II
NGHIÊN CỨU ỨNG DỤNGMỐT SÔ VẤN ĐÉ ĐẶT RA TRONG GIẢNG DẠY MỒN
CÔNG NGHỆ PHẨN MÉMI CHO SINH'VIÊN TRƯỚNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ GIAO THỐNG VẬN TẢI TRỰỠC TÁC DỌNG
CỦÃ CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0
Vũ ThịThuHà*
* GVC Bộ môn Hệ thống thông tin, Khoa CNTT Trường đại học Công nghệ Giao thông vận tải
ABSTRACT
The Industrial Revolution 4.0 has had a strong impact on the education in each country, making the boundaries between disciplines no longer clear, but must support and complement each other.
For lecturers of the University of Transport Technology’, this is an opportunity for them to actively accumulate knowledge, master technology’, and timely update advanced applications of the latest science and technology in order to improve comprehensive capacity’, meeting teaching requirements in the era of globalization. The Industrial Revolution 4.0 brings many favorable conditions and challenges for teachers in teaching. The article focuses on analyzing a number of problems posed in teaching Software Engineering subjects to university’ students before the impact of The Industrial Revolution 4.0
Keywords'. Software Engineering subject; students at University’ of Transport Technology’;
Industrial Revolution 4.0
Received: 6/01/2022; Accepted: 14/02/2022; Published: 03/03/2022
1. Đặt vân đế
Cuộc CMCN 4.0 đã và đang có những tác động, ảnh hưởng sâu sắc và toàn diện tới mọi mặt đời sống con người, trong đó có sự tác động tới giáo dục đại học. Bản chất của cuộc CMCN 4.0 là sự ứng dụng công nghệ, khoa học dừ liệu và sử dụng trí tuệ nhân tạo phục vụ sản xuất và cuộc sống con người. Trong những năm gần đây, Việt Nam đang thực hiện công cuộc đối mới căn bản và toàn diện nền giáo dục, nhất là giáo dục đại học và sau đại học. Tuy nhiên, trước tác động của cuộc CMCN 4.0 đòi hỏi các trường đại học cần sớm có những đổi mới mạnh mẽ về mục tiêu, nội dung giáo dục, phương pháp dạy học theo hướng hiện đại. Sự hồ trợ đắc lực của công nghệ thông tin và phương tiện kỳ thuật dạy học hiện đại hiện nay cho phép các trường đại học thực hiện đổi mới hoạt động giảng dạy. hướng tới hiện đại hóa giáo dục, hội nhập quốc tế, song
cũng đặt ra một sô vân đê đòi hỏi giảng viên phải mạnh dạn thay đôi phương pháp dạy học để đạt được hiệu quả cao. Môn học Công nghệ phần mềm được đưa vào giảng dạy cho sinh viên trường Đại học Công nghệ Giao thông vận tải từ lâu, trước tác động của cuộc CMCN 4.0 hiện nay đã và đang đặt ra một số vấn đề trong công tác giảng dạy môn học này nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới toàn diện giáo dục, trọng tâm là đổi mới phương pháp dạy học.
2. Nội dung nghiên cứu
2.1. Tác động của cuộc CMCN 4.0 tới hoạt động giảng dạy của giảng viên các trường đại học
Cuộc CMCN 4.0 đang nảy nở từ cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba với đặc trưng là sự họp nhất các loại công nghệ, làm xóa nhòa ranh giới giữa lĩnh vực vật lí, kĩ thuật số và sinh học với trung tâm là phát triển trí tuệ nhân tạo, robot hóa. Internet vạn vật, khoa học vật liệu, sinh học, công nghệ di động không dây liên ngành
12 .
TẠP CHÍ THIẾT BỊ GIÁO DỤC - số 260 kỳ 1 - 3 / 2022NGHIÊN CỨU ỨNG DỤNG
II
sâu rộng cho tự động hóa sản xuất chế tạo. Cuộc CMCN 4.0 đã và đang tạo ra những thời cơ và thách thức rất lớn đối với tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó giáo dục đại học chịu tác động lớn nhất.
