N G H I S N C C T U TRAO D d i
Phap luat v i dorn phinrng cham diirt hqrp dong lao dong va mot so kien nghj hoan thien
/ / * Ths. Nguyen Thj Hoa Tam Tnfdna Dai hoc Lao dong - Xa hoi CSII
P
h i p luat lao ddng cic nUde deu quy djnh trong mdt sd trudng hpp, hdp ddng lao ddng (HOLD) da ky ket ehua het thdi han nhUng cic ben chCi the cd the ddn phUdng cham dUt thUc hien. Tuy nhien, viec ddn phUdng chap dUt hpp ddng lao ddng (OPCDHDLD) p h i i tuan theo khudn khd phip ly nhat djnh nham b i o ve quyen Ipi chinh d i n g cho ben cdn lai trong quan he lao ddng, bdi khdng cd ngudi lao ddng (NLD) nio mudn bj mat viec khdng cd 1^do, hay khi hoat ddng kinh doanh khdng t h u i n Ipi thi dng chCi da cho NLD nghi viec hang loat. NgUpc lai cung khdng ngudi sU dung lao ddng (NSDLD) nao mudn doanh nghiep minh lien tuc bj thay ddi cd cau nhin sU do NLD tU y CDHOLO.
Nhit l i trong giai do?n hien nay, khi ma mdt NLD chu y ra di, r i t cd thd se mang theo c i c bi mat kinh doanh cOa doanh nghiep, gay thiet hai chi phi d i o tiao chuyen mdn, nang cao tay nghe cho NLD... Vi vay, cac quy djnh ve ddn phUdng cham dUt HDLD can phii tao ra mdt cO che de cd the can b i n g c i hai thai cUc niy, mdt mat van d i m b i o sU dn djnh trong quan he lao ddng, nhUng mat khic v i n p h i i tao ra mdt co che
"md*; thue sU chCi ddng cho cic ben
"mua b i n , trao ddi" sUc lao ddng khi thuc hien cic quyen d i n sU cua minh trong linh vUc lao ddng.
Hien nay, cic quy djnh ve HDLD cdn tdn tai nhieu van dd bat cip, thudng xuyen n i y sinh tranh chip. D i e bi^t l i cic quy djnh vd OPCDHDLD. Cic vu i n tranh chap ve chim dUt HOLD chiem khoing 70%
trong tdng sd cic vu i n lao ddng do Tda i n cic c i p da thu ly, g i i i quydt.
NhOng b i t c i p phd bidn l i :
ddi hdi bimdt ve cdng nghi 1. ChUa CO sU binh ding
ddi vdi quy djnh ve quyen dofn phUomg cham diit hofp dong lao dong ciia ngUdi lao dong, ngUdi surdung lao dong.
Vephia ngifdi lao dong: Khoin 3 Dieu 37 BLLD quy djnh doi vdi NLD lam viec theo HOLD khdng xac dinh thdi han, khi ddn phUdng cham dUt HOLD chi cdn bao trade cho NSDLD 45 ngay m i khdng can dUa ra ly do cu the. Quy djnh nhU tren nham muc dich b i o ve NLD, trinh sU rang budc vTnh vien sudt cudc ddi lao ddng cua hp vdi mdt dng chu. Song, quy djnh niy da tao ra tinh trang NLD lam dung, khdng tdn trpng thda thuin d i ky ket, giy ra nhOfng thiet hai khdng nhd cho NSDLD. Trong thUc te, nhOfng NLD l i m theo HOLD khdng xic tf nh thdi han thudng la nhCfng ngUdi cd vi tri quan trpng, can thiet hoac giU chUc vu nhat djnh trong doanh nghiep.
Ben canh dd, hp cd thd cdn biet rd bf m i t kinh doanh, cdng nghe ky
thuat, chien lupc kinh doanh, danh sich khich hang... cCia cdng ty.
