Nguyen Quang Tinh vd 0/g Tap chi KHOA HOC & CONG NGHE 119(05): 15- j '
NGHIEN C i r u MOT SO DAC DIEM BENH LY CUA HOi CHlTNG ROI LOAN SINH SAN VA HO HAP (PRRS) 6 LON TAI TINH BAC NINH
Nguyen Quang Tinh', Nguyen Hiing Cuong Trudng Dai hoc Nong Lam - DH Thai Sguyen TOM T A T
Nghien ciru da xac dinh dugc tCr nam 2010 den nam 2013, tai tinh Bac Nmh nam nao cung xuai hien hoi chirng PRRS va gay thiet hai kinh te dang ke trong chan nuoi Ion; gan day nhat, thang 6 nam 2013, tinh co 1 6 dich n6 ra va da nhanh chong duac khoanh viing, dap tat; Ion nai mac benh xuat hien cac trieu chiing lam sang la roi loan bg may ho hap va sinh san; doi vdi Ion sau cai siJa, Ign choai, trieu chiing chinh la roi loan ho hap; benh tich dai the ciia Ion khi mac PRRS tap trung d phoi bao gom phoi viem, xuat huyet va hoai tii. Mgl so cac benh tich khac, hach lam ba sung to, tu mau, than xuat huyet diem, viem Hi cung 6 Ign nai. Benh tich vi the cua Ign benh la phoi xuat huyet, phe quan phe viem, viem ke phoi, hach lam ba xual huyel va tir cung tham nhiem nhieu te bao viem Ngoai ra, con c6 c^c benh lich khac thay d6i tuy thuoc vao tinh trang ciia benh.
Til' khoa: hoi chiing PRRS, lan, ddc diem benh ly DAT VAN DE
0 Viet Nam, hoi chirng rdi loan sinh san va ho hap (PRRS) hay cdn gpi la dich tai xanh dugc phat hien tren dan Ion nhap tir My vao cac tinh phia Nam nam 1997 Thang 3/2007, tai 7 tinh tkudc ddng bang sdng Hong sau do, d cac tinh mien Trung, ddng bang song Ciru Long, Trong nam 2012, tdng so Ign mac benh la 90 688, Idng sd chet la 14.065 con, tdng so Ign phai lieu buy la 51.761 con. Theo bao cao ngay 25/6/2013 cua Cue Thu y (Bp NN- PTNT) dich tai xanh tuy khong biing phal mank me nkung van xuat kien rai rac tai mdt sd linh trong khoang thdi gian tir thang 2 den thang 5, da lam chet va lieu hiiy ban 6000 con Ipn. Nguy CO dich nd ra d bat cir dia phuong nao. Cho tdi nay da cd rat nhieu cong trinh nghien ciru ve PRRS vi viec chan doan lam sang rat khd phan biet vdi cac benh khac, dac biel trong dd benh lien cau khuan d Ipn cd su lay nhiem cheo giia'a Ipn vdi ngudi, cd the gay
!u vong cho ngudi. 6 Bac Ninh den nay chua CO nhieu tai lieu cdng bd Hen quan tdi benh (Lc Van Nam, 2007, Td Long Thanh, 2008), Xuat phat tir tinh hinh thuc xh tren, chiing tdi nghien ciiu mdt sd dac diem benh ly lam sang v^ hpi chirng PRRS nhSm cd them nhCrng thdng lin khoa hoc ve benh.
I'el n98H 675651
NQl DUNG, NGUYEN LIEU VA PHUONG PHAP NGHIEN CU'U
Noi dung nghien ciru
- Nghien ciru mdt sd dac diem lam sang khi Ipn mac benh PRRS
- Nghien ciii: bien doi benh ly dai the tren lan mSc benh PRRS
- Nghien ciiu bien ddi benh ly vi the tren Ign xnic benh PRRS
Nguyen lieu
- Man benh pham la phdi, hach phoi. tim, gan, la lach, than . ciia Ign mac benh PRRS.
