QUAN i r KINH TE
Oqc thu cua djch vu giao due dqi hoc va vai tro cua Nha nu6c doi v6i giao due dqi hoc trong
boi canh m6i
D A N G T H I L E XUAN
'di uiet phan tich xu the cua giao due dai hoc hien nay ciing dac thii cua dich vu ndy.diia ra khuyen cao ve nhiJtng nhiem vu cd ban md Nhd niidc can tap trung thUc hien trong boi canh mdi dephii hdp vdi mtic tieu: Nhd niidc kien tao.
TU k h o a : dich vu giao due, ddu tii, giao due dai hoc, tU chu dai hoc, vai tro cua nhd niidc.
t u chu dai hoc bao 1. D a t v a n de
Giao due dai hoc ngay cang n h a n dUdc sil quan tam cua ngUdi dan t r e n toan the gidi, dac biet la b Viet Nam. Ngay cang co nhieu hoc sinh muo'n theo hoc bac dai hoc khien ngan sach nha nu6c khong t h e bao cap cho bac hoc nay. Dieu kien kinh te xa hoi ciing da CO nhieu thay doi khi ngUdi dan ngay cang nhan thtic ro Idi ich ciia giao due dai hoc cung nhu c6 kha nang chi tra cho dich vu nay. NhU mot xu the t a t yeu, nha nUdc san se mot phan chi phi cho ngUdi hoe thdng qua che do hoc phi. Trien khai dinh hudng nay la xu hudng tU chu (ve tai chinh) d cac trUdng dai hoc. Tu chu dai hoc da dien ra til lau tren the gidi n h u n g lai la mdi d Viet Nam. Vi vay, nha nUdc c^n co sU dieu ehinh ve vai tro va nhiem vu de phu hdp vdi bo'i canh mdi,
1.1. Xu hudng tu chii dai hoc Khai niem tU chu dai hoc (hoac tU tri dai hoc - university autonomy) ra ddi each day 10 the ky, cung vdi su ra ddi cua eac trUdng dai hoc dau tien eua phUdng Tay (Vu Thi PhUdng Anh, 2014). Ve ed ban, t u chu dUdc hieu la quyen cua cd sd giao due dai hoc quyet dinh sii mang va chUdng trinh hoat dong cua minh, each thiic va phUdng tien thilc hien sii mang va chUdng trinh hoat dong do, dong thdi tu chiu trach nhiem trUdc cong ehiing va phap luat ve moi quyet dinh cung nhu hoat dong cua
minh. Thong thUdng,
gom cae khia canh; (i) tU chu ve to chiic, (ii) t u chu ve tai chinh , (iii) tU chii ve n h a n sU, va (iv) tu chu ve hoc t h u a t , (Nguyen Minh Thuyet, 2014).
<J Viet Nam, van de til chu dai hoc ciing da dUdc de cap trong L u a t Giao due dai hoc 2012 tai Dieu 32 (gom Khoan 1 va Khoan 2) n h u sau:
(1) Cd SCI giao due dai hoc t u chu trong cac hoat dong chu yeu thuoc cac linh vUc to ehiic va n h a n sU, tai chinh va tai san, dao tao, khoa hoc va cong nghe, hdp tac quo'c te, bao dam chat lUdng giao due dai hoc. Cd sci giao due dai hoc thUe hien quyen tU ehii 3 m^c do cao hdn p h u hdp vdi nang lUc, ket qua xep h a n g va k e t qua kiem dinh chat lUdng giao due.
(2) Cd scf giao due dai hoc khong eon du n a n g Itlc t h u c hien quyen tU ehu hoac vi pham p h a p l u a t trong qua t r i n h thUe hien quyen tU chti, tiiy thuoc miic do, bi xif ly theo quy dinh ciia p h a p luat.
Tuy nhien, de dUdc quyen tU chu do, cac trUdng p h a i co n a n g lue. ThUe te hien nay, CO hon trUdng dai hoc 16n m6i dUde quyen t u chu (mot phan), nhUng day la tien de de cd che nay dudc ap d u n g rong rai trong giao due dai hoc tai Viet N a m .
