§¸NH GI¸ SINH TR¦ëNG CñA Bß C¸I HOLSTEIN FRIESIAN (HF) Vμ CON LAI F
1, F
2, F
3(HF x LAI SIND) NU¤I T¹I L¢M §åNG
Growth Evaluation of Holstein Friesian (HF) Cows and Hybrids (F1, F2 and F3) between HF and lai Sind in Lam Dong province
Trần Quang Hạnh1, Đặng Vũ Bình2
1Trường Đại học Tây Nguyên
2Khoa Chăn nuôi và Nuôi trồng thuỷ sản, Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội
TÓM TẮT
Nghiên cứu được tiến hành nhằm đánh giá khả năng sinh trưởng của các nhóm bò sữa. Các số liệu điều tra khối lượng bò cái Holstein Friesian (HF) và các con lai giữa bò HF và lai Sind nuôi tại Lâm Đồng tại các thời điểm: sơ sinh, 6 tháng, 12 tháng, 18 tháng và 24 tháng tuổi của 257 con bò HF và 348 con lai (F1, F2 và F3) và số liệu nuôi theo dõi khối lượng 80 con (4 nhóm bò nói trên, mỗi nhóm 20 con). Kết quả biểu diễn khả năng sinh trưởng bằng hàm Gompertz như sau:
- Với bò điều tra, các hàm sinh trưởng của bò HF và bò lai F1, F2 và F3 (HF x lai Sind) lần lượt là:
Y1 = 498,82 * EXP [- 2,37 * EXP (- 0,108x)]
Y2 = 420,80 * EXP [- 2,37 * EXP (- 0,105x)]
Y3 = 441,95 * EXP [- 2,36 * EXP (- 0,104x)]
Y4 = 478,55 * EXP [- 2,36 * EXP (- 0,106x)]
- Với bò nuôi theo dõi, các hàm sinh trưởng của bò HF và bò lai F1, F2 và F3 (HF x lai Sind) là:
Y1 = 522,87 * EXP [- 2,41 * EXP (- 0,109x)]
Y2 = 448,48 * EXP [- 2,30 * EXP (- 0,105x)]
Y3 = 468,18 * EXP [- 2,38 * EXP (- 0,107x)]
Y4 = 490,21 * EXP [- 2,37 * EXP (- 0,108x)]
Y: body weight (kg), x : time (month).
Từ khóa: Bò Holstein Friesian, bò lai Sind, hàm Gompert, sinh trưởng.
SUMMARY
A survey was undertaken to determine growth pattern of several types of dairy cattle from birth to 24 months of age. Body weight was recorded at birth, 6, 12, 18 and 24 months for 257 HF cows, 348 cows of F1, F2 and F3 crossbreds between HF and lai Sind and the experimental data of body weight of 80 cows (the mentioned four groups, each of 20 cows) were used for evaluation. The purpose of the research was to evaluate the growth pattern of cows according to Gompertz function. The results showed that:
The growth function of HF, F1, F2 and F3 cows for the surveyed group were was respectively:
Y1 = 498.82 * EXP [- 2.37 * EXP (- 0.108x)]
Y2 = 420.80 * EXP [- 2.37 * EXP (- 0.105x)]
Y3 = 441.95 * EXP [- 2.36 * EXP (- 0,104x)]
Y4 = 478.55 * EXP [- 2.36 * EXP (- 0.106x)]
The growth function of HF, F1, F2 and F3 cows for the experimental groups was respectively:
Y1 = 522.87 * EXP [- 2.41 * EXP (- 0.109x)]
Y2 = 448.48 * EXP [- 2.30 * EXP (- 0.105x)]
Y3 = 468.18 * EXP [- 2.38 * EXP (- 0.107x)]
Y4 = 490.21 * EXP [- 2.37 * EXP (- 0.108x)]
Key words: Growth, Gompertz funtion, Holstein Friesian, lai Sind.
