Kieán thöùc, thaùi ñoä vaø thöïc haønh cuûa ngöôøi daân phöôøng Trung Duõng vaø Taân Phong, thaønh
phoá Bieân Hoøa veà döï phoøng nhieãm ñoäc Dioxin qua thöïc phaåm
Leâ Vuõ Anh (*), Traàn Thò Tuyeát Haïnh (*), Nguyeãn Ngoïc Bích(*), Nguyeãn Thanh Haø(*), Ñoã Minh Sôn (**), Nguyeãn Ñöùc Minh(***)
Saân bay Bieân Hoøa laø nôi ñöôïc quaân ñoäi Myõ söû duïng laøm nôi chöùa chaát dieät coû (phaàn lôùn laø chaát da cam, coù chöùa taïp chaát dioxin) trong chieán dòch Ranch Hand. Caùc thuøng chöùa nhöõng hoùa chaát naøy bò roø ræ, caùc hoaït ñoäng pha cheá, röûa maùy bay…dieãn ra taïi ñaây daãn ñeán tình traïng oâ nhieãm dioxin trong ñaát, thöïc phaåm vaø trong maùu cuûa ngöôøi daân ôû trong vaø gaàn khu vöïc saân bay ôû möùc cao. Hoäi Y teá coâng coäng Vieät Nam ñaõ thöïc hieän moät nghieân cöùu moâ taû caét ngang vôùi muïc tieâu tìm hieåu kieán thöùc, thaùi ñoä vaø haønh vi cuûa 400 ngöôøi daân soáng taïi phöôøng Trung Duõng vaø phöôøng Taân Phong, thaønh phoá Bieân Hoøa veà dioxin vaø döï phoøng nhieãm ñoäc dioxin qua thöïc phaåm. Keát quaû cuûa nghieân cöùu cho thaáy maëc duø soáng treân vuøng oâ nhieãm dioxin naëng nhöng raát ít ngöôøi daân coù nhaän thöùc vaø thöïc haønh ñuùng veà vaán ñeà naøy trong khi ñoù caùc nhoùm thöïc phaåm coù nguy cô nhieãm dioxin cao ñöôïc tieâu thuï khaù phoå bieán taïi ñòa phöông. Tuy nhieân, phaàn lôùn ngöôøi daân ñeàu coù thaùi ñoä tích cöïc veà thöïc haønh döï phoøng nhieãm ñoäc, keå caû giaûi phaùp mua thöïc phaåm khoâng bò oâ nhieãm dioxin vôùi giaù cao hôn.
Nghieân cöùu naøy cho thaáy caàn tieán haønh moät can thieäp nhaèm naâng cao nhaän thöùc, thöïc haønh cuûa ngöôøi daân taïi 2 phöôøng naøy cuõng nhö nghieâm caám moïi haønh vi chaên nuoâi gia suùc, gia caàm vaø caù taïi saân bay Bieân Hoøa vaø moät soá khu vöïc gaàn saân bay.
