NbANH LAO &ONG - THI/ONG BINH XA H d i CTNG P H 6 V<3I B I I N O d l KHI H AU
TAC DONG CUA BIEN DOI KHI HAU l6\ TRE EM VA KHA NANG THICK Ut^G
^ P ^ i l n ddi khf hau (climate J j ^ change) la sif thay ddi eCia J ^ ^ k h i hiu true tiep hay gian t i l p t i e ddng den hoat ddng cua con ngudi do thay ddi thanh phan eCia bau khi quyen toan cau va thdng qua vi$c quan sit Slf bien ddi khf hau tU nhien giOfa cic thdi ky. Nguyen nhin eOa biln ddi khf hau la do ndng dp eOa khf hieu Ung nha kinh tang l§n trong khf quyln d mUe dp cao, b i n than nd d i lam cho nhiet dp be mat t r i i d i t ndng l§n, tao ra cic biln ddi trong cic v i n 6i thdi t i l t nhu bio, lu, gidng td, han hin va dat bj sa mac hda, trieu cUdng, nUde biln ding cao, tinh trang sat Id dat d cic triln sdng, d nhiem mdi trudng v i p h i hCiy tang d zdn...
Trong nhOfng n i m g i n diy, the gidi da va dang chju nhieu tie ddng nghiem trpng do biln ddi khf h i u gay ra cho mdi trudng tU nhien va mdi trudng kinh t l x i hdi va h i u q u i eua nd l i con ngudi phii ginh chju, trong sd dd tr6 em la nhdm chju thiet thdi nhat. Thifc te cho thiy, bien ddi khf h i u dang d l y ICii nhUng t h i n h q u i dat 6uac trong cdng cudc xda ddi giim ngheo tren toan the gidi va gay tdn thUdng nghiem trpng len mdi trudng v i he sinh t h i i . Theo bio cio eOa Td chufc LUdng thifc Thi gidi (FAG), bien ddi khi h i u khdng nhOfng lam m i t sinh ke
y TS. Nguyen Hai Hiifu Cue trudng Cue Bao ve. cham soe tre em
Nhieu chiin djch duac phat ddng trin quy mo todn cdu vebien doikhihdu
ciia hang trieu ngudi tren the gidi ma cdn t i e ddng manh tdi ngudn cung cap luong thUc t o i n cau, khiln ngUdi ngheo gia tang. Chfnh vl vay, d i cd 37 qudc gia dang phii ddi mat vdi khung hoing thieu lUdng thifc, ning sd ngUdi t h i l u lUdng thUe tren toan t h i gidi len den 920 trieu ngUdi vao n i m 2008, trong dd tr^ em chilm khoing mdt phan ba. Dieu nay ly giai cho mdt sd nghien eUu da chi ra rang, hang ngay trude khi di ngCi van cd khoing 300 trieu tr& em dang d trong tinh trang ddi. Nlu tinh trang nay t i l p tue keo dai se trd thanh nguydn nhin dan den eic vu xung ddt v i cing thing x i hdi.
Tre em la ngUdi chju hau q u i nang ne nhat cua biln ddi khf hiu, vl tr§ em cdn non ndt v l the life, nhin thUe va khi ning thfch Ung vdi bien ddi khf h i u , dieu nay chung ta de dang nhin thay khi khf hiu, thdi tfit, nhiet dp thay ddi v i cic hien tUpng mUa, bio, lu, nang ndng, han han thay ddi that thUdng, khdng chi dan d i n hiu q u i la thiet hai v l kinh te, co sd ha tang, ma cdn dan den chit ngUdi, dich benh, ngheo ddi...
Thue te trong 10 nam qua, hang nim, cac dot mUa bio, lu lut da lam cho hang t r i m tr§
em bj chit va bj thuong; hang ngan tr^ em mat nha d hoac nha d bj hu hdng ning; sau lu TAP CHf LAO 0 6 N G V A X A H O I - S6420 -TO 01 -15/12/2011
N G A N H L A O D O N G - THI/ONG BINH XA H O I CTNG P H 6 Vtfl B I E N O O I KHI HAU
lut hang van tre em roi vao cinh thieu lupng thifc, mac benh can phii dieu trj, cham sdc sUe khde nhung tram y te lai bj ngap, hU hdng nang khdng t h i cung cap djch vu 6ugc; cic em phii nghi hpc do trudng hpc bj sip, do hoac dudng x i bj ngap khdng the d i n trudng 6iigc; d i l m vui ehdi giii tri cung bj hu hdng hoac xudng cap khdng the hoat dpng 6\jgc. Thdi t i l t nang ndng va thay ddi cung lam tre em hay bj dm dau hon, nhat la nhdm tre tU 0-2 tudi vl CO t h i ehua phit t r i l n nen khi ning thfch Ung se han che hdn ngudi da trudng thanh. D i y chi la mpt cich nhin true t i l p , nhUng n l u nhin nhin nd mdt each tdng quit hon thi chung ta se thay bien ddi khf h i u se t i c ddng bat Ipi tdi viec thifc hien cac quyen cd b i n cua tr§ em bao gdm c i quyen sinh tdn, quyen phit triln, quyen bao ve va quyen tham gia. Tham chf bien ddi khf hau ed t h i p h i hCiy thanh q u i cua hang chue nam ve bao ve cham sdc va giio due tr^ em cua dat nUde ta..
