nh hëng cña ®¹o C«ng gi¸o víi khu vùc §«

t«n gi¸o ë n−íc ngoμi

¶nh h−ëng cña ®¹o C«ng gi¸o víi khu vùc §«ng Nam ¸

¹o C«ng gi¸o ra ®êi ë Trung

§«ng nh÷ng n¨m ®Çu C«ng nguyªn vμ ph¸t triÓn trë thμnh t«n gi¸o thÕ giíi víi sè l−îng tÝn ®å

®«ng nhÊt trong c¸c t«n gi¸o hiÖn nay trªn hμnh tinh nμy. Theo Niªn gi¸m Toμ Th¸nh Lam· c«ng bè ngμy 5 – 2 – 2000 th× sè tÝn h÷u C«ng gi¸o n¨m 1999 lμ 1.045.000 (kh«ng kÓ Tin Lμnh, ChÝnh Thèng vμ Anh gi¸o) chiÕm 17% d©n sè thÕ giíi. Nh−ng cã

®iÒu l¹ lμ, Ch©u ¸ - quª h−¬ng cña ®¹o C«ng gi¸o l¹i cã sè tÝn h÷u Ýt ái, cã 105 triÖu chiÕm 3,1% d©n sè ë khu vùc nμy.

C¸c n−íc t¹i §«ng Nam ¸ còng ph¶n

¸nh ®óng bøc tranh t«n gi¸o ®ã.

So víi c¸c t«n gi¸o cã mÆt ë §«ng Nam ¸ th× ®¹o C«ng gi¸o xuÊt hiÖn muén m»n h¬n. Theo truyÒn thuyÕt th× mét trong 12 m«n ®Ö ®Çu tiªn cña

§øc Giªsu lμ T«ma ®· ®Õn truyÒn gi¸o t¹i Ên §é tõ thÕ kØ I nh−ng c¸c sö liÖu tin cËy nãi r»ng ®¹o C«ng gi¸o ®Õn ®©y tõ thÕ kØ XV nhê c¸c nhμ truyÒn gi¸o dßng §a Minh cña Bå §μo Nha. Ngμy 25-11-1510, khi linh môc De Souza cÇm Th¸nh gi¸ tiÕn vμo thμnh Goa – mét ®« thÞ sÇm uÊt

Huy Th«ng^(*) vμo bËc nhÊt cña Ên §é bÊy giê, lËp tu viÖn Catherina th× tõ ®Êy Goa trë thμnh ®Çu cÇu cho c¸c nhμ truyÒn gi¸o sang ¸ §«ng.

Tr¶i qua bao th¨ng trÇm cña lÞch sö vμ ë mçi n−íc cã nh÷ng ®iÒu kiÖn, hoμn c¶nh kh¸c nhau song ®¹o C«ng gi¸o vÉn b¸m rÔ vμ ph¸t triÓn ë §«ng Nam ¸ ®Ó l¹i nhiÒu dÊu Ên trong v¨n ho¸, x· héi c¸c n−íc nμy. MÆc dï chóng kh«ng cã ®−îc ¶nh h−ëng s©u s¾c nh− PhËt gi¸o ë Th¸i Lan, Campuchia, Lμo, Myanma hay nh− Håi gi¸o ë Indonesia, Malaysia, Brun©y.

Chóng ta biÕt r»ng ®¹o C«ng gi¸o ra

®êi ë ph−¬ng §«ng nh−ng ph¸t triÓn m¹nh ë ph−¬ng T©y vμ khi du nhËp vμo §«ng Nam ¸ nã mang theo nhiÒu s¾c th¸i v¨n ho¸ ph−¬ng T©y vμo theo.

Qua ®¹o C«ng gi¸o ng−êi d©n khu vùc nμy biÕt thªm ngoμi c¸c kiÕn tróc chïa th¸p kiÓu Ên §é, Trung Quèc cßn cã thªm kiÕn tróc c¸c nhμ thê kiÓu g«tÝch, roman, basilique. Råi còng qua

®¹o nμy ng−êi ta biÕt c¸c kiÖt t¸c héi ho¹ nh− “B÷a tiÖc li” cña L. Vinci, “§øc

*. Nhµ nghiªn cøu, B¸o Ng−êi C«ng gi¸o ViÖt Nam.