Dang Thi Le Xuan, TS,, Tnrctng dai hoc Kinh te' quoc
36 Nghien ciiu Kinh tBs65(468) - Thing 5/2017
Ddc thu cua djch vu giao due.
1.2. Xu hudng coi giao due dai hoc Id hang hoa cd nhan vd co tinh ddu tU
• Giao due dai hoc Id hdng hoa cd nhan Tren the gidi ton t a i h a i quan niem khac nhau ve tinh chat cua dich vu giao due dai hoc. Theo UNESCO, giao due dai hoc co dac trUng cua hang hoa cong nhUng theo quan niem cua Ngan h a n g The gidi (WB), giao due dai hoc chtta dUng nhieu yeu to' ciia hang hoa tu. ThUc te dien bien cua the gidi trong may thap ky qua dUdng nhU dang theo xu the eiia WB hdn la cua UNESCO.
Trong kinh te hoc, ngUdi ta p h a n nhom cac loai hang hoa theo hai dac tinh. Dac tinh thii n h a t la tinh "loai trtf' (exeludability), nghia la cd t h e ngan can dUdc viec sii dung hang hda cua ai do hay khong khi nd dUdc cung cap. Thong thUdng ngUdi ta thUdng ngan can viec sii dung h a n g hda hay dich vu bang tien (gia) n e n tinh loai trii c6 the dudc hieu nom la la k h a nang thu dUdc tien doi vdi ngUdi st( dung h a n g hda va dich vu do.
Dac tinh thti hai la t i n h "canh tranh" hay con goi la "ganh dua" (rivalry) nghia la qua trinh tieu dung hang hda cua ca n h a n nay
HINH 1; T h u o c t i n h
cd a n h h u 5 n g tdi viec hucing t h u h a n g hda hay dich vu dd ciia ngUdi k h a c h hay khong.
H a n g hda ca n h a n co ca h a i thuoc tinh; t i n h canh t r a n h va ti'nh loai trif; ngUdi t a de dang loai bd nhiSng ai khong sSn sang t r a tien r a khdi viec tieu diing cai h a n h my va cai h a n h my da cung cap cho ngUdi A thi ngUdi B khong the sii dung. NgUdc lai, hang hda cong cong cd h a i thuoc tinh; tinh khdng canh t r a n h va khong loai tril (non-rivalry va non-excludability): moi ngUdi cd the s^ dung chung ma khong a n h hu5ng gi tdi nhau va rat khd hoac khdng the thu tien dd'i vdi hang hda nay mot khi nd dUdc cung cap. Truyen hinh song hay den dUdng la cae vi du cho hang hda cong cong.
Miic do e6 cac thuoc ti'nh dd cua hang hda va dich vu la khac n h a u (hinhl) nhung ve cd ban, dich vu giao due dai hoc cd ca hai thuoc tinh; tinh loai tril va tinh canh tranh; chung ta hoan toan ed the t h u tien vdi dich vu giao due dai hoc mot khi nd dUdc cung cap. Mot em gianh dUdc mot cho hoc trong trUdng dai hoc dUdng nhien loai trii va anh hu6ng den viec sii dung dich vu ciia em khac.
c u a m o t so' loai h a n g h o a
Tfnh canh tranh
B^nh m /
Qutfc phiJng Phao hoa
H^ng h6a ch nhan
HSng h6a c6ng cOng thuan !uy
Nguon • Tac gia phat tridn tir Joseph E. Sticglitz (1995).
Nhu vay, vdi thuoc tinh la hang hda ea nhan, nd dUdc t h u hu6ng true tiep til ngUdi tieu dung va ed the t h u dUdc tien til ngUdi sii dung, nen giao due dai hoc hoan toan cd the dUdc eung cap bcli khu vue t u nhan. Hdn niia, vi la hang hoa ca nhan nen no cd the dUde cung cap theo cd che thi trUdng tren cd sd cung cau va cd che gia.
