nhu cầu cốt lõi của Lào để vận động số hóa nền kinh tế, đồng thời xác định ranh giới, tiềm năng mà Lào có thể khai thác và tranh thủ cơ hội nhằm đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng nền kinh tế, thúc đẩy hội nhập và đón đầu các xu hướng mới trong khu vực và trên thê giới. Theo đó, Chính phủ Lào xác định sự phát triển của nền kinh tế kỹ thuật số của Lào sẽ dựa trên cơ sở hai thành tố chính, bao gồm: tăng cường sức mạnh công nghiệp ICT của Lào nhằm gia tăng đóng góp vào cơ cấu kinh tế của đất nước; đồng thời thúc đẩy các ngành kinh tế khác như nông nghiệp, thương mại, du lịch và các ngành công nghiệp... ứng dụng CNTT để tăng tính hiệu quả, sức cạnh tranh và thúc đẩy các giá trị gia tăng.
2. Thực trạng phát triển kỉnh tế số và chuyển đổi số của Lào
Lào xác định kinh tế số là một trong những then chốt thúc đẩy phát triển kinh tế trong tương lai do đây là kinh tế theo hình thức mới, trên cơ sở sử dụng công nghệ số (internet) làm công cụ trong việc điều khiển phát triển kinh tế, nâng cao hiệu quả, thuận tiện, nhanh chóng trong công việc của cả Nhà nước và tư nhân. Hiện
34 Nghiên cứu Đông Nam Ả, sô'3/2022
Chính phủ Lào đang chuẩn bị sẵn sàng hội nhập kinh tế số và cách mạng công nghiệp 4.0 để các ngành liên quan biết, hiểu để đón nhận sự thay đổi trong tương lai.
Ban hành khung pháp lý để phát triển kinh tế số và ch uyển đổi số
Để chuẩn bị cho quá trình phát triển kinh tế số và chuyển đổi số phù hợp với xu hướng quốc tế, Chính phủ Lào đã ban hành các văn bản luật như Luật Bảo vệ người tiêu dùng năm 2010(2), Luật Giao dịch điện tử năm 2012(3), Luật Tội phạm mạng năm 2015(4), Luật Bảo vệ dữ liệu năm 2017(5), Luật Hệ thống thanh toán năm 2017(6) và Luật Chữ ký điện tử năm 2018(7).
Các quyết định về bảo vệ người tiều dùng đối với các dịch vụ tài chính, dịch vụ internet và viễn thông* 8’ cũng đã được ban hành, cũng như một sô quy định liên quan đến dịch vụ internet và viễn thông. Nghị định về hợp tác công tư được ban hành gần đây vào cuối năm 2020(9) nhằm cung cấp quy trình cụ thể và minh bạch hơn cho các khoản đầu tư chung với Nhà nước, hy vọng sẽ thu hút các khoản đầu tư mới vào cơ sở hạ tầng và dịch vụ CNTT-TT.
Tích cực phát triển khoa học và công nghệ nhầm đón đầu CMCN 4.0
Trong những năm gần đây, Đảng và Nhà nước Lào đã chú trọng phát triển và nâng cao công tác khoa học và công nghệ trong nước thông qua các chủ trương chính sách được lồng ghép vào kế hoạch phát triển kinh tê - xã hội trong từng thời kỳ, trong đó ưư tiên tập trung phát triển nguồn nhân lực và phát triển kết cấu hạ tầng cho việc nghiên cứu — phát triển và ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ và đổi mới để phát triển.
Đáng chú ý nhất là sự ra đời của Bộ Khoa học và Công nghệ vào tháng 9/2011
đã trở thành một bước tiến nhảy vọt cho việc hình thành các nhân tô chủ chốt cho sự phát triển của khoa học, công nghệ và sự đổi mới sáng tạo tại Lào.
