¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn sinh tr−ëng, ph¸t triÓn vμ n¨ng suÊt cña mét sè gièng l¹c trong ®iÒu kiÖn vô xu©n t¹i ý Yªn - Nam ®Þnh

(1)

¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn sinh tr−ëng, ph¸t triÓn vμ n¨ng suÊt cña mét sè gièng l¹c trong ®iÒu kiÖn vô xu©n t¹i ý Yªn - Nam ®Þnh

Effect of Planting Density on Growth, Development and Yield of Groundnut

Grown in Spring Season in Y Yen - Nam Dinh Vũ Đình Chính, Vũ Thị Thu Hiền

Khoa Nông học, Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội Địa chỉ email tác giả liên lạc: [email protected]

TÓM TẮT

Nghiên cứu ảnh hưởng của mật độ đến sinh trưởng, phát triển và năng suất của một số giống lạc trong điều kiện vụ xuân tại Ý Yên - Nam Định nhằm xác định mật độ thích hợp để cây lạc sinh trưởng phát triển tốt, cho năng suất cao trong điều kiện vụ xuân. Nghiên cứu được thực hiện trên hai giống lạc mới là L14 và MD7. Thí nghiệm được bố trí theo khối ngẫu nhiên hoàn chỉnh (RCBD) với 3 lần nhắc lại. Theo dõi các chỉ tiêu sinh trưởng và năng suất. Kết quả nghiên cứu của thí nghiệm đã xác định được mật độ đã ảnh hưởng đến thời gian sinh trưởng, chiều cao cây, phân cành, chỉ số diện tích lá, tích luỹ chất khô, số lượng nốt sấn, số lượng quả và năng suất. Mật độ thích hợp cho cả 2 giống lạc L14 và MD7 trong điều kiện vụ xuân tại Ý Yên - Nam Định là 40 cây/m².

Từ khoá: Cây lạc, mật độ, năng suất.

SUMMARY

The effect of planting density on growth, development and yield of spring groundnut at Y Yen - Nam Dinh was studied using two varieties, L14 and MD7. The results showed that planting density strongly influenced the growth duration, branching, leaf area index, dry matter accumulation, number of nodes, number of pods and grain yield. Optimum density for both groundnut varieties under spring cropping conditions is 40 plants per square meter.

Key words: Density, groundnut, yield.

1. §ÆT VÊN §Ò

C©y l¹c (Arachis hypogaea L.) lμ mét trong nh÷ng c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngμy cã gi¸ trÞ gi¸ trÞ dinh d−ìng cao vμ cã kh¶ n¨ng c¶i t¹o ®Êt tèt. H¹t l¹c chøa 45 - 50% lipit, 22 - 26% protein, 6 - 22% gluxit, ®ång thêi chøa 8 lo¹i axit amin kh«ng thay thÕ vμ c¸c vitamin hßa tan trong dÇu nh− B1, PP, E, F... (Lª Ngäc T©n, 2008).

Ngoμi gi¸ trÞ cung cÊp dinh d−ìng cho con ng−êi th× l¹c cßn lμ nguån cung cÊp thøc

¨n cho gia sóc do tû lÖ c¸c chÊt ®−êng, ®¹m trong th©n l¸ l¹c kh¸ cao, ®Æc biÖt trong kh«

dÇu l¹c cã chøa tíi 50% protein. Bªn c¹nh ®ã l¹c cßn ®−îc dïng lμm nguyªn liÖu cho ngμnh c«ng nghiÖp Ðp dÇu sö dông lμm dÇu

¨n, sö dông trong y d−îc häc, s¶n xuÊt mü phÈm, xμ phßng.

(2)

Trªn thÕ giíi vμ ë ViÖt Nam ®· cã mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ mËt ®é vμ kho¶ng c¸ch trång l¹c. KÕt qu¶ nghiªn cøu mËt ®é gieo trång l¹c cña NguyÔn ThÞ Chinh vμ cs.

(2005) cho thÊy, ®èi víi c¸c gièng l¹c cò cao c©y, t¸n réng, gieo mËt ®é 35 c©y/m² trong

®iÒu kiÖn vô xu©n lμ thÝch hîp, cho n¨ng suÊt cao nhÊt. TrÇn §×nh Long vμ cs. (2006) x¸c ®Þnh r»ng, mËt ®é trång trong ®iÒu kiÖn ë vô thu ®«ng 45 c©y/m² ë tØnh Th¸i Nguyªn lμ hîp lý víi ®iÒu kiÖn cã che phñ nilon, t¨ng so víi ®èi chøng 35 c©y/m²tõ 15 - 18%. Trªn vïng ®Êt c¸t biÓn Thanh Hãa, TrÇn ThÞ ¢n vμ cs. (2004) thÊy r»ng, ®èi víi gièng l¹c L12 mËt ®é trång trong ®iÒu kiÖn ë vô thu 40 c©y/m² lμ hîp lý víi ®iÒu kiÖn cã che phñ nilon. NÕu trång dÇy h¬n, n¨ng suÊt gi¶m do sù che khuÊt ¸nh s¸ng c¸c tÇng l¸ lμm gi¶m hiÖu suÊt quang hîp thuÇn vμ kh¶ n¨ng tÝch lòy. Duan Shufen (1998) cho biÕt, ë miÒn B¾c Trung Quèc víi gièng ®øng c©y, mËt ®é thÝch hîp lμ 36 - 42 c©y/m² ë ®iÒu kiÖn kh«ng cã t−íi vμ mËt ®é 30 - 38 c©y/m² ë ®iÒu kiÖn cã t−íi.

