Phat trien nghiep vu mua bdn va sap nhap
doanh nghiep tai VN
•
TS. Tpjnli QuS'c Tpung flal hoc Ngin hang TPHCNIH
oat dong M&A t a i V i e t N a m mdi chi difoc xem la bat dau tang tnii&ng tU nhiing nam 2000 tret lai day, mac du trong giai doan 1990 - 2000 v i n ton tai nhOng trifdng hdp co the dUgrc xem la cac hoat dong M&A nhif qua trinh tai cd cau cac hdp tac xa tin diing nhOCng nam dau thap nien 1990, hoac qua trinh co phan hoa cac doanh nghiep nha niTdc (DNNN) vao nhOng nam giGa thap nien nay.Trong nam 2007, hoat dong M&A tai Viet Nam da c6 sU gia tang manh me cung v6i nhQng dieu chinh ve luat phap c6 lien quan den hoat dong M&A tai Viet Nam, sU phat trien ngoan mtjc cua thi trUdng chiing khoan va nhu cau tai cd cau lai ciing nhii nhu cau tim kiem nguon vdn moi hoac thi tnicfng mod cua cac doanh nghiep trong niidc, ham mudn md rong hoat dong kinh doanh, dau tif cua cac nha dau tii nude ngoai vao thi tnidng Viet Nam.
Ke tif dau nam 2009 den nay, hoat dong M&A tai Viet Nam dang CO chieu hifdng gia tang, dac biet trong linh vifc tai chinh ngan hang ma cii the la ddi vdi cac cong ty chtlng khoan nham co the ton tai va p h a t trien trong tinh hinh kinh te khong may sang siia.
Tuy nhien h a n h lang phap ly con nhieu van de bat cap can chinh sifa, bd sung. Trong bai nay tac gia gidi thieu nhiing van de ton tai dd va difa ra giai phap.
Cdng ngh^ ngdn hang
So 51 • Thang 6/2010
I I I I NGHIEN cufu - TRAO DOI
4 H i n h t h a n h c a c t h i e t c h e h o trof h o a t d p n g M&A tai V i e t N a m :
Thdnh lap Trung tdm dH lieu doanh nghiep:
De phiic vtj tot cho viec tham
Hien nay, neu k h c n g co chtj triidng cung cap dich vu thong tin doanh nghiep qua cac k e n h tif n h a n n h k m t r a n h t i n h t r a n g
"danh bong, thoi phong hoac lam sai lech" cac thong tin ve tinh khao va tim kiem thong tin ve hinh hoat dong ctia cac doanh cac doanh nghiep co y dinh hoac nghiep thi cd the sti dung "Trung chifa cd y dinh tham gia vao cac t a m Tif lieu Tho'ng k e " thuoc giao dich M&A de phiic vtj cho Tong Cue Tho'ng ke Viet Nam.
chien liidc p h a t trien ciia minh, Bo Ke hoach - Dau tif lam dau Viet Nam can thie't phai cd cac moi cung cap nguon thong tin md chii the cung cap cong khai nhCfng ve dii lieu doanh nghiep mien phi thong tin cd ban ve doanh nghiep (hoac thu phi) thong qua Trung va tinh hinh hoat dong ctia doanh t a m duf lieu doanh nghiep.
nghiep theo qui mo, loai doanh Trong qua trinh boat dong, nghiep, nganh nghe kinh doanh. trung t a m nay cd the ke't hdp vdi
Mo h i n h h o a t d p n g ciia Trung t a m dvt l i e u d o a n h n g h i e p
(1)
DN & CHU THE KINH DOANH
n
T6NG cue TH6NG KE S6 KE HOACH - BAU Tl/
CAC CO QUAN BO, NGANH, DIA PHUONG, VCCI
rn^^
(2)
(3)
TRUNG TAM DU LIEU DOANH NGHIEP
• ^ ^ ^ 1
Trong dd:
(1): Cac doanh nghiep va chij t h e kinh doanh tbiJc hien cung cap cac thong tin cho cac cd quan n h a nifdc, hiep hoi v.v.v mang tinh b a t buoc (theo luat dinh) hoac tti nguyen lien quan de'n boat dong s a n xua't, kinh doanh ctia minh;
(2): Cac cd quan n h a nifdc, hiep hoi v.v.v cung cap cac thong tin bat bupc (hoac theo ddn dat hang) cho Trung t a m DOf lieu Doanh nghiep;
(3): Cac to chtic moi gidi, tif van hoac cac doanh nghiep va chii t h e quan t a m de'n thong tin lien quan phtJC vii cho boat dpng M&A ciia ban t h a n minh.
Cdng ngh# ngdn hang
So 51 • Tiiang 6/2010
cac to chijfc cd lien quan thuoc cac Bp, nganh, dia phifdng va Phong Thifdng m a i Cong nghiep Viet Nam, hoac tich hdp cac dii lieu ciia Tong Ciic Thdng ke va tii cac cd sd dli lieu ciia cd quan quan ly boat dong kinh doanh chinh tai cac dia phiidng trong ca niidc thdng qua cac Sd Ke hoach - Dau tif de cd diidc nguon cd sd dtJ lieu cap n h a t va chinh xac.