Cuộc CMCN 4.0 đã và đang đặt ra cho đội ngũ giảng viên ở các trường đại học trước những thách thức lớn trong việc đổi mới toàn diện phương pháp dạy học, đồng thời cũng đòi hòi bản thân sinh viên cần có những thay đổi tích cực, sáng tạo nhằm đáp ứng với những yêu cầu của cuộc CMCN 4.0. Đối với những tác động tích cực, cuộc CMCN 4.0 đem lại cho giảng viên nguồn tài liệu đa dạng nhờ sự tiến bộ của hệ thống internet kết nối và dữ liệu khổng lồ giúp giảng viên tiếp cận được nhiều tài liệu trong và ngoài nước, phục vụ tốt việc xây dựng bài học;
giảng viên có điều kiện tìm hiểu về vấn đề giảng dạy với nhiều hướng nhận thức khác nhau, làm phong phú thêm cách nhìn nhận của bản thân môn học; giảng viên hoàn toàn có thể sử dụng các phương pháp, phương tiện và kĩ thuật dạy học hiện đại áp dụng vào hoạt động giảng dạy.
Với trên 200 phần mềm dạy học hiện đại, giảng viên có nhiều lựa chọn đổi với các phương tiện kĩ thuật phù họp với giăng dạy; chù động vận dụng linh hoạt trong giảng dạy để tạo ra hiệu quả giáo dục tốt nhất. Tuy nhiên, cuộc CMCN 4.0 cùng tạo ra một số thách thức cho giàng viên, như: Nhiều công cụ hỗ trợ giảng dạy đòi hỏi giảng viên phải thường xuyên cập nhật các phương pháp dạy học hiện đại, tránh nhàm chán;
xu hướng giảm tiết dạy, chuyển đổi sang hình thức học tập online; giảng viên cần có cách thức định hướng rõ ràng nguồn tài liệu chính thống được kiềm duyệt trên mạng internet cho sinh viên,...
2.2. Thực trạng giảng dạy môn học Công nghệ phần mềm cho sinh viên trường Đại học Công nghệ Giao thông vận tải trước tác động của cuộc CMCN 4.0
Nam bắt xu thế đổi mới nền giáo dục và sự tác động của cuộc CMCN 4.0, trong những năm qua Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà trường thường xuyên lãnh đạo, chỉ đạo các lực lượng sư phạm
trong toàn trường, trong đó có giảng viên môn Công nghệ phần mềm tích cực triển khai và thực hiện vận dụng cuộc CMCN 4.0 vào hoạt động giảng dạy. Đội ngũ giảng viên môn Công nghệ phần mềm đều nhận thức đầy đủ, đúng đắn về vai trò, tầm quan trọng của vận dụng cuộc CMCN 4.0 trong dạy học; tích cực vận dụng số hóa trong các khâu, các bước của quá trình dạy học; vận dụng các phương pháp dạy học tích cực có ứng dụng công nghệ thông tin vào giáng dạy;
hệ thống cơ sở vật chất, phương tiện kỳ thuật dạy học thường xuyên được củng cố, trang bị hiện đại; công tác quản lý hoạt động dạy học từng bước được số hóa. Đặc biệt, bản thân từng giảng viên môn Công nghệ phần mềm luôn chủ động ứng dụng công nghệ thông tin vào quá trình chuẩn bị bài giảng, trong đối mới phương pháp dạy học... Qua tổng kết nhiệm vụ năm học 2019 - 2020 và 2020 - 2021 của bộ môn đều nhấn mạnh việc ứng dụng cuộc CMCN 4.0 của giảng viên trong hoạt động dạy học đã góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, việc vận dụng cuộc CMCN 4.0 trong giáng dạy môn Công nghệ phần mềm vẫn còn những hạn chế nhất định, như: Một số giảng viên chưa nhận thức đúng đắn về vai trò, tầm quan trọng của cuộc CMCN 4.0 và sự vận dụng vào trong hoạt động giảng dạy; trình độ công nghệ thông tin của một số giảng viên giảng dạy môn Công nghệ phần mềm còn hạn chế và không đồng đều; việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học chưa trở thành niềm dam mê của một số giăng viên dẫn tới không thực chất,... Ngoài ra, hệ thống cơ sở vật chất, phương tiện kỹ thuật dạy học bảo đảm cho ứng dụng cuộc CMCN 4.0 vào giảng dạy môn Công nghệ phần mềm chưa được đầu tư đúng mức.
