Ñaùnh giaù tình traïng dinh döôõng treû em 6-60 thaùng tuoåi trong beänh vieän baèng phöông phaùp
nhaân traéc vaø phöông phaùp SGA
Nguyeãn Ñoã Huy (*), Vuõ Minh Thuïc (**)
Nghieân cöùu coù muïc tieâu so saùnh giöõa ñaùnh giaù tình traïng dinh döôõng treû em trong beänh vieän baèng phöông phaùp ño caùc chæ soá nhaân traéc vaø baèng coâng cuï ñaùnh giaù SGA (phöông phaùp SGA). Thieát keá nghieân cöùu caét ngang moâ taû treân 330 ñoái töôïng treû töø 6 ñeán 60 thaùng tuoåi ñöôïc ñieàu trò taïi Khoa Nhi - Beänh vieän ña khoa tænh Haûi Döông töø thaùng 5-11/2009. Keát quaû cho thaáy: Khaåu phaàn naêng löôïng cuûa treû em döôùi 5 tuoåi thaáp hôn nhu caàu khuyeán nghò töø 10 ñeán 30%. Tyû leä ñoùng goùp cuûa khaåu phaàn li pít (22,4-29,3%) trong toång nhu caàu naêng löôïng chöa ñaït theo nhu caàu. Tyû leä suy dinh döôõng theo ñaùnh giaù baèng caùc chæ soá nhaân traéc (caân naëng, chieàu cao) theo tuoåi thaáp hôn nhieàu so vôùi tyû leä naøy khi ñaùnh giaù baèng phöông phaùp SGA. Khoâng coù söï khaùc bieät ôû caû ba theå suy dinh döôõng (theo phöông phaùp nhaân traéc): nheï caân, thaáp coøi vaø gaày coøm (P > 0,05) nhöng coù söï khaùc bieät veà suy dinh döôõng theo phöông phaùp SGA giöõa nhoùm treû döôùi 24 thaùng vaø treân 24 thaùng tuoåi (P < 0,05).
Töø khoùa: Treû em, nhaân traéc, phöông phaùp SGA, tyû leä suy dinh döôõng.
Assessment of nutritional status of hospitalised children aged 6 -60 months by
anthropometrical method and SGA tool
Nguyen Do Huy (*); Vu Minh Thuc (**)
The purpose of the study is to compare assessment of nutritional status of hospitalized children by anthropometrical method and by SGA tool. A cross-sectional study was conducted with involvement of 330 hospitalized children from 6-60 months of age in Pediatric Department of Hai Duong General Hospital from May to November, 2009. The results show that: Energy intake of hospitalized children was from 10 to 30% lower than that in the recommended guidelines. Contribution in term of energy of lipid intake (22.4-29.3%) in total of energy requirement did not meet the recommended guidelines.
Prevalence of malnutrition by anthropometrical method (weight, height) by age was much lower than
1. Ñaët vaán ñeà
Suy dinh döôõng (SDD) cuûa beänh nhaân noùi chung, beänh nhi noùi rieâng (trong beänh vieän) lieân quan tôùi taêng nguy cô maéc beänh, töû vong vaø keùo daøi thôøi gian naèm vieän. SDD khoâng chæ laø moät beänh ñôn thuaàn maø lieân quan tôùi nhieàu vaán ñeà trong beänh vieän, baèng chöùng laø nhieàu beänh nhaân tieáp tuïc bò SDD trong thôøi gian naèm vieän [3].
Moät soá nghieân cöùu treân theá giôùi ñaõ söû duïng coâng cuï ñaùnh giaù dinh döôõng ñoái töôïng toaøn dieän (Subjective Global Assessment) (SGA) trong ñaùnh giaù tình traïng dinh döôõng (TTDD) cuûa beänh nhi vaø cho thaáy ñaây laø coâng cuï ñaùnh giaù TTDD cuûa beänh nhi ñaëc hieäu vaø tin caäy, do vaäy ñöôïc khuyeán nghò aùp duïng coâng cuï naøy ñeå hoã trôï, boå sung cho caùc phöông phaùp nhaân traéc trong ñaùnh giaù TTDD treû em [2],[3],[4],[5].
