một sô'giải pháp nâng cao chát lượng tụ học của

(1)

DíỊUvàHpC số Kl 1-6/2021

wA\G.AyNAY ...I...I...

XÃ HỘI HỌC TẬP

MỘT SÔ'GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHÁT LƯỢNG TỤ HỌC CỦA SINH VIÊN ở BẬC ĐẠI HỌC HIẾN NAỸ

vũ THỊ BÍCH DUYÊN TrườngĐại học Văn hóa Thànhphố Hồ Chí Minh

Ngày nhận bài: 12/05/2021;Ngày phàn biện,biêntập và sứachữa:21/05/2021; Ngàyduyệt đăng: 01/06/2021

ABSTRACT

Atthe university level,self-study plays a vitalrole,which is a directfactor in improving the qualityof educationand trainingin general and the quality of students' learning in particular. Therefore, inorder to boost the quality of educationandtraining at the university levelcurrently, it isfirst necessary to enhance thequalityof students’ self- sỉudy activities.

Keywords: Self-studyquality, students, university.

T

^rong^công^hội^thuận^giai^{nghiệp 4.0}^lợi^{đoạn hiện}^cũng^đang^như^nay, những thách^phát^với^triển^xu^{thế toàn}^mạnh thức đối ^cầu^mẽ^đã^hóavới mọi quốc gia, ^{tạo ra}^và^Cách^nhiều^mạng^cơ dân tộc trên thế giới. Đe thích ứng với xu thế phát triềncùathế giới, cũngnhưtận dụng những thành tựu của Cách mạng công nghiệp 4.0 manglại, đòi hòi mỗi quoc gia, dân tộc phải có chiên lượcphát triển phùhợp, đặcbiệt là trong đào tạo nguồn nhân lực.

Đốivớigiáo dụcđại học ớ nướcta hiện nay, để nâng cao chất lượng giáo dục đại họcphù hợp với xuthế hội nhập quốc tế và sự phát triên của Cáchmạng công nghiệp 4.0, Đảng, Nhà nước và ngành giáo dụcđã xác địnhnhiêu chútrương, giải pháp, trongđó chủ trương đổimới phươngphápdạy học theo hướng "lấyngườihọc làmtrung tâm”, "biến quá trìnhđào tạo thành quá trìnhtựđào tạo”, khuyếnkhích năng lựctự học, tự nghiên cứu củangườihọc:“Tiếp tục đổi mớimạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướnghiệnđại;

phát huy tính tích cực, chùđộng, sángtạo và vậndụngkiênthức, kỹ năng cùa người học;khác phụclôi truyên thụ áp đặt mộtchiêu,ghi nhớ máymóc. Tậptrung dạy cáchhọc, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sờ đê người họctự cậpnhật vàđôi mới tri thức, kỹnăng, phát triên nănglực. Chuyên từ học chúyêutrên lớp sangtô chức hình thức học tập đa dạng,chú ýcác hoạtđộngxã hội,ngoại khóa, nghiêncứu khoa học. Đây mạnhứngdụng côngnghệ thông tinvà truyên thông trong dạy và học”(l). Tại Điêu7,Luật Giáodụcnăm 2019xác định “Phương phápgiáo dục phái khoa học,phát huy tính tích cực, tự giác, chù động, tưduy sángtạocùa người học; bồi dưỡng cho ngườihọc năng lực tự học vàhợp tác, khả năngthực hành, lòng saymê học tập và ýchí vươn lên”.

ơ bậc đại học, hoạt đông tựhọc, tự nghiên cứu giữvai trò rât quan trọng, là nhântôtrựctiêp nângcao châtlượng học tập cùa sinh viên.