"Bau tu cho giao due dai hoc Id ddu tU cho tUdng lai cua moi ngUdi
0 nhieu nUde tren the gidi ngUdi ta dang nhan ra gia tri kinh te ngay cang tang ciia viec tiep tuc hoc sau trung hoc, dUdc minh ehiing bang sU chenh lech moi ngay mot Idn trong thu nhap binh quan cua nhiing ngUdi td't nghiep dai hoc so vdi ngUdi khong c6 bSng dai
Nghien cau Kinh le so 5(468) - Thang 5/2017
37
Dac thu cua djch vu giao due .
hoc (Arthur M. Hauptman, 2006). Vi vay, chi phi cho giao due dai hoc dUdc eoi la mot khoan dau tu cho tUdng lai va ngUdi mua dich vu se phai tra tien cho khoan d i u tU cua minh. Vi vay, giao due dai hoe dang dan chuyen til Knh vtic truyen tho'ng nhU day hoc, phuc vu hanh
chinh cong sang xu hudng dap ilng nhu clu eua thi trUdng va cua luc lUdng lao dong.
Trong bd'i canh ty trong nguon lUc cdng cho giao due dai hoc ngay cang giam thi quan niem ve trudng dai hoc nhU la mot hoat ddng dich VU ngay cang trd nen lan at.
HINH 2; Xu hvidng c u a Itfi i c h r o n g c a c c a p h o c
Ti^u hoc m
1
. ^^-^
1 , , ^ - - ^ j ^ 1 Dai hoc THCS T 1 1
Ld (ch
Chiphf
Nguon: Tac gia phat trie'n tu; George PsacharopouIos(1994).
Nhan thiic dd dUdc cung cd' bang rat nhieu bang ehiing thUc te ve moi quan he giiia dau tu cho giao due dai hoe va cac ket qua nhan dudc, tieu bieu la tac dong tdi thu nhap va viec lam. Thong ke til cuoc khao sat ciiaVan phong thong ke lao dong. Bo Lao dong Hoa ky(Robert
F. Bruner, 2012) chi r a rfingiS My ngUdi co bang cap cao thi thu nhap cCing cao hdn va it tha't nghiep hdn. Hinh 3 ciing chi ra sU khac biet kha Idn giiia ty le t h a t nghiep va thu nhap cua ngUdi chUa tot nghiep t r u n g hoc pho thdng va nhiing ngUdi co bang dai hoc trd len.
HINH 3; G i a o d u c - t h u n h a p v a t h a t n g h i e p
T y l e that nghiep n i m 2011 (%) Thu nhap binh q u a n t u i n nam 2011 (USD)
1 |a.5 1 [2I4 ' |3,6 I 11,9 1 |6,8
|8,7'
\ir^
|14,1 1 —
• — -^
Tifin s?
Bang CM (Professional degree ThacsT
Cao dang Hoc cao ding khOng c6 bang
Trung hoc ph6th6rg DuflttAjng hoc phd thang
1 1-551J t 1.66^
' 1.26^
|1.05^' 76^ I 63^ 1
m ;
451| 1 Trung binh 7,6 %
T r u n g binh 797 USD Nguon: Robert F. Bruner (2012).
2. D a c t h u c u a d i c h v u giao d u e d a i TV,- * ,;, •- , . . ,
hoc . . 5 " "Vl- a a i xhi truong giao due dai hoc hien nay 2 1 Thi tr.ifina „: • J . , •- ''^"S * ° " **' ^™h t h e doc quyen cua cac d i ; T ! ; i : ^ B'-o due CO hien tuang truong cong lap Ofln) nhd quy mo do bao cap
cua nha nudc. Nguon luc nay khong phai chi doc quyen
38
Nghien cOU Kinh tes^ 5(468) • Thing 5/2017
Dac thu cua djch vu giao due...
la ngan sach tra lUdng, chi thUdng xuyen, dau t u xay dung, kinh phi muc tieu, ma con ca da't dai va ha tang. Hinh t h e doc quyen nay khdng khien cac trUdng cdng t a n g gia ma ngUdc lai, do cd vi the nhd quy md va bao ca'p nen trUdng cdng cd mClc t h u hoc phi tha'p hdn, tao r a su canh t r a n h khong binh dang vdi cac trudng khac.