Đến nay, Bộ Khoa học và Công nghệ (KHCN) đã nghiên cứu và sửa đổi 8 bộ luật và một số văn bản dưới luật, đã tổ chức thành công Hội nghị các nhà khoa học tự nhiên toàn quốc lần thứ I, được xem là dấu mốc đặt nền móng cho ngành KHCN của Lào, đồng thời đã tổ chức thành công hai Hội nghị chuyên đề khoa học và công nghệ, xây dựng Chiến lược phát triển khoa học và công nghệ đến năm 2030 để đón đầu cách mạng Công nghiệp 4.0.
Lào cũng đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ ngành KHCN, bao gồm việc xây dựng các phòng thí nghiệm hiện đại để phục vụ việc nghiên cứu về lĩnh vực sinh học, công nghệ sinh học, năng lượng tái tạo, địa chất và vật liệu mới, hoàn thành việc xây dựng Trung tâm dữ liệu dung lượng lớn 400 TB, đày là một trong những trung tâm dữ liệu hiện đại và tiết kiệm năng lượng nhất cả nước cũng như khu vực Đông Nam Á, tạo ra cơ sở nghiên cứu, ứng dụng hệ thống dữ liệu lớn (Big data) và công nghệ số ở Lào.
Bên cạnh đó, Lào cũng đã thành lập Viện Quản lý Khoa học và Công nghệ, là nơi nâng cấp, đào tạo cán bộ về lĩnh vực khoa học và công nghệ trong nước gắn liền với việc nghiên cứu - phát triển, chuyển giao và thích ứng khoa học và công nghệ, thúc đẩy các sáng kiến, tạo ra nhân lực có tay nghề kĩ thuật chuyên nghiệp để có thể quản lý và nghiên cứu-phát triển khoa học công nghệ trong thời kì mới, thành lập Hội đồng Khoa học Công nghệ- đây là nơi quản lý, tư vấn và xúc tiến nghiên cứu theo chủ trương chính sách, chiến lược, kê hoạch phát triển khoa học, công nghệ và
Nguyễn Ngọc Lan - Kinh tế số và chuyển đổi sô' ở CHDCND Lào 35
sự đổi mới sáng tập.
Liên quan đến dịch vụ khoa học và công nghệ, bao gồm lĩnhịvực sở hữu trí tuệ, tiêu chuẩn và đo lường, chuyển giao công nghệ, công tác quản lý an toàn hạt nhân - phóng xạ cũng được Chính phủ Lào chú trọng, từng bước cải thiện, nâng cấp.
Hiện Chính phủ Lào đang cung cấp dịch vụ tư vấn về Đơn đ&ng ký sở hữu công nghiệp, khai báo thôr^g tin bản quyền, tác quyền, giải quyết tranh chấp sở hữu trí tuệ, cấp bằng độc quyền sáng chế, đăng ký nhân hiệu, đăng ký xựất xứ và đăng kí quốc tế với hơn 33.79Q đề xuất chỉ trong vòng 3 năm.
Lào cũng đã thiết lập được 17 trạm kiểm tra chất lượng nhiên liệu xăng dầu tại các cửa khẩu quốc tế, lập các trạm kiểm tra lưu động và giám sất việc kiểm soát khối lượng nhập khẩu vài chất lượng theo tiêu chuẩn quốc gia, đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng.
Ngoài ra, Lào cũng có hạ tầng cơ sở phục vụ việc kiểm định chẩít lượng công tơ điện, hàng hóa bao bì, xe chở nhiên liệu, khuôn mẫu trọng lượng và nhiệt độ theo tiêu chuẩn quốc tế ISO 1702Ộ.
Đến nay, Bộ Khoa học và Cóng nghệ đã phê duyệt tổng cộng 442 tiêụ chuẩn quốc gia, cấp phép triển khai dịch Vụ của Trung tâm Dữ liệu (DATA CENTER^ cho 71 đơn vị, bao gồm 63 đơn vị thuộc khu vực cơ quan Nhà nước và 8 đơn vị thuộc khu vực tư nhân. Cung cấp dịch vụ chuyển giao công nghệ và kiểm tra giám s^t việc xuất nhập nhiên liệu phóng xạ. Đồng thời, tăng cường tuyên truyền các chủ trUỊơng chính sách của Đảng và Nhà nước về khoa học và công nghệ bằng nhiều hình thửc như tổ chức hội thảo, triển lãm và các hoạt động nhân kỷ niệm các ngày kỷ niệm quan
trọng của đất nước, nâng cấp trang thông tin điện tử Bộ Khoa học và Công nghệ, mở cửa dịch vụ Thư viện khoa học và công nghệ, báo khoa học và phát triển, tạp chí thương hiệu; tổ chức các hội thảo, tọa đàm về khoa học, công nghệ và đổi mới.