1. §ÆT VÊN §Ò
Cho ®Õn nay, c¸c nhμ nghiªn cøu ®· x©y dùng nhiÒu hμm håi qui ®Ó m« h×nh hãa qu¸
tr×nh sinh tr−ëng cña ®éng vËt vμ thùc vËt:
Gompertz, 1825; Koller, 1878; Weber, 1891;
Terazaki, 1907; Korsun, 1935; Schumacher, 1935 ; Korf, 1973… (Alder, 1980; NguyÔn Ngäc Lung, 1987). Hμm Gompetz ®· ®−îc chÝnh t¸c gi¶ øng dông trªn ng−êi n¨m 1825 vμ sau ®ã ®· ®−îc nhiÒu t¸c gi¶ sö dông ®Ó m« h×nh ho¸ sinh tr−ëng cña nhiÒu loμi ®éng vËt: Agrray, 2002; Nahashon vμ cs., 2006;
Sengl vμ cs., 2005; Ahmadi, 2008 (ë gμ);
Brown vμ cs., 1976 (ë bß); Lambe vμ cs., 2006 (ë cõu); Khn vμ cs., 2006 (ë lîn mini Goettingen); Lopez de Torre vμ cs., 1992 (ë bß c¸i); Wurzinger vμ cs., 2005 (ë l¹c ®μ Bolivia); TrÇn Quang H©n, 1996 (ë lîn Tr¾ng Phó Kh¸nh vμ con lai Yorkshire x Tr¾ng Phó Kh¸nh)... §Ó gãp thªm t− liÖu ®¸nh gi¸
sinh tr−ëng cña bß c¸i t¬ HF còng nh− con lai cña chóng nu«i t¹i ViÖt Nam phôc vô cho c«ng t¸c chän gièng, chóng t«i nghiªn cøu
®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sinh tr−ëng, sö dông hμm Gompertz ®Ó biÓu diÔn sinh tr−ëng cña bß c¸i t¬ Holstein Friesian vμ c¸c con lai cÊp tiÕn cña chóng víi bß lai Sind nu«i t¹i tØnh L©m §ång.
2. PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU Sö dông tËp hîp sè liÖu theo dâi khèi l−îng t¹i c¸c thêi ®iÓm: s¬ sinh, 6 th¸ng, 12 th¸ng, 18 th¸ng vμ 24 th¸ng tuæi cña 257 bß c¸i HF, 114 bß c¸i F1 (1/2 HF), 118 bß c¸i F2 (3/4 HF) vμ 116 bß c¸i F3 (7/8 HF) nu«i t¹i C«ng ty Thanh S¬n, C«ng ty cæ phÇn s÷a L©m §ång vμ t¹i c¸c n«ng hé thuéc thμnh phè §μ L¹t, huyÖn §øc Träng, §¬n D−¬ng, thÞ x· B¶o Léc, tØnh L©m §ång vμ kÕt qu¶
nu«i theo dâi 80 bß c¸i (mçi nhãm bß c¸i HF, F1, F2 vμ F3 cã 20 con) còng t¹i c¸c løa tuæi trªn. Nhu cÇu dinh d−ìng cña nhãm bß nu«i theo dâi dùa theo tiªu chuÈn NRC (2001).
Khèi l−îng bª s¬ sinh ®−îc c©n b»ng c©n
®ång hå (sai sè 0,05 kg). Tõ 6 th¸ng tuæi ®i, c©n dïng c©n ®iÖn tö cña óc (h·ng Ruddweigh
Ply. Ltd. s¶n xuÊt, sai sè ± 0,05 kg). Bª, bß
®−îc c©n vμo buæi s¸ng tr−íc khi cho ¨n.
BiÓu diÔn sinh tr−ëng cña c¸c nhãm bß nãi trªn theo hμm Gompertz (1825):
Y = m * EXP [-a * EXP (-bx)]
Trong ®ã: Y lμ khèi l−îng bß (kg), x lμ tuæi (th¸ng), m lμ khèi l−îng tiÖm cËn trªn (kg), a lμ h»ng sè tÝch hîp liªn quan ®Õn khèi l−îng s¬ sinh, b lμ tû lÖ tèc ®é t¨ng tr−ëng tèi
®a so víi khèi l−îng tr−ëng thμnh cña bß, e lμ c¬ sè logarit tù nhiªn (2,71828). TÝnh to¸n c¸c gi¸ trÞ cña hμm: xPI (ln(a)/b) vμ YPI (m/e) lμ tuæi vμ khèi l−îng bß t¹i ®iÓm uèn, MWGPI (mb/e) lμ trÞ sè t¨ng khèi l−îng tuyÖt ®èi cùc ®¹i (kg/th¸ng) t¹i ®iÓm uèn.