2.2. Giao due dai hoc co ngoai ling tich cue
Vai tro chu yeu ciia hoc t a p d bac dai hoe la de tiep thu va tao r a tri thiic, t r a u doi ky nang va dac biet la de thay ddi thai do. NgUdi hoe ngoai ky nang chuyen mdn, ho con dUdc trang hi nhiing gia tri chung ve dao diic ca nhan, gia dinh va xa hoi va thUc h a n h quyen han, trach
nhiem cua ho trong xa hdi. NhU vay giao due mang lai Idi ich khdng chi cho ban than ngUdi dd ma con tac ddng tich cUc tdi xa hoi.
Mot nen giao due tot se bdt di nhiing "hanh vi lech ehu^n" va giiip giam nhiing tieu cUc xa hoi (giam chi phi xa hoi). Mat khac, neu dUdc giao due va dao tao to't, ngUdi lao ddng se CO nang suat lam viec cao hdn, tao r a nhieu gia tri cho xa hoi hdn; nang luc to chiic, dieu h a n h td't hdn khien nen kinh te van h a n h hieu qua hdn, xa hoi van minh hdn va moi trUdng dau tU td't hdn. NhU vay, khac vdi nhieu hang hda khac chi mang lai Idi ich cho ehinh ngUdi mua va sii dung ehiing, giao due dai hoc con mang lai nhieu Idi ich cho xa hoi (hinh 6).
HINH 6: N g o a i i i n g t i c h ctfc MB,MC
\ M S B = MPB + MEB
MPB+NsNv 2
M P & \ ^ | X X , ^ ^^
MEB ^ . - ^ ^ \ ^
MC
MPB ia lai fch ma giao due dai hoc mang lai cho cac ca nhan. Neu kh6ng cd sii can thiep ciia nha nil6c thi luong sinh vi6n dai hoc chi la Q,. Tuy nhifin, giao due dai hoc con mang lai loi ich cho xa h6i (MEB-lcfi ich ngoai ling bien) khien tdng loi ich bifin co duoc tir vide dao tao sinh viSn la MSB. Tutmg \a\% voi MSB, lirong sinh vien tO'i mi xa h6i phai la Q„nhi^u hcfn Q,, Vi vfly, neu khdng co can Ihiep ciia xa hfii va dich vu giao due dai hoc hoan toan diioi quyet dinh cua cac ca nhan thi s6 nguoi di hoc se ft hem miic tO'J uu va gay ra t6n tha't phiic toi xa hOi la diSn tich tam giac UVZ.
Q i Qo
Nguon: Vu Cucmg va Pham Van Van (2012).
De c6 the co so' sinh vien h miic tdi Uu xa hoi, each to't nha't la chinh phii trd ca'p (trd cap s de day dUdng MPB len cao sao cho dudng MPB mdi gap MC tai V-tUdng ling Qo-miie td'i Uu xa hoi), thdng qua cac bien phap trd cap trUc tiep hoac mien giam thue, mifen giam hoc phi.
2.3. Giao due dai hoe Id dich vu ed thong tin khong doi xiing
Thong tin khdng dd'i xiing dUdc xem la tinh t r a n g xua't hien t r e n thi trudng khi mot ben nao dd t h a m gia giao dich t r e n thi trUdng cd dUde thong tin day du hdn ben kia ve cac dac tinh eiia san pham (Vu
CUdng va P h a m Van Van, 2012). Trong linh viic giao due dai hoc, ed hai hien tUdng thdng tin khdng dd'i xiing cd ban; (i) ngUdi hoc biet ra't it ve chat lUdng dich vu ho m u a (cha't lUdng bai giang, tai lieu.., ciia trUdng dai hoe); (ii) ngUdi t u y e n dung cung khong ehac ehan ve cha't lUdng cua ling vien. Ca hai dich vu ma ho mua chi cd the dUdc t h a m dinh (ve c h a t lildng) trong qua t r i n h sii dung chii khdng phai trong/trUdc luc t r a tien. Ket qua la ngUdi bd tien r a co the phai n h a n dUde hang hda, dich vu khdng dUdc n h u mong muo'n, khong tUdng xiing vdi so' tien ho bd ra. Neu n h a nude ed the eung ca'p
Nghign cOu Kinh tesS5(468) - Thing 5/2017
39
Bj&c thO cda djch vu glio d^c ...