- Cac loai may mdc, trang thiet bi, dung cu hoa chat phuc vu de tai nghien ciru do Trung lam chan doan Tkii y Quoc gia cung cap.
Phuong phap nghien ciiu
Phutmg phdp quan sal Irieu chimg Idm sdng khi Igii mdc benh
- Phuang phdp mo khdm Ign mdc benh theo quy Irinh
- Phuong phap lam tieu ban benh ly theo quy trinh cua Trung tam chan doan Thu y Qudc gia - Phuang phap xir ly sd lieu cac sd lieu thu thap duac qua qua trinh theo doi thi nghiem dupe xir l\ bang cac phan mem Excel Dia diem va thin gian nghien ciru
* Dia diem nghien ciru Trung lam Chan doan 15
Nguyin Quang Tinh vd Dig Tap chi KHOA HOC & CONG NGHE 19(05)' 1 5 - 2 0 thii y Qudc gia, mdt sd c a sd chan nudi gia
ckm tren dia ban tinh Bac Ninh va Chi cue thii y tinh Bac N m h .
* Thdi gian nghien ciiu: Tir thang 08/2011 den t h i n g 0 8 / 2 0 1 3
K E T Q U A v A T H A O L U A N
K e t q u a n g h i e n cifu v e d a c d i e m l a m s a n g t r e n Ion m a c P R R S
Tren c a sd t h e o ddi khi cd dich xay ra, ket h o p thu thap cac t h d n g tin ciia can bp thu y, chii gia trai n a i lay m a u d e lap hd s o lan mac benh P R R S , sau d o t i i n kanh x a c dinh dugc mdt sd trieu chirng lam s a n g chu yeu ciia n h u n g ipn mSc P R R S d T h u a n T h a n h - Bac Ninh, kk q u a d u g c trinh bay d b a n g l a . v a l b . iang 1. Tdng hop kit qua theo dot ddc diSm Idm sdng cdc loai lan mdc PRRS lai dta bdn nghien c T T
1 2 3
Nhom Ion Lon con theo me Lon sau cai sua
Lgn nai mang thai
So lu'ong (con)
24 24 15
Trieu chiing
Sot, yeu dt, run ray, let chan, chan choai ra; mat co ri mau nau, phti thung d mi mdt, long xii, da xuat huyet; Ign ia chay phan long; roi loan ho hap
- Sot cao, viem phoi, cac not phong rop tren da - Sot. bo an, viem ph6i, tim tai, say thai, chet luu, thai gd
Lgn nai nuoi con
Giam an, bo an, ludi uong nude; Id dd hoae hon me; de sdm khoang 2- 3 ngay; roi loan sinh san: Viem vd, mat sua, cham dong due, da. Tim duoi, tim am hg, viem da dj img dong vay;
than kinh
Bang la. Trieu chirng Idm sdng ciia lan ndi mdc PRRS
Bieu hien lam sang
Lon nai mang thai (n-15)
Lon nai nuoi con So con CO bieu hien Ty le (%) So con co bieu hien Ty le (%)
15 100 4 40 9 60 15 100 1
2 3 4 5 6 7 S 9 10
Sol Ri mat. simg mat
Phat ban da Giam an, bo an
Ho, kho tho Tao bon Tien chay
Say thai Viem vu, mat sira
Than l<inh
15 12 12 15 9 9 0 6 0 3
100 80 80 100 60 60 0 40 0 20
60 20 60 20 ang 1 b. Tnsii chung law siing cua Ion con Ihco me. lan sau cai sua mac PRRS
TT Bieu hien lam sang
Lon con theo me (n=24)
Lon sau cai su- (n-24)
1 2 4 5 6 7 8 '•I lU
Sot Mi mat sung
Phat ban da Taixanh Giam an. bo an Chay nude mui KIio thd. ho
Tao bon Tieu cha\
ROI l'">an van don^
So con co bieu hien Ty le (%) So con co bigu hien T.v le (%) 24 100 24 100 21 87,5 18 75 18 75
9 37,5 100
24 18
21 87,5
75 87,5 87,5
12 24 15 24
75 50 100 62,5 100 37,5 37,5 75
Nguyin Quang Tinh vd Dig Tap chi KHOA HOC & CONG NGHE 119(05): 15-20 Tir nhiing ket qua a cac bang I a, I b cho thSy:
Doi voi lgn ndi mang thai: Lgn mac benh vdi cac trieu chirng keo dai phd bien nhat van la sol, bd an (100%). Cac bieu hien nhu phat ban, sung mi mat cung cao nhu cac nhdm Ipn khac. Lgn nai cd chua thudng bi say thai va chiem 40%o, d nhtrng Ipn cd chira dudi 2,5 thang, ty le say thai cao, d nhiing Ign cd chira iren 2,5 thang cd hien tugng thai chet luu, thai gd, de sdm, Ign con de ra yeu dt ty le tu vong cao. Ket qua nay phii hgp vdi cdng bd cua Nguyen Van Thanh (2007).