Liên quan đến lĩnh vực hợp tác, liên kết về lĩnh vực khoa học và công nghệ, trong vài năm qua, Lào liên tục hợp tác song phương giữa Bộ Khoa học và Công nghệ với các nước như Việt Nam, Trung quốc, Thái lan, Campuchia, Hàn Quốc, Malaysia...
Ngoài ra, Lào cũng tham gia vào các khuôn khổ đa phương như ASEAN, hợp tác với các tổ chức nghiên cứu - phát triển Khoa học Châu Á, UNESCO, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế, Tổ chức Tiêu chuẩn Quốc tế, TỔ chức Sở hữư Trí tuệ Thê giới để tranh thủ tài trợ về vốn và hỗ trợ kỹ thuật vào lĩnh vực khoa học và công nghệ và đổi mới nhằm tăng khả năng hội nhập quốc tế.
Về tổng quan, Lào đang nỗ lực cải thiện vấn đề kinh niên về chất lượng lao động và thiếu vốn bằng cách thúc đẩy năng suất thông qua tiếp nhận các tiến bộ khoa học và kỹ thuật từ bên ngoài, tập trung vào các lĩnh vực điện tử, cơ khí, drone, big data, thiết bị nông nghiệp, y tế, sản xuất thông minh.
Tầm nhìn phát triển của Lào là đưa lĩnh vực KHCN trở thành động lực và công cụ chính, mang tính hiệu quả thiết thực trong việc vận hành và điều hướng nền kinh tế. Đồng thời, đảm bảo lĩnh vực KHCN có nhịp độ phát triển ổn định giúp Lào đạt được các mục tiêu phát triển bền vững, đặc biệt là lĩnh vực nông nghiệp, giáo dục để trong ngắn hạn đưa nước này rời khỏi nhóm các quốc gia chậm phát triển. Từ đó dần chuyển đổi từ nền kinh tế lệ thuộc vào tài nguyên tự nhiên sang nền kinh tế dựa trên chất xám.
36 Nghiên cứu Đông Nam Á, sô 3/2022
Áp dụng ỈCT vào các hoạt động kinh tế - xã hội
Đảng, Chính phủ Lào đã thấy được tầm quan trọng của việc chuyển đổi số và cách mạng công nghiệp 4.0, đặc biệt sự quan trọng của lĩnh vực ICT cũng như kỹ thuật số là thế mạnh điều khiển kinh tế trong thời gian Covid-19 mà nhiều hoạt động và giao dịch bị ảnh hưởng nặng nề, nhưng đối diện với với hoạt động và giao dịch thông qua hệ thống trực tuyến đã được mở rộng theo hướng mới làm tăng thêm giá trị và sự kết nối theo hình thức trực tuyến đã trở thành nhu cầu của xã hội, làm cho hoạt động kinh doanh, sinh hoạt hàng ngày của toàn xã hội vẫn được tiến hành theo hình thức bình thường mới.
Hiện nay, Lào đang tập trung việc xây dựng cơ sở pháp lý, cơ sở hạ tầng, việc bảo đảm an toàn, an ninh... để chuẩn bị sẵn sàng hội nhập kinh tế số và công nghiệp 4.0. Thời gian qua, ngành Bưu chính và Viễn thông của Lào đã tổ chức thực hiện, đạt được những kết quả khả quan trong việc quản lý, phát triển, sử dụng ICT cũng như công nghệ sô góp phần vào việc hiện đại hóa như mở rộng mạng lưới điện thoại và internet, bảo đảm, quản lý 90% khu vực trên cả nước; cơ sở hạ tầng trung tâm thông tin quốc gia; mã tên nguồn internet
■LA; chữ ký điện tử; đăng ký số điện thoại;
hệ thống hội nghị trực tuyến; hệ thống văn phòng điện tử (E-Office); hệ thống thông tin Chính phủ (G-Chat); hệ thống trang web nền tảng của Nhà nước (G-Web Platform); việc trả tiền thông qua điện thoại (Mobile Money) đã trở thành cơ sở hạ tầng quan trọng cho việc xây dựng kinh tế sô và cách mạng công nghiệp 4.0.