Töø khoùa: Kieán thöùc, thaùi ñoä, thöïc haønh, dioxin, thöïc phaåm, Bieân Hoøa
Knowledge, attitude and practice of local residents at Trung Dung and Tan Phong wards,
Bien Hoa city – Viet Nam on preventing dioxin exposure through foods
Le Vu Anh(*), Tran Thi Tuyet Hanh(*), Nguyen Ngoc Bich(*), Nguyen Thanh Ha(*), Do Minh Son(**), Nguyen Duc Minh(***)
Bien Hoa Airbase served as a bulky storage and supply facility for Agent Orange during the Operation Ranch Hand. Herbicides are known to have been spilled at this site for several times at large volumes. Consequently, samples of soil, sediment, blood and some types of local foods in Bien Hoa City had elevated levels of dioxin. The Viet Nam Public Health Association undertook a cross- sectional study which aimed to describe knowledge, attitude, and practice of 400 randomly selected households representatives in Trung Dung and Tan Phong wards, Bien Hoa City on dioxin and
Lê VNJ Anh (*), Trҫn Thӏ TuyӃt Hҥnh (*), NguyӉn Ngӑc Bích (*), NguyӉn Thanh Hà (*) Ĉӛ Minh Sѫn (**), NguyӉn Ĉӭc Minh (***)
1. Ñaët vaán ñeà
Trong giai ñoaïn töø 1962 ñeán 1971, quaân ñoäi Myõ ñaõ raûi xuoáng moâi tröôøng Vieät Nam khoaûng 76,9 trieäu lít thuoác dieät coû, trong ñoù chaát da cam chieám moät löôïng lôùn [3], [8]. Moät soá nghieân cöùu gaàn ñaây [1] ñaõ xaùc ñònh 7 ñieåm noùng nhieãm dioxin ôû Vieät Nam nôi coù noàng ñoä dioxin trong buøn ñaát cao hôn möùc ñoä cho pheùp töø 2,5 ñeán 80 laàn. Saân bay Bieân Hoøa ñöôïc quaân ñoäi Myõ söû duïng laøm nôi chöùa chaát da cam/dioxin trong chieán dòch Ranch Hand (Chieán dòch Baøn tay Noâng daân) vaø hieän laø moät trong nhöõng ñieåm noùng nhieãm dioxin traàm troïng nhaát ôû Vieät Nam. Trong giai ñoaïn töø 1961 - 1971, hoùa chaát taïi saân bay Bieân Hoøa bò roø ræ ít nhaát 4 laàn vôùi löôïng lôùn neân trong moät soá nghieân cöùu gaàn ñaây cho thaáy noàng ñoä dioxin toàn dö trong ñaát, buøn, moät soá thöïc phaåm vaø maãu maùu cuûa ngöôøi daân ñòa phöông hieän vaãn ñang ôû möùc cao ñaùng baùo ñoäng [4], [5], [6]. Do ñoù, ngöôøi daân thaønh phoá Bieân Hoaø, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi soáng gaàn saân bay Bieân Hoøa hieän ñang phaûi
ñoái maët vôùi nhöõng nguy cô veà söùc khoeû do phôi nhieãm vôùi dioxin, ñaëc bieät laø qua thöïc phaåm. Nhöõng giaûi phaùp can thieäp nhaèm giaûm nguy cô phôi nhieãm dioxin cho ngöôøi daân laø raát caàn thieát.
Hieän nay, vaãn chöa tính ñöôïc cuï theå ñònh löôïng möùc tieâu thuï dioxin haøng ngaøy töø taát caû caùc nguoàn phôi nhieãm cho caùc nhoùm daân cö ôû Bieân Hoøa do thieáu soá lieäu veà taàn suaát tieâu thuï thöïc phaåm cuõng nhö noàng ñoä dioxin trong taát caû caùc loaïi thöïc phaåm ñòa phöông. Tuy nhieân, cuõng ñaõ coù nhieàu baèng chöùng khoa hoïc cho thaáy ngöôøi daân ôû thaønh phoá Bieân Hoøa ñang phaûi ñoái maët vôùi nguy cô söùc khoûe cao do nhieãm dioxin [4], [5], [6]. Nghieân cöùu ñaùnh giaù kieán thöùc, thaùi ñoä vaø thöïc haønh (KAP) cuûa ngöôøi daân soáng ôû 2 phöôøng ñieåm noùng nhieãm dioxin (phöôøng Trung Duõng vaø Taân Phong, thaønh phoá Bieân Hoøa) ñaõ ñöôïc Hoäi Y teá coâng coäng Vieät Nam thöïc hieän naêm 2006-2007 nhaèm cung caáp baèng chöùng vaø soá lieäu neàn giuùp xaây döïng moät chöông trình can thieäp hieäu quaû.
measures to prevent dioxin exposure through foods. The results show that in spite of currently living in one of three worst dioxin hot-spots in Viet Nam, local people in the 2 studied wards have very limited knowledge and practice on dioxin and preventive measures. Dioxin high risk foods were frequently presented in their daily and weekly meals. Nevertheless, they have a very positive attitude toward prevention, including purchasing safe foods at higher prices. The results of this study show that an intervention program to raise local peoples awareness on dioxin high - risk foods and to ban all agricultural activities at highly polluted areas in Trung Dung and Tan Phong wards is urgently needed.