thong tin ro rang vl chat lildng giang day cua cac trUcIng thi hien tUdng nay se dUdc han ch^ nhieu.
2.4. Giao due dai hoc la linh vUc cung cap dich vu rat kho tang nang 8u£t lao dong
Giao due d^ hoc khSng theo quy lu^t tang n&ng su^t lao ddng nhU cac san phim kh4c.
Kh6ng thi tSng nSng sulft lao dong cua ngUcfi giang vign nhU m6t cai may vk ckng khdng tki mb rong thi trudng nhanh (bkng each tuyin nhilu sinh vi§n) ma lai khdng anh hu5ng tdi cha't lUdng bai giang. Tham chf tinh hinh cdn ngUdc 1^: can giam so* sinh vi^n ^en m6t giang vi§n, giam s6 gid giang cua giang vien de nang cao ch^t lUdng bai giang. V\ vky, cin mot cd che du ch&t che di cac tnldng/thSy CO giao khong chay theo doanh sd* ma hi sinh chaft lUdng.
2.5. Dac thu tra cap ngupc trong giao due dai hoc hien nay
NgSn s&ch nha nUdc thudng cung cfltp thing cho cac tnlcfng de duy tri hoat ddng giang dfiy. NgUcii dan se dutfc hUcing Idi fch gian tiep ti£ nguon ngan sach nay thdng qua mtic hoc phi thap. Tuy nhien, co mot thUc ti r^ng sinh vien theo hoc d cac tanidng dai hoc l?i chii ygii khdng phai con nha ngh^o. Bdi vay, tr^ cSp til ngan sach cho cac trUdng dai hoc IEU la trd cifp cho ngudi gian, nhOng ngUdi sSn CO tai chinh va sSn long chi tra cho hoc phf giao due dai hoc.
3. K^t luan ve vai tro cua Nha nitdc doi vdi giao dye dai hoc trong boi canh mdi
Nha nudc CO the san se ganh nang hoc phi cho ngUdi di hoc. Tuy nhien, dieu do khdng dSng nghia vdi viec ngdn sach se khdng lo cho giao due dai hoc niJa ma se phai la chuyin hudng, thay dd'i each thiic chi tidu ngan sach dl dam bao kh^c phuc dUdc cac khuyd't tat cua thi trudng nhU ngoEu ling tich ci?c, hkt cdng b ^ g trong tigp c^n dich vu nay hay han ch^cac tac dgng xa'u do dac tfnh cua giao due dai hoc.
Trong bdi canh mdi, khi ma cac tnidng tit chu trong nhilu hoat doi^ thi Nha nUdc c ^ tfch cUc hdn trong vai tro giam sat, dilu tiSt va cung eSp thdng tin de ho trd cho cac tnidng c6 chtft lUdng cao khang djnh vi t h i ciia minh, tao ra siic 6p canh tranh lanh manh dl thiSc d^y ca h$ thong c ^ g phat triln. Thilc hien dilu do, vl cd ban, Nha nUdc cin c6 cac ho^t ddng sau:
3.L Hoan thiin va van hanh hiSu qui hi thong giam dinh chat lUOng He thdng kiem dinh cha't lUdng giao due dai hoc hoat ddng hieu qua se la can cut giiip cac trudng khdng dinh vi th^* cua minh, khing dinh sU dong nhlTt cua cha't lUdng vdi miic hQc phf tnldc khach hang. Dilu n^y cung giiip cac tnidng canh tranh lanb manh va hieu qua.