ý Yªn lμ mét huyÖn trång l¹c träng

®iÓm, ®øng ®Çu toμn tØnh Nam §Þnh vÒ diÖn tÝch vμ n¨ng suÊt, víi diÖn tÝch trång l¹c gÇn 3000 ha, n¨ng suÊt 35 - 37 t¹/ha. L¹c lμ mét trong nh÷ng c©y trång quan träng trong c«ng thøc lu©n canh, th©m canh t¨ng vô gãp phÇn t¨ng thu nhËp trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch. Tuy nhiªn, s¶n xuÊt l¹c t¹i ý Yªn vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ, ch−a cã nh÷ng nghiªn cøu cô thÓ vμ cã hÖ thèng, nhÊt lμ nh÷ng nghiªn cøu vÒ mËt ®é vμ ph©n bãn, v× thÕ ch−a ph¸t huy hÕt tiÒm n¨ng vμ n¨ng suÊt cña c¸c gièng l¹c.

§Ó t¨ng n¨ng suÊt l¹c h¬n n÷a, ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu thùc tiÔn, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång t¹i ®Þa ph−¬ng theo h−íng s¶n xuÊt hμng hãa, nghiªn cøu nμy

®−îc thùc hiÖn nh»m x¸c ®Þnh mËt ®é thÝch hîp ®èi víi mét sè gièng l¹c míi trång t¹i ý Yªn - Nam §Þnh.

2. VËT LIÖU Vμ PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU

2.1. VËt liÖu nghiªn cøu

Gièng l¹c sö dông trong thÝ nghiÖm lμ 2 gièng l¹c míi L14 vμ MD7 ®−îc c«ng nhËn quèc gia. Gièng l¹c L14 do Trung t©m ®Ëu ®ç - ViÖn Khoa häc kü thuËt N«ng nghiÖp ViÖt Nam tuyÓn chän: c©y d¹ng ®øng, thêi gian sinh tr−ëng vô xu©n 120 - 135 ngμy. Gièng l¹c MD7 do Bé m«n miÔn dÞch - ViÖn Khoa häc kü thuËt N«ng nghiÖp ViÖt Nam tuyÓn chän: c©y d¹ng ®øng, thêi gian sinh tr−ëng vô xu©n 120 - 125 ngμy.

Ph©n bãn trong nghiªn cøu: Dïng ph©n chuång hoai môc, ph©n ®¹m urª, supe l©n, kali clorua, v«i bét.

§Þa ®iÓm nghiªn cøu: HuyÖn ý Yªn - tØnh Nam §Þnh. Thêi gian thùc hiÖn 2007 - 2008.

2.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

ThÝ nghiÖm hai nh©n tè ®−îc bè trÝ theo ph−¬ng ph¸p Split - Plot víi 3 lÇn nh¾c l¹i:

Nh©n tè chÝnh lμ mËt ®é (« nhá): diÖn tÝch « 10m². Nh©n tè phô lμ gièng (« lín): diÖn tÝch

« 40m².

Nh©n tè chÝnh (mËt ®é) gåm c¸c mËt ®é sau:

CT1: MËt ®é 30 c©y/m²mÆt luèng (§èi chøng).

CT2: MËt ®é 40 c©y/m²mÆt luèng.

Nh©n tè phô (gièng) gåm 2 gièng: L14 vμ MD7.

Tæng diÖn tÝch thÝ nghiÖm (10 m² x 8) x 3

= 240 m².

L−îng ph©n bãn/ha: Ph©n chuång 8 tÊn, l−îng v«i 500 kg, 30 kg N + 90 kg P₂O₅ + 60 kg K₂O.

Ph−¬ng ph¸p bãn ph©n ®−îc tiÕn hμnh bãn lãt toμn bé l−îng ph©n chuång, ph©n l©n,

(3)

ph©n kali vμ 50% v«i bét. Bãn thóc N vμo thêi kú c©y cã tõ 2 - 3 l¸, bãn thóc 50% l−îng v«i bét cßn l¹i khi c©y b¾t ®Çu ra hoa.

