NGHIÊN CỨU
RESEARCH
Nghiên cứu và đề xuất giải pháp phát triển du lịch thông minh cho vùng Đông Nam Bộ
Nguyễn Thị Minh Tuyền
Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai
Dương Thị Xuân Diệu
Trường Đại học Duy Tân
Trong bối cảnh đại dịchCovid-19 vẫn còn tiếp tục, ĐôngNamBộ đãthực hiện nhiều đề ánphát triển, kích cầu ngành du lịch, nhằm mục đíchkhắcphụccác khókhăndodịch bệnhmang lại, vừa pháttriển du lịch và đảm bảo an toàn chodu khách. Tuynhiên trênquy mô vùng thìhiệu quả của côngtác này còn nhiều hạn chế.
Nghiên cứu đượcthực hiệnnhằm tìm hiểuthực trạng pháttriển du lịch thông minh của Đông Nam Bộtừ đó đềxuất các giải phápthúc đẩy trongviệc ứng dụngcông nghệ 4.0 trong phát triển du lịch mộtcáchbền vững.
Asia-PacificEconomicReview
1. Mở đâu
Dulịch thông minh (tiếng Anh: Smarttourism) là du lịch được phát triển trên nền tảng ứng dụng thành tựu khoa học và côngnghệ hiện đại, đặc biệt là côngnghệ thông tin truyền thông nhằm ứng dụng công nghệphục vụnhu cầu kháchdulịch.
ĐôngNam Bộ hộitụ đầy đủ các điều kiện tự nhiên và nhân văn để phát triển đa dạng các loại hình dulịch.
Với sự kết hợp hài hòa giữa cảnh quan thiên nhiên, kiếntrúc đô thị vàcông trình văn hóa, các ditích lịch sử,vănhóacũng là nét hấp dẫnthuhút du khách đển với Đông Nam Bộ. Tuy nhiên, đại dịch bệnhCovid-19 đã ảnh hưởng trựctiếp và nặng nề đến ngành dulịch.
Để khôi phục, kích cầu du lịch trongtình hình dịch bệnhCovid-19cơ bảnđã được kiểm soát,Bộ Văn hóa, Thể thao vàDu lịch đã phát động chươngtrình "Người ViệtNamđidu lịch ViệtNam”.
Trongbối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 ra đời, ngành du lịchcủa Đông Nam Bộ cần phải có sự thay đổi mạnh mẽ đế nâng cao năng lực cạnh tranh và phát huy những thế mạnh công nghệ. Tuy nhiên việc áp dụng 4.0 vào du lịch là một trong những lĩnh vực tồn tại nhiều thách thức, rủi ro và chi phí đầu tư cao nên chưa được thực hiện đồng bộ vàthống nhất trong cáctỉnh vùngĐông Nam Bộ.
2. Cơsở lý luận về du lịchthông minh
Du lịch thông minh được hỗ trự bởi tập hợp các nỗ lựctại mộtđiểm đến để thu thập và tổng hợp/
khai thác dữ liệu có nguồn gốc từ cơ sở hạ tầng vật chất, các kết nối xã hội, các nguồn chính phủ/ tổ chức cùngvới việc sử dụng các côngnghệtiên tiến để chuyển đổi dữ liệu đó thành kinh nghiệm trực tuyến và các đề xuất giá trị kinh doanh với trọng tâm rõ ràngvề hiệu quả vàsựbền vững”.
Du lịch thông minh gồm 3 thành phần là: điểm
đếnthôngminh, kinh nghiệm thông minh và hệ sinh thái thông minh:
Thứnhất: Điểm đến thông minhđượchiểulà một điểm đến du lịch được xâydựng trên một cơ sở hạ tầng công nghệ tiêntiến đảmbảosự pháttriểnbền vững các khu vực dịch vụ, cóthể tiếp cận, tươngtác với khách và hội nhập với môi trườngxung quanh làmtăng chất lượng và trải nghiệm tại điểm đến và cải thiện chất lượng cuộc sổngcủa ngườidân.
Thứhai: Kinh nghiệm thôngminh tập trungvào các trải nghiệm thông qua công nghệ và sự tăng cường traođổi thông tin qua việc cá nhân hóa, nhận thức về bối cảnh vàtheo dõi thời gian thực. Khách du lịch chínhlà người tạo ra trải nghiệm bày bằng cách sửdụng các thiết bị di độngthông minhkhai thác cơ sở hạ tầng thôngtin tại điểm điến, tạo, chú thích, tăng cường dữ liệucho các trải nghiệm đồng thời làm tăng thêm giátrị chotrảinghiệm củahọ.