Key words: Knowledge, attitude, pracitce, dioxin, food, Bien Hoa
Caùc taùc giaû:
(*): Tröôøng Ñaïi hoïc Y teá Coâng coäng Haø Noäi
- Leâ Vuõ Anh: PGS. TS - Hieäu tröôûng. E.mail: [email protected];
- Traàn Thò Tuyeát Haïnh, Ths. CN - Giaûng vieân Boä moân Söùc khoûe Moâi tröôøng.
E.mail: [email protected];
- Nguyeãn Ngoïc Bích, Ths. BS - Giaûng vieân Boä moân Veä sinh lao ñoäng - Beänh ngheà nghieäp.
E.mail: [email protected];
- Nguyeãn Thanh Haø, Ths, BS - Boä moân Dinh döôõng An toaøn thöïc phaåm.
E.mail: [email protected];
(**): Nguyeãn Ñöùc Minh, Ths, BS - Vieän Dinh Döôõng Quoác gia. E.mail: [email protected];
(***): Ñoã Minh Sôn ,CN - Hoäi Y teá coâng coäng Vieät Nam. E.mail: [email protected].
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
Nghieân cöùu moâ taû caét ngang nhaèm moâ taû kieán thöùc, thaùi ñoä vaø thöïc haønh cuûa ngöôøi daân ôû phöôøng Trung Duõng vaø Taân Phong, thaønh phoá Bieân Hoøa veà dioxin vaø döï phoøng nhieãm ñoäc dioxin qua thöïc phaåm. Vôùi 400 hoä gia ñình taïi 2 phöôøng ñaõ ñöôïc löïa choïn theo phöông phaùp choïn maãu ngaãu nhieân heä thoáng. 400 ngöôøi mua/cheá bieán thöïc phaåm taïi 400 hoä gia ñình coù tuoåi töø 16 ñeán 60 ñaõ ñöôïc môøi tham gia phoûng vaán. Soá lieäu ñöôïc phaân tích baèng phaàn meàm SPSS 13.0 vaø Stata 9.0.
3. Keát quaû vaø baøn luaän
3.1. Kieán thöùc veà dioxin vaø nhieãm ñoäc dioxin Keát quaû cuûa ñieàu tra KAP cho thaáy maëc duø soáng treân vuøng oâ nhieãm dioxin naëng nhöng raát ít ngöôøi daân coù nhaän thöùc ñuùng vaø ñaày ñuû veà söï toàn taïi cuûa dioxin trong moâi tröôøng, veà ñöôøng xaâm nhaäp cuûa dioxin töø moâi tröôøng vaøo trong cô theå, veà caùc thöïc phaåm nguy cô cao cuõng nhö nhöõng haäu quaû söùc khoûe cuûa dioxin. Phaàn lôùn ngöôøi daân cho raèng dioxin coù theå toàn taïi trong nöôùc 52,3% (CI 47,3% - 57,2%) vaø trong ñaát 45,5% (CI 40,6% - 50,4%) trong khi ñoù chæ coù 13% (CI 9,7% - 16,3%) soá ngöôøi ñöôïc hoûi bieát dioxin coù theå toàn taïi trong thöïc phaåm vaø chæ coù 1,8%
bieát dioxin coù theå toàn taïi trong caû ñaát, nöôùc, khoâng khí vaø thöïc phaåm. Veà kieán thöùc lieân quan ñeán ñöôøng phôi nhieãm dioxin, chæ moät tæ leä raát nhoû (3,3%) ñoái töôïng phoûng vaán bieát dioxin coù theå xaâm nhaäp vaøo cô theå con ngöôøi qua caû 3 con ñöôøng laø qua da, qua ñöôøng hoâ haáp vaø qua ñöôøng aên uoáng.