¦íc l−îng tèi −u c¸c tham sè m, a vμ b cña ph−¬ng tr×nh håi quy trªn c¬ së cùc tiÓu ho¸ tæng b×nh ph−¬ng c¸c phÇn d− (residual sum of squares) theo ph−¬ng ph¸p håi quy phi tuyÕn (nonliner regression) cña Marquardt (1963) b»ng c¸c phÇn mÒm Statgraphics Plus 3.0.
3. KÕT QU¶ NGHI£N CøU Vμ TH¶O LUËN
3.1. Sinh tr−ëng tÝch lòy c¸c nhãm bß C¸c sè liÖu ®iÒu tra vμ nu«i theo dâi vÒ kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña c¸c nhãm bß c¸i HF vμ bß lai F1, F2, F3 gi÷a HF víi bß lai Sind tr×nh bμy trong b¶ng 1 vμ 2.
Khèi l−îng s¬ sinh cña bß HF, F1,F2 vμ F3 t−¬ng øng lμ: 35,45 ± 0,15 kg; 29,47 ± 20,22 kg; 30,85 ± 0,21 kg vμ 33,85 ± 0,24 kg.
Sau thêi gian 24 th¸ng nu«i khèi l−îng cña c¸c nhãm bß ®¹t t−¬ng øng: 423,55 ± 1,14 kg;
352,50 ± 1,38 kg ; 370,71 ± 1,19 kg vμ 402,45
± 1,34 kg. T¨ng khèi l−îng tuyÖt ®èi trung b×nh trong thêi gian 24 th¸ng nu«i ®¹t t−¬ng øng: 539,03 g; 448,65 g; 472,03 g vμ 511,94 g/ngμy. T¨ng khèi l−îng tuyÖt ®èi ®¹t cao nhÊt lμ ë bß HF vμ thÊp nhÊt lμ bß F1, theo thø tù tû lÖ m¸u HF gi¶m dÇn trong c¸c con lai. Khèi l−îng cña bß HF qua c¸c th¸ng tuæi
®Òu lín h¬n so víi bß F1,F2 vμ F3. Khèi l−îng trung b×nh c¸c nhãm bß qua c¸c ®é tuæi kh¸c biÖt cã ý nghÜa thèng kª (P < 0,05).
B¶ng 1. Khèi l−îng bß (kg) tõ s¬ sinh ®Õn 24 th¸ng tuæi (sè liÖu ®iÒu tra)
Tuổi bò Nhóm bò Tham số
thống kê Sơ sinh 6 tháng 12 tháng 18 tháng 24 tháng 35,45a 158,06a 257,79 a 346,07a 423,55a
SE 0,15 0,66 1,01 1,12 1,14
HF (n = 257)
Cv% 6,61 6,72 6,26 5,20 4,33 29,47b 130,01b 212,23b 286,59b 352,50b
SE 0,22 0,87 1,37 1,26 1,38
F1
(n= 114)
Cv% 8,10 7,13 6,92 4,68 4,17 30,85c 137,47c 223,83c 298,67c 370,71c
SE 0,21 0,86 1,36 1,77 1,19
F2
(n = 118)
Cv% 7,52 6,81 6,62 6,45 3,49 33,85d 149,65d 243,01d 327,88d 402,45d
SE 0,24 0,67 1,03 1,44 1,34
F3
(n = 116)
Cv% 7,59 4,80 4,56 4,72 3,58 Các số trung bình mang các chữ cái khác nhau của một chỉ tiêu trong cùng một cột thì khác nhau có ý nghĩa thống kê, P < 0,05
B¶ng 2. Khèi l−îng bß (kg) tõ s¬ sinh ®Õn 24 th¸ng tuæi (sè liÖu nu«i theo dâi)
Tuổi bò Nhóm bò Tham số
thống kê Sơ sinh 6 tháng 12 tháng 18 tháng 24 tháng 33,58 164,67a 274,60a 362,30a 448,96a
SE 0,12 0,52 0,93 0,78 2,25
HF (n = 20)