Lào cũng vừa đưa vào sử dụng mã tên miền internet tiếng Lào cấp cao nhất của quốc gia. Thời gian qua mã tên miền
internet bằng tiếng Lào đã được mở đồng thời với mã tên miền internet tiếng Anh để phổ biến thông tin chính thức về tình hình dịch bệnh Covid-19.
Một số tiến bộ trong việc sử dụng ICT vào cuộc sống
Triển khai hệ thống cấp chứng nhận xuất xứ điện tử:
Hệ thống cấp Giấy chứng nhận xuất xứ điện tử (e-CO) đang được mở rộng theo mục tiêu triển khai toàn quốc, thông qua quyết định mới của Chính phủ Lào, một phần của nỗ lực hiện đại hóa và chuyển đổi sô tại nước này. Hiện tại, hệ thống e-CO đã được áp dụng tại Khu Công nghiệp và Thương mại Vientiane - Nonthong (VITA Park) từ đầu tháng 10/2020; triển khai tại tỉnh Champasak từ đầu tháng 12 và tại Savannakhet vào đầu năm 2021.
Theo Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương Lào, Chính phủ sẽ thúc đẩy chuyển đổi số trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt là thương mại, hệ thống e-CO sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và chi phí trong việc xin cấp và sử dụng Giấy chứng nhận xuất xứ ưư đãi cho mục đích xuất khẩu. E-CO là hệ thống cơ sở dữ liệu chính xác và an toàn nhất cho mọi ngành. Hiện các thành phần có liên quan đang nhận được hỗ trợ đào tạo cách thức quản lý và sử dụng e-CO, dự kiến sẽ hoàn thành và triển khai chính thức trên phạm vi cả nước trong năm 2021.
ứng dụng công nghệ Blockchain:
Chính phủ Lào chủ trương ứng dụng công nghệ Blockchain vào việc xây dựng chính phủ điện tử nhằm tận dụng cơ hội do cách mạng công nghiệp 4.0 mang lại.
Tháng 6/2018, Bộ Khoa học và Công nghệ Lào đã ký biên bản ghi nhớ (MOU) với công tỵ, startup của Việt Nam là Lina Network
về việc cuiig cấp giải pháp “định danh điện tử” trên nện tảng Blockchain để hướng tới mục tiêu chính phủ điện tử. Đây được xem là bước đi kịp thời và nhạy bén của Chính phủ Lào nhằm tận dụng tối đa cơ hội do cách mạng công nghiệp 4.0 mang lại.
Để hoạt Ịđộng quản lý nhà nước được linh hoạt, hiệu quả, hiện đại và minh bạch, việc ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động của các cơ quan nhà nước, hướng tới phát triển chính phủ điện tử đang trở thành xu thế tất yếu hiện nay. Việc kết nối, liên thông, tích hợp các hệ thống thông tin của các cơ qu&n ban ngành tạo nên một chính phủ gắn kết và hoạt động hiệu quả.
Trước Lào, Estònia và Dubai từng ứng dụng công nghệ Blockchain ở cấp độ chính phủ và gặt hái đưỜỊc những thành công nhất định trong lĩnh ì vực quản lý nhà nước.
Thẻ ngân hang, bảo hiểm y tế, chứng minh thư, bằng đại học, hay thậm chí là cả sổ hộ khẩu, tất cả những giấy tờ này trong tương lai sẽ được tích hợp trên cùng một hệ thống. Đây là môt trong những tính năng mà việc ứng dụng blockchain sẽ đem lại cho Chính phủ Lao trong việc quản lý dữ liệu công dân. cảng nghệ Blockchain sẽ giúp Lào cải thiện việc quàn lý các hoạt động của hơn 7 triều người dân đang sinh sống trên lãnh thổ( đất nước này.