Mpt phifdng a n khac cd the xet d e n k h i N h a niidc khong muon tham gia vao boat dpng nay thi cd t h e thong qua VCCI hoac cac Hiep hpi de h i n h t h a n h nen m a n g cung cap thdng tin doanh nghiep tiem n a n g cho boat dpng M&A, t r e n cd sd cac cong ty hien dang to chdc cac san giao dich M&A hang dau tai Viet Nam (tuy cd tinh tif phat) nhif (i) Cong ty CP Dau tif Tai chinb Qudc te va P h a t trien doanh nghiep IDJ vdi website: vywvy.idj.com.vn hoac vyvyw.muabandoanhnghiep.com. vn:
(i') Cong ty Dau tii Tai chinh Viet Nam (Tigerlnvest) vdi website:
www.muabancongty.com hoac Cong ty co' p h a n mua ban doanh nghiep va k e t nd'i dau tif quo'c te
I C E v d i w e b s i t e : www.sanmuabandoanhnghiep.com.
Phdt trien cdc cong ty tit van qudn ly, phdp ly vd dich vu M&A
Hien nay cac boat dpng lien quan de'n giao dich M&A thifdng difdc thiJc hien thdng qua mpt so cac doanh nghiep ndi tren hoac thdng qua cac bp phan M&A trtic thupc cac cdng ty chifng khoan. Tuy
nhien, do boat dpng M&A khdng chi mang tinh nha't thdi ma la mpt qua t r i n h keo dai tif trifdc khi doanh nghiep thifc bien de'n sau khi hoan ta't giao dich nen siJ tham gia cua cac to cbtjfc tif van quan ly la rat quan trpng va can thie't.
Tuy nhien, boat dpng tif van quan ly va phap ly hien nay tai Viet Nam diidng nhif chifa phat trien mac dii day la mdt linh viic cdn r a t nhieu tiem nang. Tren thtic t e , cac boat dpng tif van quan ly va cung cap dich vu M&A hoac bo trd cho giao dich M&A ve khia canh ky thuat hoac phap ly deu do cac to chdc cd yeu to niidc ngoai hoac nguon gd'c nifdc ngoai cung cap.
Phdt trien nghiep vu M&A tai cdc ngdn hdng thUcfng mai (NHTM)
Theo Luat dinh, cac NHTM Viet Nam bien nay cd the tif minh thtic hien boat ddng M&A nhif mpt boat ddng mang tinb dau tif hoac dau cd de tim kie'm ldi nhuan va da dang hda rui ro bang each mua va ban lai cac doanh nghiep. Tuy nhien, tinh de'n nay ebifa cd mdt giao dich M&A nao diidc cac NHTM Viet Nam eong bd' thiJc hien roi sau dd ban lai m p t each c h i n h thtic (Trong triidng hdp nay, doanh nghiep cung difpc xem la mpt loai "hang hda" thdng thifdng ma thdi).
Trong qua trinh boat dpng ctia minh, cac NHTM Viet Nam ciing da thanh lap cae eong ty mua ban nd hoac khai thac tai san de xii ly cae khoan nd cd van de hoac
khdng cdn trong danh muc tai ngan hang nen xem day la mdt san mong ddi hoae eae tai san the dii an mang tinh trung hoae dai chap eua khach hang khdng cd b a n de thiie bien tai trp vdn ma kha nang hoan tra vd'n vay cho tren the gidi hay sd dung thuat ngan hang, nhimg boat ddng ciia ngCf LBM de md ta nghiep vu nay.
cac cdng ty nay mdi ddn thuan Khuyen khich cdc quy ddu xit ly np npi bp ma ehiia tham gia tU mao hiem tham gia vdo hoat boat ddng vao M&A. dgng M&A
Ngoai ra, tbeo qui dinh eiia Ben canh nguon eung cap tai phap luat vdi viec t h a n h lap eae ehinh eho giao dich M&A la eac cdng ty ehdng khoan trong eae NHTM hoac cac td chdc dau tii NHTM va eho phep eac eong ty eiia nha nifde thi Viet Nam ed the nay thiie hien boat dpng tti doanh difa ra ehinh sach khuye'n khieh tbi boat dpng mua va ban eo phan cae Quy dau tif, cac cdng ty chufng eua eae doanh nghiep khac cung khoan Viet Nam hoae nifdc ngoai chi difdc xem la mpt boat ddng tham gia tai trd vd'n cho eae boat kinh doanh binh thifdng do cac dpng M&A tai Viet Nam.
n g a n h a n g khdng ed dii dinh k i e m soat va dieu b a n h cac doanh nghiep bi bp mua co phan mac dii cd the cii dai dien vao hpi ddng quan tri de giam sat hoat dpng ctia doanh nghiep dd.