2.3. C¸c chØ tiªu theo dâi

X¸c ®Þnh thêi gian tõ gieo ®Õn mäc mÇm (ngμy) tû lÖ mäc mÇm (%), thêi gian tõ gieo

®Õn khi ra hoa, thêi gian sinh tr−ëng (ngμy);

x¸c ®Þnh chiÒu cao th©n chÝnh (cm), chiÒu dμi cμnh cÊp 1 (cm), tæng sè cμnh/c©y, tæng sè nèt sÇn, sè nèt sÇn h÷u hiÖu (nèt/c©y), chØ sè diÖn tÝch l¸ vμ khèi l−îng chÊt kh« trªn c©y (g/c©y).

C¸c yÕu tè cÊu thμnh n¨ng suÊt ®−îc x¸c

®Þnh tr−íc khi thu ho¹ch mçi « thÝ nghiÖm, mçi mÉu lÊy 10 c©y ®Ó x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu lμ sè qu¶/c©y, tû lÖ qu¶ ch¾c (%), khèi l−îng 100 qu¶ (g), khèi l−îng 100 h¹t (g).

N¨ng suÊt lý thuyÕt (t¹/ha) = (P qu¶/c©y x mËt ®é c©y/m² x 10.000 m²).

N¨ng suÊt thùc thu (t¹/ha) = (N¨ng suÊt

« /10 m²) x 10.000 m².

X¸c ®Þnh møc ®é nhiÔm mét sè bÖnh h¹i theo tû lÖ bÖnh vμ cÊp bÖnh (¸p dông theo 10 TCN 340: 2006).

Sè liÖu ®−îc xö lý theo ph−¬ng ph¸p thèng kª sinh häc b»ng phÇn mÒm IRRISTAT 4.0 vμ Excel.

3. KÕT QU¶ NGHI£N CøU

3.1. ¶nh h−ëng cña mËt ®é trång ®Õn sinh tr−ëng cña mét sè gièng l¹c trong vô xu©n t¹i ý Yªn - Nam §Þnh

Thêi gian tõ gieo ®Õn mäc, thêi gian tõ gieo ®Õn ph©n cμnh cÊp 1, thêi gian tõ gieo

®Õn ra hoa cña tõng gièng ë c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm kh«ng cã sù chªnh lÖch râ rÖt (B¶ng 1). Thêi gian sinh tr−ëng cña gièng L14 biÕn ®éng tõ 124 - 127 ngμy, thêi gian sinh tr−ëng chªnh nhau gi÷a c«ng thøc 1 vμ c«ng thøc 4 lμ 3 ngμy; trªn gièng MD7 biÕn

®éng tõ 119 - 123 ngμy, thêi gian sinh tr−ëng chªnh nhau gi÷a c«ng thøc 1 vμ c«ng thøc 4 lμ 4 ngμy. Nh×n chung c¸c c«ng thøc

gieo trång víi mËt ®é cao cã thêi gian sinh tr−ëng ng¾n h¬n so víi c¸c c«ng thøc kh¸c.

Rót ng¾n thêi gian sinh tr−ëng chñ yÕu thêi kú tõ ra hoa ®Õn chÝn, do trong ®iÒu kiÖn trång dÇy tÝch lòy vËt chÊt vμo qu¶ vμ h¹t ë giai ®o¹n cuèi nhanh h¬n. Trong ®iÒu kiÖn trång th−a do sinh tr−ëng th©n l¸ m¹nh giai

®o¹n sau (sinh tr−ëng sinh d−ìng) lμm cho tÝch lòy vËt chÊt vμo qu¶ vμ h¹t chËm dÉn

®Õn chÝn muén.

3.2. ¶nh h−ëng cña mËt ®é trång ®Õn chiÒu cao th©n chÝnh vμ kh¶ n¨ng ph©n cμnh

ë giai ®o¹n ®Çu, chiÒu cao th©n chÝnh cña gièng L14 ë c¸c mËt ®é kh¸c nhau chªnh lÖch kh«ng râ, ®iÓn h×nh giai ®o¹n 20 ngμy sau gieo chiÒu cao th©n chÝnh ë c«ng thøc 1 (CT1) mËt ®é th−a 30 c©y/m²®¹t thÊp nhÊt lμ 1,67 cm vμ CT4 mËt ®é cao nhÊt còng chØ

®¹t 1,69 cm, cμng vÒ sau sù chªnh lÖch cμng lín, vμo thêi kú thu ho¹ch chiÒu cao th©n chÝnh c«ng thøc 1 ®¹t thÊp nhÊt 31,62 cm, c«ng thøc 4 ®¹t cao nhÊt 35,29 cm (B¶ng 2).

§éng th¸i t¨ng tr−ëng chiÒu cao th©n chÝnh cña gièng MD7 ë c¸c mËt ®é trång kh¸c nhau còng cho kÕt qu¶ t−¬ng tù nh−

trªn gièng L14, giai ®o¹n thu ho¹ch sù chªnh lÖch gi÷a CT1 vμ CT4 thÓ hiÖn râ.