§

MÑ ®ång trinh” cña Raphael hoÆc c¸c nh¹c phÈm næi tiÕng nh− “Ave Maria”, “Jingle bell silent night”, “Il est ne le divin enfant”… Cßn bé Kinh Th¸nh – mét ¸ng v¨n ch−¬ng bÊt hñ

®−îc dÞch ra nhiÒu thø tiÕng trong khu vùc.

C¸c n−íc §«ng Nam ¸ cã nhiÒu lÔ héi, nh÷ng lÔ héi C«ng gi¸o ®· gãp thªm vμo sù phong phó ®a d¹ng v¨n ho¸ c¸c n−íc nμy. B©y giê ng−êi d©n c¸c n−íc khu vùc nμy ®Òu coi c¸c ngμy lÔ Gi¸ng sinh (25-12), lÔ Valentin (14-2) lμ ngμy héi chung, nhÊt lμ giíi trÎ.

TiÕng chu«ng nhμ thê ®· trë thμnh th©n quen víi ®êi sèng ng−êi d©n trong vïng vμ còng lμ h×nh ¶nh ®Ñp

®i vμo th¬ ca, nh¹c. NhiÒu nghÖ sÜ ®·

lÊy C«ng gi¸o lμm ®Ò tμi vμ còng thμnh c«ng nh− t¸c phÈm Gi¸ng sinh, Ba vua cña NguyÔn Gia TrÝ, Gi¸ng sinh cña NguyÔn TiÕn Chung, Xu©n nh− ý cña Hμn MÆc Tö (ViÖt Nam)…

§¹o C«ng gi¸o còng gãp phÇn vμo c¸c ngμnh nghÖ thuËt, in Ên, b¸o chÝ cña nhiÒu n−íc mÆc dï møc ®é nhiÒu Ýt kh¸c nhau.

§iÒu ®¸ng nãi lμ trong qu¸ tr×nh héi nhËp víi v¨n ho¸ d©n téc, ®¹o C«ng gi¸o ®· cã nh÷ng ®ãng gãp vμo v¨n ho¸ ®Þa ph−¬ng ®ång thêi còng

®−îc lμm phong phó bëi chÝnh c¸c nÒn v¨n ho¸ ®ã. LÞch sö ghi nhËn r»ng vÊn ®Ò “nghi lÔ Trung Hoa”

thùc chÊt lμ viÖc chÊp nhËn lèi sèng, phong tôc ph−¬ng §«ng cña ng−êi C«ng gi¸o. VÊn ®Ò nμy ®· g©y tranh c·i suèt 10 ®êi Gi¸o hoμng tõ kho¶ng

1631 ®Õn 1742 g©y khã kh¨n lín cho viÖc truyÒn gi¸o ë c¸c n−íc Trung Quèc, TriÒu Tiªn, NhËt B¶n, ViÖt Nam.

ThËt ra, ngay tõ lóc ®ã, mét sè gi¸o sÜ Dßng Tªn ®· nhËn thÊy sù phi lÝ cña c¸c yªu cÇu th¸i qu¸ nh− b¾t ng−êi gia nhËp ®¹o C«ng gi¸o ph¶i c¾t tãc ng¾n, ph¶i ph¸ bμn thê tiªn tæ…

Alexandre de Rhodes (1593-1660) – mét nhμ truyÒn gi¸o cã tiÕng ®· ë ViÖt Nam 8 n¨m 9 th¸ng vμ ë Ma Cao gÇn 10 n¨m viÕt nh− sau: “H¬n n÷a khi ng−êi ta trë l¹i, ng−êi ta b¾t hä cëi bá y phôc xø së, y phôc cña tÊt c¶

nh÷ng ng−êi l−¬ng d©n. Kh«ng thÓ t−ëng t−îng ®−îc l−¬ng d©n bÊt b×nh.