Doi v&i lan ndi nuoi con: Cac bieu hien cua nhdm Ign nay ciing tuang tu nhdm Ipn nai mang thai Tuy nhien, ty le sd con cd ri mat, sung mat (40%o) va phat ban da (60%o) thap han d Ion nai mang thai (80%) va 80%)), Dang chii y la viem vii, mat siia chiem ti le rat cao 60%o. Ket qua nay cao han han cdng bd ciia Le Van Nam (2007). Cac ket qua nghien ciru hoan loan phii hpp vdi Nguyen Htru Nam va Nguyen Thi Lan (2007), Nguyen Van Thanh (2007), Ddi vol lgn con theo me: Cac bieu hien lam sang chung nhu sot, bd bii, sung mi mat chiem ti le cao x\\\kx, ti^p den la cac bieu hien nhu tieu chay, lao bdn.
£)6i vai lgn sau cai sua: Bieu hien lam sang ciia Ign sau cai sua cung gidng bieu hien lam sang ciia cac nhdm Ign con theo me. Tuy nhien ti le bieu hien ciia tirng chi tieu lai khac nhau. Chigm ti le cao nhat la sot, bd an (I00%o Ign benh cd bieu hien nay). Hien lugng khd ihd chiSm I00%o cao nhat trong cac nhdm Ign nghien ciiu cu the la: Ign mang thai chiem 60%, nai nudi con chiem 40%o, Ign con theo me chiem 87,5%).
Bien doi benh ly ciia lgn mac PRRS Benh tich dai thS eua lgn mac PRRS Kk qua bang 2 cho Ihay, tSt ca cac trucmg hpp md kham deu cd benh tich d phdi. Phdi viem vdi cac mire dg khac nhau tuy thupc vao tirng nhdm Ign va muc dp tien trien ciia benh, viem khdng mang tinh chat ddi xung. Cac ihiiy phoi bj viem thuong cd mau dd xam, cd irudng hgp phdi bj nhyc hoa, nhat mau, xuat
huyet tren be mat phdi. Phdi viem va phii lani cho cac thuy phdi ciing iai, mat cat hai Idi, tha mieng phdi nhd vao bat nude thay mieng phdi chim, benh tich nay thudng gap d cac ca md kham. Mire dp viem lan trim d tat ca cac thuy phdi va phdi viem dd xam cd cac dam hoai tii la benh tich dien hinh va thudng gap d cac nhdm Ign. Ket qua nay phii hgp vdi nghien ciiu cua Nguyen Hiru Nam va Nguyen Thi Lan (2007). Trong qua Irink md kham cdn quan sal dugc irudng hgp Ign benh cd phdi viem dinh vao Idng nguc, mang phdi phii mdt Idp fibrin mau vang, xoang nguc tich nude. Phdi thiiy thung. sung lo lam cko be mat phdi cang ien bdng lang, viem ke phdi dien hinh. Ket qua nay phii hgp vdi nghien cuu cua Palon va cs (1991).
Binh tich vi the ciia lgn miic PRRS Ket qua d bang 3, 4, 5 cho thay: Benh tich vi the dang chu y nhat ciia ca 18 Ign dupe nghien ciru d tren la nhiing bien ddi d phdi.
