mclc contents

M C L C CONTENTS

L u

Foreword

C VI T NAM VIETNAMESE LITERATURE

ng lai ghép các di n ngôn tr n thu s

Nguy n Thành Thi

5

Tr l i v quan h u truy n Ki u

Hán Nôm Vi t Nam

Back to the topic about the relation between The Tale of Jin Yun and through Sino-Nom documents in Vietnam

16

C m quan Thi n Ph n B nh Khiêm

Zen - Buddhism performance in the poetry Nguyen Binh Khiem Nguy n Công Lý

25

V Thi M a Quách T n

ng

30

S i quan ni m v LGBT trong xã h i Vi i - ng h p ti u thuy t c a Bùi Anh T n

Nguy n Th Qu c Minh

37

m và di n m

The current status of collection and the characteristics of Vinh Long folk literature

La Mai Thi Gia, Phan Xuân Vi n, Lê Th Thanh Vy

49

C NGOÀI & LÝ LU C COMPARATIVE LITERATURE, FOREIGN LITERATURE AND LITERACY THEORY

Thi pháp vi t v ng nh t Ngân và Thi

nhìn t lý thuy t phê bình n quy n

Prosody of writing about daily life in prose of two female writers Da Ngan and Thiet Ngung from feminist criticism theory

H Khánh Vân

62

T ng quan tình hình nghiên c u nhân v t th n linh trong truy n thuy t Vi t Nam, Trung Qu c, Nh t B n, Hàn Qu c qua ngu n tài li u ti ng Vi t Overview of research on divine characters in Vietnamese, Chinese, Japanese, and Korean legends through Vietnamese documents

Nguy n H u Kim Duyên

72

Truy n ng n Tr n Quang Nghi p và Maupassant: Nh ng ng và sáng t o

Tr n Th M Tiên

84

m v ti p nh c c p (trong so sánh v i phê bình ph n h i- c gi )

-response criticism)

Lê Th Kim Loan

96

Roberto Bolaño và ch v nh c (trong

tác ph m và 2666)

Roberto Bolaño and the theme of writers and critics (in the novels: By night in Chile and 2666)

Lê Ng c

107

Ma thu t, nhìn t ti u thuy t T (G.G. Marquez) Magic viewed from One Hundred Years of Solitude (G.G. Marquez) Nguy n Thành Trung

123

Nhìn l i ng c i c i

Reflecting on the influence of Chinese culture on East Asia literature in ancient middle ages

m Vân

134

NG D C

LITERATURE AND TEACHING LITERACY METHODS

Tôi có m t gi t m u m c c a th lo i ngh

lu n ng Trung h c ph thông

matter of translating and teaching argumentative essays in high schools

Ph m Ng c Lan

142

Tính th c ti n trong giáo d sách giáo khoa ng Nh t B n

How is Haiku education becoming more prevalent in Japanese literature textbooks?

Nguy

149

m Vân

Khoa Ng ng i h m Tp H Chí Minh

Email: vandpc@hcmue.edu.vn Ngày nh n: 10/3/2021; Ngày duy

Bài vi t nhìn nh n l i v ng c c trong khu v

các h th n l c c n l c m y kh

d o dai, ý th c l p c a các n c Vi t Nam, Tri u Tiên, Nh t B Á th i c i là m t th c th th ng nh ng.

T khóa: i, quy n l c c ng, quy n l c m m.

Reflecting on the influence of Chinese culture on East Asia literature in ancient middle ages

Abstract

Sinosphere

Vietnamese, Korean, and Japanese literature. Ancient Medieval East Asian literature, therefore, was always united in diversity.

Keywords: East Asian, China, culture, ancient middle ages, hard power, soft power.

Kh a c a m t n

l i v i các n hình

thành các khu v gi i

thành quy lu t. Trong ti n trình l ch s , s

lan t a c a m t n ng di n ra

ng th i v i quá trình phát tri n c a n n ng phát tri n nh ng giá tr , t p quán và th ch cho m t xã h i khác. Tuy nhiên, có khác bi t gi a n l c c m các y u t a c m nh ch huy - s c m nh c nh n di n tr c ti p d a trên n n t ng kinh t , quân s quy n l c m

a m t qu c gia thông qua s lôi

cu n c c, th th chính

tr ng, có th s ng quá

trình phát tri n cho m t s n khác. T y rõ thêm b

c l p, s d

c ng m a các n

hóa trong khu v t B n,

Tri u Tiên, Vi c s xâm l n, nh

ng c c. ng

t các n c l u

ng là v y ma l c khi n

phía ti p nh i gian,

i b ng s c m nh c

hóa b a s có s dung hòa, phát tri n, cu n theo nh ng y u t ngo i lai vào dòng ch y c n a, hình thành nên

nh ng th c th c l p

v a có kh p nh n và

ti p bi n. ng c

Qu c Nh t B n, Tri u

Tiên, Vi t Nam th i c i tuy l trình không gi ng nhau, m c và kh p

bi u theo quy

lu .