Nhằm đáp ứng (yêu cầu về việc phát triển công nghệ mới, tháng 9/2018, Lào đã thành lập Viện Nghiên cứu và Phát triển Blockchain với số tiẹn 500.000 USD trong 5 năm cho mục đílph phát triển nguồn nhân lực công nghệ| cao phục vụ Chính phủ. Viện nghiên cứu này sẽ là “nơi tìm kiếm và bồi dưỡng hguồn nhân lực chất xám nói chung để xây dựng thêm nhiều ứng dụng khác nhau ị nhằm nâng cao sự phát triển về khoa học công nghệ đối với Lào”. Với Blockchain ? công nghệ dữ liệu
được số hóa một cách nhanh chóng, có tính bảo mật cao và an toàn, chúng ta hoàn toàn có thể chia sẻ thông tin theo phương thức hàng ngang trong chuỗi khối mà không cần bên thứ ba can thiệp vào vấn đề quản lý. Mọi thông tin chia sẻ từ người dùng sau khi được định danh điện tử bằng Blockchain được xem như một hồ sơ công khai trên nền tảng kỹ thuật số.
Thực hiện Dự án Chính phủ điện tử và phát triển hệ thống quản lý hành chính điện tử:
Chính phủ Lào đang có mục tiêu chuyển đổi sô toàn diện lĩnh vực hành chính công để tăng cường hiệu quả quản lý cũng như tạo điều kiện thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển.
Trong giai đoạn qua, Chính phủ đã bắt đầu áp dụng hệ thống Hội nghị trực tuyến;
văn phòng điện tử (e-Office) và trao đổi thông tin nội bộ (Government Chatting Application - G-Chat) để hướng đến chuyển đổi số toàn diện các công việc quản lý hành chính nhằm thích ứng với kỷ nguyên mới, cũng như với điều kiện sống bình thường mới trước dịch Covid-19. Sau khi công bố hệ thống chính phủ điện tử (SMART e-interfaces), Chính phủ sẽ ban hành thêm một chuyên đề và tiến hành thí điểm chuyển đổi số ở các cơ quan nhà nước để đạt hiệu quả quản lý tốt hơn trước.
G-Chat là hệ thống online có thể nhận, gửi tin nhắn, hình ảnh, video, gọi điện đi kèm cả âm thanh, hình ảnh và có thể thiết lập cuộc họp theo nhóm không giới hạn thành viên tham gia. Hệ thống này do Bộ Bưu chính và Viễn thông Lào phối hợp công ty Alo Technology TNHH, một công ty công nghệ của Lào cung cấp. Hệ thống được xây dựng nhằm tạo một ứng dụng trên mạng để cán bộ, nhân viên các cơ quan nhà nước Lào có thể liên lạc với
38 Nghiên cứu Đông Nam Á, số 3/2022
nhau. Đây là một dự án phát triển hệ thống thông tin của Chính phủ Lào nhằm kết nối thông tin online, sử dụng ứng dụng trên nền tảng hệ điều hành IOS, Android, Windows và Macs OSx qua Web Browser.
Hệ thống này có thể sử dụng trên cả điện thoại di động, máy tính xách tay và máy tính để bàn. Hệ thống G-Chat có thể quản lý sắp xếp thông tin cá nhân, lựa chọn sử dụng tiếng Lào, tiếng Anh, có hệ thống điện toán đám mây (Cloud) bảo đảm an toàn, chất lượng.