MËt ®é trång cμng cao th× ph©n cμnh cμng gi¶m (B¶ng 3). Sè cμnh cÊp 1 trªn c¶

hai gièng L14 vμ MD7 ®Òu cã xu h−íng biÕn

®éng t−¬ng tù nhau, ë ba mËt ®é 30, 40, 50 c©y/m² sai kh¸c kh«ng lín, nh−ng so víi mËt

®é 60 c©y/m²th× sù sai kh¸c thÓ hiÖn râ. Trªn gièng L14 sè cμnh cÊp 1 cao nhÊt ë mËt ®é 30 c©y/m² ®¹t 4,5 cμnh vμ thÊp nhÊt lμ 3,97 cμnh ë mËt ®é 60 c©y/m²; trªn gièng MD7 còng t−¬ng tù sè cμnh cÊp 1 cao nhÊt ë mËt

®é 30 c©y/m² ®¹t 4,4 cμnh vμ thÊp nhÊt lμ 3,87 cμnh ë mËt ®é 60 c©y/m². Sè cμnh cÊp 2 cã sù biÕn ®éng kh¸ râ ®ã lμ khi t¨ng mËt ®é trång th× sè cμnh cÊp 2 gi¶m, mËt ®é 60 c©y/m² cã sè cμnh cÊp 2 thÊp nhÊt: gièng L14 lμ 2,73 cμnh, gièng MD7 lμ 2,43 cμnh.

(4)

B¶ng 1. ¶nh h−ëng cña mËt ®é trång ®Õn c¸c giai ®o¹n sinh tr−ëng (ngμy)

Giống Công thức (mật độ)

Thời gian

gieo - mọc Thời gian gieo -

phân cành cấp 1 Thời gian

gieo - ra hoa Thời gian từ bắt đầu

ra hoa - hết hoa Thời gian sinh trưởng

L14

CT1 (30 cây/m²) CT2 (40 cây/m²) CT3 (50 cây/m²) CT4 (60 cây/m²)

7 7 7 7

16 16 17 17

48 49 49 50

28 28 28 29

127 125 125 124

MD7

8 8 8 8

16 16 17 17

50 50 51 52

29 29 30 30

123 120 120 119

B¶ng 2. ¶nh h−ëng cña mËt ®é trång ®Õn ®éng th¸i t¨ng tr−ëng chiÒu cao th©n chÝnh (cm)

Thời gian (ngày sau gieo) Giống Công

thức 20 30 40 50 60 70 Thu hoạch

CT1 1,67 3,50 7,51 11,83 14,83 20,83 31,62

CT2 1,65 3,67 7,63 11,98 15,18 21,28 33,04

CT3 1,67 3,62 7,62 12,07 15,07 21,26 34,09

L14

CT4 1,69 3,67 7,66 12,09 15,29 21,59 35,29

CT1 1,64 3,46 7,52 11,62 14,82 20,32 30,59

CT2 1,63 3,69 7,62 11,89 15,19 21,19 32,53

CT3 1,65 3,68 7,64 12,04 15,54 21,54 33,42

MD7

CT4 1,66 3,67 7,65 12,06 16,06 22,56 34,79

B¶ng 3. ¶nh h−ëng cña mËt ®é trång ®Õn ph©n cμnh cña mét sè gièng l¹c (cμnh/c©y)

Giống Công thức

(mật độ) Số cành cấp 1 trên cây Số cành cấp 2 trên cây Tổng số cành trên cây

L14

4,50 4,43 4,17 3,97

4,07 3,87 3,27 2,73

8,07 8,30 7,44 6,70

MD7

4,40 4,33 4,03 3,87

3,87 3,60 3,07 2,43

8,27 7,93 7,10 6,30

(5)

3.3. ¶nh h−ëng cña mËt ®é trång ®Õn kh¶ n¨ng h×nh thμnh nèt sÇn vμ tÝch luü chÊt kh«

Sù h×nh thμnh nèt sÇn vμ kh¶ n¨ng tÝch lòy chÊt kh« lμ chØ tiªu quan träng, ph¶n

¸nh sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña c©y. Sù h×nh thμnh nèt sÇn ë rÔ l¹c do vi khuÈn céng sinh cè ®Þnh nit¬ Rhizobium Vigna t¹o nªn khi x©m nhËp vμo rÔ l¹c, lμm cho c¸c tÕ bμo gÇn gèc rÔ bÞ vi khuÈn x©m nhËp ®· ph©n chia nhanh ®Ó khu tró vi khuÈn t¹i mét khu vùc, n¬i ®ã rÔ bÞ ph×nh to thμnh nèt sÇn.