2.3. Một so vấn đề đặt ra trong giảng dạy môn học Công nghệ phần mềm cho sình viên trước tác động của cuộc CMCN 4.0
2.3.1. Tiếp tục nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáng viên giảng dạy môn học Công nghệ phần mềm về sự tác động của cuộc CMCN 4.0
Đây là vấn đề đặt ra trực tiếp mang tính cấp
TẠP CHÍ THIẾT BỊ GIÁO DỤC - số 260 kỳ 1 - 3 / 2022.
13
II
NGHIÊN CỨU ỨNG DỤNGbách đối với đội ngũ giảng viên giảng dạy môn Công nghệ phần mềm trường Đại học Công nghệ Giao thông vận tải. Theo đó, đội ngủ giáng viên giảng dạy môn Công nghệ phần mềm cần nhận thức sâu sắc sự tác động và yêu cầu đặt ra của cuộc CMCN 4.0 với hoạt động giảng dạy của minh, từ đó chủ động trong học tập, trau dồi trình độ kiến thức chuyên môn, các kỹ năng cơ bản để nhanh chóng thích ứng tốt. Giàng viên phải quyết tâm, kiên trì và nồ lực không ngừng trong thay đổi về phương pháp, hình thức dạy học. Tâm thế chù động, tự tin đe đón nhận cuộc CMCN 4.0 một cách hiệu quá đế ứng dụng những thành tựu của nó vào hoạt động giảng dạy. Người giảng viên phải chủ động, tích cực nâng cao năng lực chuyên môn, ngoại ngữ. kĩ năng sử dụng công nghệ thông tin và các phương thức dạy học hiện đại để vận dụng vào giảng dạy. Yêu cầu mới trong giáo dục thời đại cuộc CMCN 4.0 đòi hỏi giảng viên phải tâm huyết và dam mê với hoạt động giảng dạy, luôn sáng tạo, đổi mới trong công việc, hình thành nhiều ý tưởng và biến nó thành những hoạt động thực tiễn. Môn học Công nghệ phần mềm có những đặc thù riêng đòi hỏi giảng viên cần vận dụng linh hoạt, sáng tạo các phương pháp dạy học và phương tiện kĩ thuật dạy học phù hợp đế đem lại hiệu quả cao, tạo được hứng thú học tập cho sinh viên.