Thứba: Hệ sinh thái kinh doanh thông minh đề cập đến sinh thái kinh doanh phức tạp tạo ra và hỗ trợviệc trao đổi các nguồn du lịch kểthợp với kinh nghiệm du lịch. Thành phần này đòi hỏi tính năng động của các bênliên quan, sốhóa cácquy trìnhkinh doanhcốt lõi và tính linh hoạt của các tổ chức. Mặt khác, chúngcòn baogồmsựtương tác caogiữa cộng đồng và tư nhân và kết quả là các chính phủ trở nên cởi mở và tập trungvào công nghệhơn thay vì đóng vai trò quản lý vàcung cấpsơ sởhạ tầng dữ liệu.
3. Thực trạng pháttriển du lịch thông minh vùng Đông Nam Bộ
Năm 2020, 2021 dịch bệnh Covid-19 tác động nặngnề đến du lịch của ViệtNam cũng nhưhầu hết các quốc gia trên thế giới. Theo số liệu của Niên giám thống kê năm 2020, doanh thudu lịch lữ hành vùng ĐôngNam Bộ năm 2020 chỉ đạt8293 tỷ đồng, chưa bằng 1/3 so với doanh thu năm trước đó.
5 8 Kinh tế Châu  - Thái Bình Dương (Tháng 1/ 2022)
Trong thời gian không có khách quốc tế nhưhiện nay, thị trường nội địa đang được xác định là thị trường chủ lực. Đểthuhút khách, Đông Nam Bộ đã liên kết, hình thành liên minh kích cầu với những sản phẩm mới, chất lượng. Đồng thờiviệc pháttriển dulịchtheo hướng thông minh là một hướngđi mới để có thể hạn chế được những tác động của dịch bệnh mà vẫn phát triển du lịch. Tuy nhiêntrên quy mô vùng thì việc ứng dụng du lịch thông mìnhvẫn còn gặp một số khó khăn cần tháogỡ như sau:
Một là, về công nghệ, việc ứng dụng công nghệ thông tincủa một sốđịa phươngcònở mức thấp, dữ liệu của các website ít được cập nhật, hệthống wifi chỉ được phủ sóng ở một số điểm du lịch nhưng chưa đồng bộ.Sự pháttriển về côngnghệ4.0 trong phát triển du lịch giữa các địa phương không đồng đều dẫn đến năng lực phát triển công nghệ các địa phươngnhư Tây Ninh, Bình Phước gặp nhiều khó khăn so với TP.HCM nơi có ưu thế vượt trộivề ứng dụng khoa học công nghệ, nguồn nhân lực chất lượng cao. Mặcdù ĐôngNamBộ đã triển khai nhiều đề án chính sách khuyến khích phát triển du lịch thông minh; nhưng cácdoanh nghiệp, người dân địa phương vẫn duy trì phương thức kinh doanh cũ, khôngđầu tư công nghệ mớivàopháttriểncảitiến sản phẩm du lịch.
Hai là, về nhânlực, sốlượng laođộng có trình độ cao chỉ tập trung chủ yếu ở TP.HCM, còn các địa phương khác như BìnhPhước, Tây Ninh, Đồng Nai...
tỷ lệ lao động được đào tạo bài bản về sửdụngcông nghệ thấp, bậc cao chỉ chiếm 11% (Niên giámthống kê Đông Nam Bộ, 2019).
Ba là, do ảnh hưởng của đại dịch nên tâm lý e ngạikhi đi du lịchcủa du kháchvẫn còn, mặc dù đã thực hiện nhiều giải pháp kích cầunhưng nhiều du kháchcảmthấy engại khiđi dulịch vì lo sợ cácvấn đề về an toàncủa điểm đến nhấtlàtrong bối cảnh đại dịch Covid-19.
Bốn là, nhu câu du lịch thường có tính dễ thay đổi, nên rấtkhó giữ chân khách hàng 4.0 được lâu.
Vì vậy pháttriển du lịch 4.0 đòi hỏi phải có sự cải tiến, cập nhật công nghệ liên tục, nếu không sẽ không thể thu hútđược du khách.