Cho nen, sU cham dUt HOLD cua hp trong nhieu trUdng hdp lam i n h hudng rat Idn, tham chi cd the gay thiet hai nghiem trpng ddi vdi doanh nghiep. Cac vu viec cham dOft HDLD cCia ddi tupng n i y rat ft khi hp thuc hien bao trUde vdi thdi han luat djnh v i NSDLD cung hau nhu khdng bao gid theo kien chi de yeu cau NLD bdi thudng do vi pham thdi han b i o trUdc vi rat mat tlidi gian, trong khi thiet hai thuc td cCia sU kien cliam dUt nay Idn hon rat nhieu. Da cd nhieu doanh nghiep tim cich "lich luat" bing vi#c ky ket lien tuc nhieu HDLD cd thdi han chU khdng ky HOLD khdng xic dinh thdi han vdi NLD.
Cdn mdt van de nOfa ma phip luat lao ddng nUde ta chUa de cap dd l i vide NLD cd vj tri quan trpng trong doanh nghiep khi chim dUt HOLD de chuyen sang doanh nghiep ddi thu cd the coi la sU canh TAP CHf LAO O O N G V A X A Hdi-Sd479-TCr 76-30/77/2077
N G H I I N C C T U
TRAO Ddi
tranh khdng lanh manh, thieu cdng b i n g dupe khdng? Hudng xU ly ra sao? NLD va NSDLD cd thda thuin ve han che quyen lam viec cua NLD (thda t h u i n han che canh tranh trong HDLD) thi cd vd hieu khdng?
Phip luat nhieu nUdc tren the gidi nhu DUc, Phap, Nhat Ban deu quy dinh, trong mdt sd trUdng hpp, de b i o ve bi mat thuong mai cua doanh nghiep, NSDLD cd the yeu cau NLD ky ket mdt thda thuin ve han che nghe nghiep. Theo dd, cac ben thda thuan, sau khi NLD cham dUt quan he lao ddng tai doanh nghiep, trong mdt khoing thdi gian, khdng gian nhat djnh, NLD do khdng dupe phep lam viec cho cac doanh nghiep khic hoat ddng trong cung mdt ITnh vUc (cd tinh canh tranh) vdi doanh nghiep cu. Phap luat lao ddng hien nay chi quy dinh chung chung NLD c6 trach nhiem giCf kin bi mat cdng nghe, neu vi pham se bi kylugtsa thai, neu NLD ed trinh dp, chuyen mdn ky thuat cao thi phii bdi thudng thiet hai (diem a Khoin 1 Dieu 85, Khoin 5 Dieu 129 BLLD nam 2006). NhU vay, theo quy djnh p h i p luat hien hanh, van de b i o ve bi mat thUdng mai cCia doanh nghiep sau khi NLD nghi viec chUa dupc dieu chinh. Them vao dd, Dieu 30 BLLD cho phep NLD cd the giao ket nhieu HOLD vdi nhieu NSDLD khic nhau ma khdng cd quy djnh n i o ve viec b i o ve bi mat thUdng mai cua doanh nghiep trong trUdng hpp NLD ky HDLD khic vdi mdt doanh nghiep cd cung ITnh vUc hoat ddng.
Vephia ngudisCtdung lao dong:
Quyen ddn phUdng cham dUt HOLD cua NSDLD dupc quy djnh tai Dieu 38 Luat sUa ddi, bd sung mdt sd dieu cua BLLD 2002. Vdi bat ky loai HDLD nio, NSDLD cung chi cd quyen ddn phUdng cham dUt trUde thdi han khi vien dan dupe mdt trong cic ly do da quy djnh tai khoin 1 Dieu nay Mat khac, trUde khi cham dUt HOLD, NSDLD phii bao trUdc cho NLD biet vdi mot thdi han nhat dinh va t u i n thu cac quy djnh ve thu tuc cham dUt HDLD (khoin 2, 3 Didu 38). Ngoai ra, BLLD cdn quy djnh cac trudng hpp NSDLD khdng dupe ddn
phUdng cham dUt HDLD tai Dieu 39.
Nhu vay, BLLD quy djnh NLD cd quyen ddn phUdng cham dUt hpp ddng lao ddng khdng xic djnh thdi han vdi dieu kien chi can bao trudc it nhat 45 ngay. Trong khi dd lai han che quyen ddn phUdng cham dUt hdp ddng lao ddng cua NSDLD ddi vdi HOLD khdng xic djnh thdi han, bdi khoin 1 Dieu 38 BLLD hien hanh chi mdi dUa ra mot trUdng hpp NSDLD cd quyen ddn phUdng ctiam dUt HDLD ddi vdi "ngUdi lao dong lam viec theo hap dong lao dong khong xac dinh thdi han 6m dau da dieu tri 12 thang lien". Ngay c i trong du t h i o BLLD sUa ddi mdi nhat (14/10/2011) cung giU nguyen quy djnh nay.