Vì lyù do treân, chuùng toâi tieán haønh nghieân cöùu naøy nhaèm xaùc ñònh thöïc traïng SDD treû em trong beänh vieän, so saùnh ñöôïc tyû leä SDD cuûa beänh nhi trong beänh vieän baèng caùc phöông phaùp nhaân traéc truyeàn thoáng vaø phöông phaùp söû duïng coâng cuï SGA, ñeå töø ñoù hoaøn thieän, aùp duïng roäng raõi coäng cuï ñaùnh giaù TTDD treû em phuø hôïp trong beänh vieän.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
Thieát keá nghieân cöùu: Nghieân cöùu söû duïng phöông phaùp nghieân cöùu caét ngang, tieán haønh töø thaùng 5-11 naêm 2009 taïi Khoa Nhi Beänh vieän Ña khoa tænh Haûi Döông.
Côõ maãu öôùc löôïng cho moät tyû leä [1].
Ñoái töôïng nghieân cöùu: Choïn taát caû caùc beänh nhaân nhi töø 6 thaùng ñeán döôùi 60 thaùng tuoåi môùi nhaäp vieän trong voøng 48 giôø khoâng maéc caùc beänh caáp tính( tieâu chaûy caáp, vieâm ñöôøng hoâ haáp caáp….)
Phöông phaùp nghieân cöùu vaø kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu:Caùc ñoái töôïng ñöôïc ñaùnh giaù TTDD khi môùi nhaäp vieän (trong voøng 48 giôø) baèng phöông phaùp nhaân traéc vaø baèng coâng cuï SGA vôùi söï trôï giuùp traû lôøi caùc thoâng tin cuûa ngöôøi meï/ngöôøi chaêm soùc cuûa beänh nhi.
* Thu thaäp, ñaùnh giaù TTDD baèng soá ño nhaân traéc (caân naëng, chieàu cao): baèng duïng cuï tieâu chuaån. Caân naëng: caân SECA ñieän töû ñoä chính xaùc 0,1 kg, caân ñöôïc ñieàu chænh, kieåm tra tröôùc khi söû duïng. Chieàu cao: ño chieàu cao baèng goã UNICEF vôùi ñoä chính xaùc 0,1 cm. TTDD cuûa treû ñöôïc phaân loaïi theo tieâu chuaån cuûa Toå chöùc Y teá Theá giôùi naêm 2005, goàm SDD thaáp coøi (chieàu cao/tuoåi), nheï caân (caân naëng/tuoåi) vaø gaày coøm (caân naëng/chieàu cao).
* Thu thaäp, ñaùnh giaù TTDD baèng coâng cuï SGA:
that of malnutrition by SGA tool. There was no significant difference in malnutrition status by anthropometrical method including underweight, stunting and wasting (P > 0.05), but there was a significant difference in malnutrition status by SGA tool between age groups (below 24 months and above 24 months of age) (P<0.05).
Key words: Children, anthropometrical method, SGA tool, malnutrition status.
Taùc giaû:
(*): TS.BS Nguyeãn Ñoã Huy, Phoù Giaùm ñoác Trung taâm ñaøo taïo Dinh döôõng vaø Thöïc phaåm. Vieän Dinh döôõng Quoác gia. Email: [email protected]
(**): Beänh vieän Tai-Muõi-Hoïng Trung öông.
n laø soá löôïng caàn ñieàu tra;
Z2(1-αù/2): Ñoä tin caäy 95%, Z =1,96
p laø tæ leä suy dinh döôõng trong beänh vieän laø 35 % (nghieân cöùu tröôùc ñaây taïi Vieän Nhi Trung öông).
d laø sai soá cho pheùp laø 5%, coäng theâm 10% döï phoøng, côõ maãu n = 330 ñoái töôïng.
