NGHIEN CQU - TRAO D O I
Tac fldng cua khung Iioang kinh te toan cau va bai hgc kinh nghiem trong cong tac
quan ly kinh te vi mo of Viet Nam
NGO SY TRUNG Trung tdm Thong tin vd Du bdo KT-XH Qudc gia
Cudc khung hoang tai chinh the gidi, su suy thoai nen kinh te toan cau da anh hudng khdng nhd flen nen kinh te Viet Nam, flac biet tren 3 khia canh:
xuat khau, flau tu true tiep nudc ngoai va lao fldng viec lam, tir fld lam giam td'c dd tang trudng kinh te cua Viet Nam. TrUdc nhung tac fldng bat lgi fldi vdl nen kinh te, tu cudi nam 2007, Chinh phu Viet Nam fla cd nhiifng bien phap kjp thdi, phu hop fle Ung phd vdl tinh hinh cu the, qua flay, chung ta da rut ra flugc nhung bai hgc kinh nghiem quy bau trong cdng tac quan ly kinh te vi md.
Tac dong ciia cuoc khung hoang syt giam manh, dy bao ca nam dat kinh te toan cau de'n Viet Nam khoang 72 ty USD, giam -10,8%3
Ddi vdi hoat dgng xud't nhdp khdu. Cudc khung hoang kinh td' thd' gidi da anh hudng dd'n boat ddng xuit nhap khau cua Viet Nam. Nhu ciu thi trudng va gia ca mdt sd mat hang giam manh, bid'n ddng gia ca, ty gia va chfnh sach ban chd' nhap khiu da gay bit lgi cho cae doanh nghidp Viet Nam.
Trong bdi canh chung cua suy thoai kinh te toan cau, kim ngach xuit khiu hang hda ciia Viet Nam gin day da cd diu hidu chtrng lai.
Tdng kim ngach xuit khau nam 2006 dat 39,8 ty USD, nam 2007 dat 48,6 ty USD, nam 2008 dat 62,7 ty USD va udc tfnh nam 2009 chi dat khoing 61,2-62,7 ty USD, giam -2,4- 0%' so vdi nam 2008. Mac dii cd de'n 8 mat hang xuit khiu dat kim ngach xuit khiu trdn 2 ty USD nhung nhidu mat hang xuat khiu chii lyc da giam (tir 10 dd'n 15% so vdi nam 2008), ngoai trii mat hang gao vin giir dugc tid'n do xuit khau vdi sd lugng dat mue cao^, tid'p theo la nhdm hang ddt may vdi muc giam khdng dang ke so vdi ciing ky nam 2(X)8.
Kim ngach nhap khau hang hda cua Viet Nam tang lidn tuc qua cac nam 2006, 2007, 2008. I ^ u n g dd'n nam 2009, kim ngach nhap Ichau da
so vdi nam 2008. Cac mat hang nhap khau cd kim ngach ldn vin chu yd'u thudc nhdm nguydn nhidn vat lieu, phy lieu. Song de'n nam 2009, kim ngach nhap khau cua mdt sd mat hang nguydn vat lieu phuc vy sin xuat va xuat khiu nhu nguyen lidu sin xuat hang xuit khiu nganh ddt may, giiy dep, dd gd... da giam sut ca vd khdi lugng va gia tri do nhu ciu giam va gia nhap khau giam dudi tic ddng cua cudc khiing hoang kinh td' toan ciu.
Ddi vdi hoqt dgng ddu tu true tiep nudc ngodi. Trong bdi canh khung hoang kinh te toan ciu, cac nha diu tu nudc ngoai da va dang didu chinh chid'n lugc kinh doanh, theo dd cac dy an dang dugc tridn khai thuc hidn v i cic dy an dang trong qua trinh dam phan bi anh hudng vdi cac mUc do khac nhau.