Nèt sÇn b¾t ®Çu xuÊt hiÖn tõ khi c©y l¹c cã 4 - 5 l¸ thËt. Sau ®ã l−îng nèt sÇn t¨ng dÇn trong qu¸ tr×nh sinh tr−ëng cña l¹c vμ ®¹t cùc ®¹i vμo thêi kú h×nh thμnh qu¶ vμ h¹t, trong thêi kú chÝn cho tíi khi thu ho¹ch, phÇn lín nèt sÇn giμ, vì hoÆc bÞ rông l¹i ®Êt.

KÕt qu¶ theo dâi sù h×nh thμnh nèt sÇn vμ kh¶ n¨ng tÝch lòy chÊt kh« thu ®−îc trong nghiªn cøu tr×nh bμy t¹i b¶ng 4.

Sù h×nh thμnh nèt sÇn cã sù biÕn ®éng theo tõng giai ®o¹n sinh tr−ëng cña c©y, thêi kú qu¶ mÈy cã sè l−îng nèt sÇn cao nhÊt, ë

c¸c c«ng thøc chªnh lÖch nhau kh«ng nhiÒu.

Tæng sè nèt sÇn ë giai ®o¹n qu¶ mÈy ®¹t cao nhÊt víi gièng L14 lμ 175,33 nèt; gièng MD7 còng ®¹t cao nhÊt lμ 174 nèt.

¶nh h−ëng cña mËt ®é trång ®Õn kh¶

n¨ng tÝch luü chÊt kh«: c¬ quan lμm nhiÖm vô quang hîp ë thùc vËt chñ yÕu lμ l¸. C¸c s¶n phÈm quang hîp ®−îc sö dông ®Ó nu«i c©y, t¹o ra c¸c bé phËn míi cña c©y vμ mét phÇn ®−îc dù tr÷ trong rÔ, th©n, l¸, sau ®ã

®−îc vËn chuyÓn vμo qu¶ vμ h¹t.

Trong mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh, kh¶ n¨ng tÝch luü chÊt kh« trong c©y cμng cao th× vËt chÊt ®−îc chuyÓn vÒ qu¶ vμ h¹t cμng nhiÒu, tøc lμ cã kh¶ n¨ng cho n¨ng suÊt cμng cao.

TÝch lòy chÊt kh« t¨ng m¹nh: ë giai

®o¹n b¾t ®Çu ra hoa, chØ 3 - 4 g nh−ng ®Õn thêi kú qu¶ mÈy, khèi l−îng chÊt kh« ®¹t tíi 28 - 29 g. KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy, mËt

®é cμng cao khèi l−îng tÝch lòy chÊt kh«/c©y cμng thÊp, mËt ®é 60 c©y/m² cña gièng L14

®¹t 25,60 g nh−ng mËt ®é 30 c©y/m² ®¹t 29,67 g; gièng MD7 ë mËt ®é 60 c©y/m² ®¹t 25 g nh−ng ë mËt ®é 30 c©y/m² ®¹t 29,93 g (B¶ng 5).

B¶ng 4. ¶nh h−ëng cña mËt ®é trång ®Õn sè l−îng nèt sÇn (nèt/c©y)

(mật độ) Thời kỳ bắt đầu ra hoa Thời kỳ ra hoa rộ Thời kỳ quả mẩy

L14

32,63 34,50 35,10 32,63

78,50 79,33 81,77 82,97

171,70 173,87 174,83 175,33

MD7

33,37 35,43 35,87 37,53

77,97 79,07 81,07 82,43

172,00 173,43 174,00 173,87

(6)

B¶ng 5. ¶nh h−ëng cña mËt ®é trång ®Õn kh¶ n¨ng tÝch lòy chÊt (g/c©y)

L14

4,03 3,97 3,77 2,67

10,50 10,23 9,97 8,37

29,67 29,55 28,75 25,60

MD7

3,97 3,57 3,53 2,50

9,23 9,00 8,67 7,43

29,93 29,45 27,13 25,00

CV% 6,9

C (sai khác giữa các công thức) 0,78 LSD0,05

G (sai khác giữa các giống) 1,11

3.4. ¶nh h−ëng cña mËt ®é trång ®Õn chØ sè diÖn tÝch l¸ cña mét sè gièng l¹c

ChØ sè diÖn tÝch l¸ (LAI) lμ sè m² l¸/m²

®Êt ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng quang hîp cña quÇn thÓ ruéng l¹c. Tuy nhiªn ë mét giíi h¹n nhÊt

®Þnh, LAI cμng t¨ng th× kh¶ n¨ng quang hîp cμng cao, sù tÝch luü chÊt kh« cμng nhiÒu dÉn

®Õn n¨ng suÊt cμng cao. NÕu LAI thÊp th×

l−îng chÊt kh« tÝch luü ®−îc Ýt, n¨ng suÊt sÏ kÐm. Nh−ng LAI qu¸ cao còng kh«ng tèt, do cã hiÖn t−îng che khuÊt ¸nh s¸ng, lμm gi¶m kh¶ n¨ng hÊp thô n¨ng l−îng ¸nh s¸ng mÆt trêi cña c¸c tÇng l¸ phÝa d−íi, dÉn ®Õn gi¶m l−îng chÊt kh« tÝch luü.