Cv% 1,57 1,40 1,51 0,96 2,24 33,46 143,49b 227,51b 305,25b 374,59b
SE 0,17 0,68 0,88 0,91 1,16
F1
(n = 20)
Cv% 2,33 2,1 1,74 1,33 1,38
33,42 148,42c 246,78c 328,22c 401,18c
SE 0,20 0,41 1,44 1,82 3,03
F2
(n = 20)
Cv% 2,66 1,25 2,61 2,49 3,37
33,64 157,40d 258,18d 342,63d 420,89d
SE 0,11 0,91 1,39 1,14 2,37
F3
(n = 20)
Cv% 1,52 2,60 2,41 1,49 2,52
Các số trung bình mang các chữ cái khác nhau của một chỉ tiêu trong cùng một cột thì khác nhau có ý nghĩa thống kê, P < 0,05
KÕt qu¶ trong b¶ng 2 cho thÊy, khèi l−îng s¬ sinh cña 4 nhãm bß HF, F1, F2 vμ F3 t−¬ng øng lμ: 33,58 ± 0,12 kg; 33,46 ± 0,17 kg;
33,42 ± 0,20 kg vμ 33,64 ± 0,11 kg. Sau 24 th¸ng nu«i ®¹t t−¬ng øng: 448,96 ± 2,25 kg;
374,59 ± 1,16 kg; 401,18 ± 3,03 kg vμ 420,89
± 2,37 kg. T¨ng tr−ëng tuyÖt ®èi trong suèt 24 th¸ng nu«i cña c¸c nhãm bß ®¹t t−¬ng øng lμ:
576,92 g; 473,79 g; 510,78 g vμ 537,85 g/ngμy, cao h¬n so víi nhãm bß ®iÒu tra.
Trong suèt 24 th¸ng nu«i, hÖ sè biÕn sai vÒ khèi l−îng cña nhãm bß ®iÒu tra cã trÞ sè cao h¬n so víi nhãm bß nu«i theo dâi. Chøng tá nhãm bß nu«i theo dâi sinh tr−ëng ®ång
®Òu h¬n nhãm bß ®iÒu tra, sù ®ång ®Òu nμy lμ do kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh chän läc ngay tõ khi b¾t ®Çu thÝ nghiÖm. Còng t−¬ng tù nh−
nhãm bß ®iÒu tra, khèi l−îng c¸c nhãm bß nu«i theo dâi cã xu h−íng t¨ng lªn khi tû lÖ m¸u HF trong con lai t¨ng. ë c¸c ®é tuæi, khèi l−îng cña c¸c nhãm bß kh¸c biÖt cã ý nghÜa thèng kª (P < 0,05).
NguyÔn Kim Ninh vμ cs. (1994) cho biÕt
®μn bß F1 (HF x lai Sind) nu«i t¹i Ba V× lóc s¬ sinh lμ 22,1 ± 0,29 kg, 6 th¸ng tuæi ®¹t 106,9 ± 2,1 kg, 12 th¸ng tuæi lμ 165,1 ± 3,3 kg, 24 th¸ng tuæi ®¹t 251,8 ± 3,5 kg. Khèi l−îng ®μn bß F2 t¹i c¸c thêi ®iÓm trªn t−¬ng øng lμ: 26,2 ± 0,36; 116,1 ± 2,3 kg; 166,9 ± 2,5 kg vμ 292,5 ± 5,2 kg. Theo TrÇn Träng Thªm (2006), khèi l−îng trung b×nh bß F2 (HF x lai Sind) ë Hμ T©y, Hμ Néi vμ Tp. Hå ChÝ Minh lóc s¬ sinh, 6 th¸ng, 12 th¸ng, 18 th¸ng vμ 24 th¸ng t−¬ng øng lμ: 32,46 ± 0,37 kg; 128,83 ± 1,54 kg; 202,06 ± 2,29 kg;
268,21 ± 4,86 kg vμ 330,57 ± 4,9 kg. Khèi l−îng bß F3 (HF x lai Sind) qua c¸c ®é tuæi trªn t−¬ng øng lμ: 33,19 ± 0,37 kg; 137,22 ± 1,51 kg; 213,38 ± 1,87 kg, 297,01 ± 3,89 kg vμ 344,3 ± 3,24 kg.