2.3.2. Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà trường thường xuyên quan tám lãnh đạo, chi đạo xây dựng cơ chế quán lý phù hợp nham giúp đội ngũ giảng viên chu động thích ứng với cuộc CMCN 4.0
Để thực hiện tốt hoạt động giảng dạy môn học Công nghệ phần mềm cho sinh viên trước tác động của cuộc CMCN 4.0 đòi hòi Đáng ùy, Ban Giám hiệu trường Đại học Công nghệ Giao thông vận tải cần tiếp tục tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo đổi mới toàn diện các hoạt động giáo dục, đào tạo, chủ động tiếp cận và vận dụng cuộc CMCN 4.0 vào trong hoạt động giang dạy. Trong đó, cần chú trọng tới xây dựng cơ che quan lý phù hợp, tạo ra môi trường, điều kiện thuận lợi thúc đẩy đội ngũ giảng viên giáng dạy môn Công nghệ phần mềm chu động chuẩn
bị chu đáo mọi yếu tố, đáp ứng yêu cầu giảng dạy trước tác động cùa cuộc CMCN 4.0. Nhà trường cần xác định những chiến lược dài hạn và ngắn hạn ứng dụng cuộc CMCN 4.0 trong hoạt động giáo dục, đào tạo. Định hướng các mục tiêu sát với thực tế nhà trường; chuẩn bị tâm thế cho giảng viên cũng như cán bộ, nhân viên Nhà trường để họ sẵn sàng và chủ động đón nhận sự thay đổi của tình hình thực tiễn. Trong giảng dạy môn học Công nghệ phần mềm, cần có kể hoạch cụ thể trong bộ mòn, ứng dụng và thí điểm từng bước hoạt động dạy học hiện đại, từ đó rút kinh nghiệm đế mở rộng đồi mới phương pháp trong toàn bộ môn. Đồng thời, có kế hoạch bồi dưỡng năng lực ngoại ngữ, tin học cho giảng viên đế thực hiện vận dụng hiệu quà cuộc CMCN 4.0 vào giảng dạy. Ban Giám hiệu cần có chính sách khuyến khích, động viên, tạo động lực cho giăng viên tích cực sáng tạo và ứng dụng những phương pháp dạy học hiện đại vào thực tiễn giảng dạy.
2.3.3. Không ngừng nâng cao trình độ năng lực toàn diện cho đội ngũ giảng viên môn Công nghệ phần mêm, đáp ứng yêu câu, nhiệm vụ cuộc CMCN 4.0
Trước tác động của cuộc CMCN 4.0 đòi hỏi người giảng viên phải có sự đổi mới mạnh mẽ, toàn diện nhằm thực hiện tốt vai trò của người giảng viên trong thế kỷ XXI - nơi tri thức gần như vô tận. Điều này đặt ra yêu cầu cao đối với đội ngũ giảng viên trường Đại học Công nghệ Giao thông vận tải nói chung và giảng viên giảng dạy môn Công nghệ phần mềm nói riêng về trình độ năng lực, khả năng tư duy và giải quyết các vấn đề nảy sinh trong thực tiễn giảng dạy. Theo đó, vai trò của người giảng viên có sự thay đổi từ truyền thụ kiến thức theo lối truyền thống sang vai trò mới với tư cách là “người xúc tác và điều phối... người thiết kế, cố vấn, huấn luyện và tạo ra môi trường học tập”.
2.3.4. Tăng cường cơ sở vật chất, thiết bị dạy học hiện đại đáp ứng yêu cầu giảng dạy môn học Công nghệ phần mềm trước tác động cùa cuộc CMCN 4.0
(Xem tiếp trang 46)
14 . TẠP CHÍ THIẾT BỊ GIÁO DỤC ■ số 260 kỳ 1 - 3 / 2022
II NGHIÊN cứu ỨNG DỤNG
lịch sử Đảng và cập nhật các vấn đề cua đời sống xã hội, vận dụng các kiên thức đã học đê đưa ra nhận xét, đánh giá và giãi pháp cho các vân đề đó trong thực tiễn.
3. Kết luận
Nghị quyết của Đảng Cộng sản Việt Nam khóa XII về GD&ĐT đã nêu: “Tiếp tục đối mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triên phẩm chất, năng lực của người học. Đồi mới chương trình, nội dung giáo dục theo hướng tinh giản, hiện đại, thiết thực, phù họp với lứa tuôi, trình độ và ngành nghề. Đa dạng hóa nội dung, tài liệu học tập, đáp ứng yêu cầu của các bậc học, các chương trình giáo dục, đào tạo và nhu cầu học tập suốt đời của mọi người. Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ pp dạy học, hình thức thi, KTĐG kết quả giáo dục”. Chính vì thế ngành giáo dục càng thấy rõ nhiệm vụ quan trọng là đào tạo ra một lớp người năng động, sáng tạo, đáp ứng yêu
câu cung cấp nguồn nhân lực, phục vụ đăc lực cho mục tiêu CNH, HĐH đất nước. Học không chỉ để nấm vững tri thức mà phải biết vận dụng tri thức một cách sáng tạo.