3.2. Kieán thöùc veà thöïc phaåm coù nguy cô cao Kieán thöùc cuûa ngöôøi daân veà nhöõng loaïi thöïc phaåm coù nguy cô cao coøn raát haïn cheá. Ngöôøi daân ñòa phöông cho raèng rau vaø cuû/quaû laø 2 loaïi thöïc phaåm
coù nguy cô cao nhaát vôùi söï ñoàng yù cuûa 74,8% (CI 70,1% - 79,5%) vaø 41,6% (CI 36,2% - 46,9%) soá ngöôøi ñöôïc phoûng vaán (Bieåu ñoà 1). Tuy nhieân, trong thöïc teá ñaây laø nhöõng thöïc phaåm ít coù nguy cô bò oâ nhieãm. Raát ít ngöôøi daân bieát ñöôïc thöïc phaåm coù nguy cô cao nhö caù vaø thuûy haûi saûn 37,1% (CI 31,8%
- 42,2%), môõ ñoäng vaät nuoâi taïi ñòa phöông 25,6%
(CI 20,9% - 30,3%), boä ñoà loøng 3,6% (CI 1,6% - 5,6%), tröùng, söõa vaø caùc saûn phaåm töø tröùng, söõa 2,4% (CI 1,3% - 3,5%).
3.3. Kieán thöùc veà caùc bieän phaùp döï phoøng Kieán thöùc cuûa ngöôøi daân ñòa phöông veà caùc bieän phaùp döï phoøng nhieãm ñoäc dioxin cuõng raát haïn cheá (Bieåu ñoà 2).
Phaàn lôùn ñoái töôïng ñieàu tra cho raèng ñeå giaûm nguy cô nhieãm dioxin töø thöïc phaåm, ngöôøi daân neân röûa saïch rau 57,5% (CI 52,6% - 62,4%) vaø ñun naáu kó thöùc aên 43% (CI 38,1% - 47,9%). Chæ coù moät tyû leä nhoû ngöôøi daân bieát ñöôïc caùc bieän phaùp döï phoøng hieäu quaû nhö aên ít/caét boû bôùt môõ ñoäng vaät 3,8%(CI 1,9% - 5,6%), aên ít caù vaø nhuyeãn theå baét ôû ao hoà bò oâ nhieãm 0,8% (CI 0,1% - 1,6%), aên ít tröùng, söõa vaø caùc saûn phaåm töø tröùng söõa cuûa ñòa phöông 0,3% (CI 0% - 0,7%). Ngoaøi ra, 14,5% (CI 11% - 18%) ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho bieát hoï khoâng bieát baát kyø moät bieän phaùp döï phoøng naøo. Tuy nhieân, giaûi phaùp ñun naáu kyõ thöùc aên chöa ñöôïc chöùng minh laø giaûi phaùp giaûm noàng ñoä dioxin trong thöïc phaåm moät caùch hieäu quaû.
3.4. Taàn suaát tieâu thuï thöïc phaåm vaø nguy cô nhieãm dioxin
Nghieân cöùu taàn suaát tieâu thuï thöïc phaåm cuõng cho thaáy caùc nhoùm thöïc phaåm coù nguy cô nhieãm dioxin cao nhö caù nöôùc ngoït, thòt ngan, vòt, thòt gaø ñöôïc tieâu thuï khaù phoå bieán taïi ñòa phöông. 19% (CI 15,2% - 22,9%) vaø 16% (CI 12,4% - 19,6%) soá ngöôøi ñöôïc
Khaùc Tröùng, söõa v.v...