Bộ Bưu chính và Viễn thông Lào cho biết, hệ thống G-Chat của Lào được được mã hóa nội dung để bảo đảm an ninh, an toàn, có hệ thống lưu trữ thông tin bảo đảm bền vững và kiên cô; có hệ thống theo dõi, giám sát đề phòng lấy cắp thông tin từ bên ngoài. Người sử dụng G-Chat có thể tạo nhóm để thảo luận cho những người khác tham gia mà không giới hạn số thành viên, với tài khoản của mình, chủ tài khoản có thề đãng nhập trên máy khác mà nội dung trao đổi ở máy cũ không bị xóa. Đặc biệt, dịch vụ này có thể tiến hành họp theo nhóm qua Video Call và có thể thiết lập, sử dụng trên mọi phương tiện thông tin và máy tính ở mọi nơi. Theo công ty Alo Technology TNHH, mọi dữ liệu sử dụng trên hệ thống sẽ được lưu trữ tại trung tâm lưu trữ dữ liệu quốc gia Lào. Vì vậy, bảo đảm tính bảo mật cũng như có thể truy xuất nhanh chóng để có thể sử dụng khi cần thiết.
Trước mắt, Bộ Bưu chính và Viễn thông Lào sẽ mở rộng việc sử dụng hệ thống thông tin của Chính phủ G-Chat đến các bộ phận của ngành bưu chính, viễn thông từ Trung ương đến địa phương nhằm tạo các tài khoản sử dụng cho các bộ, ngành, văn phòng cơ quan nhà nước, chuẩn bị sẵn sàng trong việc mở rộng và thúc đẩy sử
dụng hệ thống G-Chat phổ biến một cách rộng rãi thời gian tới.
Kết luận
So với các nước ASEAN, quá trình thực hiện chuyển đổi số và kinh tế số tại Lào còn gặp nhiều khó khăn song trong thời gian vừa qua, đặc biệt trong giai đoạn đại dịch COVID-19 hoành hành, Chính phủ Lào đã rất nỗ lực áp dụng và phát triển kỹ thuật số vào các lĩnh vực đời sống kinh tế, xã hội.
Chính phủ Lào nhận thức chuyển đổi số phải gắn kết sâu sắc trong ba lĩnh vực với nhau như xây dựng nền kinh tế số, xây dựng xã hội số, xây dựng quản lý sô gắn với phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, xây dựng cơ sở hạ tầng ICT hiện đại, bảo vệ môi trường và bảo đảm an toàn theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Lào cũng đề ra tám chiến lược để thực hiện trong 10 năm tới, đề cập mục tiêu phấn đấu như phát triển thành công thương mại điện tử, bao gồm nền tảng thương mại điện tử và thanh toán điện tử;
xây dựng hệ thống logistics và dịch vụ kỹ thuật số; phát triển chuyển đổi số cho các doanh nghiệp kinh doanh trong nước, đặc biệt là các doanh nghiệp siêu nhỏ, vừa và nhỏ sử dụng công nghệ số; lắp đặt hệ thống văn phòng hiện đại của Nhà nước như hệ thống quản lý văn bản điện tử, xây dựng mạng lưới và trung tâm số của Nhà nước để trao đổi thông tin cho các bộ, ngành, địa phương theo kế hoạch chuyển đổi Chính phủ số của Lào; hoàn thành 50%
việc chuyển đổi các dịch vụ của Nhà nước thành dịch vụ trực tuyến nhằm cải thiện các chỉ số hành chính công của Lào; hoàn thành việc điều chỉnh hệ thống quản lý thu, chi của ngành tài chính, ngân hàng
bằng hình thức điện tử như hệ thống ngân hàng điện tử, hệ thống tài chính điện tử qua điện thoại (Mobile Money) nhằm góp phần giải quyết vấn đề kinh tế - tài chính của chương ị trình quốc gia.
Lào cũng xác định phải xây dựng được một khu công nghệ cao về kỹ thuật số để thu hút đầu ịtư nước ngoài; phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật số, mở rộng cơ sở hạ tầng kỹ thuật số tại khu vực nông thôn, mở rộng các trạm tiếp) nhận, truyền tải tín hiệu điện thoại 4G, 5Q tại các địa phương trên cả nước; tạo ra lực lượng lao động công nghệ số có kiến thức và chuyên môn chiếm từ 0,3%
- 1% lực lượng lao động thực tế; thúc đẩy nền kinh tế sốt đóng góp 5% GDP; bảo đảm việc sử dụng qông nghệ kỹ thuật số trong hoạt động quốc phòng - an ninh và trong quản lý Nhà nước, hoạt động kinh doanh và sử dụng trong toàn xã hội được an toàn.