1. n l c c lan t a

c c

S c m nh c a kinh t và quân s ,

nh ng g a lý, lãnh

th có nh nào

n kh a m t n

h c? Là m t qu c gia có n c

r t th i c i, ng c a Trung Qu n các qu c gia lân c n không ch là s khu ch tán t nhiên mà còn là ý th c c a dân t c Trung Hoa (Trung Qu c) cho mình là qu c gia trung tâm, , còn mu n kh nh v th i Hán. ng c a n Nh t B n b u t nhu c i, phát tri n kinh t . Do nh c thù v

gi a Trung Qu c và Nh t B n kh u b ng bi n. Nh t B n th i c i luôn

ng v Trung Qu

tâm lý c a nh i s o tìm

ki m b n b ng v t li n, v i l c v ng chãi. T n l c c a c hai bên, nh ng ng bi n n i li n Nh t B n v i Trung

Qu c

coi là m u s phát tri n c a m i

quan h ng, Nh t B n

còn là nh ng b l c, s ng r i rác trên các

o l n nh c Nh t B n

b y gi t bi n h c t p

nh ng thành t u khoa h c k thu t c a Trung Qu c l i, phía Trung Qu c nhi i gi i v k thu t d t v i, nuôi t m, may m c, ... sang Nh

1 Theo Tr t s v quan h

c Vi t Nam Trung Qu i th i trung h c Vi t Nam th k n th k

vi t Trung Qu c cùng các h c

thuy o du

nh p vào Nh t B n, t o ti ti n t i giai n quan h r ng rãi, nhi u m n c c th nh th ng.

N c Nh t B c khi ti p

xúc v i Trung Qu u nh t

nh, ghi d u b ng nh ng tác ph c

truy n mi c ghi chép l i

b ng ch Trung Nh t h n h p ho c b ng Hán t c : C s ký (712), Biên niên s Nh t B n (720), t B n h t s c ng m nh ng thành t i ng. Thành t u c c Trung Qu c i Nh t n ng nhi n. V n di p t p (cu i th k

th VIII), t u tiên c a

Nh t B n, là tâm h n Nh t B n thu nguyên c xâm nh p r ng rãi. Tác ph c vi t b ng Hán t , theo cách th c thu th a Kinh thi.

V n di p t p - v n n ng -

m t nhi Kinh thi

là t c thu th p trong dân gian. M t c coi có nhi u l i v i

Nh t b y gi a B . Các tuy n t ch Hán th

B m t t l o. Ngoài ra, hai ng ca c a ông: ng h n ca và T bà

hành không ch ng rãi

c c i biên thành các hình th c sân kh u, góp ph n làm không khí ngh thu t th i Heian thêm trang tr ng, m l .

N u tính t cu i th k th VI¹, khi m t

s i Nh i n m v ng ch

vi n h t th i k Edo

(1603 1867), th

XIX, Tr n Ng biên - i

h c Qu c gia Hà N i, ch p vào Nh t B n không mu k th III.

Tây g c, i th k c c Nh t luôn có s phát tri n song hành gi c ch u

ng Trung Qu c b a.

Cu i i c Hán Nh t không

còn v trí trung tâm. Khi ý th c l p

tr i lê c b a Nh c coi

tr c âm nâng cao, các

hình th c: waka (hòa ca), n ca), phát tri n m nh m . Tuy r ng trong n c

Nh t B n v c Hán

y, tìm tòi nh ng giá tr b a x s m t tr i m c khi c Trung Qu c không d

gió. ng h u k c Hán

Nh t xu ng d c, trái l c Nh t phát tri n r m r , song trong n c Nh t B n v n mang nhi u nét c h

(Ngô Vinh Chính, 2005: 435).