Tựhọc góp phần nâng caohoạtđộng trí tuệcúa sinh viên trong việc tiếp thuvàhiểu trithức mới,rèn luyện cho sinh viên có cách độclập suy nghĩ,giáiquyết các vấn đề khó khăn trongquá trình học, thúc đẩylong ham học, hamhiểu biết,vươn tới đỉnhcao cùa khoahọc, sốngcó hoàibão,có ước mơ. Tự học còn giúp người học có thê chù đônghọc tậpsuốtđời. Tự học giúpcon người thích ứng với mọibiên cô cùasự phát triênkinh tê -xã hội.Băng con đường tự học,môi cá nhânsẽ khôngcám thấy bị lạc hậu so với thời cuộc, thích ứng và bắt nhịp nhanh với những tinh huôngmà cuộc sông hiện đại mang đên, kê cà những thách thức to lớn từ môi trường nghê nghiệp.

Phương châm dạy và học ờ các trường đại học hiệnnaylà nhanh chóng biên quá trình đào tạo thành quátrình tựđào tạomàthực chât là làm cho sinh viên tự hoàn thiện và làm phong phúthêm vẻn tri thức bằng sựnỗ lựctự học, tự nghiêncứu.Giàng viên đóng vai trò là nhũng người hướng dẫn họctập, và các giờ lên lớpchi cung câp được những kiến thức cơ bàn nhât; cònviệc học tập cùa sinh viên là sắp xếp trình tự các kếhoạch,thờigianđê nghiên cứu năm tàiliệu

cơ sở và càtài liệu thamkhảomờrộng. Công việc tự học của sinh viên ngày càngtănglên, ngày càngđòihỏi nhiều cố gắng nỗ lựcvì chì có việc tự học mớitrang bị cho mình kiếnthức mới nhất, khoa học nhất vàthu được nhiều kinh nghiệm cho thực tiễn hoạt độngvà đạt kết quả như mong muốn.

Tự học thực chất là hoạt độngđộc lập củangười học với các nguôn trithức mà giảng viên truyền thụ ở trênlớp, hoặctri thứcở giáo trình, các tàiliệu thamkhảo khác như sách, báo,tạp chí,...Dưới sự hướng dân, chỉ đạo của giảng viên,người họctìm tòi, khám phá hoặc chọn lọc, bố sung, hệ thống hóa các kiến thức cầnnắm. Tuy nhiên có mộtthực tế là vẫn còn khôngít sinhviên chưanhận thức đúng, đầy đú vềvịtrí, vai trò cúa quá trình tự học,tựnghiên cứu.

Vìvậydẫnđến tư tướng ngạihọc, chưatích cực,tự giác trong học tập; chưatận dụng thời gian đêtựhọc,tự nghiêncứu nâng cao trình độ. Ngoài ra mộtsô sinhviên cỏ phươngpháphọcchưa khoa học, ghi nhớ máymóc mà không thê hiệntưduy độc lập; vẫn cònhiện tượng học tù, họclệch, học đối phó... dẫn đếnkết quàhọc tập còn nhiềuhạn chế.

Xuất phát từnhững hạnchế nêu trên,đế nâng caochấtlượng tự học cúa sinhviên đápứngyêucâugiáo dục - đào tạo bậcđại học hiện nay, cân thực hiện đôngbộ một sô giải pháp cơ bánsau:

Một là, tăng cườnggiáodục, tuyên truyền nâng cao nhận thức củasinh viên vê vai trò, tâm (plantrọng cùa hoạt động tự học

Đây làgiảiphápcó ý nghĩaquantrọngnhằm nâng caochấtlượng giáo dụcvàđạotạo bậcđạihọchiện nay. Do đó,đênâng cao nhận thức của sinh viênvề vai trò, tầm quan trọng cùa tự học, trước hết Đánguỳ, Ban Giámhiệucác trường đại học cân quan tâmlãnh đạo, chi đạotuyêntruyêngiáo dục động cơ, thái độ học tập đúng đăn cho sinh viên,đặcbiêtlàsinh viên nămthứ nhât. Tôchức cácbuỏi tọa đàm, hội thảo, đối thoại,...vớisự thamgia cùacán bộquản lý giáo dục,đội ngũ giảng viên vàsinhviên vêđôimới phương pháp dạy học ớbậc đại học, đặc biệt là nâng cao chât lượng hoạt động tự học.