Vò V¨n Néi vμ cs. (2001) th«ng b¸o ®μn bª c¸i lai nu«i t¹i Tp. Hå ChÝ Minh lóc s¬
sinh lμ 30,96 kg; 6 th¸ng tuæi ®¹t 114,16 kg;
12 th¸ng tuæi ®¹t 201,97 kg vμ 24 th¸ng tuæi lμ 352,36 kg.
So s¸nh víi c¸c kÕt qu¶ trªn, khèi l−îng c¸c nhãm bß HF vμ con lai cña nã víi bß lai Sind nu«i ë L©m §ång cao h¬n, ®Æc biÖt lμ ë nhãm thÝ nghiÖm.
3.2. M« h×nh hãa sinh tr−ëng cña c¸c nhãm bß
KÕt qu¶ tÝnh to¸n c¸c tham sè m, a vμ b cña hμm sinh tr−ëng Gompertz ®−îc tr×nh bμy trong b¶ng 3 vμ ®−îc minh ho¹ ë c¸c h×nh 1 vμ 2 cho thÊy c¸c tham sè m, a vμ b cña hμm håi qui cã x¸c suÊt tån t¹i víi ®é tin cËy cao (P<0,001), hÖ sè x¸c ®Þnh mèi t−¬ng quan gi÷a ®−êng cong lý thuyÕt vμ thùc nghiÖm rÊt chÆt chÏ (R2 >0,9; P< 0,001). Tuy nhiªn hμm håi qui thμnh lËp trªn nhãm bß
®iÒu tra cã R2 lu«n nhá h¬n, ch¼ng h¹n: hμm sinh tr−ëng cña bß HF ®iÒu tra cã R2 = 0,986, cña bß HF nu«i theo dâi lμ 0,994; hμm sinh tr−ëng cña bß F1 ®iÒu tra cã R2 = 0,965, cña bß F1 nu«i theo dâi lμ 0,993; hμm sinh tr−ëng cña bß F2 ®iÒu tra cã R2 = 0,986, cña bß F2 nu«i theo dâi lμ 0,992; hμm sinh tr−ëng cña bß F3 ®iÒu tra cã R2 = 0,987, cña bß F3 nu«i theo dâi lμ 0,993. Cã thÓ do viÖc x¸c ®Þnh tuæi cña nhãm bß nu«i theo dâi bß chÝnh x¸c h¬n nªn nhãm bß nu«i theo dâi cã R2 cao h¬n.
KÕt qu¶ thu ®−îc ë b¶ng 3 cho phÐp −íc tÝnh khèi l−îng tr−ëng thμnh cña nhãm bß
®iÒu tra lÇn l−ît lμ: 498,82; 420,80; 441,95 vμ 478,55 kg; cña c¸c nhãm bß nu«i theo dâi lÇn l−ît lμ: 522,87; 444,48; 468,18 vμ 490,21 kg. Trªn c¬ së c¸c tham sè cña hμm sinh tr−ëng, kÕt qu¶ tÝnh to¸n tuæi, khèi l−îng vμ t¨ng khèi l−îng tèi ®a t¹i ®iÓm uèn ®−îc tr×nh bμy trong b¶ng 4.