Cu the la trong tnfdng hdp cac DNNN hoac ngoai nha nifde va ed vd'n dau tif nifde ngoai ehuan bi rdi vao trang thai pha san, giai the do boat dpng khdng bieu qua, hoac eae DNNN mong mud'n ed phan De hoat ddng M&A tai Viet hda do khdng nam trong danh Nam ed the phat trien manh me mue phai duy tri sd hCfu nha nifde hdn, eac NHTM Viet Nam cd the thi cd the difa ra cac ifU dai ve thue tan dung nhiJng ldi the eiia minh thu nhap, thue tai nguyen, tien ve vd'n, quan ly, nhan sif... de thife thue da't ... de khuye'n khich eae hien viec M&A rdi ban lai chung chu the nay tham gia tich cifc hdn sau khi da thife hien tai ed ca'u vao boat ddng M&A tai Viet Nam.
lai cac doanh nghiep nay nham Ngoai ra, Cdng ty quan ly vd'n tao ra gia tri gia tang cdng nhif eua nha nifdc hoac cac quy dau da dang bda boat ddng va rui ro tif, phat trien cua Nha nifdc cung eua ngan bang. cd the chu ddng tham gia vao eae Ngoai trifdng hdp eae ngan giao dich M&A de gia tang hieu hang tii minh tham gia hoat dpng qua sti dijng vd'n diidc giao.
M&A thi hp cd the cung cap mpt Ndng cao ndng lUc hoat yeu to rat quan trpng cho hoat dong cua cdc cong ty ke todn- ddng M&A cd the xay ra thdng kiem todn, dinh gid
qua viee tai trd vd'n cho doanh Trong cac giao dich M&A, cac nghiep di thiie hien M&A. Thdng cdng ty ke toan - kiem toan, dinh thifdng trong trifdng hdp nay, gia cd vai trd rat quan trpng trong
c& ngan hang
So 51 • Tiiang 6/2010
I I I I NGHIEN cufu - TRAO DOI
viec tao ra sti t h a n h cdng ciia giao dich khi ed the difa ra sii dam bao ve tinh day dti, chinh xae va dting dan ciia cac duf lieu lien quan de'n tai san va nguon vdn ciing nhif xac dinh gia tri tai san hay gia tri doanh nghiep mdt each bdp ly.
Tren thifc te, boat dpng ciia cae cdng ty Viet Nam trong cac linh vifc nay van cdn kha ye'u va tinh tin cay chifa cao trong khi cac.
cdng ty nddc ngoai ed the ed chat lifdng cao hdn nhimg do miJe phi dich vu eao nen eung lam eho boat ddng M&A khd cd the diln ra hdn khi eae ben cd lien quan nhan difdc mdt dich vu tdt va gia phai chang.
Thay doi nhdn thitc ve hoat dgng M&A
Mdt trong nhufng rao can ldn de boat ddng M&A ed the phat trien tai Viet Nam la van de nhan thde ciia cac doanh nhan eung nhd cd quan nha niidc va xa hdi ve eac doanh nghiep tham gia vao cae giao dich nay, vi ngifdi Viet Nam thifdng cho r a n g chi cd nhdng doanh nghiep dang rdi vao tinh trang "xau" hoac "pha san" mdi thifc bien viee quang cao ban hoac chuyen nhifdng doanh nghiep.
Trong kbi t r e n thifc te eiia boat ddng kinh doanh, cae doanh n h a n ed r a t nhieu ly do de ban mpt doanh nghiep. Tham cbi cd nhiing ngifdi chuyen thanh lap va p h a t trien doanh nghiep rdi ban lai hoae chuyen di mua cae doanh nghiep ye'u kem rdi ban lai sau khi da thiic hien viee tai ed cau bp may td chufc va boat ddng ctia doanh nghiep nay.
Cong ngh^ ngdn hang
So 51 • Thang 6/2010
A H o a n t h i $ n k h u o n k h o phap luat v e M&A tai Vi$t Nam
Nhin chung, phap luat hien h a n h ve M&A tai Viet Nam dang trong giai doan hinh t h a n h nen van cd sif lech pha dang ke giiJa phap luat va thtic te boat ddng M&A dan de'n kim h a m siJ van ddng binh thifdng eua cac doanh nghiep va nen kinh te.
Khdi niem M&A
Theo qui dinh hien tai cua Viet Nam trong Luat Canh tranh 2004, boat ddng sap n h a p va hdp n h a t doanh nghiep tai Viet Nam da cd sti tifdng ddng vdi thdng le qudc te. Tuy nhien, ddi vdi boat dpng mua lai doanh nghiep difdc hieu la viec mdt doanh nghiep mua toan bd hoac mdt p h a n tai san cua doanh nghiep k h a c du de kiem soat, cbi phd'i toan bd hoac m d t n g a n h n g h e ctia d o a n h nghiep bi mua lai".
Qui dinh tren vSn chda ehuan xae ma nen difdc qui dinh lai nhd sau: mpt doanh nghiep mua toan bd hoac mdt p h a n cd p h a n cd q u y e n bieu quye't eiia d o a n h nghiep khae du de kiem soat, chi phd'i toan bd hoac mot n g a n h nghe eua doanh nghiep bi mua lai vdi dieu kien doanh nghiep nay van tdn tai nhii mdt thiie the phap ly ddc lap".