2. Co sU khong hpp ly ddi vdi trach nhiem cua cac ben khi ddn phUdng cham duft hop dong lao dong.
Phip luat quy djnh NSDLD ddn phUdng cham dUt HOLD trai phap luat phii cd trich nhiem nhan NLD trd lai lam vifc nhu hdp ddng da ky, phii bdi thudng mdt khoin tien tuong Ung vdi tien lUdng va phu cap lUdng (neu cd) trofig nhUng ngay hp khdng dUdc lam viec cdng vdi it nhat hai t h i n g tien lUdng va phu cap lUdng (neu cd). Trong trUdng hpp NLD khdng mudn trd lai lam viec, thi ngoai khoin tien dUpc bdi thudng theo quy djnh, hp cdn dupc trp cap theo Dieu 42 cua BLLD. Luat quy djnh, NLD ddn phUdng cham dUt HDLD trai phap luat thi khdng dupe trp cap thdi viec va chi phai bdi thudng cho NSDLD nUa t h i n g tien lUdng va phu cap lUdng (neu cd) chU khdng he cd che tai budc NLD phii quay lai tiep tuc thUc hien cdng viec nhu da giao ket. Dieu nay la khdng hpp ly, thieu binh dang giUa cic ben va g i y nhieu tdn that ddi vdi Ipi ich hpp p h i p cua NSDLD.
Quy djnh nhu vay se thieu tinh ran de, che tai kem hieu q u i khi NLD cd y ddn phUdng cham dUt HDLD t r i i p h i p luat.
3. Khdng thdng nhat giiifa cac van ban quy dinh nghla vu boi thudng chi phi dao tao cda NLD khi dam phUdng cham duft HDLO.
Khoin 3 Dieu 41 BLLD da sufa ddi, bd sung quy djnh: "Trong trUdng hap NLD dan phuang cham ddt hap ddng lao dong thi phai boi thudng chi phi dao tao (neu cd) theo quyd}nh cOa Chinh phCi". Cu the hda quy djnh nay cua BLLD, hien nay dang cd hai hudng giii quyet khdng gidng nhau dupe quy dinh trong hai van bin hudng dan cua Chfnh phu.
Cach giai quyet thCt nhat: theo Khoan 4 Dieu 18 Nghj dinh sd 139/
2006/ ND - CP cua Chinh phdi quy djnh chi tiet va hudng dan thi hanh mdt sd dieu cua Luat giio due va Bo luat Lao ddng ve day nghe thi NLD p h i i bdi thudng chi phi day nghe trong mpi trUdng hpp cham duft hdp ddng lao ddng.
Cdch giai quyet thdr hai: Dieu 13 Nghi dinh sd 44/2003/ ND - CP ngay 9/5/2003 ciia Chfnh phCi quy djnli chi tiet va hudng dan thi hanh mdt sd dieu eCia Bp luat Lao ddng ve hpp ddng lao ddng hudng dan nhu saufNLD dan phuang cham ddt hap dong lao ddng phdi boi thudng chi phf dao tao theo quy dinh tai Khodn 4 Dieu 32 Nghi dinh so 02/2001/ND - CP ngay 09/01/2001 cua Chinh phu quy dinh chi tiet thi hanh Bg luat Lao dong va Luat gido due ve day nghe, trii trUdng hap cham ddt hap dong lao dong ma thUc hien dung va dSy dCi cdc quy djnh tai Dieu 37 BLLD dd sCfa doi, bosung'Theo quy djnh nay, NLD lam viec theo HDLD khdng xac djnh thdi han, khi OPCDHDLD chi can bao trUdc 45 ngay se khong phii bdi thudng chi phf dao tao (vi hp khdng cham dUt t r i i luat). Dieu nay hoan toan bat hpp ly va tao tam ly lo ngai ddi vdi NSDLD khi dau tif chi phi dao tao, day nghd cho NLD.