Nha nUdc khdng nha'<t tbiet phai la ngUdi c^p tai chinh nhUng c ^ la ngudi giam sat dl dam bao chat luong, cdng khai chat lifdng cua cac trudng.
(1) Kilm dinh chat lUOng: ndn hinh thanh mot cd quan kiem dinh cha't lUdng d$c l^p, khdng tnic thuoc cac tnidng hay b$ giao dye nhu hi$n nay. Ben canh do tiep tuc hoin thidn, cai tien hd thd'ng, tidu chi kilm dinh cha't lU^g hi$n tai tren cd sd tham khao hoac tham gia cac he thdiig, tieu chf kilm dinh cb^t lildng ciia tbe gidi ap dung nhieu hd tieu chi kiem djnh chsfti lUdng khac nhau cho cac h|LC bgc kbac nhau (cao dang, dai hoc, th^c sy, tien sy) va cho cac hinh thdc hoc khac nhau (chfnb quy, lidn kit quoc tl...).
Ban banh cac quy dinh nbllm dam bao viec danh gia kilm djnh tbUc su khacb quan va cdng b ^ g .
(2) Cdng khai thdng tin chat lUdng: thdng tin chait lUdng bao g6m cac bd chi sd'vl dao tao va nghidn ciiu khoa hoc nhU: ty le sinh vien c6 viec lam sau 12 thang, miic thu nhap binh qufin cua sinh vidn tot nghidp, miic dd hai long cua sinh vien, ty Id cdng bo khoa hoc/giang vidn... Vide nay nen dUdc thiic hi^n bdi mdt tl chiic ddc lap. Ho se thu tbip thdng tin chfft lUdng giao due dai hoc va cdng bo hang nam tren cac pbudng tien thdng tin dai ehiing.
40 N^m cdu Knh tff 5^5(488} - Viing 5/2017
D$c thu ciia djch vu gido due...
(3) Xep hang va d£a sanh: cd cd che khuyin khich va c6 chfnh sacb ho tr^ de cac trudng dgi hoc Vi$t Nam tham gia vao cac bang xip bang va dca sanh qudc tl^ vk cac thanh tfch xip hang nky se nhu la mot cd sd cho vide trien kbai cac chfnh sach tai chinh cua nha trudng (Ngo Bao Chau, 2015).
3.2. Chinh adch hoc phi du dehoc phi bu ddp duac chi phi thudng xuyen Vi la dhi tu cho tuong lai ndn cac ca nhan sin sang chi tra. Miic hoc phf cao cung la dl h^n chi canb tranh ba't binb d ^ g giiia cac trudng cdi^ l$^p va ngold cdng lap. Hoc phi la dilu kien cd ban dl cac tnidng duy t n boat ddng va tUng bu6c nSng cao chat lUdng, tiln tdi canb tranb vdi cac trudng trong khu viic.
Hoc phf it nh^t c ^ hH d^p du chi phi dao tao; j tuy nhidn, de phii h ^ vdi tbilc tl, viec tang hoc phi cSn cd Id trinb.
3.3. Chuyen doi each thvtc tai trd tii ngan sach cho giao due dai hoc Ngudi di hoc phai tra hoc phf khdng dong nghia vdi viec ngan sach nha nUdc khdng con tai trd cho giao due ma chi la cbuyin ddi hinh thdc chi tieu ngan sacb cho giao di^c d^i hoc.
ThU nhat, Ik hudng tr^ cap ben ciu ibay vi ben cung nhU trUdc Ida, Nha nUdc can tai trd cho cac dm tUdng chinb sach de ho co thi theo hoc dai hoc, thdng qua vide tai trd tnic tiep Oioc bdng) hay gian tiep qua cac chinh sacb tfn dyng sinh vidn. Dieu do vila dam bao cdng bang trong viec tiep can dich vu nay viia tang cUdng d i ^ 1^ fcb cua twb i^oai iing tfch cUc cua giao due dai hoc. Thii hai, ngan sacb se danh mdt phIn tbich dang tai tr? cho eac boat d^ng n ^ e n ciiu cd ban, cac chuyen nganh dao tao quan trong nbung cbUa dUdc thi trudng ddnh gia dung mute.