Van de chuyen giao quyen vd nghia vu phdp ly sau khi tie'n hdnh M&A
Ddi vdi viec sap n h a p va hdp nha't doanh nghiep, khi tien h a n h
"chuyen toan bp tai san, quyen, nghia vu va ldi ieh hdp phap" cd
the xay r a mot so' van de can quan t a m lien quan de'n quyen va nghia vij nhif sau:
- Viec chuyen giao eac tai san biiu hinh nhii may mdc, thie't bi, nha xifdng... cd the diidc thiic hien de dang do ban chat ciia nhCing tai san nay.
- Viec chuyen giao eae tai san vd binh nhif nhan hang, ten gpi cd dang ky, bi quye't cdng nghe, giai phap hOfli ieh, phan mem chuyen dimg, quyen ddi np, quyen sii dung dat, quyen thue da't va tai san eo the thiie hien tifdng dd'i de dang vi ben chuyen giao se thife hien viec hdp phap hda eae tai san nay bang each chuyen giao dang ky tai cac cd quan cd tham quyen
Tuy nhien, viec chuyen giao cd sd quan he khach hang hoac be thdng k e n h p h a n phd'i hay khdng gitJa ben chuyen giao va n h a n chuyen giao lai la mot van de khd.
Tren thtic te, cd trddng hdp sau khi ban toan bp doanh nghiep cho ngifdi k h a c thi ehu doanh nghiep van gid lai ed sd dd lieu khach h a n g va be thd'ng kenh phan phd'i cua minh de tie'p tuc thiie bien kinh doanh difdi hinh thde t h a n h lap mot doanh nghiep mdi.
Van de nay sinh d day la mac dii cd sd quan he khach hang va he thdng kenh p h a n phd'i cd the difpe xem la mpt ye'u to quan trpng cau t h a n h doanh nghiep nhifng ve nguyen tac phap ly, day khdng phai la tai san nen khdng the chuyen giao difpc theo qui dinh tai Dieu 163 va Dieu 181 cua Bp Luat Dan sif 2005.
Ngoai ra, t r e n thifc te cdn mdt tinb hud'ng ve phap ly lien quan den mdt doanh nghiep thiic hien M&A nhifng sau dd vSn tdn tai nhtf mdt thifc the phap ly dpc lap. Tuy nhien ed the do yeu eau
eua ben di tie'n hanh M&A ma phifdng phap tai san" (Dieu 23, kha nang dap dng hoac thda man Nghi dinh 109/2007/ND-CP). Nhif cae bdp ddng da ky ket ctia doanh vay cd the hieu rSng dd'i vdi nghiep bi M&A dd'i vdi khach trddng bdp Nha nifdc la ngifdi hang eua hp nhd trong trifdng hdp b a n doanh nghiep tbi gia tri ben di M&A yeu cau phai thay doanh nghiep se difdc ap d a t ddi nhan sif hoac ed cau td ehde mang tinb ehu quan vi qui dinh cua doanh nghiep bi M&A. Dieu t r e n cd ngbia la bat ke sd dung nay thifdng hay thay trong eae phifdng phap dinh gia nao di nda trifdng bdp doanh nghiep bi M&A tbi DNNN se ddpc ban (da'u gia hoat dpng trong linh vifc dich vu bay trifc tie'p) vdi gia tri khdng nhif tif van phap luat, tif van kinh t h a p hdn gia tri doanh nghiep doanh, ke toan, kiem toan...
Van de nay sinh d day la khach hang ciia doanh nghiep bi M&A ed quyen eham diJt hdp
difdc xac dinh theo phifdng phap tai san.
Trong khi dd, viec suf dijng phifdng phap tai san khi xac dinh ddng ma khdng phai bdi thifdng, gia tri doanh nghiep cd mdt so' tham ehi edn ed quyen yeu cau npi dung se mang tinh tranh cai difdc bdi thifdng hay khdng vi tren gida ngifdi mua va ban doanh thifc te mac du chu the tham gia nghiep nhif:
ky ke't hpp ddng khdng thay ddi - Kha nang sinh ldi cua doanh nhifng cac dieu kien thifc tbi cac nghiep;
thda thuan cua hpp ddng khdng - Gia tri ldi the kinh doanh;
edn nhif trifde nda.