Động viên, khuyến khíchtinh thần tự học,tự nghiên cúưcủa sinh viên;kịp thời khenthướng, biếu dương nhữngsinhviên cóthành tích xuâtsăctronghọc tậpvà nghiên cứu khoahọc. Tiêp tục bôi dưỡngnângcaokỹ năngsư phạm cho độingũ giảng viên,đặcbiệtlà kỹ năng vận dụng phương pháp dạy học tíchcực vàotrongquá trình dạy học; bảo đám tôt nội dung,chương trình dạyhọc; tiêp tục đâu tư cơ sở vật chât, giáotrình, tài liệu,trang thiêt bị dạy học phục vụ tôt nhất hoạt động dạyvàhọc nói chung, hoạtđộng tự học, tự nghiên cứucùa sinh viênnóiriêng.

Hai là, đỗi mớiphươngphápdạy học,phát huynăng lực tự học của sinhviên

Đối với hoạt động dạy học ớbậc đại học hiện nay, nếu như giảng viên chi ápdụng hình thức dạyhọc theo lối truyền thụ một chiêu, độc thoại là chú yêu; còn người học thì lĩnh hội một cách

(2)

thụ động, chi ghichép nộidung cùa bài học thì chấtlượng dạy học sẽ không đạt đượcc hiệu quà, tính độclập,sángtạo củangười học trong giải quyết các vân đê dothực tiên đặt ra sẽ bị hạnchê.

Vì vậy, đội ngũ giang viên cần phảiđổi mớiphương phápdạyhọc theo hướng “lấyngươi học làm trung tâm” nhàm biên quá trình đào tạo thành quá fr'inh tựđào tạo; cần phảităng cường quan hệ tương tác tích cực giữa người dạy và người họctrong quá trìnhdạy học. Theo đó, giằng viên không ẩpđặt,không làm thay sinh viên trong việctìm tòi,khám phá tri thức,rèn lụyệnkỹ' năng;còn sinh viên khôngthụ động, ỷ lạivào giảng viên, cầnthực hiện phương pháp giảng nêu vấn để, lamchomỗi bài giảng trờthành mộtquá trình pháthiện các mâu thuẫn, các tình huống có vấn đề để người dạyvà người học cùng nhau giải quyết;tăng cường đối thoại trực tiếp giữa giảngviên và sinh viên trongcác hình thức dạy học. Bêncạnh đó, cáchình thứcdạy học như:

xêmina, bàitập thực hành, trao đôigiữa giăng viênvới sinhviên,...

dù thực hiện batkỳ một hình thức dạy học nào thì người dạyvà người học đềuphải quán triệt phương châm lýluận đi đôivới thực tiên, nhà trườnggắnliền với xã hội. Đội ngũ giảngviêncân phải khơi dậysự saymê, hứngthú học tập đểtừđó kích thích sinh viên tựtìm tòi, tự chiếm lĩnh tri thức; thường xuyên giao nhiệmvụhọc tập chosinhviên và có biện pháp kiểmưa, đánh giá việc thựẹ hiệnnhiệm vụ họctập.

Bên cạnhđó,giảng viên cần phái hướngdân cho sinh viên phựơng phápđể họctập có hiệu quả. ớ mức độcaohơn,giảng viêncó thểtập dượt chosinhviên nghiên cứu khoahọc vớinhữngđe tài phù hợpvới thời gian,mônhọc và năng lực của sinh viên theo các năm họđ. càng về sau mứcđộcàngcao hơn.

Ba là,nâng caoý thứctự giác cứa sinh viên tronghoạtđộngtự học, tự nghiên cứu

Ý thức tự giác cùasinh viênưong hoạt động tựhọc có ý nghĩa then chốt đếnchấtlượngdạy học ởbậc đại học. Vìvậy, đê nâng cao kếtquà học tập, mồi sinh viên cần phài nhận thức đúng tâmquan trọng cùa học động tự học của ban thân. Trêncơ sờ nhận thức đúng tầm quan trọng cùa hoạt động tựhọc, mỗi sinh viên cầnxác địnhtốt một số yêucầucơ bàn sau:

Thứ nhất, xácđịnh đúng mụctiêuvà kế hoạch tựhọc

Đểhọchoạt độngtựhọcđạt kết quà tốt, mỗi sinh viêncần xác định tốt mục tiêu, kế hoạch học tập của minh. Việc xácđịnh mục tiêu,mục tiêu học tập làyếu tố quanưọng kích thích động cơ học tập cùa người học. Mục tiêu là cái mà cá nhân ý thức được nó và phân đấu vươntới,hoàn thành. Chi khicóđượcmục tiêu và kế hoạch học tậpđúngđắn thìsinhviện mới xác định rõ phươngpháp học tập đê mang lại kếtquà tốt nhất.Khi xác định mục tièụtự học, sinhviên không nên đề ra các ỵêu cầu quá cao hoặc quá thấp so với khả năng của bàn thân. Nếu đe ra yêucầu quá caothì khó thựchiện,dệ mât niềm tin vào bàn thân.Nếu đê ra yêu câu quá thâp thì khôngcânnô lực cũngcó thể đạt được, dễnhàm chán, không tạo ra đượchứng thú, độnglực trong qua trình họctập. Saụ khi xác địnhđượcmục tiêucụthế cần đạt được,mỗi sinh viên cầnxác đinh phương pháp họctập hiệu quà và sắp xếpthời gian học tậpmộtcách khoa học đế đạt mục tiêuđó.

Thứ hai, xâydựng động cơ,tháiđộ học tập đúngđăn, nghiêm túc Xácđịnhđộng cơ, thái độ học tậpđúng đán, nghiêm túc là một trong nhưng yêucầubắt buộc nhàmnăng cao chất lượng hiệuquà trong quá trìnhtự học, tự nghiên cứu của sinhviên. Tự học, tự nghiên cứu không chi cùng cô,mở rộngkiên thức thông thường mà quan ưọng hơnlà đưa những kiến thức ây vàocuộc sông. Từ đógiúp cho sinhviên trong những điềukiện quen thuộc cũng nhưmới mẽ đềucó thể vậndụng đúng,linh hoạt,sángtạo những điêuhọ đã tự tiếp thu lĩnh hội được.

Sinh viên cố ý thưc tự học tốt phải lậngườibiết cách sắp xếp thời gianhọc tập,biếtphân phoisức lựcđể học tập. khátkhao hiếubiết, nghiên cứu, làm chúnhững thành tự khoa học củanhânloại. Đó là những sinh viên biết kết hợpgiữahọc tập và giài trí một cáchkhoa học. Y thứctự họctốt thểhiện rất rõqua việchọc tậptrên lớp và việc tự tổ chưc học tập ờ nhà. Ờtrên lớp,người có ý thức tự học

SỐ K11 - 6/2021 DftUvdHpC

tốt chínhlàngười tập trung nghe giảng, đàosâu suy nghĩ, hăng hái phát biểu. Còn thời gian tự học, tự nghiên cứu ớ nhà,ởthư viện,...

chính làbước giúp sinh viên đào sâu suy nghĩ, hệ thông lại những tri thức đã lĩnhhội, liênhệ nó với kế hoạchthực têvà xâydựngkê hoạch nghiên cứu tài liệusaocho những điềumình biết luôn có ích và khôngxa rời hiện thực. Tuy nhiên, ý thứctự học tôt không chi vượt rakhỏi khuôn khô cùaviệchọctập trên lớp hay việc tựhọc ở nhà mà nó thê hiện ngay trongý thức tiêp thu,,tựhọc nhữngđiêu nhó nhặt nhất trong cuộc sống.Thực tiễncuộcsốngsẽ cung cấp cho sinh viên nhiều điều bô ích,song những điêuđócó trở thành “vôn tri thức” hay không thì lạiđòihói một người tự giác, tích cựchọchòi, sáng tạo. Điều đóđược minh chứnglà hiện nayđà vàđang xuất hiện nhiễu tấm gươngsinh viênvượt khó học giói.