Boä ñoà loøng Môõ ñoäng vaät Thòt ñoäng vaät Nöôùc Caù, thuûy haûi saûn Cuû quaû Rau
% ngöôøi traû lôøi Nguy cô thaáp Nguy cô cao
Loaïi thöïc phaåm
Bieåu ñoà 1. Kieán thöùc cuûa ngöôøi daân ñòa phöông veà loaïi thöïc phaåm nguy cô cao nhieãm dioxin taïi phöôøng Trung Duõng vaø Taân Phong, thaønh phoá Bieân Hoøa 2007
Bieåu ñoà 2. Kieán thöùc cuûa ngöôøi daân veà caùc bieän phaùp döï phoøng nhieãm dioxin qua thöïc phaåm taïi phöôøng Trung Duõng vaø Taân Phong, thaønh phoá Bieân Hoøa 2007
phoûng vaán cho bieát hoï tieâu thuï caù nöôùc ngoït vaø thòt (thòt lôïn, boø) haøng ngaøy. Neáu tính theo tuaàn (nghóa laø aên ít nhaát 1 laàn/1 tuaàn) thì caù nöôùc ngoït ñöôïc tieâu thuï phoå bieán nhaát vôùi 81% (CI 77,2% - 84,8%), tieáp ñeán laø thòt gaø 52,3% (47,4% - 57,2%), thòt lôïn vaø thòt boø 51% (46,1% - 55,9%), caùc saûn phaåm thuûy haûi saûn khaùc 47% (CI 42,1% - 52%). Taàn suaát tieâu thuï ngan vòt theo tuaàn thaáp hôn, vôùi 10,6% soá ngöôøi phoûng vaán (CI 7,6% - 13,6%), tieáp ñeán laø boä ñoà loøng vôùi 6,1% (CI 3,8% - 8,5%) (Bieåu ñoà 3).
Nhö vaäy, neáu ngöôøi daân ôû phöôøng Trung Duõng vaø Taân Phong tieâu thuï thöïc phaåm ñöôïc nuoâi troàng taïi ñòa phöông ñaëc bieät laø caù aên ôû taàng saâu, ngan vòt, thòt gaø ta, traâu boø…thì nguy cô phôi nhieãm vôùi laø raát lôùn.
3.5. Thaùi ñoä vaø thöïc haønh döï phoøng nhieãm ñoäc dioxin qua thöïc phaåm
Maëc duø ñoái maët vôùi nguy cô cao nhieãm ñoäc dioxin qua thöïc phaåm, chæ moät tæ leä nhoû soá ngöôøi ñöôïc phoûng vaán 27,7% (CI 23,3% - 32%) cho bieát hoï ñaõ vaø ñang aùp duïng caùc bieän phaùp döï phoøng, coøn 58,5% (CI 53,7% - 63,3%) cho bieát hoï khoâng aùp duïng bieän phaùp döï phoøng naøo vaø 13,8% (CI 10,4%
- 17,2%) traû lôøi khoâng bieát. Trong soá 27,7% ngöôøi traû lôøi ñaõ vaø ñang aùp duïng bieän phaùp döï phoøng thì cho bieát hoï chuû yeáu naáu chín kyõ thöùc aên 18,2% (CI 16,3% - 20,1%), söû duïng nöôùc saïch cho aên uoáng vaø sinh hoaït 5,5% (2,8% - 7,2%) vaø mua thöïc phaåm saïch 4% (CI 2,1% - 5,9%).
4. Baøn luaän
Keát quaû nghieân cöùu gaàn ñaây cho thaáy TCDD (thaønh phaàn ñoäc nhaát trong hoï dioxin) trong thöïc phaåm laáy maãu ôû thaønh phoá Bieân Hoøa coù noàng ñoä raát cao, ví duï trong ngan vòt laø 276ppt vaø 331ppt troïng löôïng öôùt, trong thòt gaø töø 0,031 ñeán 15 ppt
troïng löôïng öôùt, trong caù töø 0,063 ñeá 65 ppt vaø trong coùc laø 56ppt troïng löôïng öôùt [6]. Noàng ñoä dioxin trong môõ caùc loaïi ñoäng vaät naøy coøn cao hôn gaáp nhieàu laàn trong khi ñoù noàng ñoä dioxin trong thöïc phaåm ôû möùc chaáp nhaän ñöôïc thoâng thöôøng döôùi 0,1ppt [6]. Theo Toå chöùc Y teá theá giôùi (WHO), möùc tieâu thuï dioxin haøng ngaøy chòu ñöïng ñöôïc (TDI) cuûa moät ngöôøi naëng 70kg laø töø 1 ñeán 4pg/kg troïng löôïng cô theå/ngaøy, töông ñöông 70pg ñeán 280pg dioxin/ngaøy [7].