Ydn de dinh gid doanh nghiep
Tai Viet Nam hien nay, khi
- Gia tri quyen sd dung da't;
- Gia tri nha xddng, may mdc va trang thiet hi;
Do dd, chung tdi de nghi viec thiie hien viee ed phan hda hoae xac dinh gia tri DNNN khi thiie ban DNNN, gia ban eua DNNN bien ed phan hda hoae ban (tifdng difde xae dinh bang phifdng phap tti nhif mpi chu doanh nghiep tai sa:n, phifdng phap ddng tien khac) nen theo nguyen tac sau:
chiet khau va eac phifdng phap - Nha nifdc, vdi tif each la chu khac vdi yeu cau phai "dam bao sd bdu, ed the liia chpn bat ky tinh khoa hpc, phan a n h thtic phifdng phap dinh gia nao de xac chat gia tri doanh nghiep va difdc dinh gia tri doanh nghiep do minh qudc te ap diing rpng rai" (Mue lam chu sd hdu;
C, phan III, Thdng tif 146/2007/ - Viec xac dinh gia mua - ban TT-BTC). Ngoai ra, gia tri doanh ehinh thde se do ngddi mua va ban nghiep sau khi difdc xac dinh eung thifdng Iddng vi ngudi ban bang mpi phifdng phap "khdng ludn mudn ban vdi gia cao cdn difde tha'p hdn gia t r i doanh ngifdi mua lai ludn mudn mua vdi n g h i e p diipe x a e d i n h t h e o gia thap.
Cong ngh^ ngdn hang
So 51 • TInang 6/2010
1 1 1 ^ NGHIEN cufu-TRAO DOI
Vdn de lao dong
T h d n g t h d d n g , m p t t r o n g nhufng cdng viec dau tien sau boat ddng M&A la tai ca'u true lai boat ddng cua doanh nghiep bi M&A va mpt trong nhOfng viec dddc lam
sau dd la sa thai n h a n vien n h a m cat giam ehi phi, t r a n h sd trung lap gida cac bp phan da cd tai cdng ty di thifc hien M&A vdi cdng ty bi M&A va dae biet dung khi eac bp phan tai cdng ty hi M&A hoat dpng khdng hieu qua.
Tuy nhien, theo phap luat lao dpng hien h a n h cua Viet Nam, eac doanh nghiep thifc hien M&A se gap nhieu khd k h a n bdn de thifc hien viec sa thai ngifdi lao ddng, dac biet trong eae trifdng hdp phai tai ed eau lai cac cong ty, doanh nghiep dang trong tinh t r a n g lam an thua 15, pha san hoae t h a m chi ca dang boat dpng binh thifdng vi khdng ehi gap khd k h a n trong viee phai t h a n h toan trd cap m a t viec eho ngifdi lao ddng ma viec cd ddpc sif ddng y eua cdng doan va eo quan quan ly nha nifdc ve lao dpng dia phifdng mdi thtic Slf la van de.
Vdn de ddt dai
Theo qui dinh tai Dieu 17 cua Hie'n phap n a m 1992, "Da't dai, rdng nui, sdng hd, ngudn nddc, tai nguyen trong long da't, ngudn ldi d viing bien v.v.v" deu thupe sd hdu toan dan (Nha nddc) va do Nha nddc dai dien ehii sd hdu quan ly (Dieu 5, Luat Da't dai 2003). Mpt trong nhiing dieu qui dinh cua phap luat ve da't dai tai Viet Nam a n h hddng den boat
Cong nghe ngan hang
So 51 • Thang 6/2010
ddng M&A ed ye'u to nddc ngoai la cac doanh nghiep cd vo'n dau td nddc ngoai cbi dddc sd dung da't dddi hinh thde thue dat td Nha nddc.
Viec nay se lam cho doanh n g h i e p hau M&A se gap khd k h a n hdn trong viee hoan ta't eac thu tuc ve chuyen ddi sang thue da't cua Nha nddc cung n h d lam giam gia tri eua doanh nghiep, chi phi boat dpng eung gia tang vi hp phai tra t h e m khoan tien thue dat h a n g n a m eho Nha nddc.
Ngoai ra, Viet Nam cung can bd sung qui dinh mang tinh hai chieu ddi vdi tinh hudng neu tren.
Doanh nghiep co von ddu tit nUdc ngodi vd doanh nghiep Viet Nam
Khi eac nha dau td nddc ngoai thife hien viec mua cd p h a n hoac gdp vd'n vao cae doanh nghiep Viet Nam, bao gdm ea eac cdng ty dai chung cd hoac khdng cd sd hdu n h a nddc (khdng tinh trddng hdp Nha nddc van chiem t r e n 50% vdn dieu le) thi sau dd doanh n g h i e p n a y ed m a t di n h d n g quyen vdn cd cua minh nhd quyen sd dijng lau dai dd'i vdi da't dai hoac quyen sd bdu n h a d. Hoac ngifpe lai, khi mpt doanh nghiep ed vd'n dau tif nddc ngoai ddde eae nha dau td Viet Nam thifc hien viee mua lai toan bp ed p h a n cua nha dau td nddc ngoai thi hp ed ddde hddng nhdng quyen tddng dng hay khdng van chda dddc dat ra de giai quyet.
Theo chung tdi, can bd sung qui dinh de giai quye't van de nay
nhtf sau: Ddi vdi eac doanh nghiep cd phan vdn gdp cua n h a dau td nifde ngoai ehifa dat mdc chi phdi, kiem soat (quyen bo phie'u bao gdm ea quyen bo phieu dddc uy quyen) se ddde xem la doanh nghiep Viet Nam va dddc hddng mpi quyen nhd doanh nghiep Viet Nam.