Kha nang thfch Ung vdi biln ddi khf hiu nhU the nao trong q u i trinh phat triln kinh te- xa hdi ndi chung va thifc hien quyen tre em ndi rieng la mdt bai toan khd dang dat ra nhieu cau hdi cho cie qudc gia tren toan the gidi, trong dd cd Viet Nam. Trong nhUng nam qua, tren the gidi da dien ra nhieu hdi nghj cap cao ban ve giai phip thfch Ung vdi sU bien ddi cua khf h i u , die biet sau Hdi nghj Bien ddi khf hau Lien hpp qudc Copenhangen (Dan Mach) vao cudi n i m 2009, thdng qua cac phUdng tien thdng tin dai chung, tre em t o i n cau da cd nhUng nhin thUe mdi, mang
tfnh thdi sU ve bien ddi khf hau.
Cac em b i l t rang, chinh tre em, ddi tupng de bj tdn thUdng nhat, can cd tieng ndi va tham gia trUe t i l p vao nhUng cdng viec nham han che t i c ddng xau cua bien ddi khi h i u . Tai sU kien nay, dai bieu tre em dugc chfnh thUe cdng nhin, v i quan trpng hon, cie em d i nhin thUc 6ugc rang neu ngUdi Idn cU tiep tue t h i i chat t h i i ra mdi trudng thi se lam tang sU ngheo ddi, bat cdng va c h i t choc cho tre em.
TrUdc nguy cd cua bien ddi khf h i u , k h i nang thfch Ung tdt nhat va cung la g i i i phip hang dau la can ning cao nhin thUe eiia ngUdi d i n , cdng ddng xa hdi trong viec b i o ve mdi trudng, tU ngudi Idn den tr§ em phai y thUe 6\jgc nguy cd va t i c ddng cung nhu nguyen nhan dan den bien ddi khf h i u , tUdd cd nhUng hanh ddng t h i l t thUe b i o ve mdi trudng nhu han che chit p h i rUng mdt cich tif phit, bao ve rUng dau ngudn; b i o ve cic t h i m thue v i t , tfch cUc trdng rUng, trdng ciy xanh, b i o ve ngudn nude, han che viec l i m d nhiem ngudn nUde, bau khf quyln, va x i nUde t h i i , phe lieu ed chat ddc hai true tiep vao mdi trudng sdng, biet sif dung tiet kiem v i hpp ly tai nguyen nUde, nang lupng dien...
Ben canh dd, phii ehCi ddng dau t u xay dUng v i b i o ve ed sd ha tang de cd t h i thich Ung dugc vdi hoan cinh khi ed bio, mUa lu ding cao ma khdng bj ngap lut, hu hdng va van cd t h i duy tri dupe hoat ddng binh thUdng.
Tifng nha d i n hoac xdm, ap, thdn, ban, khu d i n eU phii dugc ra soit quy hoach lai 6i b i o d i m cd ndi phdng tranh an toan cho
ngudi d i n va tre em cung nhi/
tai sin eCia ngUdi d i n trong mpi hoan cinh; Viec sin xuat ndng nghiep, hoat ddng ngU nghiep cung phii nghien eUu de thay ddi cich thUc sin xuat, canh tac va cd bien p h i p ufng phd phu hpp khi thdi t i l t thay ddi that thudng.
Ddng thdi, can td chUe tuyen truyin giao due tr^ em, ngifdi chim sdc tr& y thUc va ky nang t u b i o v# minh trudc nhQng t i c ddng cCia bien ddi khf hau, die biet l i ky nang sdng nhU ky ning tU cham sdc sUc khde, nhat la khi ed djch benh sau mi/a lu, han han keo dai, day cho tre biet boi ldi, biet cich xU ly tinh hudng khi cd lu quet, gidng to, sam set hoac khi di qua nhufng noi khdng khf, ngudn nude bj 6 nhiem...
Ngoai ra, de thue day quyen tham gia, ndi len tieng noi ciia chinh cic em thi chung ta nen tao cd hdi cho tr^ em trd thanh cic dai sU thien chi trong viec tuyen truyen ve b i o ve moi trudng va k h i nang thich ufng vdi bien ddi khi h i u . Chinh tr^
em phii biet de cao y thUc cOa minh va van ddng nhau cung hanh ddng 6i b i o ve mdi trUdng va ning cao k h i ning tif thfch Ung trude nhOng hien tUdng cua bien ddi khi hau.
De thue hien cac giii phap tren ddi hdi gia dinh, Nha nUdc, cdng ddng x i hdi deu phii vio cudc, trong tUng giii phip cu t h i thi vai trd eua eic b^n lien quan cd khie nhau v i trong mpi trudng hop thi gia dinh, ngudi chim sdc tr^, nha trUdng, cic thay cd giao va Nha nUdc v i n ddng vai trd die biet quan trpng.Q
TAP CHi LAO O O N G VA XA H6l - So 420 - Tiy 07 - 75/72/20/»