Phe nang chira day dich ri viem va dai thuc bao. xuat hien te bao khong Id nhieu nhan, xam nhiem ciia te bao phe nang; Ipn benh cd hien lirgng viem ke phdi lang sinh, can te bao dai thuc bao va te bao lymphocyte nam trong ke phdi, ddng thdi phdi xuat hien te bao xa, vimg ton thuang xen ke vimg lanh, Idng phe quan chira d^y BCDNTT thoai haa hoae khdng thoai hoa, DTB, te bao bieu mo long ra; phdi xual huyet ro Idng phe quan va phe nang chira day hdng cau mau do luai. Nhieu td bao phdi bi hoai lu va cd huyel khdi nhd trong Idng mach quan do cac thanh phan mau tach ra va ddng lai. Lack xung huyet, thoai hoa va hoai lir. Tren lieu ban lach vach dirt nat. cac te bao thoai hoa xen ke vdi cac le bao lanh, tham nhiem hdng cau lan tran trong nku md lack, than ngoai nhirng bien ddi benh l>
nhu tham nhiem te bao viem. te bao than bi thoai hoa, hoai tu thi cd cd nhung bien doi o ke than nhu xuat huyet, lap ining nhiOu hdng cau va Ciic lymphocyte, monncKlc neu quii irinh viem keo dai thi lang smh nhiOu fibroblast. Cau than viem co chira dick ii viem. te bao dng than teo nhd. Ion:: ong roiii;.
cd tru trong.
17
Ngu> an Quang Tinh vd Dig Tap chi KHOA HOC & CONG NGHE 119(05): 15-20
Bang 2, Ket qua nghien cihi mot so benh tich dgi the a ign mdc PRRS Bieu hiCn iam sang So con
theo dgi So con bieu hien Ty le CO bieu hien i Viem mang phoi
(%)
2 Phoi xuat huyet 3 Phoi viem hoa mii 4 Phoi hoai tu 5 Phoi nhuc hoa 6 Phil phoi 7 Phoi tu mau 8 Hach lam ba phoi sung 9 Lach thoai hoa 10 Hach ruot sung
11 Tim xung. XH, tich nuoc XBT 12 Gan ton thuang. thoai hoa 13 Than xuat huyet 14 Ruot non xuat huyet 15 Ruot gia xuiSt huyet 16 Tij cung viem, xuat huyet 17 Nao viem, xuat huvet
8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8
14 6 4 11 10 16 6 17 12 14 4 8 6 7 3 4 6
77,78 33,33 22,22 61,11 55,55 88.88 33,33 94.44 66,67 77,78 22,22 44,44 33,33 38,89 16.67 22,22 33,33 Bang 3. Benh tich vi the a phdi, hach phdi a lgn mdc PRRS
Phoi Hach phoi
Benh tich
Xung huyet Xuat huvet rham nhiem te bao viem
Tlioai hoa te bao Hoai tute bao rang sinh te bao xo Tang sinh cae nan.i; 1\ mpho
So mau nghien Cliu (n)
18 18 18 18 18 18 18
So mau CO bieu hien
7 10 13 8 6 9 13
Tyle 38.89
(%)
55,55 72,22 44,44 33.33 50,00 72,22
So man nghien cuu
8 8 8 8 8 8 8
So mau CO bieu hien
6 8 6 7 5 8 15
Tyle 33,33
(%)
44,44 33,33 38,89 27,78 44,44 83,88 TAI LIEU T H A M K H A O
I Nguyen HHu Nam, Nguyen Thj Lan (2007),
"hgi chiing roi loan ho hap va sinh san", Hdi ihao HQI chirng roi loan hd bap - sinh san vd benh lien cdu khudn a lan. ngdy 11/10/2007. Dai hoc Nong nghiep Hd Not
2. Le Van Nam (2007). "Hpi chirng r6i loan sinh san va ho li^p (PRRS) phuong phap phong trj".
Tap chi KHKT Chdn nudi. 6. tr 47-48 3 Nguyen Van Thanh (2007). "Hpi chiing r6i loan
sinh san va hd h5p (PRRS)", Hoi thao Hdi chung rdi loan hd hdp - sinh san vd benh lien cau khudn a lan. ngdy 11/10/2007. Dai hoc Ndng nghiep Hd .\6i.