Nhidu du in tam thdi thu hep pham vi, tham chl phai dinh hoan khi khdng cd kha nang thu xd'p cac khoan tin dyng. Ngudn vd'n FDI nhan dugc tinh dd'n 19/10/2009 tid'p tyc suy giam, chi dat 18,9 ty USD (giam 72,9% so vdi cung ky nam 2008). Vd'n diu tu tryc tid'p nudc ngoai thuc hidn 10 thing nam 2009 udc tfnh dat 8 ty USD, giam 12,1%
so vdi cung ky nam 2008. Khdng nhtrng chi giam bin vd lugng ma vdn FDI ciia 9 thing diu nam 2009 cdn chuyen hudng diu tu. Ne'u
Suy thodi kinh te'todn cdu khien kim ngqch xud't khdu hdng hda chiing lqi So 21/2009
34 Kinh t e v a livt b a o
NGHIEN CLTU - TRAO OOI
trong quy I, 90% vd'n tap trung vao cac nganh dich vu, dac bidt la cac du an bit dgng sin thi tu quy HI lai tap trung vao Ilnh vyc dich vu luu tni va an ud'ng.
Lao dgng viec Idm. Trong bdi canh kinh td' thd' gidi suy giam, vide cit giam lao ddng d cic tap doan, doanh nghidp trong va ngoai nudc li khdng thd tranh khdi. Didu nay da tao thdm ap lyc cho ganh nang vide lam ddi vdi thi trudng ndi dia. O khfa canh khac, thi trudng ngudn nhan lyc cdn xuit bidn thdm luc lugng lao ddng Viet kidu vd nudc tim vide. Sy gia nhap thi trudng lao ddng cua lyc lugng nay la co hdi tdt de cac doanh nghidp trong nudc tuyen dyng dugc nhan lyc gidi. Tuy nhidn, didu dd ciing se iam cho cudc canh tranh tim kid'm vide lam trd ndn khdc liet ban va cd tie ddng nhit dinh tdi sd ngudi thit nghidp trong nude. Tmh trang thit nghidp trong nudc se tao ra he qua kinh td'-xa hdi phUc tap. Mit vide lam, thu nhap giam siit se anh hudng tryc tid'p dd'n ddi sd'ng timg hg gia dinh, ty Id ngheo ddi d Viet Nam se tang Idn. Ngoii ra, keo theo dd la cac hd lyy khae vd mat xa hgi, hang loat cac vin dd lidn quan tdi an ninh trat ty, td nan xa hdi, tham chl tgi pham rit dd pbat sinh.
Cac bien phap iifng pho ddi vdi khitng hoang
Thd nhdf, tam nhdm bidn phap kidm chd' lam phat, dn dinh kinh td' vl md, bao dam an sinb xa bgi va tang trudng bdn viing: (1) That chat tidn td; (2) Cat giam diu tu, chi phi khdng cin thidt; (3) Day manh sin xuit; (4) Dam bao can ddi cac mat hang chii yd'u, diy manh xuit khiu, chd'ng nhap sidu; (5) Triet de tidi kidm trong san xuit va tidu diing; (6) Quan ly thi tmdng, chd'ng diu ca, (7) Tridn khai md rdng cac chfnh sich an sinh xa hgi; (8) Ddng tam hidp lyc de dn dinh tinh hinh kinh te xa hdi. Nhtrng nhdm giai phap ma Chinh phu dua ra nhim chd'ng lam phat cao da dugc tridn khai thyc hidn cd hidu qua, tao ra dugc nhung kdi qua tfch cyc trong
dd ed vide tdc dg tang gii giim din va dugc dua vao tim kiem soat.
Thif hai, nam nhdm giai phap chii ddng ngan ngUa suy giam kinh te, dn dinh kinh td' vl md, dam bao an sinh xa hdi: (1) Thiic diy sin xuit kinh doanh vi xuit khiu; (2) kich ciu diu tu va tidu dung ndi dia; (3) Thuc thi chfnh sach tai khda md rdng va chinh sach tidn td ndi ldng mot each can trgng; (4) Bao dam an sinh xa hdi va (5) Cai each hanh chinh va lam tdt cdng tie thdng tin tuydn tmydn.