T r o n g t r d d n g h d p doanh nghiep cd vdn dau td nddc ngoai chuyen quyen chi phdi, kiem soat td eac nha dau td nddc ngoai sang cho cac n h a dau td Viet Nam thi doanh nghiep nay se ddde ddi xuf n h d doanh nghiep Viet Nam va ngddc lai. Ddng thdi, gia tri cua eac quyen nay se dddc ghi nhan trong p h a n ngoai bang ciia Bao eao Tai ehinh n h a m dam bao tinh day du, m i n h bach cua doanh nghiep.
Qui trinh vd thii tuc Theo qui dinh tai Dieu 152 va 153 eua Luat Doanh nghiep thi Hpp ddng sap n h a p / hdp nha't
"phai difdc gufi de'n cac chu np va thong bao cho ngddi lao dpng bie't trong thdi h a n mddi lam ngay, ke td ngay thong qua".
Tuy nhien, tren thde te, dieu nay se khd dddc thiic hien mpt each nghiem tuc vi mpt sd ly do sau:
- Cac chu np phai dddc thong bao tnidc khi thong qua hdp ddng sap n h a p / hdp n h a t vi neu ho chdng lai hoac khong ung hp npi dung cua vu M&A thi hdp ddng CO dddc thong qua cung chda chac mang lai muc tieu mong mudn eua eac ben t h a m gia.
- Ngddi lao dpng chi quan t a m de'n sd a n t o a n cua viec
'wHCQMBANK!
lam, chinh sach va che dp dai ngp cua m i n h n e n viec chuyen hdp ddng, vo'n difdc xem la phdc t a p nha't eua cac hdp ddng kinh doanh, de'n ngiidi lao dpng la dieu k h d n g k h a thi. Ngoai ra, d a i d i e n eua ngifdi lao dpng chac c h a n cung se difdc t h a m gia vao qua trinh hinh thanh nen eae dieu k h o a n cua hpp ddng M&A ddi vdi cae khoan mue lien quan de'n ngifdi lao dpng nen ehi can gdi t h o n g bao ve n h d n g npi dung cd lien quan de'n ngifdi lao dpng la du.
- Cac giao dich M&A thong thddng cd a n h hddng r a t ldn den doanh nghiep di thiic hien M&A va bi M&A nen cac ben cd lien quan phai thifc hien viec bao mat cae dieu khoan chi tiet cua Hdp ddng. Viec cung cap hdp ddng sap nhap/ hdp nha't den cac ehu
nd va thdng bao eho ngifdi lao dpng cd the gay hai cho doanh nghiep nen tren thifc te cua boat dpng M&A tren the gidi eae hpp ddng M&A eu the khdng bao gid ddde eong bd day du.
Kiem sodt hoat dgng M&A Viee kiem soat hoat dpng M&A difdc diia tren mdc dp kiem soat thi trifdng cua doanh nghiep hau M&A. Tuy nhien, eae hifdng dan ve each thde tinh toan thi phan ket hop cua doanh nghiep tham gia vao boat dpng M&A trong phap luat canh t r a n h cua Viet Nam hien nay cdn r a t md hd, chifa rd rang.
- Xac dinh thi phan cua doanh nghiep tham gia va hau M&A
Viec xac dinh thi phan eua doanh nghiep theo Luat Canh tranh hien tai khd thtic hien vi eae ly do sau:
* Viec xdc dinh sdn phdm thay the cho nhau cd ve dac tinh, muc dich sti dung vd gid cd de xdc dinh thi phdn Id quan trgng nhUng lai thieu mot he thong dit lieu thong tin mang tinh thdng nhdt trong pham vi qudc gia.
* Cdc chudn mUc de so sdnh cdc dac tinh cua hdng hoa, dich vu nhii tinh ehdt vat ly, hoa hoc, tinh nang ky thuat, tde dung phu vd khd ndng hdp thu theo qui dinh chUa duac qui dinh ro rdng trong cdc vdn bdn cua phdp luat.
* Viec xdc dinh thi triidng sdn phdm lien quan vd thi triidng dia ly lien quan dudng nhii la dieu khong the thUc hien dugc cho dii ngudi tien hdnh Id ca quan qudn ly nhd nUac.
* Viec xdc dinh thi phdn lq,i dugc hodn todn trao cho cdc doanh nghiep tU tien hdnh trong
Cdng ngh$ ngdn hang
So 51 • Thang 6/2010
n i l NGHIEN cufu-TRAO DOI
khi cdc dich vu ho trg co tinh chinh thde hdu nhU chUa co tinh phd bien vd ddng tin cay.
* Qui dinh thi truang dia ly lien quan chUa the hien ro yeu td bien gidi quoc gia ddn den ma ho khi xdc dinh.