SGA laø moät kó thuaät laâm saøng ñeå ñaùnh giaù SDD döïa vaøo: Thay ñoåi caân naëng, thay ñoåi khaåu phaàn aên, caùc trieäu chöùng daï daøy ruoät keùo daøi treân 2 tuaàn, thay ñoåi chöùc naêng vaän ñoäng, caùc beänh maéc phaûi vaø aûnh höôûng cuûa caùc stress chuyeån hoùa, caùc daáu hieäu suy dinh döôõng laâm saøng (maát lôùp môõ döôùi da, phuø, coå tröôùng). TTDD ñöôïc ñaùnh giaù theo 3 loaïi: A (töø 11- 14 ñieåm): dinh döôõng bình thöôøng; B (6-10 ñieåm):
SDD nheï vaø trung bình; C (0-5 ñieåm): SDD naëng.
Phaân tích thoáng keâ: Soá lieäu ñöôïc nhaäp vaøo maùy tính baèng chöông trình EPI DATA. Soá lieäu ñöôïc phaân tích baèng phaân meàm SPSS 16.0. Söû duïng caùc test saøng loïc ñeå ñaùnh giaù tính hôïp thöùc, tính tin caäy vaø hieäu suaát cuûa hai phöông phaùp. Söû duïng kieåm ñònh Mann-Withney U test ñeå so saùnh giöõa hai nhoùm vaø söû duïng kieåm ñònh khi bình phöông(Chi- Square test) ñeå so saùnh caùc tyû leä. YÙ nghóa thoáng keâ ñaït ñöôïc vôùi P value < 0.05 cho 2 phía.
3. Keát quaû nghieân cöùu
Baûng 1 trình baøy soá ño nhaân traéc vaø tyû leä SDD cuûa ñoái töôïng nghieân cöùu theo phöông phaùp nhaân traéc vaø SGA. Tyû leä SDD döïa treân caùc soá ño nhaân traéc laàn löôït laø 6,7% (caân/tuoåi), 26,7% (cao/tuoåi) vaø 6,7% (caân/cao) vaø khoâng coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ khi so saùnh giöõa hai nhoùm tuoåi veà caùc theå SDD theo caùc chæ soá nhaân traéc (P> 0,05). Tuy vaäy, coù tôùi 42,7% treû em khi nhaäp vieän coù tyû leä SDD theo coâng cuï ñaùnh giaù SGA, söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ khi so saùnh giöõa hai nhoùm tuoåi veà tyû leä SDD theo SGA (P < 0,05).
Soá lieäu trong baûng laø trung bình ñoä leäch chuaån.
Giaù trò P nhaän ñöôïc töø Chi-Square test (hoaëc Fisher's exact test) cho caùc tyû leä hoaëc kieåm ñònh Independent T- test cho hai bieán ñònh löôïng.
Baûng 2 trình baøy ñaëc ñieåm khaåu phaàn dinh döôõng cuûa ñoái töôïng nghieân cöùu theo tuoåi. Nhìn chung, khaåu phaàn caùc chaát dinh döôõng nhö li pít, gluxít cuûa hai nhoùm tuoåi khoâng ñaït nhu caàu khuyeán nghò.
Baûng 3 trình baøy möùc giaûm caân cuûa ñoái töôïng nghieân cöùu theo nhoùm tuoåi, coøn tôùi gaàn 25% treû em bò giaûm caân tôùi hôn 10 % caân naëng khi nhaäp vieän.
Coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ khi so saùnh giöõa hai nhoùm tuoåi veà möùc giaûm caân (P< 0,05).
Baûng 4 cho thaáy coù tôùi gaàn 74% treû em khi maéc beänh coù giaûm khaåu phaàn aên vaø coù tôùi gaàn 37% ñoái töôïng naøy bò möùc giaûm chöùc naêng chung cuûa cô theå treû khi maéc beänh. Khoâng coù söï khaùc bieät coù yù nghóa Baûng 1. Tyû leä SDD theo SGA vaø nhaân traéc theo
nhoùm tuoåi
Soá lieäu trong baûng laø trung bình ñoä leäch chuaån. Giaù trò P nhaän ñöôïc töø Chi-Square test (hoaëc Fisher's exact test) cho caùc tyû leä hoaëc kieåm ñònh Independent T- test cho hai bieán ñònh löôïng.