Thu ha, hai gdi thfch kinh td' cd quy md khoang 9 ty USD, xip xi
10% GDP, bao trum nhidu Hnh vuc (kich ciu diu tu, san xuit va Hnh vuc tidu diing). Cac gdi-kfeh thieh, trong thye te da dem lai nhieu hidu qua tfch eye ddi vdi cac doanh nghidp va ca ndn kinh te: khdi phyc san xuat, kinh doanh, duy tri boat dgng va tao vide lam, tang nhu ciu tidu dimg, kich thfch-sin xuat, tU dd giai quydt diu ra cho doanh nghidp.
Dudi tac ddng cua cae bidn phap ddi phd vdi khiing hoang, nhit li cac gdi kfeh thi'ch kinh te, dd'n nay, ndn kinh td' Viet Nam budc diu xac dinh la da chan dugc d i suy giam vi tang trudng trd lai (thd hidn qua vide GDP quy n/2009 da dat miie tang 4,51%, quy IH udc tfnh la 5,5% va du kid'n ca nam mite tang GDP cd thd dat tU 5-5,5%).
Mot sd bai hgc kinh nghiem trong cdng tac quan ly kinh te vl md
Tid'n hanh cac nhdm giai phap cip bach chd'ng khiing hoang phai cd sy nhai trf cao, ddng tam, phdi hgp chat che giira co quan Chfnh phli, cac Uy ban cua Qud'c hdi dd tao su nhit quan trong didu hinh, ddng thuan trong xa hgi.
Phai dam. bao dugc dn dinh kinh td' vl md. Duy tri tang trudng kinh te la mdt didu kidn can thiei nhung phai di ddi va gin chat vdi dn dinh kinh te vl md. Tap trung ngudn luc nhlm dat tang trudng bing mgi gia cd thd' dd lai nhtrng nguy co mit dn dinh kinh te vl md va phat tridn kinh te - xa hdi
trong dai ban.
Phai tang cudng cdng tac thdng tin du bio va canh bao ndn kinh td'.
Md rgng ngudn cung cap thdng tin tu nhidu kdnh va nhidu chidu khic nhau. Tao co chd' cung cip thdng tin phan hdi tu phfa ngudi dan, doanh nghidp, giiip Chfnh phii danh gii chfnh xac cac vin dd kinh te' mdi xuit hidn, dinh ra cac giai phip chd'ng dd, thao gd khd khan, didu hanh kinh td' vl md hiiu hidu.
Cin phdi hgip nhip nhing giiia chfnh sich tai khda va chfnh sach tidn td nhim phat huy hidu qua tdng hgp ciia cac chinh sach kinh td' vl md. Bdn canh dd cdng tic didu hanh ein phai linh boat, thicb Ung vdi su thay ddi ciia tinh hinh, tuy nhidn ciing khdng ndn cd nhting thay ddi qua dot ngdt cd the tao ra nhiing "cii sock" khdng tdt cho nen kinb td'
Dac bidt chu y dd'n vin de an sinh xa hgi. Thit nghidp cin dugc xem li vari dd nghidm trgng va cin uu tidn xu ly ngay, dac bidt la tai ndng thdn.
Cung cip thdng tin chfnh xac vi minh bach vd tinh hinh va chfnh sach, giai phap ciia Chinh phii ddi vdi ngudi dan, dac bidt l i cam kdt tu phfa Nha nudc ddi vdi vide bao hiem cac khoan tidn giii, trudc bet la tidn gui tidi kidm nhim dn dinh tam ly ngudi dan.
Nhu vay, hidn tugng suy thoai ciia kinh td' Viet Nam trong thai gian qua cho thiy nhiing bieu hidn phat tridn chua bdn viing. Co cau kinh td' cham thay ddi, diu tu khdng bidu qua, nang xuit lao ddng thip, chit lugng hing boa kem, sy xud'ng cap ciia mdi trudng trim trgng.
Chi'nh phu Viet Nam cin phai cd nhtrng bidn phap kip thdi, thfch hgp hon nua de cai thidn ndi lyc cua nen kinh te. •
' ' ^ Udc tinh cira Trung tam Thong tin vd Duhdo Kinh te"Xa hdi Qudc gia
2 Trong JO lhdng ddu nam 2()()9.
kim ngqch .xudt khdu gqo tdng j)2.H%
ve lifqng
Kinh te v a Dit b^o So 21/2009 35