Do dd, theo chung tdi, de viec tinh toan thi phan cua cac doanh nghiep tham gia boat dpng M&A ddpc thtic hien de dang trong dieu kien tren 90% doanh nghiep Viet Nam vfin thupc dien doanh nghiep vda va nhd qui dinh t r e n can dieu chinh theo hddng sau:
*• Caquan Qudn ly Canh tranh vd cdc ca quan Nhd nUdc co lien quan nen dUa ra cdc hUang ddn cu the ve tinh hinh tap trung kinh tephdn theo ngdnh vd diaphuang hdng ndm de cdc doanh nghiep CO the tham khdo khi hoach dinh vd tien hdnh hogt dgng Mc&A.
* Viec xdc dinh thi phdn cda doanh nghiep tham gia hogt dgng M&A chi nen dUa tren cdc hogt dgng kinh doanh chinh cua cdc doanh nghiep co lien quan thay vi tinh todn bg doanh thu.
- Xac dinh t r a n g thai kiem soat hoac ehi phd'i doanh nghiep khac
Hien nay, viec kiem soat hoac cbi phd'i toan bp hoac mot nganh nghe cua doanh nghiep khac la trifdng hpp mpt "doanh nghiep gidnh dugc quyen sd hUu tdi sdn cua doanh nghiep khde (sau ddy ggi Id doanh nghiep bi kiem sodt) du chiem dugc tren 50% quyen bo phieu..." (Dieu 34, ND116/
2005).
Do thifc tien boat dpng eua eac doanh nghiep t r e n the gidi, de kiem soat hoac chi phoi mpt doanh nghiep khac tbi khong can de'n mdc 50% quyen bd phieu tai Dai bpi ddng cd ddng ma ed khi ehi can d mdc 25% quyen bd phieu cung da ed the kiem soat hoae ehi phoi hoan toan mpt doanh nghiep. Dieu nay xay ra do ed hien tifdng eac ed ddng nho ddn phieu eho cac cd ddng ldn hdn.
Vi vay, theo chdng tdi, qui dinh t r e n can sda lai nhif sau:
"... quyen sd bdu tai san eua doanh nghiep khac va quyen bieu, quyen ddde uy quyen bdi eae cd dong khac..."
- Trifdng hpp mua lai doanh nghiep khae khdng bi coi la t a p trung kinh te
Viee qui dinh eac triidng hdp mua lai doanh nghiep khac khdng bi coi la tap trung kinh te tai Dieu 35, Nghi dinh 116/2005 khi "Doanh nghiep bdo hiem, tdchUc tin dung mua lgi doanh nghiep khde nhdm muc dich bdn lgi trong thdi hgn ddi nhdt Id 01 ndm khong bi coi Id tap trung kinh te ne'u doanh nghiep mua lgi khong thUc hien quyen kiem sodt hodc chi phdi
doanh nghiep bi mua lgi, hodc thue hien quyen ndy chi trong khuon khd bdt buoc de dgt diigc muc dich bdn lgi dd" la chda chinh xac vi da loai t r d mpt boat dpng kinh doanh binh thddng eua eac td chdc chuyen di mua va ban lai cac doanh nghiep.
Dieu nay cd nghia la can phai xem cae doanh nghiep eung ehi la mpt loai h a n g hoa cd the mua ban dddc nen eung cd thi trifdng de mua va ban n h a m thda man nhu cau cua cae ben tham gia thi trddng. Do dd, khi mpt doanh nghiep n a m gid mpt thi phan dang ke tren tbi trddng M&A thi eung phai ehiu che tai cua Luat Canh tranh va eae qui dinh ed lien quan.
- Ty le t h a m gia eua nha dau tif nifdc ngoai t r e n thi trddng chdng khoan
Hien nay, theo Quye't dinh sd 55/2009/QD-TTg ngay 15 thang 04 n a m 2009, ne'u n h a dau td nddc ngoai da sd hifu nhieu hdn ti le qui dinh 49% vo'n eua mpt eong ty dai ehung (da niem yet hoac ehifa niem yet) thi "ddpc quyen gid nguyen... chi dddc phep ban ra" la khdng hdp ly va can qui dinh la "Trong trifdng hdp cong ty 100% vdn nifdc ngoai thiic hien niem yet va cae n h a dau td nddc ngoai da sd hdu nhieu hdn 49%
thi v i n difde phep ban eho cac nha dau t d nddc ngoai k h a c trong trddng hdp chi tim ddde ngddi mua la n h a dau td nddc ngoai".
M a t khac, theo Quyet dinh sd 88/2009/QD-TTg ngay 18 thang
Cdngnc^^ ngdn hdng
So 51 "Thang 6/2010
06 n a m 2009 cua ve Quy ehe gdp vdn, mua cd p h a n cua n h a dau tif nddc ngoai trong cae doanh nghiep Viet Nam, cac n h a dau t d nifde n g o a i l a i ed qui dinh "Hoat dpng dau tif eua n h a dau tif nddc ngoai... khdng thupc p h a m vi dieu chinh... bao gdm...
dau td thifc hien viec sap n h a p , mua lai doanh nghiep" (muc 4, Dieu 1) lam nay sinh sif thie'u nha't quan va rd r a n g gida cac qui dinh trong Luat Dau tif, Luat Chdng khoan, Luat Canh t r a n h vdi eac Quyet dinh ndi t r e n nen can phai cd sif thd'ng nha't gida cae qui dinh trong eac van ban nay.