Tren thUe te, khi mudn bio ve quyen Ipi cho mdt trong hai ben chu the, ngUdi cd tham quyen ap dung phap luat se chi vien dan mdt trong hai van b i n ma khong sU dung c i hai van b i n . Do nhijfng quy djnh khdng thdng nhat nay cOa p h i p luat lao ddng da gay ra ' nhieu bat cap trong viec giii quyet tranh chap va dUdng nhien quyen ' quyet djnh se thudc ve ngUdi cam c i n n i y muc. Rd r i n g dieu nay eta - T A P C H f L A O D 0 N G V A X A H 6 i - 5 d 4 7 9 - 7 i / 76-30/7 7/207/
tao ra tinh trang hai p h i n quyet t r i i ngupe ve cung mdt vu v i i c deu dupe coi la cd c i n cU v i hpp phip. Tuy nhien, cd the thay ring, vife quy djnh NLD p h i i bdi thudng chi phi d i o tao cho NSDLD khi don phUdng cham dUt HDLD la hoin t o i n hpp Ij/ bdi le h i n h vi dd cua NLD se g i y ra nhUng thiet hai khdng nhd cho chu sU dung laia ddng. Ve nguyen tac, g i y thiet hai thi p h i i bdi thudng, do vay, phiJD luat lao ddng can x i y dUng mdt che tai nghiem minh, phij hpp ve bdi thudng chi phi dao tao cho NSDLD, n h i m b i o ve quyen Ipi hpp p h i p cho gidi chQ khi thUc hien hoat ddng d i o tao, n i n g cao trinh dd, tay nghe cho NLD trong doanh nghiep.
SU khdng thdng nhat giOa cac van b i n quy dinh nghia vu bdi thudng chi phi dao tao cCia NLD khi don phUOng cham dUt HDLD dan den nhan djnh khac nhau ciia cac cip tda, keo d i i thdi gian xU 1;^ v i lam cho vide ap dung phip luat chua bao v§ Ipi ich hpp phap cua NSDLD. Ben canii dd, viec NLD ddn phUdng chim diit HDLD (ke c i HOLD xic ^ n h thdi han hay khdng xac djnh thdi han) khdng bdi thudng chi phf dao tao khidn cho doanh nghiep khdng mudn bdi dudng, ning cao trinh dp chuyen mdn, tay nghe cho NLD do vUa tdn k^m kinh phi d i o tao, chi phi bd sung lao ddng thay the NLD di hpc ma hieu q u i khdng cao, phip luat quy dinh chua thda ding.
Mot sd kien nghj
Thvtnhit, v4 quyen dan phuang chdm ddt HDLD cCia NLD, Du thdo BLLD, Khodn 1 Dieu 41 n#n dupe bd sung, sUa ddi nhUsau:
"1. Ngudi lao ddng lam viic theo hop ddng lao dong khong xic diiih thdi han, hap dong lao ddng xac dinh thdi han, hop dong lao ddng theo mua vu hoac theo mdt cdng viec nhat djnh cd thdi han dUdi 12 thdng cd quyin don phuang chdm dCft hap ddng trUdc tiidi han trong nhOng trUdng hop saudtiy:...
d) NLD dupc tuyin dung vdo cdngchUcviinchdc
3. NgUdi lao ddng lam theo hap ddng lao ddng khdng xac dinh thdi han don phuong cham ddt hap ddng lao ddng phai cd ly do vd bao cho ngUdi sd dung lao ddng biet trUdc it nhat 45 ngay; ngUdi lao ddng bi dm dau, tai nan dd dieu trj sau thdng lien thi phdi bao trUdc it nhat ba ngay.
ThU hai, ve quyen dan phuang cham ddt HDLD cua NSDLD, kien nghj md rdng quyen ddn phUdng Cham dUt HDLD cOa NSDLD de d i m b i o SU hai hda trong quan he lao ddng. D u t h i o BLLD can sUa ddi theo hudng NSDLD dUpc quyen ddn phUdng cham dUt HOLD khdng xac djnh thdi han chU khdng chi gidi han mdt ly do duy nhat tai diem b khoin 1 Dieu 42, d i m b i o sU binh dang khi cic chG the sUdung quyen ddn phUdng cham dUt HOLD.