§Ó n©ng cao n¨ng suÊt l¹c trªn ®ång ruéng, th«ng qua viÖc t¨ng chØ sè diÖn tÝch l¸,

trong s¶n xuÊt hiÖn nay ®· ®Ò ra mét sè biÖn ph¸p kü thuËt cã hiÖu qu¶ nh−: chän gièng cã d¹ng c©y ®øng, trång dμy hîp lý, bãn ph©n, th× viÖc ®iÒu chØnh mËt ®é gieo trång còng lμ mét biÖn ph¸p ®Ó ®iÒu chØnh chØ sè diÖn tÝch l¸. NÕu gieo trång mËt ®é hîp lý th×

c©y sinh tr−ëng, ph¸t triÓn tèt vμ cho n¨ng suÊt cao.

KÕt qu¶ thÝ nghiÖm thÓ hiÖn ë b¶ng 6.

cho thÊy, qua 3 thêi kú theo dâi th× chØ sè diÖn tÝch l¸ ë thêi kú qu¶ mÈy ®¹t cao nhÊt.

ChØ sè diÖn tÝch l¸ thêi kú qu¶ mÈy trªn gièng L14 biÕn ®éng tõ 4,03 - 5,23 vμ ë gièng MD7 biÕn ®éng tõ 4,06 - 5,03. So s¸nh gi÷a c¸c c«ng thøc (mËt ®é) nhËn thÊy c¸c mËt ®é 40 vμ 50 c©y/m² cã chØ sè diÖn tÝch cao nhÊt.

B¶ng 6. ¶nh h−ëng cña mËt ®é trång ®Õn chØ sè diÖn tÝch l¸ cña mét sè gièng l¹c (m²l¸/m² ®Êt)

L14

1,65 1,87 1,83 1,73

3,97 3,77 4,03 3,97

4,03 5,16 5,23 5,06

MD7

1,63 1,67 1,80 1,77

3,66 3,86 3,97 3,80

4,66 5,00 5,03 4,97

CV% 5,5

C (sai khác giữa các công thức) 0,27 LSD0.05

G (sai khác giữa các giống) 0,38

(7)

3.5. ¶nh h−ëng cña mËt ®é trång ®Õn møc ®é nhiÔm s©u bªnh h¹i chÝnh

Nh÷ng ®èi t−îng s©u bÖnh h¹i chÝnh xuÊt hiÖn trong vô l¹c xu©n lμ: s©u khoang, s©u xanh; bÖnh ®èm ®en, ®èm n©u, gØ s¾t vμ bÖnh thèi th©n, bÖnh thèi qu¶.

KÕt qu¶ theo dâi ¶nh h−ëng cña mËt ®é

®Õn møc ®é nhiÔm s©u bÖnh h¹i chÝnh thÓ hiÖn ë b¶ng 7 cho thÊy, mËt ®é trång cμng cao th× møc ®é nhiÔm s©u, bÖnh h¹i cμng t¨ng.

- Trªn gièng L14 tû lÖ s©u khoang h¹i l¸

ë c«ng thøc 1 lμ 30,5%, ë c«ng thøc 4 lμ 43,5%; trªn gièng MD7 tû lÖ s©u h¹i l¸ ë c«ng thøc 1 lμ 31%, c«ng thøc 4 lμ 41%.

- Tû lÖ bÖnh thèi th©n trªn gièng L14 ë c«ng thøc1 lμ 1%, ë c«ng thøc 4 lμ 2%; trªn gièng MD7 tû lÖ bÖnh thèi th©n ë c«ng thøc 1 lμ 1%, c«ng thøc 4 lμ 1,5%.

- Tû lÖ bÖnh thèi qu¶ trªn gièng L14 ë c«ng thøc 1 lμ 2,5%, ë c«ng thøc 4 lμ 6,1%;

trªn gièng MD7 tû lÖ bÖnh thèi qu¶ ë c«ng thøc 1 lμ 3,2%, c«ng thøc 4 lμ 7,5%.