Mgt so vdn dephdp ly khde Ngoai cac van de tren, khung phap ly cho boat dpng M&A tai Viet Nam vSn edn mpt sd npi dung phai xem xet nhd sau:
- Trong triidng bdp mpt ca n h a n hoac doanh nghiep mudn mua lai doanh nghiep khac (ed the la eong ty dai ehung hoac khong) va da mua difdc ti le vo'n gdp chie'm da so' quyen bieu quyet trong doanh nghiep dd (vi du nhif 75%) nhung khdng the kiem soat dUde boat dpng eua doanh nghiep vi gap p h a i sif chd'ng do'i cua nhdng ngddi n a m gid 25% quyen bieu quye't con lai. Do dd, can bd sung qui dinh bat bupc ben nam gia 25% quyen bieu quyet edn lai bupc phai ban cho cac ea nhan, td ehdc da n a m gid 75% quyen bieu quye't phan vdn eua minh neu dddc yeu cau va vdi mde gia do hai ben tif thda thuan hoae do mpt
cdng ty tham dinh gia du dieu da lam dung vi the ddc quyen cua kien thtic hien. minh de hddng lpi cue bp.
- Bd sung cd ehe bao ve quyen - Tao dieu kien eho ed ddng cd lpi cua cd ddng nhd khi doanh the kien ra toa an ne'u cho rkng nghiep tham gia giao dich M&A lanh dao hoac hpi ddng quan tri vi thdng thddng giao dich M&A da Ida ddi hp tren cd sd ban hanh cd anh hifdng ldn den quyen ldi qui dinh ve thu tuc, ngbia vu chdng cua eac cd ddng nhifng thdng tin minh phai ddn gian de cho eae ed nay thifdng khdng difde chuyen ddng thiic hien va bupc ngbia vu eho cac ed ddng nhd kip thdi. chiing minh cho hpi ddng quan tri Tham chi, cac cd ddng ldn cd the va ban dieu hanh doanh nghiep.
lam dung quyen tiep can thdng - Hien nay Luat Canh tranh tin trddc cua minh do cd dai dien cua Viet Nam mdi chi de cap den trong Hpi ddng Quan tri hoae Ban hoat dpng M&A gida cac doanh dieu b a n h de ed the hddng ldi nghiep d trong cung giai doan cua mpt each bat binh dang so vdi cac mpt qua trinh san xuat (sap nhap ed ddng nhd. ngang) cd the do day la hinh thde Do dd, ehung tdi de nghi phai xay ra phd bie'n nha't neu de mpt ed ed ehe bupc cac cdng ty phai nen kinh te dien ra tuan tii va cdng bd thdng tin nhanh chdng, khep kin. Tuy nhien, trong tinh chinh xac va kip thdi nham dam hinh hpi nhap kinh te qudc te bao quyen tiep can thdng tin eua hien nay, theo ehung tdi can phai mpi ed ddng. Ngoai ra, can bd bd sung cac qui dinh ve M&A gida sung ngudi dai dien eua eae ed eac doanh nghiep d nhdng giai ddng nhd trong hpi ddng quan tri, doan khac nhau eua mpt qua trinh ban kiem soat eung nhU bd sung san xua't (M&A theo chieu dpc) t h a n h vien dpc lap (khdng gdp va M&A gida eae doanh nghiep vdn) trong cae thie't ehe nay nham khdng cd chung qua trinh san dam bao tinh khach quan va minh xuat (M&A kieu tap doan).
bach ddi vdi mpi ed ddng trong De phat trien nghiep vu mua viec tie'p can thdng tin ve giao ban va sap n h a p doanh nghiep dich M&A eua cdng ty. tai Viet Nam trong thdi gian tdi
- Viec ap dung cae qui dinh can phai (i) Hinh thanh eae thiet ve bao ve canh tranh binh dang che hd trp boat dpng mua ban va cua Nha nUde nhd co quan quan sap nhap doanh nghiep va (ii) ly canh tranh khong chi n h a m Hoan thien khudn khd ve phap vao cac doanh nghiep ngoai Nha luat ve boat dpng mua ban va sap nudc va eac doanh nghiep ed vd'n nhap doanh nghiep •
dau tu nude ngoai ma edn phai T a i l i ^ u t h a m k h a o bao gdm ca cac tap doan thude • ^^ Luat Dan su 2005;
- Luat Doanh nghiep 2005;
sd hdu nha nUdc vi tren thUc te " L"?' ^^" ''^ ^oos;
- Luat Canh tranh 2004;
mpt sd tap doan kinh te nha nUdc " L"?' Chcmg khoan 2006;
Cong nghe ngdn hdng
So 51 -Thang 6/2010