Thứ ba, xây dựng phương pháptự học hiệu quavà khoa học Tựhọc làhình thức học tập độclập cùa ngườihọc,nhăm lĩnh hội, cùng cốkiếnthức,kỹnăng, kỹ xảo. Thông qua hình thức tự học, người họccúngcố, mớrộng, đào sâu,hệ thốnghoá, kháiquáthoá những vấn đềđàhọc ờtrên lớp; qua đó bồi dưỡngtinhthân,thái độ trách nhiệm, tính kỳ luật, tính tổ chứcvà tính kếhoạch. Do đó, để nâng cao năng lực tự học, trước hết mỗisinh viên cần phài xây dựng phương pháp tự học hiệu quả, khoahọc; có như vậy thì phương pháp tựhọc, tự nghiêncứu mới thực sự làcâu nôi giữa học tập và nghiên cứukhoahọc. Ngoài ra.sinhviênphải có hệ thôngkĩ năng tựhọc như:kĩ năng đọc tàiliệu, kĩ năng tự đặtvàgiải quyết vấn đề, kĩnăng phân tích tông hợp,... Điều này có ýnghĩa vô cùng quan trọng đôi với sinh viên, bởilè muốncó kĩ năng nghề nghiệp trước hết phảicó kì năng làmviệc độclập, trên cơsở pháthuytính tíchcựcnhận thức đề chiếm lĩnh hệ thống tri thức.

Bốn là, bão đảm chất lượng cơ sởvật chất, trang thiết bịphục vụ quá trình đào tạo cũng nhưtự học cửa sinh viên

Chất lượng giáo dục- đào tạonói chung,châtlượng tựhọc nói riêng, phụ thuộcrất lớnvàoviệc bào đám trang thiêt bị, cơsở vật chất kỹ' thuật cũa nhà trường.Thực tiễnquá trình giáo dục - đào tạo ởcác trường đại họccho thấy, chấtlượng giáodục-đào tạo luôn song hànhvớicơ sờ vật chất, trang thiết bị hiện đại. Do đócần đầutư nâng cấptrang thiếtbị phục vụ cho việc giáng dạỵ, học tập, nghiên cứucúa giảng viênvàsinhviên,nhất làtrang thiếtbị, phương tiện ớ các phòng học chuyêndùng,phòng thựchành, tập bài. ứngdụng công nghệthông tin vào quá trình giảngdạy. học tập. Đặc biệt các trường đại họccần đầu tư nângcấphệ thống thư viện phục vụcho hoạt độnghọc tập và nghiên cứu khoahọc. Đây làvân đê rât quan trọng, bởi hoạt độngtựhọcđòi hói phải cóđầyđù giáo trình, sách tham kháo. Thiếu tài liệu, hoạt đông tự học không thê có hiệu quá được. Do đó, thư viện cần cung cấp nhiều loạisách, tàiliệu phục vụ choviệcgiảng dạy nghiên cứu cúa giảngviên, sinh viên. Ngoài hệ thốngphongmượn, cần có hệ thống phòng đọc. phòng tra cứu tài liệu, tra cứu trên mạngInternetbáo đám hiện đại.thuận tiện và phục vụ thiếtthực cho nhucầuhọctập, nghiên cứu cùa sinh viên.

Chú thích

(1) ĐángCộng săn Việt Nam (2013), 1 'ăn kiệnHộinghị lần thứ 8 Ban Chấphành Trung ương khóa Xỉ. Vãn phòng Trung ương Đàng, HàNội, tr. 128-129.

TÀI LIÊU THAM KHẢO

1. Hồ Chí MinhToàn tập (2011),Nxb Chính trị quốc gia, HàNội.

2. Đáng Cộng sànViệt Nam (2013),Vănkiện Hộinghị lân thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương khóaXI, Văn phòng Trungương Đàng, Hà Nội.

3. Đáng Cộng sản Việt Nam (2016), Văn kiện Đại hộiĐại biểu toàn quốc lầnthứ XII, NxbChinh trị quốc gia,HàNội.

4. ĐángCộng sán Việt Nam (2021), Văn kiện Đạihội Đại biêu toàn quốclần thứ XIII, tập I,Nxb Chính trịquốc gia, HàNội.

5. Phan Trọng Ngọ (2005), Dạy học và phương pháp dạy học trong nhà trường,NxbĐạihọc Sư phạm, HàNội.