3.6. ¶nh h−ëng cña mËt ®é trång ®Õn c¸c yÕu tè cÊu thμnh n¨ng suÊt vμ n¨ng suÊt

KÕt qu¶ nghiªn cøu c¸c yÕu tè cÊu thμnh n¨ng suÊt vμ n¨ng suÊt trªn gièng L14 vμ

gièng MD7 ë c¸c mËt ®é kh¸c nhau thÓ hiÖn qua b¶ng 8 cho thÊy, khèi l−îng 100 qu¶ lμ chØ tiªu quan träng trong chän gièng do cã t−¬ng quan chÆt chÏ víi n¨ng suÊt l¹c. Khi cã cïng sè qu¶ ch¾c/c©y th× gièng nμo cã khèi l−îng 100 qu¶ cμng cao th× n¨ng suÊt cña gièng ®ã cμng cao. Khèi l−îng 100 qu¶ cña l¹c chñ yÕu do ®Æc ®iÓm di truyÒn cña gièng quyÕt ®Þnh, ¶nh h−ëng cña ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh còng lμm biÕn ®æi khèi l−îng 100 qu¶, nh−ng sù biÕn ®æi ®ã lμ kh«ng nhiÒu.

N¨ng suÊt l¹c nh©n cã ý nghÜa rÊt lín trong s¶n xuÊt. Khèi l−îng 100 h¹t lμ chØ tiªu quan träng quyÕt ®Þnh n¨ng suÊt l¹c nh©n, ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ tr−êng trong n−íc vμ xuÊt khÈu. C¸c gièng l¹c cã khèi l−îng h¹t lín, vá h¹t mμu hång, hμm l−îng dÇu cao ngμy cμng ®−îc më réng trong s¶n xuÊt.

Tæng sè qu¶ trªn c©y, sè qu¶ ch¾c trªn c©y, tû lÖ qu¶ ch¾c, khèi l−îng 100 qu¶, khèi l−îng 100 h¹t ë mËt ®é trång 30 c©y/m² ®¹t cao nhÊt, nh−ng n¨ng suÊt lý thuyÕt vμ n¨ng suÊt thùc thu ë mËt ®é nμy l¹i thÊp nhÊt (do mËt ®é thÊp nhÊt). N¨ng suÊt lý thuyÕt cña gièng L14 ë mËt ®é 30 c©y/m² chØ ®¹t 50,26 t¹/ha vμ n¨ng suÊt thùc thu ®¹t 35,9 t¹/ha;

t−¬ng tù gièng MD7 cã n¨ng suÊt lý thuyÕt chØ ®¹t 49,5 t¹/ha vμ n¨ng suÊt thùc thu ®¹t 33 t¹/ha.

Giống L14 Giống MD7

Công thức

Sâu khoang hại lá thời kỳ cây con

(%)

Bệnh đốm lá thời kỳ

cây con (điểm 1-9)

Bệnh thối thân thời kỳ cây

con (%)

Bệnh thối quả thời

kỳ làm quả (%)

Sâu khoang hại

lá thời kỳ cây con

(%)

Bệnh đốm lá thời kỳ cây con (điểm 1-9)

Bệnh thối thân thời kỳ cây

con (%)

Bệnh thối quả

thời kỳ làm quả

(%)

CT1 30,5 1 1,0 2,5 31,0 1 1,0 3,2

CT2 33,2 1 1,3 4,0 35,3 1 1,0 3,3

CT3 39,0 3 1,5 5,3 37,5 3 1,1 5,6

CT4 43,5 5 2,0 6,1 41,0 3 1,5 7,5

(8)

B¶ng 8. ¶nh h−ëng cña mËt ®é trång ®Õn c¸c yÕu tè cÊu thμnh n¨ng suÊt vμ n¨ng suÊt

Số quả /cây(quả)

Tỷ lệ quả chắc (%)

P 100 quả (g)

P 100 hạt (g)

NSLT (tạ/ha)

NSTT (tạ/ha)

L14

CT1 CT2 CT3 CT4

17,33 16,66 16,33 16,30

86,55 84,63 79,61 71,78

145,30 144,00 143,90 139,45

59,70 57,06 57,00 56,80

50,26 60,52 58,32 52,50

35,90 43,23 43,20 37,50

MD7

CT1 CT2 CT3 CT4

17,20 16,06 16,00 15,97

85,17 83,12 80,62 69,69

144,50 142,74 142,50 139,70

57,40 55,50 55,56 52,90

49,50 55,94 54,00 49,42

33,00 40, 96 40,00 35,30

CV% 6,9 4,6

C (sai khác giữa các công thức) 4,60 2,22

LSD0,05

G (sai khác giữa các giống) 6,55 3,13

Ghi chú: NSLT - Năng suất lý thuyết; NSTT - Năng suất thực thu

MËt ®é trång 40 c©y/m² cã sè qu¶/c©y, tû lÖ qu¶ ch¾c, khèi l−îng 100 qu¶, khèi l−îng 100 h¹t kh¸ vμ n¨ng suÊt thùc thu cao, thÓ hiÖn gièng L14 cã n¨ng suÊt lý thuyÕt ë mËt