Năm là, chính quyền địa phương còn lúng túng tịrong việc hướngdẫn doanhnghiệp ứng dụng công nghệ 4.0 vào hoạt động du lịch, đồng thời áp dụng côngnghệ để phát triển du lịchbềnvững.
4. Đê xuất giải pháp cho phát triển "Du lịch 4.0" tại Đông Nam Bộ
Một là, phát triển công nghệ thôngtin - truyền thông theo hướngứngdụngcho ngành du lịch 4.0.
Đông Nam Bộ can có cơ chế, chính sách ưu tiên, khuyến khích các hoạt động nghiên cứu ứng dụng khoa học và công nghệ cho ngành du lịch, cần xác
định và ưu tiênđầu tư cho cáchạng mụccôngnghệ quan trọnghỗtrợ phát triển du lịchthông minh, bao gồm: xây dựng cơ sở dữ liệu ngành; đau tư phát triển hạ tầng công nghệ; đầu tư sản xuất các phần mềm, hệ thống, chương trình, ứng dụng, tiện ích thôngminh cho ngành du lịch; nghiên cứuứng dụng các công nghệ tiên tiến sản xuất các sản phẩm và dịch vụ du lịch thông minh; nghiên cứu ứng dụng cáccông nghệ tiên tiến cho công tác quản lý và phát triển điểm đến; ứng dụngcông nghệ cho công tác thống kê du lịch; ứngdụng côngnghệ cho công tác bảo tồn, phục chế các giá trịdi sản,di tích phụcvụ dulịch. (Lê Quang Đăng, 2019).
Hai là, đào tạo nguồn nhân lực có trình độ công nghệ để pháttriển du lịch thông minh, cầnnâng cao trìnhđộ cho đội ngũ cán bộ du lịchbởi đâylà nhân tố then chốt nắm bắt, phân tích, xử lý và làm chủ những sáng tạo công nghệ. Để làm được điều đó Đông Nam Bộ cần có chính sách thỏa đáng để tạo nguồn lực vàkhai thác có hiệu quả nguồn ĩựcmới, nhất là trong những ngành mũi nhọn về công nghệ của vùng; tăng cườngsự hợp tác hiệu quả giữa các địa phươngvà các trường đại học thúc đẩysự phát triển một số ngành chọn lọc, đặc biệtlà công nghệ thông tin (ĐườngVinhSường, 2014). Các cơsở đào tạo cũng cần trang bị chohọcviên, nghiên cứu sinh các kỹ năng cần thiết như: giao tiếp, nghiêncứu tài liệu nước ngoài, sử dụng công nghệ thông tin, sự sáng tạo,thích nghi,nắm bắt được xuthế pháttriển củaxãhội...nhằmđảmbảosự gắnkết chặt chẽ giữa đào tạo với sử dụng, đáp ứngyêu cầu đang đặt ra.
Ba là, thay đổi về chiến lượcvà tư duy "Du lịch 4.0". Cầntriển khai xem xét cácchương trình tư vấn, chiến lược, tọa đàm vềtầmquantrọng và lợi ích của việc ứngdụng công nghệ thông tin vào du lịch, nhất là trong bối cảnh dịch bệnh Covit-19. Nhấn mạnh các ưu điểm vượt trội mà du lịch thông minh mang lại sẽ tạo động lực cho doanh nghiệp,điểm khu du lịch cũng như người dân địa phương thay đổi tưduy về phát triển dulịch 4.0. Bên cạnh đó, cần xây dựng vănhóa và môi trường phát triển dulịch bền vững, các trungtâm xúc tiến du lịch, các địa phương cần phối hợp với công ty lữ hành để thực hiện chiến dịch truyền thông nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng vềbảo vệ môi trường,giữ gìnvăn hóa bảnđịa vàphát triển du lịchhiệuquả.
Bốn là,đầu tưxây dựng các sản phẩm du lịch độc đáo, có sức thu hút cao để thu hút khách du lịch.
Đông Nam Bộ cần xây dựng những sản phẩm ấn tượng, đa dạng ở từng địa phương để không bị trùng lặp sẽ giữ chân được khách hàng 4.0 lâu hơn.
Thực hiện việc đa dạng hóa sản phẩm du lịch một cách chủ động, không phụ thuộc vào nguồn tài nguyên. Đồng thời cần có sự khác biệt hóa để đáp ứng nhucầu khám phá,trải nghiệm, tận hưởng của
Xem tiêp trang 54 Kinh tế Châu Ả - Thái Bình Dương (Tháng 1/ 2022)