Truy n Genji, ti u thuy m

Nh t B n, h ng t

ngu n m t B

nhi u d u c Trung Qu

c a B m,

v a di v t v a g i không

a t ng l p quý t c Nh t B n. Nó xu t hi n r t h t m ng màu không th thi u c a các tác ph m

y gi .

Th i k T ng, Nguyên, Minh, Thanh, m t s th lo i, c t truy n c a Trung Qu c c Nh t B n ti p nh n. Các th lo i

truy n k , ti u thuy c

i Nh t h c t p, v n d ng. Ti

tân tho i c a Cù H i Minh tr thành

hi c khu v c. Ueda Akinari,

tác gi Nh t B n m t s type truy n

t Ti i sáng tác t

2 u thuy t

thông t c Trung Qu c Nh t B n th i Edo (1603 1867), in trong Ti u thuy t truy n th ng Trung Qu c

v t ng . ng t Ti i

c bi t sâu s c v i Già t t c a Asai

Ryoi. i 18 truy n trong

Otigoboko (Già t t ) mô ph ng theo Ti n 1987; Tr n H i Y n d ch, 2004: 143). V ti u thuy ng thiên, th k XVII XIX, Nh t B n m i có

nh tài anh

hùng h Th y h . Th i Edo (1603 1867) c coi là th i k ti p nh n ti u thuy t thông t c Trung Qu ng nh t

Nh t B n².

N ng c c Trung

Qu c Nh t B u nh

t B n ch ng

ti c bi i

c Tri u Tiên trong quan h v c Trung Qu c l i có nh ng m khác bi t, do s chi ph i t các ho t ng chính tr , quân s t c i. ng

b l o Tri u Tiên

t g p nh a v n s ng

lâu, là nh i châu Á ti n s .

N a nh i dân b a

này phát tri i ng c a n

hóa c a Trung Qu c. K t qu là nh ng mô c a Trung Qu

i Hàn C i, t c (Tr nh Huy Hoá, 2001: 31) c o Tri u Tiên t n t i ba c: Cao Cú L (Goguryeo), Bách T c ti p t c có m i quan h qua l i nhi u m t v i Trung

Qu ng, Tân La th ng

nh o Tri u Tiên, m ra m t th i k phát tri ng th i nâng t m quan h v i Trung Qu c. Các tác ph

h c Trung Qu i theo chân

c

châu Á (t th k XVII th k XX),

sinh, n v o này.

c Hàn Qu c th k XX ph n l c vi t b ng ch Hán. Kim Dong Uk cho r ng, n nhìn vào tác ph m, khó mà phân bi t ti u thuy t Tri u Tiên và ti u thuy t Trung Qu c³. Không ch vi t b ng ch Hán, còn b t g c Tri u Tiên các th lo i c a ti u thuy t Trung Hoa: truy n k , chí d , truy n, l c, chí, ký,

th tài ngâm

v nh, thù t c, ... Thù d truy n, tác ph m c coi là kh i ngu n c a ti u thuy t Tri u i kho ng th k IX ho c X, ghi chép v th n tho i Tri u Tiên, ít nhi u mang bóng dáng c a ti u thuy t chí nhân, chí quái Trung Hoa. Thái bình qu ng ký, Ti

tân tho i, là nh ng tác ph m có ng m nh m n th truy n ng n c a Tri u Tiên. Ngoài ra, nh ng ti u thuy t n i ti ng

c a Trung Qu c Tri

nh n: Tam qu c chí di y h truy n, Ti i, Tây du ký, H ng lâu m ng, S ng ti u thuy t Trung Qu c d ch sang Tri u Tiên

ngày càng nhi u. Tri n c t

truy n Trung Qu c sáng tác Ti t Nhân Quý

truy n, ng Thái

Tông truy n, Nhìn chung, gi a hai truy n th ng ti u thuy t vi t v tài tình yêu và tài l ch s , Tri u Tiên ti p nh n khá hài i. Có nh ng h p dành

ni c bi t. Ch ng h H ng

lâu m ng, Tri u Tiên không ch d ch tác ph m nguyên tác, mà còn d ch: B H ng lâu m ng, H ng lâu ph c m ng, H ng lâu m ng b , H u H ng lâu m ng, T c H ng lâu m ng,

Hán phát tri n t cu i

3 ng c a truy n và ti u

thuy t Trung Qu i v i ti u thuy t Tri

in trong Ti u thuy t truy n th ng Trung Qu c châu Á (t th k XVII th k XX), d.