®é trång 40 c©y/m² ®¹t cao nhÊt lμ 60,52 t¹/ha vμ n¨ng suÊt thùc thu còng ®¹t cao nhÊt 43,23 t¹/ha trong khi ®ã mËt ®é trång 60 c©y/m²cãn¨ng suÊt thùc thu thÊp nhÊt, chØ ®¹t 37,5 t¹/ha. T−¬ng tù gièng MD7 cã n¨ng suÊt lý thuyÕt vμ n¨ng suÊt thùc thu

Nh− vËy so víi mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶ tr−íc ë trªn vïng ®Êt kh¸c nhau nh− ®Êt c¸t biÓn Thanh Hãa, ®Êt Th¸i Nguyªn vμ mét sè tØnh kh¸c, xu h−íng gieo th−a ch−a ph¸t huy hÕt tiÒm n¨ng n¨ng suÊt cña gièng. Nghiªn cøu cña chóng t«i tiÕn hμnh trong vô xu©n trªn vïng ®Êt phï sa tèt cã n¨ng suÊt l¹c cao nhÊt cña miÒn B¾c thÊy r»ng, víi mËt ®é dÇy 40 c©y/m² chÊp nhËn ®−îc ®· ph¸t huy ®−îc n¨ng suÊt cña quÇn thÓ tøc lμ t¨ng ®−îc sè c©y trªn

®¬n vÞ diÖn tÝch, do ®ã lμ c¬ së cho n¨ng suÊt l¹c cao. MÆt kh¸c, c¸c gièng l¹c ®−îc nghiªn

4. KÕT LUËN

MËt ®é cã ¶nh h−ëng tíi thêi gian sinh tr−ëng, chiÒu cao th©n chÝnh, kh¶ n¨ng ph©n cμnh. Thêi gian sinh tr−ëng cña c¶ 2 gièng dμi nhÊt ë mËt ®é 30 c©y/m² vμ ng¾n nhÊt ë mËt ®é 60 c©y/m², chñ yÕu rót ng¾n thêi gian tõ ra hoa ®Õn chÝn. Kh¶ n¨ng ph©n cμnh nhiÒu nhÊt ë mËt ®é 30 c©y/m² vμ Ýt nhÊt ë mËt ®é 60 c©y/m².

MËt ®é ¶nh h−ëng tíi chØ sè diÖn tÝch l¸, c¸c c«ng thøc 2 vμ 3 t−¬ng øng víi mËt ®é 40 vμ 50 c©y/m² cã chØ sè diÖn tÝch cao nhÊt vμ thÊp nhÊt lμ c«ng thøc 1 t−¬ng øng víi mËt

®é 30 c©y/m².

MËt ®é cã ¶nh h−ëng tíi tÝch lòy chÊt kh«

trªn c©y, khèi l−îng chÊt kh« trªn c©y ®¹t thÊp nhÊt ë mËt ®é 60 c©y/m² vμ ®¹t cao nhÊt ë mËt ®é 30 c©y/m²ë c¶ 2 gièng L14 vμ MD7.

(9)

§Ò nghÞ

Trªn ®Êt huyÖn ý Yªn - Nam §Þnh khuyÕn c¸o gieo trång víi mËt ®é 40 c©y/m² cho c¸c gièng l¹c míi L14 vμ MD7 (t−¬ng øng víi khèi l−îng l¹c qu¶ gièng 180 - 200 kg/ha), cao h¬n so víi mËt ®é cña ng−êi d©n

TμI LIÖU THAM KH¶O

TrÇn ThÞ ¢n, §oμn ThÞ Thanh Nhμn (2004).

X¸c ®Þnh mËt ®é thÝch hîp trong ®iÒu kiÖn phñ nilon cho gièng l¹c L12 trªn ®Êt c¸t biÓn kh« h¹n Thanh Hãa trong vô xu©n vμ vô thu ®«ng. KÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc quyÓn X ViÖn Khoa häc kü thuËt N«ng

nghiÖp ViÖt Nam, Nhμ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp tr. 43 - 45.

TrÇn §×nh Long, D− Ngäc Thμnh (2006). ¶nh h−ëng cña mËt ®é trång ®Õn sinh tr−ëng ph¸t triÓn l¹c L14 trong vô thu ®«ng ë Th¸i Nguyªn. T¹p chÝ N«ng nghiÖp vμ Ph¸t triÓn n«ng th«n (14), Hμ Néi, tr. 66-68.

Lª Ngäc T©n (2008). Nghiªn cøu kh¶ n¨ng sinh tr−ëng ph¸t triÓn cña mét sè gièng vμ thêi vô gieo trång l¹c vô xu©n trªn ®Êt chuyªn mμu thÞ x· Phó Thä, tØnh Phó Thä, luËn ¸n th¹c sü N«ng nghiÖp, Tr−êng

§¹i häc N«ng nghiÖp Hμ Néi.

Duan Shufen (1998). Groundnut in China - a success story, Bankok, pp.10-15. Science and technique, 1, pp. 33-34.