T«i kh«ng hiÓu t¹i sao ng−êi ta ®ßi c¸i ®iÒu mμ Chóa chóng ta kh«ng ®ßi hái. §ã lμ ®iÒu lμm cho hä tr¸nh phÐp Röa vμ Thiªn §μng. §èi víi t«i, t«i biÕt r»ng, ë Trung Quèc, t«i ®· cùc lùc ph¶n ®èi nh÷ng kÎ b¾t gi¸o d©n t©n tßng ph¶i c¾t tãc, hä cã thãi quen

®Ó tãc dμi nh− ®μn bμ, nÕu kh«ng sÏ kh«ng ®−îc tù do ®i l¹i trong xø hay th¨m c¸c nhμ dßng. T«i ®· b¶o nh÷ng kÎ Êy r»ng Phóc ¢m b¾t hä cëi bá sai lÇm trong t©m trÝ chø kh«ng ph¶i mí tãc trªn ®Çu”⁽¹⁾.

Nh÷ng thÊt b¹i trong viÖc tiÕp xóc víi d©n ®Þa ph−¬ng ®· buéc c¸c nhμ truyÒn gi¸o ph¶i “nhËp gia tuú tôc”.

Hä häc ng«n ng÷, phong tôc ®Þa ph−¬ng ®Ó cã thÓ gÇn gòi víi d©n chóng. C¸c gi¸o sÜ ë ViÖt Nam ®Æt tªn nh− ng−êi ViÖt (§¾c Lé, B¸ §a Léc …).

1. A. Rhodes. Hµnh tr×nh truyÒn gi¸o. Tñ s¸ch §¹i kÕt Tp. Hå ChÝ Minh 1994, tr. 16.

C¸c gi¸o sÜ ®Õn Lμo ®Òu biÕt “¨n x«i, thæi kÌn” vμ ë nhμ sμn. Ngμy 14-6- 1965, Gi¸o héi ViÖt Nam ®· cho phÐp ng−êi C«ng gi¸o thi hμnh vμ chñ

®éng tham gia c¸c nghi lÔ t«n kÝnh tæ tiªn. “Nh÷ng cö chØ, th¸i ®é, nghi lÔ cã tÝnh c¸ch lÞch sù vμ x· giao, Gi¸o héi C«ng gi¸o ch¼ng nh÷ng kh«ng ng¨n cÊm mμ cßn khuyÕn khÝch cho nã diÔn t¶ l¹i b»ng c¸c cö chØ riªng biÖt cho mçi n−íc, mçi xø vμ tuú theo tõng tr−êng hîp riªng biÖt”⁽²⁾. ë Campuchia hiÖn nay, Gi¸o héi còng ®ang thö nghiÖm viÖc an t¸ng theo nghi lÔ truyÒn thèng. Theo xu h−íng héi nhËp v¨n ho¸ nμy ®·

xuÊt hiÖn nhiÒu nÐt ®éc ®¸o trong c¸c nghi lÔ C«ng gi¸o t¹i khu vùc §«ng Nam ¸. T¹i c¸c lÔ héi C«ng gi¸o, ngoμi ®éi kÌn ®ång, c¸c ca ®oμn hîp x−íng theo lèi ph−¬ng T©y cßn cã c¶

c¸c ®éi nh¹c d©n téc nh− cång chiªng, s¸o, nhÞ, trèng. Sù giao l−u v¨n ho¸ §«ng-T©y thÓ hiÖn râ trong c¸c lÔ héi còng nh− c¸c ngμnh nghÖ thuËt C«ng gi¸o. ChiÕc ®μn phong cÇm b»ng èng tre ë nhμ thê Lagumen (Philippin), nhμ thê ®¸ Ph¸t DiÖm ë ViÖt Nam lμ b»ng chøng.