3.4. Co chinh sack khuyen khich, gdn kit giiia doanh nghiep va nha trUdng Trong CO che tu chii, nguin thu eua trudng khdng thi chi tii hoc phi. Sinh vidn ciing khdng thi ebi trdng chd vao hoc bd'ng hay tfn dung til Nha nUdc ma ed thi c6 sU ho trd Idn ttt eac doanh nghidp:
Ttxo ca chi cho hop dong vSh nhdn lUc:
Nha nUde tao hanh lang pbap 1^ cho cd chi hdp ddng vd'n nhan lUc, mot each thiic ebo tin dung sinb vidn nhUng bdn cho vay la khu vvtc tu nhan va vide tra nd se dUdc thuc hidn theo binb thiic trii thiing vao lUdng cua ngudi vay sau khi td't nghiep va di lam cho ben cho vay, ho$c tra nd thdng thudng nhu cac each thiic vay von kbac.
MiMn thui'dot vdi phan doanh thu tdi tra cho trUdng: nhiing khoan tai trd cho d£ii hoc cua doanh nghiep va cuu sinb vien cIn dUdc xem la khoan ebi phi trUdc thul di khuyin khich cac ca nhan, doanh nghidp tai trd, dIu tu cho cae trudng dai hoc./.
TAI LifeU THAM KHAO
1. Arthur M. Hauptman(2006), Higher Education Finance: Trends and Issues, International Handbook of Higher Education, Springer 2006. tr. 83-106
2. George Psacharopoulos (1994), Returns to tinvesment in Education: A Global Update, Wt^d Develcqjtnent, Vol. 22, thang 9-1994.
3. Josei* a Sricglitz (1995), Kinh tihoc cdng cdng.
Nxb Khoa hoc v i ky thu|t, m. NAi 1995.
4. NgO Bao Chau, T r ^ Ngoc Anh, D6 Qu6c Anh, Vu ThJknh Til Anh, Ut Hdng Giang, Pham Hikng H i ^ . Ngd Quang Hung, Riam Ngpc Thing, Pham Hihi Tiep, Trinh Hiiu Tuft, Vfl HS Vfin, Nguy&i Phuong Van (2015).
T4^g k€t nghiftn cthi v£ phuong hudng cai each dai hpc d Viet Nam, Hdi thdo Dtfi thoai gido due, VED, Hk N6l, 28-5-2015.
5. NguySn, Minh Thuyfil (2014), Tu chii dai hoc:
Hiuc trang vJk giai phap cho dai hpc Viet Nam, tham I i ^ trinh bay tai h^i thio Cat cdch gido due dai hgc, VED 2014, Thanh phftHtf O i t M i n h , thing 8-2014
6. Pham Hiing Hftpva Trdn Ngoc Anh (2014), Is Cost sharing policy Supporting Or Obstnicting I h e Development of Vietnamese Higher Education, tham luan t i ^ bay tai h6i thao Cdi cdch giao due dai hoc.
VED 2014, ThiiJi phtf H6 Oii Minh, thing 8-2014.
7. Robwt F. Bniner (2012), The ROl on One's Own Higher Education, tniy cap ngky 10-7-2016 til http://blogs.darden.virginia.eduflMunerblog/20I2/10/the- roi-on-ones-own-higher-education/
8. Vfi Cuong va Hiam vSn VSn (2012), Kinh tecdng cong, Nxb Kinh t^ qudc dSn, Ha Ndi.
9. Vu Thi Riuong Anh (2014), Tu chii trong Ludt Gido ditc dai hoc ciia Viit Nam: cdn cd tUchu thuc chdt, miy cap ngay 20-8-2014 tift«tp:/fliocthenao.vn /20i4A)8/14/tu-chu-trong-!uat-giao-duc-dai-hoc-cua-viet- nam-can-co-tu-chu-thuc-chat-vu-thi-iAuong-anh/
Nghien ciiu Kinh tSsS 5(468) - Thing 5/2017
41