Neáu ngan vòt vôùi möùc oâ nhieãm dioxin 276ppt vaø 331ppt laø nguoàn oâ nhieãm duy nhaát thì moät ngöôøi naëng 50kg chæ ñöôïc pheùp aên khoaûng 0,2g ñeán 0,6g ngan/vòt trong moät ngaøy, töông ñöông 1,4 ñeán 4,2g ngan/vòt trong moät tuaàn. Töông töï nhö vaäy, chuùng ta coù theå tính möùc tieâu thuï haøng ngaøy chòu ñöïng ñöôïc cho caùc thöïc phaåm khaùc. Tuy nhieân, trong thöïc teá khoâng phaûi chæ coù ngan/vòt hay gaø hay caù bò nhieãm dioxin maø nhieàu thöïc phaåm ñòa phöông coù nguy cô bò oâ nhieãm cuøng luùc vaø keát quaû ñieàu tra taàn suaát tieâu thuï thöïc phaåm cho thaáy coù hôn 50% ngöôøi daân ñòa phöông tieâu thuï nhöõng thöïc phaåm naøy theo tuaàn. Taát nhieân, caàn nhaán maïnh raèng chæ nhöõng thöïc phaåm ñòa phöông chaên nuoâi taïi khu vöïc saân bay vaø laân caän môùi coù khaû naêng nhieãm dioxin cao, coøn thöïc phaåm nhaäp ôû nôi khaùc veà thì noàng ñoä dioxin chaéc seõ thaáp hôn raát nhieàu. Nhö vaäy, neáu tieâu thuï thöïc phaåm nuoâi troàng taïi saân bay Bieân Hoøa vaø khu vöïc gaàn saân bay thì öôùc löôïng haøng tuaàn ngöôøi daân coù theå aên nhöõng thöïc phaåm nguy cô cao vôùi moät löôïng lôùn hôn raát nhieàu möùc cô theå hoï coù theå chòu ñöïng ñöôïc vaø löôïng dioxin tieâu thuï trung bình haøng ngaøy töø taát caû caùc nguoàn cuûa ngöôøi daân soáng ôû hai phöôøng ñieàu tra ñöôïc cho laø vöôït xa möùc tieâu thuï haøng ngaøy chòu ñöïng ñöôïc theo khuyeán caùo cuûa WHO. Theo nhaän ñònh cuûa GS. Schecter vaø coäng söï thì thöïc phaåm bao goàm thòt gaø, ngan, vòt, moät soá loaøi caù vaø coùc coù theå laø nguyeân nhaân laøm taêng noàng ñoä TCDD trong maùu ngöôøi daân Bieân Hoøa [6].
Caùc baèng chöùng khoa hoïc cho thaáy dioxin tinh khieát bò phaân huûy gaàn nhö hoaøn toaøn ôû nhieät ñoä 800o C vaø dioxin ôû trong caùc haït buïi ñaát thì bò phaân huûy ôû nhieät ñoä cao hôn, coù theå leân tôùi 1,150oC (8).
Do ñoù, bieän phaùp döï phoøng phoå bieán nhaát maø ngöôøi daân hieän ñang söû duïng, ñun naáu kyõ thöùc aên, ñöôïc cho laø khoâng hieäu quaû. Ngoaøi ra, coù tôùi 65,5% (CI 60,8% - 70,2%) nhöõng ngöôøi ñöôïc hoûi cho bieát hoï khoâng bieát hoaëc khoâng maáy quan taâm tôùi nguoàn goác thöïc phaåm tieâu thuï haøng ngaøy.
Bieåu ñoà 3. Taàn suaát tieâu thuï thöïc phaåm theo ngaøy vaø theo tuaàn taïi phöôøng Trung Duõng vaø Taân Phong, Thaønh phoá Bieân Hoøa 2007
Taøi lieäu tham khaûo
1. Dwernychuk LW, Hung TM, Boivin TC, Bruce GS, Dung PT, Son TK, Hatfield CT, Dung NT, Allan JA, Nhu DD, Thuc PV, Moats DJ, Borton L (2006), The agent orange dioxin issue in Vietnam: A manageable problem, Hatfield, Paper presented in Oslo Conference.