Việc xây dựhg chiến lược và kê hoạch phát triển kinh xế sô quốc gia có vai trò cực kỳ quan trọng, trở thành đòn bẩy thúc đẩy, từng bước nâng cao chất lượng, hiệu quả, tạo ra bước đột phá trong công cuộc phát triển kinh tê - xậ hội của Lào, qua đó tạo nền tảng để Lào phát triển và hội nhập khu vực và quốc ịế trong lĩnh vực này./.
Ị
---+--- --- --...._.——
CHÚ THÍCH
1. Dự thảo Định hướng chiến lược phát triển nền kinh tê sô của Chính phủ Lào đến 2040, Bộ Bưu chính - Viễn thông Lào.
2. Luật Bảo vệ người ị tiêu dùng số 02ZNA ngày 30/6/2010. 1
3. Luật giao dịch điện ti^ số 20/NA ngày 7/12/2012.
4. Luật tội phạm mạng số /NA ngày 15/7/2015.
5. Luật bảo vệ dữ liệu, số No. 25/NA ngày 12/5/2017. ị
6. Luật Hệ thống thanh toán, số 32/NA ngày Ị
07/11/2017.
7. Luật Chữ ký điện tử, số 59/NA ngày 12/12/2018.
8. Nghị định số 225/CP ngày 6/4/2020 về bảo vệ người tiêu dùng trong lĩnh vực tài chính và Quyết định số 1061/MPT ngày 25/5/2020 về bảo vệ người tiêu dùng sử dụng dịch vụ viễn thông và Internet.
9. Nghị định số 624/CP ngày 21/12/2020 về hợp tác công - tư.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Bưu chính - Viễn thông Lào (2020), Dự thảo Định hướng chiến lược phát triển nền kinh tế số của Chính phủ Lào đến 2040, Vientiane 2020.
2. Lào sẵn sàng hội nhập kinh tế số,
, truy cập ngày 25/2/2022.
https://nhan- dan.vn/tin-tuc-the-gioi/lao-san-sang-hoi-nhap- kinh-te-so-628738/
3. Lào tìm cách phát triển nền kinh té số, Tạp chí Lào Việt, 29/11/2019,
n-bai-noi-bat/lao-tim-cach-phat-trien-nen-kinh- te-so-11755.html, truy cập ngày 1/1/2022.
https://tapchilaoviet.org/ti
4. Fostering Laos’ Digital Economy, 17 May 2021, , truy cập ngày 10/1/2022.
https://www.zicolaw.com/resources/alerts/foster- ing-laos-digital-economy/
5. “Can Lao Move To A Digital Economy?”, The ASEAN Post Team, 15 November 2020,
, truy cập ngày 10/1/2022.
https://theaseanpost.com/article/can-lao-move- digital-economy
6. Ekaphone Phouthonesy (2019), Govt urged to pri
oritise development of digital economy,
ontent/FreeConten_Govt_urged_92.php (Latest Update April 22, 2019), truy cập ngày 25/2/2022.
https://www.vieiitianetimes.org.la/freeC
7. Khavi Homsombath (2020), How COVID19 could accelerate digitalization in Laos, e/blog/2020/how-covidl9-could-accelerate-digi- talization-in-laos.html, 13 May 2020, truy cập ngày 25/2/2022.
https://www.la.undp.org/content/lao_pdr/en/hom
8. Sandra Seno-Alday (2021), How Laos is overcom
ing landlockedness and bolstering growth,
, 5 March 2021, truy cập ngày 2(1/2/2022.
https://www.eastasiaforum.org/2021/03/05/how- laos-is-overcoming-landlockedness-and-bolster- ing-growth/
9. Souknilanh Keola (2021), What next for Laos’
growth strategy?,
/2021/01/15/what-next-for-laos-growth-strate- gy/, 15 January 2021, truy cập ngày 25/2/2022.
https://www.eastasiaforum.org