Bd sung Dieu 42 DU t h i o BLLD nhu sau:
"7. NgUdi sit dung lao ddng cd quyen dOn phUOng cham ddt hap dong lao ddng ddi vdi ngUdi lao ddng lam viic theo hpp dong lao ddng khdng xac djnh thdi han, hpp ddng lao ddng xdc dinh thdi han, hoac theo mua vu hoac theo mdt cdng viec nhat dinh cd thdi han dUdi 12 thdng trong nhiJtng trUdng hppsauddy:...
c) NgUdi lao ddng cd hanh vi vi pham k^ ludt, bj sa thdi theo Dieu 126, neu thdi hieu xdly kf luat vdn cdn.
d) NgUdi lao ddng dd dieu kien ve tuoi hudng luang hUu theo quy dinh tai Dieu 199 cua Bd luat nay.
d) Do thien tai, hda hoan hoac nhOng ly do bat khd khdng khdc theo quy dinh cua Chinh phu, md ngUdisddung lao ddng dd tim mpi bien phap khdc phuc nhUng vdn budc phdi thu hep sdn xudt, gidm chSldmviec
e) Doanh nghiep, ca quan, tS chUc tam ngUng hope cham ddt hoat ddng..."
Thdba, bd sung che tdi budc quay trd lai lam viic khi ngudi lao ddng dan phuang chdm ddt HDLD trdi ludt.
NGHigN c a u TRAO D d i
Nham han che tinh trang canh tranh khdng lanh manh trong ITnh vUc lao ddng giUa cic doanh nghiep, ddng thdi nang cao y thUc trich nhiem cua NLD ddi vdi viec giao ket va d i m b i o thUc hien dung cam ket ve thdi han trong hpp ddng lao ddng, tdn trpng thda thuin ve dao tao ning cao chuyen mdn, nghiep vu, Dieu 47 khoan 4 DU t h i o BLLD can quy djnh bd sung che tai nhu sau:
"4. NgUdi lao ddng dOn phUOng chdm ddt hpp ddng lao ddng trdi phdp ludt thi phdi tiep tuc Idm viec theo hpp ddng lao ddng dd giao ket."
ThU tu, viec quy ^ n h ve bdi thudng chi phi dao tao cua ngUdi lao ddng cdn chUa rd rang va thdng nhat. Du t h i o BLLD can sUa ddi theo hudng mpi trUdng hpp NLD ddn phUdng ciiam dUt HOLD deu phii bdi thudng chi phi dao tao cho NSDLD. MUc chi phi niy do hai ben thda thuin de tranh trUdng hpp NSDLD dUa mUc phi dao tao cao hon thuc te nham chen ep NLD. Quy dinh tai Dieu 47 DU t h i o BLLD, cu t i l l :
"3. Ngudi lao ddng khi dan phuang chdm dUt hpp ddng lao ddng phdi hoan trd chiphiddo tao cho ngUdi sd dung lao ddng theo quy dinh cOa Bd ludt ndy neu 2 ben dd thda thudn trong hpp ddng dao tao."
Bd luat Lao ddng can phii sUa ddi de b i o dam nguyen t i e b i o ve ngUdi lao ddng, nhung ddng tiidi cung b i o ve quyen va Ipi ich chi'nh ding cua ngUdi sis dung lao ddng. Tdn trpng quyen thUdng lupng, quyen tU chu cOa hp trong viec ky ket, thuc hien HOLD hoac OPCDHDLD. Cic ben cd the tU ^ n h doat mdi quan he lao ddng tiieo quy djnh cCia phap luat lao ddng de Bd luat Lao ddng phit huy hieu q u i cao nhat, ke thUa va phat trien cic ndi dung phu hpp da di vao cudc sdng, sUa ddi cac quy ^ n h chUa phu hpp; bd sung nhOfhg quy djnh mdi c i n thidt vdi dieu kien co che thj trUdng d nUdc ta trong giai doan hien nay. •
TAP CHf LAO DONG VA XA H O I -Sd419- TU 16-30/11/2011