2. Esposito M, Tiernan T, and Dryden F (1980) Dioxins, U.S. Environmental Protection Agency, Office of Research and Development, EPA-600/2-80-197, Cincinnati, Ohio.
3. Palmer MG (2005). The legacy of agent orange: empirical evidence from central Vietnam. Social Science & Medicine.
60: 1061-1070.
4. Schecter A, Dai LC, P#pke O, et al. (2001). Recent dioxin contamination from Agent Orange in residents of a southern Vietnam city. Journal of of Occupational and Environmental Medicine. 43: 435– 443.
5. Schecter A, Pavuk M, Constable JD, et al. (2002). A follow-up: high level of dioxin contamination in Vietnamese from Agent Orange, three decades after the end of spraying [Letter]. Journal of Occupational and Environmental Medicine. 44: 218 –220.
6. Schecter A, Quynh HT, Pavuk M, Papke O, Malish R, Constable JD (2003). Food as a source of dioxin exposure in the residents of Bien Hoa City, Vietnam. Journal of Occupational and Environmental Medicine. 45 (8):
781–788.
7. Stellman JM, Stellman SD, Christian R, Weber T and Tomasallo C (2003). The extend and patterns of usage of agent orange and other herbicides in Vietnam. Nature. 422:
681-687.
8. World Health Organization, Assessment of the health risks of dioxins: re-evaluation of the Tolerable Daily Intake (TDI). Executive Summary.
Lôøi caûm ôn
Chuùng toâi xin traân troïng caûm ôn Quyõ Ford taïi Vieät Nam, TS.
Charles Bailey, ñaõ hoã trôï taøi chính cho vieäc thöïc hieän nghieân cöùu vaø caûm ôn söï tham gia vaø hoã trôï cuûa Hoäi YTCC Ñoàng Nai trong giai ñoaïn thu thaäp soá lieäu. Chuùng toâi cuõng muoán baøy toû lôøi caûm ôn Vaên phoøng 33 vaø PGS. Leâ Thò Hôïp ñaõ hoã trôï vaø cung caáp caùc thoâng tin khoa hoïc trong quaù trình xaây döïng ñeà cöông vaø baùo caùo keát quaû nghieân cöùu.
Tuy kieán thöùc veà dioxin vaø döï phoøng nhieãm ñoäc dioxin coøn raát haïn cheá, keát quaû ñieàu tra KAP ghi nhaän phaàn lôùn ngöôøi daân ñeàu coù thaùi ñoä tích cöïc veà thöïc haønh döï phoøng nhieãm ñoäc, keå caû giaûi phaùp mua thöïc phaåm khoâng bò oâ nhieãm dioxin vôùi giaù cao hôn (trung bình chi theâm 11.200 VND/hoä gia ñình/ngaøy, töông ñöông khoaûng 10% thu nhaäp cuûa gia ñình).
Nghieân cöùu naøy chæ ra raèng maëc duø soáng treân vuøng ñaát nhieãm dioxin nhöng ngöôøi daân ôû phöôøng Trung Duõng vaø Taân Phong cuûa thaønh phoá Bieân Hoøa coù kieán thöùc vaø thöïc haønh raát haïn cheá veà döï phoøng nhieãm ñoäc dioxin qua thöïc phaåm. Moät chöông trình
can thieäp nhaèm giaûm nguy cô phôi nhieãm dioxin cho ngöôøi daân laø thöïc söï caàn thieát. Tuy nhieân, ñeå xaây döïng ñöôïc chöông trình can thieäp hieäu quaû, phuø hôïp vôùi ñòa phöông thì caàn trieån khai theâm moät nghieân cöùu ñònh tính vaø hoäi thaûo chia seû keát quaû nghieân cöùu, xaây döïng chöông trình can thieäp chi tieát vôùi söï tham gia cuûa caùc ban ngaønh ñòa phöông.
Chöông trình naøy neáu ñöôïc trieån khai seõ laø chöông trình can thieäp Y teá coâng coäng ñaàu tieân taïi Vieät Nam nhaèm giaûm nguy cô phôi nhieãm dioxin trong thöïc phaåm cho ngöôøi daân taïi ñieåm noùng nhieãm dioxin.