Baûng 2. Ñaëc ñieåm khaåu phaàn dinh döôõng cuûa treû theo nhoùm tuoåi
Baûng 3. Möùc giaûm caân cuûa treû theo nhoùm tuoåi
Soá lieäu trong baûng laø n (%). Giaù trò P nhaän ñöôïc töø Chi-Square test (hoaëc Fisher's exact test) cho caùc tyû leä hoaëc kieåm ñònh Independent T- test cho hai bieán ñònh löôïng.
Baûng 4. Thay ñoåi khaåu phaàn aên vaø thay ñoåi caùc chöùc naêng cuûa cô theå theo nhoùm tuoåi
Soá lieäu trong baûng laø n (%). Giaù trò P nhaän ñöôïc töø Chi-Square test (hoaëc Fisher's exact test) cho caùc tyû leä hoaëc kieåm ñònh Independent T- test cho hai bieán ñònh löôïng.
thoáng keâ khi so saùnh giöõa hai nhoùm tuoåi veà möùc giaûm khaåu phaàn vaø giaûm chöùc naêng cuûa cô theå khi maéc beänh (P> 0,05).
Baûng 5 cho thaáy gaàn 32% treû em khi maéc beänh coù trieäu chöùng daï daøy ruoät vaø coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ khi so saùnh giöõa hai nhoùm tuoåi veà trieäu chöùng daï daøy-ruoät (P< 0,05). Gaàn 31% ñoái töôïng naøy coù giaûm nhu caàu dinh döôõng. Khoâng coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ khi so saùnh giöõa hai nhoùm tuoåi veà thay ñoåi nhu caàu dinh döôõng (P>
0,05).
Baûng 6 cho thaáy chæ coù 11,8% treû em khi maéc beänh coù trieäu chöùng loeùt mieäng vaø coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ khi so saùnh giöõa hai nhoùm tuoåi veà trieäu chöùng loeùt mieäng (P < 0,05). Gaàn 30% ñoái töôïng naøy coù daáu hieäu nhöôïc cô nhöng chöa coù söï khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ khi so saùnh giöõa hai nhoùm tuoåi veà bieåu hieän nhöôïc cô khi maéc beänh ôû ñoái töôïng naøy (P > 0,05).
4. Baøn luaän
Ñaùnh giaù naêng löôïng khaåu phaàn aên vaøo theo phöông phaùp hoûi ghi 24 giôø qua cho thaáy caùc nhoùm treû ñeàu coù khaåu phaàn naêng löôïng aên vaøo thaáp hôn nhu caàu khuyeán nghò: Nhoùm treû 6-8 thaùng tuoåi chæ ñaït gaàn 70% nhu caàu khuyeán nghò (756 Kcal);
Nhoùm treû 9-11 thaùng tuoåi ñaït 91.1% nhu caàu khuyeán nghò (858 Kcal); Nhoùm treû 12-<24 thaùng tuoåi chæ ñaït 83,8% nhu caàu khuyeán nghò (1,118 Kcal); Nhoùm treû >24-60 thaùng tuoåi chæ ñaït töø 63,8 ñeán 83,8% nhu caàu khuyeán nghò (1,118 Kcal-1,470 Kcal) [2]. Khaåu phaàn protein cuûa hai nhoùm treû ñeàu cao hôn nhu caàu khuyeán nghò: Nhoùm treû 6-<24 thaùng tuoåi coù khaåu phaàn protein aên vaøo laø 32g/ngaøy (nhu caàu khuyeán nghò laø 23g/ngaøy). Nhoùm treû >24- 60 thaùng tuoåi coù khaåu phaàn protein aên vaøo laø 39,2g/ngaøy (nhu caàu khuyeán nghò laø 29g/ngaøy) [2].