Tam qu c (57 TrCN 668), tr i Tân La (668 917), Cao Ly (918 1392), nh cao i Joseon (1392 1910).

Bên c nh vi n th tài, m t s nhà i ti ng c a Trung Qu c thi nhân Tri u Tiên kính tr ng, h c t i Nh t

B , m t ph n

vì ni m bi c b t g p

ngu n tình c ng ch t (mono aware).

i Tri u Tiên v

chi m ph n l n di n tích lãnh th , h ch có hai không gian ch o: thành th

n ra th c u công danh; quay v n d t, lánh mình. C m

xúc Quy kh lai t c ⁴

g p g ni ng c m l n c a thi nhân Tri u Tiên. Nh i quay v u

hát bài ca c c

Siêu, 2008 ng càng

có ng sâu s Thân V (1769

1847), h c

u thi nhân h c Ph c (hi u Tr ch

D ng

g c

Dung (1762 1836) ph n ánh n i kh c a m ch t hi n th c, mang ý v

c a T Ph . Ph

Ph ông vi t

Tam l i Nam l

b t t Li p h Ly nô

cáo nh ng viên quan l a Phan Th Thu Hi n, 2017: 224).

Tuy h c t c Trung

Qu c t c n con ch , hình th c th lo i c c Trung Qu c,

c âm Tri

tri n t r t s m. T th k th VI, các bài

4 427), t m, t Nguyên

t T c t nh Giang

Tây), t ng làm nh ng ch c quan nh , sau t quan, v n i ti ng Quy kh lai t (V

tình ng i, g i là hyangga t b ng ch Hán (ghi âm ti ng Hàn), hình th c th lo i hoàn toàn do Tri u Tiên sáng t o. V n có ngu n g c t dân ca, hyangga gi n d , m c

m c, g i l p v i nh ng

th i nh p c kính và công th c.

Lo hình thành

nên th n hình cho Tri u Tiên, th sijo (th u). Ti p n i sijo là gasa (ca t ), ng tìm tòi và ý th c l

Y ( ) là n i Joseon

l i nh c.

S c ng m nh m t Trung Qu n Nh t B n và Tri u Tiên t p trung

th n c bi m th k VII

u này l i không kh p l m v i Vi t Nam, m c phía nam Trung

Qu n núi, sông li

hoàn c u ki n ti p nh n có nhi u khác bi c Vi t c a h Tri u b nhà Hán thôn i Vi t ch

h c a phong ki c t

p i th k xây d ng các qu c gia phong ki i Vi t. Ch Hán tr

môi gi c Trung Qu c không

ch Nh t B n, Tri u Tiên; Vi

chung m ng. Sách v t Trung Qu c vào Vi t Nam theo vó ng

theo nh i

nh ,

v c Trung Qu c, ti p nh n c

h c Vi t Nam t b ng sang ch ng, t c tìm tòi nh ng ng

Th i k B c thu c, vi c ti p nh

h c Trung Qu c n ng

c sang th i k i cùng v i

ti p nh n là ti p bi c

Tri u Tiên, Nh t B n, các th lo c Trung Qu c, ph n l c Vi t Nam

n. Theo th ng kê c a Tr

c Vi n 120/230 th

lo i c c Trung Qu c (Tr n Ng c 2007: 190)

phú và t c a Vi t Nam có thành t u r t nh. V ti u thuy t, bên c nh ti u thuy t ch Hán, m ng l n ti u thuy t ch Nôm mô ph ng, chuy n ng , n c t truy n c a ti u thuy t Trung Qu c. Trong ti u thuy t ch Hán, khác v i Nh t B n và Tri u Tiên, chúng ta l a ch n truy n th ng l ch s . Các b ti u thuy t ng thiên ch Hán c a Vi u l y tài l ch s : Hoàng Lê nh t th ng chí, Nam tri u công nghi p di n chí, Hoan Châu

ký, Hoàng Vi ,

S c lan t a c c Trung Qu c còn di n ra qua ho ng d ch thu i hình th c di n âm, di , ... Ch ng h n Thi kinh di n âm, phiên d ch toàn b Kinh thi c a Trung Qu c ra th l c bát, song th t l c bát; Nh mai di n ca, di n Nôm