To¹ ®é ®iÓm uèn cña ®−êng cong PI (ln(a)/b; m/e) cho thÊy: tuæi t¹i ®iÓm uèn cña c¸c nhãm bß ®iÒu tra lÇn l−ît lμ: 7,99 th¸ng, 8,22 th¸ng, 8,26 th¸ng vμ 8,10 th¸ng, t−¬ng øng víi khèi l−îng c¬ thÓ lμ 183,49 kg, 154,59 kg, 168,48 kg vμ 176,04 kg. Víi c¸c nhãm bß nu«i theo dâi, tuæi bß t¹i ®iÓm uèn lÇn l−ît lμ: 8,07 th¸ng, 7,93 th¸ng, 8,10 th¸ng vμ 7,99 th¸ng, t−¬ng øng víi khèi l−îng c¬ thÓ lμ: 192,35 kg, 163,47 kg, 172,16 kg vμ 180,34 kg.
B¶ng 3. Hμm sinh tr−ëng Gompertz cña bß HF vμ c¸c con lai
Tham số Hàm sinh trưởng Nhóm bò
m ± SE a ± SE b ± SE Y = m*EXP[-a(EXP(-bx)] R2 Điều tra
HF 498,82± 3,38 2,37± 0,02 0,108± 0,001 Y1 = 498,82*EXP[- 2,36*EXP(- 0,108x)] 0,986 F1 420,80± 4,89 2,37± 0,02 0,105± 0,002 Y2 = 420,80*EXP[- 2,37*EXP(- 0,105x)] 0,983 F2 441,95± 5,16 2,36± 0,02 0,104± 0,002 Y3 = 458,02*EXP[- 2,41*EXP(- 0,107x)] 0,985 F3 478,55± 4,61 2,36± 0,02 0,106± 0,002 Y4 = 478,55*EXP[- 2,36*EXP(- 0,106x)] 0,987
Nuôi theo dõi
HF 522,87 ± 8,78 2,41 ± 0,04 0,109 ± 0,004 Y1 = 522,87*EXP[- 2,41*EXP(- 0,109x)] 0,994 F1 444,48 ± 7,62 2,30 ± 0,03 0,105 ± 0,003 Y2 = 448,48*EXP[- 2,30*EXP(- 0,105x)] 0,993 F2 468,18 ± 8,03 2,38 ± 0,04 0,107± 0,004 Y3 = 468,18*EXP[- 2,38*EXP(- 0,107x)] 0,992 F3 490,21 ± 8,35 2,37 ± 0,04 0,108± 0,004 Y4 = 490,21*EXP[- 2,37*EXP(- 0,108x)] 0,993
0 5 0 1 0 0 1 5 0 2 0 0 2 5 0 3 0 0 3 5 0 4 0 0 4 5 0
1 3 5 7 9 1 1 1 3 1 5 1 7 1 9 2 1 2 3 2 5
T h á n g tuổi
Khối lượng (kg)
H F F 1 F 2 F 3
H×nh 1. §−êng cong sinh tr−ëng cña c¸c nhãm bß (sè liÖu ®iÒu tra)
0 5 0 1 0 0 1 5 0 2 0 0 2 5 0 3 0 0 3 5 0 4 0 0 4 5 0 5 0 0
1 3 5 7 9 1 1 1 3 1 5 1 7 1 9 2 1 2 3 2 5
T h á n g t uổi
Khối lượng (kg)
H F F 1 F 2 F 3
H×nh 2. §−êng cong sinh tr−ëng cña c¸c nhãm bß (sè liÖu nu«i theo dâi)
B¶ng 4. Tuæi vμ khèi l−îng vμ t¨ng khèi l−îng tuyÖt ®èi cùc ®¹i t¹i ®iÓm uèn
Nhóm bò xPI (ln(a)/b) YPI (m/e) MWGPI (mb/e) Điều tra
HF 7,99 183,49 19,82
F1 8,22 154,59 16,25
F2 8,26 168,48 16,91
F3 8,10 176,04 18,66
Nuôi theo dõi
HF 8,07 192,35 20,97
F1 7,93 163,47 17,17
F2 8,10 172,16 18,43
F3 7,99 180,34 19,48
XPI: tuổi bò tại điểm uốn (tháng), YPI: khối lượng bò tại điểm uốn (kg), MWGPI: tăng khối lượng tuyệt đối cực đại tại điểm uốn (kg/tháng)
Tû lÖ khèi l−îng t¹i ®iÓm uèn so víi khèi l−îng tr−ëng thμnh (m) cña nhãm bß ®iÒu tra n»m trong kho¶ng 36,74% - 38,12%, cña nhãm nu«i theo dâi n»m trong kho¶ng 36,77% - 36,79%. Theo Gille (2003), phÇn lín
®iÓm uèn lu«n n»m ë mét vÞ trÝ cè ®Þnh so víi gi¸ trÞ tr−ëng thμnh vμ nã th−êng xuyªn ë kho¶ng 36,8% gi¸ trÞ tr−ëng thμnh (kho¶ng 1/3 gi¸ trÞ tr−ëng thμnh). Nh− vËy, kÕt qu¶
cña chóng t«i lμ phï hîp.