Töông töï, khaåu phaàn li pít cuûa hai nhoùm treû thaáp hôn nhu caàu khuyeán nghò: Nhoùm treû 6-<24 thaùng tuoåi coù khaåu phaàn li pít aên vaøo chæ ñaûm baûo 29,2% nhu caàu naêng löôïng (nhu caàu khuyeán nghò laø 40%). Nhoùm treû >24-60 thaùng tuoåi coù khaåu phaàn li pít aên vaøo chæ ñaûm baûo 22,4% nhu caàu naêng löôïng (nhu caàu khuyeán nghò laø 35 ñeán 40%) [2].
Caùch ñaùnh giaù TTDD döïa vaøo caùc chæ soá nhaân traéc chæ xaùc ñònh nhöõng soá ño veà caân naëng, chieàu cao theo tuoåi cuûa treû khi maéc beänh maø khoâng tính tôùi söï thay ñoåi (giaûm caân naëng, giaûm khaåu phaàn, giaûm chöùc naêng cuûa cô theå…) nhö caùch ñaùnh giaù baèng coâng cuï SGA. Qua ñaùnh giaù SGA, ta coù theå bieát ñöôïc: Coù tôùi gaàn 50% treû em khi nhaäp vieän xuaát hieän tình traïng giaûm caân töø >5% troïng löôïng cô theå luùc bình thöôøng, tyû leä treû giaûm caân >5% cuûa nhoùm treû döôùi 24 thaùng cao hôn so vôùi tyû leä naøy ôû nhoùm treû >24 ñeán 60 thaùng tuoåi. Coù tôùi 3/4 soá treû em nhaäp vieän coù giaûm khaåu phaàn aên vaøo vaø coù tôùi 1/3 soá treû coù giaûm chöùc naêng cuûa cô theå khi nhaäp vieän.
Töông töï, trieäu chöùng tieâu hoùa lieân quan tôùi dinh döôõng vaø giaûm nhu caàu dinh döôõng cuõng xuaát hieän ôû 1/3 soá treû nhaäp vieän. Nhöõng bieåu hieän laâm saøng naøy chaéc chaén cuõng goùp phaàn xaùc ñònh treû coù nguy cô SDD trong thôøi gian bò beänh ñeå töø ñoù coù nhöõng bieän phaùp phoøng traùnh SDD coù hieäu quaû.
Tyû leä SDD döïa treân caùc soá ño nhaân traéc: Tyû leä SDD nheï caân vaø SDD gaày coøm ñeàu döôùi 10%, rieâng tyû leä SDD thaáp coøi laø töông ñoái cao (26,7%) khi so saùnh giöõa hai nhoùm tuoåi veà caùc theå suy dinh döôõng theo caùc chæ soá nhaân traéc (P > 0,05). Tyû leä SDD cuûa treû em trong beänh vieän raát khaùc bieät giöõa caùc nghieân Baûng 5. Xuaát hieän caùc trieäu chöùng daï daøy-ruoät vaø
thay ñoåi nhu caàu caùc chaát dinh döôõng khi maéc beänh theo nhoùm tuoåi
Soá lieäu trong baûng laø n (%). Giaù trò P nhaän ñöôïc töø Chi-Square test (hoaëc Fisher's exact test) cho caùc tyû leä hoaëc kieåm ñònh Independent T- test cho hai bieán ñònh löôïng.