Nh mai c a Trung Qu c

bát; Tam qu c di n ca c i biên m t s tích truy n trong ti u thuy t Tam qu c di n n sân kh u tu ng:

Tam c th c u hôn,

Có ý ki n cho r ng, so v c Tri u Tiên và Nh t B c s c nh

ng c c Trung Qu c

Vi t Nam t c t là,

ách th ng tr c a Trung Qu t Vi t r t n ng n . Vi t Nam c n tìm m ,

m m t i Hán

m vi t là c c k quan tr i v i m i dân t c. Mu n t

ng v vi n

hai qu c gia Nh t B n và Tri u Tiên luôn có s ng thu n t t ng l p th ng tr trong các c sáng t o con ch dân t c coi tr ng và ng h . S ph n

ch t Tri m,

cu c thay th hoàn toàn b ng ch

Tri u Tiên (Hangul)⁵ i Nh t B t quá trình l a ch n, th nghi m gi a con ch c i Nh t (Kana)⁶ và con ch Há i s dung hòa n ngày nay. S phát tri n con ch Nôm c a Vi t Nam di n ra ch y u trong c sáng tác, nhi u tri i th ng tr , không th a nh n, khuy

b n hành chính c u

dùng ch Hán. M t khi ch Hán v n chi m trong ho ng chính tr

c Trung Qu c có r t nhi i

thâm nh t l

ng.

Trong m t b i c c

qu c âm c a Vi t Nam v n phát tri t c nh ng thành t u r c r v i H c qu c âm thi t p (Lê Thánh Tông), Qu c âm thi t p (Nguy n Trãi), nh cao là Truy n Ki u. N u nhìn nh

i sánh v c qu c âm c a Nh t B n và Tri u Tiên, s th c qu c âm Vi t Nam v n ch u nhi u ràng bu c, liên h v c Trung Qu c. V i H c qu c âm thi t p, Qu c âm thi t p v n dùng hình th c th lo i c

Sáng t o c a Nguy n Trãi trong Qu c âm thi t p là dùng câu l k t thúc bài t. V i Truy n Ki u, tuy s d ng

hình th c t t truy n

n t ti u thuy i c a Trung Qu c. Gi i nghiên c u Trung Qu c và Vi t Nam x p Truy n Ki u

ph m chuy n th . Th lo i thu n túy dân t c a Tri u Tiên; waka, renga, choka, ... c a Nh t B n, Vi t Nam l u hát nói, ngâm khúc, xu t hi n vào th k XVII -

qu c âm c a Nh t B n và Tri u Tiên phát

5 Hangul h th ng ch vi t ti ng Hàn, là thành t u sáng t o c a vua Sejong (1397 - 1450), tr vì t 1418 -1450.

6 Kana ghi ti ng m c i

tri t thành t u t c th k th X.

Trong su t th i k c i,

Qu c là m t t l c t i v i Nh t B n, Hàn Qu c cùng h t th y các dân t c Á

(Barnes, 1993; Hu Thanh d ch, 2004: 6). D

Nh t B n, Tri u Tiên v n ch ng gi kho ng cách và ti p thu có g n l c. Có nh ng th i k Nh t B n b quan t a c ng n khi Nh t B ng v Minh Tr (1868); Tri u Tiên, th i Joseon (1392 c g i là

c c bán

o và qu cân b

ng giá tr t thân, t c t c Nh t

B c Tri u Tiên, ng c a

c Trung Qu c Vi t Nam

l i di n ra liên t n và 2.

.

n

Nh t B n th i Heian (794 c n

gi i vi t b ng ch

u coi tr ng và b c dùng ph bi n.

Vì

Nho

mà

Tây du ký ,

,

hùng,

.

i,

cà

K t lu n

a

Trung Qu t qu

c a s g a lý, cùng nh ng m i quan h ng, nhi u m t trong su t ti n trình l ch s . S i c a b ph c

ch Hán các n y

s c ng m nh m c

Qu c. Tùy vào hoàn c a và th t ng c a m i qu c gia có nh ng ti p nh n, ti p bi n không gi ng nhau. Thông qua ch

Á vô

-

Tài li u tham kh o

Barnes G. L. (1993). China, Korea, Japan:

the rise of civilization in East Asia.

London: Thames & Hudson.

. Nxb

.

c Siêu (2008). T

c, Tri u Tiên, Nh t B n. Hà N i, Nxb Giáo d c Vi t Nam.

Hà N i,