Chú thích:
(*
) Bài báo này ìà sản phâm của đê tài nghiên cứn cấp cơ sở "Hướng dẫn đánh giả và học tập môn Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam theo hướng phát triên năng lực người học
Tài liệu tham khảo
l.Hồ Chí Minh, Toàn tập (2011), Tập 11, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
2.Nguyễn Công Khanh (chủ biên) (2017), Giáo trình “Kiểm tra đánh giá trong giáo dục”, NXBĐHSP, Hà Nội.
3.Lê Đình Trung (Chủ biên), (2020), Dạy học theo định hướng hình thành và phát triển năng lực người học ờ trường phổ thông, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội.
tl 111111111MIH11111111M111111111 III 1111H11111II111II111M11lỉ IIIMI li IIIII111II1111II11111111111II111II111HIII1111111111111111IIII1H111 ti 11111111111111111tl 111 111 I tl 111 tlH1111111 ỉ III11111HIIIM111H111 li 11 Hl I Itl 111 ỉỉ 111
MỐT SỐ VÂN ĐỂ ĐẶT RA TRONG GIẢNG DẠY..■
(tiếp theo trang 14) Đối với giảng dạy môn học Công nghệ phầnmềm yêu cầu về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học hiện đại rất cao. Hiện tại hệ thống cơ sở vật chất, thiết bị dạy học của Nhà trường phục vụ hoạt động giảng dạy nói chung và đối với môn học Công nghệ phần mềm nói riêng đã có nhiều sự quan tâm trong đầu tư mua sắm, trang bị mới, đồng bộ, hiện đại; tuy nhiên, so với yêu cầu đặt ra trong việc vận dụng hiệu quả cuộc CMCN 4.0 vào giảng dạy thì cơ sở vật chất, thiết bị dạy học vẫn còn những hạn chế nhất định.
3. Kết luận
Cuộc CMCN 4.0 hiện nay đã tác động sâu sắc tới giáo dục đại học, trong đó có hoạt động giảng dạy của đội ngũ giảng viên. Để thích ứng tốt với những yêu cầu đặt ra của cuộc CMCN 4.0 đòi hỏi người giảng viên phải có sự đổi mới toàn diện, trọng tâm là đổi mới quan niệm và tư duy của quá trình dạy - học. Trong giảng dạy môn học Công nghệ phần mềm ở trường Đại học Giao thông Vận tải trước tác động của cuộc CMCN 4.0 đòi hỏi đội ngũ giảng viên phải không ngừng rèn luyện bản lĩnh, luôn sáng tạo
và không ngừng đổi mới về quan niệm, tư duy, phương pháp dạy học để đem lại hiệu quả giảng dạy tốt nhất. Bên cạnh việc học tập, trau dồi nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, đội ngũ giảng viên Nhà trường cần chú trọng bồi dưỡng năng lực sử dụng thành thạo công nghệ thông tin, ngoại ngừ để đáp ứng yêu cầu giáo dục, đào tạo trong điều kiện kết nối toàn cầu, hoàn toàn chủ động tiếp cận những tri thức khoa học của cuộc CMCN 4.0 mang lại.
Tài liệu tham khảo
1. Nguyễn Viết Thảo (2017), Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, Tạp chí Lý luận chính trị, số 5/2017.
2. Phan Chí Thành (2018), Cách mạng công nghiệp 4.0 - xu thê phát trìên của giáo dục trực tuyển, Tạp chí Giáo dục, số 421, tr. 43 - 46.
3. Đặng Quốc Bảo, Lê Thị Phương (2017), Xây dựng xã hội học tập trong thời đại cách mạng công nghiệp lần thứ tư, Tạp chí Giáo dục, so 412, tr. 1-3.