4, To Long Thanh va cs (2008), "Kgl qua ch^n doan va nghien ciru gay hpi chung r6i loan sinh san va ho hap tren lon Viet Nam lir thang 3/2007 d^n 5/2008", Tap chi KHKT Thuy. 15(5). i r 5 - 5. Paton DJ, Brown IH, et al (1991), "Blue ear"
disease of pigs, Ke/ Ree 128, pp.617.
Nguv en Quang I nh v^ Dig Tap chi KHOA HQC & CONG NGH$ 119(05) 1 5 - 2 0
Bang 4. Benh tich vi the o gan. lach. thdn cua Ion mdc PRRS Can
Xung huyet Xuiil huvol Tham nhiem le bcio viem Thoii hoa te bao Hoai lu lc bao Tang sinh le bao xa Tang smh cac nang [ympho
So mau nghien
ciru
Ldch So mau CO
bieu hien Ty
le
So mau nghien Cliu
So mau CO bieu hien 27.78
50.00 88.89 27.78 33,33 44,44 77,78
Ty Ic
So mau
nghien Si) mau c6 bieu hi^n 77,78
11,11 33,33 66,67 38,89 66.67 88,89 Bang 5. Benh lich vi llw a ruot. hach i iidl. lu cung cua Ion mdc PRRS
B^nh tich So mau
nghien So mau c6 bleu
Ty
(%)
le Xung huyelXuat huyel Tham nhiem le bao viem rhoai hoa le bao Hoai tulO bio Tang sinh tc bao \ o l a n g sinh cac nang lympho
33,33 50,00 44.4J 77,78 38.89 44.44 38,89
S6 mau nghien
Hach rugt Tir cung
So mau c6 bieu hien
Tv If
(%)
So mau n|^hi(:n
So mfiu CO bieu hi^n 50,00
44,44 50,00 44,44 38.89 44,44 88,89
Tv
^
72,22 66,67 55,55 33,33 27,78 66.67
Tv l«
CK,) 20
Nguvin Quang Tinh vd Dig Tap chi KHOA HOC & CONG NGHE 1 19(05): 1 5 - 2 0
SUMMARY
S T U D ^ O N S O M E P A T H O L O G I C A L C H A R A C T E R I S T I C S
OF T H E P O R C I N E R E P R O D U C T I V E A N D R E S P I R A T O R Y S Y N D R O I W E ON P I G S IN B A C N I N H P R O V I N C E
Nguyen Quang Tinh', Nguyen Hung Cuong College of.Agriculltire and Foresliy - T\(
It has been determined that porcine reproductive and respiratory syndrome (PRRS) on pigs occurred during fhe period of 2 0 t 0 and 2013 in Bac Ninh province and this caused significant losses in pig husbandry. The most recent period, in June 2013, there was a disease spread but quickly controlled. Infected sows had syndromes of respiratory and reproductive disorder; post weaned piglets had the main syndromes of respirator)' disorder, macro-injuries PRRS infected pigs concentrated at lungs, inflame and necrosis lungs. Some other injuries such as swollen and hemorrhage glands, spot hemorrhage kidneys, sows with inflame uterus iVIicro-injuries of infected pigs were hemorrhage lungs, infiame bronchial, inflame lungs; hemorrhage glands and uterus with inflame cells. Besides, other injuries varied depending on disease situations.
Keywords: porcine reproductive and respiratory syndrome, pig. pathological characterislics
\gd} nhdn hdi 31 3 201-1: Ngdy phan bien I2'-I'20I4. Ngdy duyet ddng- 5'5/20l4 Phan biHn khoa hoc: TS Dd Qudc Tuan - Truang Dai hpc Nong Ldm • DHTN