Baûng 6. Tình traïng vieâm loeùt mieäng vaø nhöôïc, yeáu cô cuûa treû theo nhoùm tuoåi
Soá lieäu trong baûng laø n (%). Giaù trò P nhaän ñöôïc töø Chi-Square test (hoaëc Fisher's exact test) cho caùc tyû leä hoaëc kieåm ñònh Independent T- test cho hai bieán ñònh löôïng.
cöùu: tyû leä naøy töø 2-37% theo Merritt vaø Suskind (1979), tyû leä laø 55% (caân/cao) trong nghieân cöùu cuûa Tienboon (1995). Gaàn ñaây nhaát, nghieân cöùu cuûa Chalermporn Pojratsirikul taïi Thaùi Lan cho thaáy tyû leä suy dinh döôõng nheï caân cuûa treû trong beänh vieän laø 29,5%. Tyû leä SDD theo coâng cuï ñaùnh giaù SGA laø raát cao trong nghieân cöùu naøy (42%). Tyû leä naøy töông ñöông vôùi nghieân cöùu cuûa Chalermporn Pojratsirikul taïi Thaùi Lan (35,9%), nhöng thaáp hôn tyû leä naøy trong nghieân cöùu cuûa Tienboon naêm 1995 (51%) [4], [7].
Toùm laïi, khaåu phaàn naêng löôïng cuûa treû em döôùi 5 tuoåi thaáp hôn nhu caàu khuyeán nghò töø 10 ñeán 30%.
Chaát löôïng cuûa khaåu phaàn khoâng caân ñoái, tyû leä ñoùng goùp cuûa khaåu phaàn li pít (22,4-29,3%) trong toång
nhu caàu naêng löôïng chöa ñaït theo nhu caàu. Tyû leä SDD theo ñaùnh giaù baèng caùc chæ soá nhaân traéc (caân naëng, chieàu cao) theo tuoåi thaáp hôn nhieàu so vôùi tyû leä naøy khi ñaùnh giaù baèng coâng cuï SGA.
Chuùng toâi ñeà nghò ieáp tuïc nghieân cöùu treân côõ maãu lôùn hôn, keát hôïp thu thaäp caùc chæ soá hoùa sinh dinh döôõng ñeå xaùc ñònh phöông phaùp ñaùnh giaù TTDD phuø hôïp vôùi treû em trong beänh vieän.
Lôøi caûm ôn
Caùc baùc syõ vaø ñieàu döôõng cuûa Khoa Nhi, Beänh vieän Ña khoa tænh Haûi Döông ñaõ taïo ñieàu kieän cho nghieân cöùu naøy ñöôïc trieån khai thuaän lôïi vaø hieäu quaû.
Taøi lieäu tham khaûo
Tieáng Vieät
1. Haø Huy Khoâi, Leâ Thò Hôïp. Phöông phaùp dòch teã hoïc dinh döôõng. Nhaø Xuaát baûn Y hoïc, 2012, 57-61.
2. Leâ Thò Hôïp. Nhu caàu dinh döôõng khuyeán nghò cho ngöôøi Vieät Nam. Nhaø Xuaát baûn Y hoïc, 2004, 20-31.
3. Phaïm Thu Höông, Nguyeãn Thò Laâm, Nguyeãn Bích Ngoïc, Traàn Chaâu Quyeân, Nghieâm Nguyeät Thu, Phaïm Thaéng. Tình traïng dinh döôõng cuûa beänh nhaân nhaäp vieän khoa tieâu hoùa vaø noäi tieát taïi beänh vieän Baïch Mai. Taïp chí dinh döôõng vaø thöïc phaåm. Soá 3+4, 2006, 85-91.
Tieáng Anh
4.Chalermporn Rojratsrikul. Application of Generated
Subjective Global Assessment as a Screening tool for malnutrition in pediatric patients. J Med Assoc Thai 2004;
876(8): 939-46.
5. Donna J. Secker, Khursheed N. Jeejeebhoy. Subjective Global Nutrition Assessment for Children. Am J Clin Butr 2007;85: 1083-9.
6. Fiaccadori E. et al. Prevalence and clinical outcome associated with preexisting malnutrition in acute renal failure: a prospective cohort study. J Am Soc Nephrol, 1999 Mar;10(3):581-93.
7. Prasong Tienboon. Nutrition problems of hospitalized children in a developing country: Thai land. Asia Pacific J Clin Nutr (2002) 11(4):258-262.
8. Rosalind S. Gibson. Principles of Nutrition Assessment.
Oxford University Press, 1990.