Mét ®ãng gãp cña C«ng gi¸o vμo v¨n ho¸ nhiÒu n−íc ë khu vùc nμy chÝnh lμ th«ng qua c¸c nhμ truyÒn gi¸o, nhiÒu thμnh tùu vμ tri thøc khoa häc ph−¬ng T©y ®· ®−îc giíi thiÖu vμo ®©y. T¹i ViÖt Nam, Gi¸o s−

Phan Huy Lª ®· nhËn xÐt: “Trong hμng ngò c¸c gi¸o sÜ cã nh÷ng ng−êi

chØ ho¹t ®éng v× ®øc tin vμ còng cã gãp phÇn truyÒn b¸ mét sè thμnh tùu kÜ thuËt ph−¬ng T©y vμo ViÖt Nam.

Nhμ to¸n häc vμ thiªn v¨n häc Jean Baptise Sebatien (Bå), Francois de Lima (Bå), Joseph Neugebeau (§øc), nhμ y häc Jean Sibert (TiÖp), Charles Slamenski (Hung), Jean Koffer (TiÖp), Jean de Lucrerio (Bå)… lμ nh÷ng gi¸o sÜ ®· gióp chóa NguyÔn

§μng Trong. Alexandre de Rhodes cïng c¸c gi¸o sÜ Francesco de Pina, Christos Borri, Gaspar de Amaral, Antonie de Babose... ®· ®−a hÖ thèng ch÷ c¸i Latinh vμo ViÖt Nam, gãp phÇn s¸ng t¹o ra ch÷ quèc ng÷, latinh ho¸ ch÷ ViÖt”⁽³⁾.

Nh÷ng ho¹t ®éng tõ thiÖn b¸c ¸i cña C«ng gi¸o ®−îc ghi nhËn ë nhiÒu n−íc trong khu vùc… T¹i Philippin, Gi¸o héi qu¶n trÞ 4 bÖnh viÖn, 19 chÈn y viÖn, 206 trung t©m kh¸m ch÷a bÖnh cho hμng triÖu l−ît ng−êi mçi n¨m. Ngoμi ra, Gi¸o héi cßn ®iÒu hμnh 8 tr¹i trÎ må c«i víi 32.057 em vμ ch¨m sãc cho 3.904 cô giμ trong c¸c tr¹i d−ìng l·o. Gi¸o héi còng qu¶n lÝ 4 tr−êng ®¹i häc trong ®ã cã c¸c tr−êng næi tiÕng nh− Santo Tomas, Letran-n¬i cã 4 Tæng thèng vμ hμng chôc Bé tr−ëng n−íc nμy tõng theo häc. HÖ thèng gi¸o dôc C«ng gi¸o ®· ®μo t¹o 130.000 sinh viªn, h¬n 150.000 häc sinh vμ 366.000

2. ë phÝa B¾c ngµy 14-11-1974 míi cã th«ng b¸o theo tinh thÇn nµy.

3. VÊn ®Ò phong th¸nh vµ lÞch sö d©n téc ViÖt Nam.

KØ yÕu 1988, tr. 19-20.

trÎ mÉu gi¸o. T¹i MiÒn Nam ViÖt Nam, theo thèng kª vμo th¸ng 7-1969, Gi¸o héi cã 1.030 tr−êng tiÓu häc víi 258.409 häc sinh C«ng gi¸o vμ 97.347 häc sinh kh«ng ph¶i ng−êi C«ng gi¸o, 266 tr−êng Trung häc víi 82.827 häc sinh C«ng gi¸o vμ 70.101 ngoμi C«ng gi¸o, 41 bÖnh viÖn víi 7.000 gi−êng, 230 tr¹m ph¸t thuèc, 36 nhμ hé sinh, 9 tr¹i phong cïi víi 2.500 ng−êi bÖnh, 82 c« nhi viÖn víi 11.000 ch¸u, 29 nhμ d−ìng l·o…⁽⁴⁾. ë Myanma, c¸c c¬ së y tÕ cña Gi¸o héi còng kh¸m vμ ch÷a bÖnh cho 15.000 l−ît ng−êi mçi n¨m. Cßn ë Indonesia c¸c tr−êng C«ng gi¸o tõ tiÓu häc ®Õn

®¹i häc rÊt hÊp dÉn kh«ng chØ v× häc phÝ thÊp mμ cßn ë chÊt l−îng ®μo t¹o vμ tinh thÇn phôc vô tèt. T¹i lμng Boro ë Java chØ cã hai n÷ tu mμ ch¨m sãc chu ®¸o cho 150 trÎ må c«i.