4. KÕT LUËN Vμ §Ò NGHÞ
- Sau 24 th¸ng nu«i, khèi l−îng cña nhãm bß HF, F1, F2 vμ F3 ®iÒu tra ®¹t t−¬ng øng lμ: 423,55 ± 1,14 kg; 352,50 ± 1,38 kg;
370,71 ± 1,19 kg vμ 402,45 ± 1,34 kg. ë nhãm bß nu«i theo dâi ®¹t t−¬ng øng: 448,96
± 2,25 kg; 374,59 ± 1,16 kg; 401,18 ± 3,03 kg vμ 420,89 ± 2,37 kg.
- Sinh tr−ëng cña bß HF vμ bß lai F1, F2 vμ F3 (HF x lai Sind) cã thÓ biÓu diÔn b»ng hμm Gompertz nh− sau:
§èi víi bß ®iÒu tra, c¸c hμm sinh tr−ëng cña bß HF vμ bß lai F1, F2 vμ F3 (HF x Lai Sind) lÇn l−ît lμ:
Y1 = 498,82*EXP[- 2,37*EXP(- 0,108x)]
Y2 = 420,80*EXP[- 2,37*EXP(- 0,105x)]
Y3 = 441,95*EXP[- 2,36*EXP(- 0,104x)]
Y4 = 478,55*EXP[- 2,36*EXP(- 0,106x)]
C¸c hμm sinh tr−ëng cña bß HF vμ bß lai F1, F2 vμ F3 (HF x lai Sind) nu«i theo dâi lÇn l−ît lμ:
Y1 = 522,87*EXP[- 2,41*EXP(- 0,109x)]
Y2 = 448,48*EXP[- 2,30*EXP(- 0,105x)]
Y3 = 468,18*EXP[- 2,38*EXP(- 0,107x)]
Y4 = 490,21*EXP[- 2,37*EXP(- 0,108x)]
- §Ò nghÞ sö dông hμm sinh tr−ëng Gompertz ®Ó dù ®o¸n sinh tr−ëng cña bß s÷a HF vμ bß lai F1, F2 vμ F3 (HF x lai Sind) qua c¸c ®é tuæi phôc vô cho c«ng t¸c gièng.
Tμi liÖu tham kh¶o
Aggrey S. E. (2002). “Comparison of three nonlinear and spline regression models for describing chicken growth curves”, Poultry Science, Vol 81, Issue 12, pp. 1782 – 1788.
Ahmadi H. and Golian A. (2008). “Non-linear Hyperbolastic Growth Models for Describing Growth Curve in Classical Strain of Broiler Chicken”, Research Journal of Biological Sciences, 3 (11), pp.
1300 – 1304.
Alder (1980). Estimation des volumes et accroissement des peulements foresties, Vol. 2, FAO. Rome. PP. 30 – 40.
Brown J. E, H. A. Fitzhugh H. A., and Cartwright T. C. (1976). “A Comparison of Nonlinear Models for Describing Weight- Age Relationships in Cattle”, Journal of Animal Science, 42, pp. 810-818.
Gille U. (2003). Analysis of Growth.
Gompertz, B. (1825). “On the nature of the function expressive of the law of human mortality and on a new model of determining life contingencies”, Philos.
Trans. Roy. Soc, 182, pp. 513 - 585.
TrÇn Quang H©n (1996). Nghiªn cøu c¸c tÝnh tr¹ng n¨ng suÊt chñ yÕu cña lîn Tr¾ng Phó Kh¸nh vμ lîn lai F1 Yorkshire Tr¾ng Phó Kh¸nh. LuËn ¸n Phã TiÕn sü khoa häc N«ng nghiÖp, Hμ Néi, tr. 76- 79.
KhnF., Sharifi A. R. and Simianer H. (2007).
“Modeling the growth of the Goettingen minipig”, Journal of Animal Science, 85, pp. 84 - 92.
Lambe N. R., Navajas E. A., Simm G. and Bnger L. (2006). “A genetic investigation of various growth models to describe growth of lambs of two contrasting breeds”, Journal of Animal Science, 84, pp. 2642 - 2654.
Lopez de Torre G., Candotti J. J., Reverter A., Bellido M. M., Vasco P., Garcia L. J, and Brinks J. S. (1992). “Effects of growth curve parameters on cow efficiency”, Journal of Animal Science, 70, pp. 2668 - 2672.
NguyÔn Ngäc Lung (1987). “M« h×nh ho¸ qu¸
tr×nh sinh tr−ëng cña c©y mäc nhanh ®Ó dù ®o¸n s¶n l−îng”, T¹p chÝ L©m nghiÖp, sè 8, tr. 14 - 18.
Nahashon S. N., Aggrey S. E., Adefope N.
A., Amenyenu A., and Wright D. (2006).
“Growth characteristics of pearl gray guinea fowl as predicted by the Richards, Gompertz, and Logistic Models”, Poultry Science, 85, pp. 359 - 363.
NguyÔn Kim Ninh, NguyÔn V¨n Th−ëng, TrÇn Träng Thªm, Lª Träng L¹p, NguyÔn H÷u L−¬ng, Lª V¨n Ngäc (1995). “KÕt qu¶
nghiªn cøu vÒ bß lai h−íng s÷a vμ x©y dùng m« h×nh bß s÷a trong d©n”, TuyÓn tËp c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc kü thuËt ch¨n nu«i (1969 -1995) - ViÖn Ch¨n nu«i, NXB. N«ng nghiÖp, Hμ Néi, tr. 225 – 231.
Vò V¨n Néi, NguyÔn Quèc §¹t, NguyÔn Kim Ninh, NguyÔn Thanh B×nh, Lª Träng L¹p, Bïi ThÕ §øc, Lª V¨n Ngäc, NguyÔn Quèc To¶n, Ng« §×nh T©n (2001). “¶nh h−ëng cña møc dinh d−ìng kh¸c nhau ®Õn kh¶
n¨ng sinh tr−ëng vμ ph¸t triÓn cña ®μn bª c¸i lai h−íng s÷a (HF x lai Sind) nu«i trong
®iÒu kiÖn hé gia ®×nh”, B¸o c¸o khoa häc ch¨n nu«i thó y 1999 – 2000, phÇn dinh d−ìng vËt nu«i, Tp. Hå ChÝ Minh, tr. 3 - 12.
Sengl T., and Kiraz S. (2005). “Non-linear models for growth curves in large white turkeys”, Turkey Journal of Veterinary Animal Science, 29, pp. 331 – 337.
TrÇn Träng Thªm (2006). B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc kü thuËt ®Ò tμi nghiªn cøu chän t¹o gièng bß s÷a ®¹t s¶n l−îng trªn 4000 kg/chu kú giai ®o¹n 2001 - 2005, ViÖn Ch¨n nu«i, Hμ Néi, tr. 16 - 19.
Wurzinger M., Delgado J., Nrnberg M., Valle Zarate A., Stemmer A., Ugarte G., and Slkner J. (2005). “Growth curves and genetic parameters for growth traits in Bolivian llamas”, Livestock Production Science, 95, pp. 73 - 81.