Nh÷ng ho¹t ®éng nμy rÊt cã ý nghÜa nh©n b¶n, n©ng cao d©n trÝ ®Æc biÖt lμ nh÷ng n−íc nghÌo. V× vËy dÔ hiÓu sau khi tho¸t khái n¹n diÖt chñng cña Kh¬me ®á, Campuchia ®· cho phÐp c¸c tæ chøc Caritas cña Gi¸o héi, c¸c n÷ tu dßng Thõa sai B¸c ¸i vμo ho¹t ®éng ë ®©y. H×nh ¶nh nh÷ng n÷ tu nh− Marie-Jean Ath ë Angsuul lËp ra quü “Bå lóa” ®Ó cøu trî vμ ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n

®−îc ®Ò cao.

§øng tr−íc c¸c tÖ n¹n x· héi nh−

m¹i d©m, ma tuý, HIV/AIDS, thÊt nghiÖp, « nhiÔm m«i tr−êng… Gi¸o héi C«ng gi¸o còng cã nh÷ng viÖc lμm thiÕt thùc ®Ó tham gia. T¹i Th¸i

Lan n¬i cã 1,25 triÖu ng−êi nghiÖn, Gi¸o héi cÊm gi¸o d©n kh«ng ®−îc nghiÖn hót. Ai vi ph¹m sÏ kh«ng

®−îc x−ng téi r−íc lÔ, ng−êi ®ang nghiÖn hót kh«ng ®−îc gia nhËp ®¹o C«ng gi¸o. Linh môc Jean Mille lËp ra c¸c c¸c tr¹i céng ®ång, cã c¶nh s¸t gi÷ an ninh vμ dïng c¸c biÖn ph¸p cai nghiÖn tiªn tiÕn. Héi ®ång gi¸m môc Philippin còng göi th−

cho Tæng thèng n−íc nμy ®Ò nghÞ cã biÖn ph¸p m¹nh ®Ó chèng tÖ n¹n ®·

hμnh h¹ 1,5 triÖu ng−êi nghiÖn ë ®©y.

Cßn t¹i ViÖt Nam, ngμy 22- 10-1996, Hång y Ph¹m §×nh Tông - Chñ tÞch Héi ®ång Gi¸m môc ViÖt Nam ®· ra lêi kªu gäi: “T«i khÈn thiÕt kªu gäi mäi ng−êi h·y chung tay gãp søc chÆn ®øng vμ tÈy s¹ch tÖ n¹n nμy ra khái gi¸o xø vμ lμng xãm cña chóng ta. T«i ®Ò nghÞ c¸c cha rao gi¶ng vÒ tai häa tÖ n¹n nμy ®Ó mäi ng−êi hiÓu râ, mçi xø cÇn cã kÕ ho¹ch ®iÒu tra vμ ph¸t hiÖn kÞp thêi sè ng−êi nghiÖn hót. C¸c bËc cha mÑ ph¶i th−êng xuyªn theo dâi con em, kh«ng ®Ó chóng ®i l¹i n¬i cã nguy c¬

bÞ l«i cuèn hoÆc giao tiÕp víi con nghiÖn”⁽⁵⁾. C¸c n÷ tu dßng MÕn Th¸nh gi¸ ngay tõ buæi ®Çu tuyªn thÖ t¹i Kiªn Lao (ViÖt Nam), trong 5 lêi thÒ cã 4 ®iÒu lμ: c¶i huÊn phô n÷ sa ®äa, s¨n sãc phô n÷ èm ®au, d¹y nghÒ cho chÞ em thÊt nghiÖp. NhiÒu dßng n÷

hiÖn nay vÉn tiÕp tôc ®−îc truyÒn

4. Theo tê Linh môc nguyÖt san. Sè 105, Sµi Gßn 1970.

5. TrÝch Th− chung Toµ Gi¸m môc Hµ Néi ngµy 22- 10-1996.

thèng nh− thÕ. ë Thμnh phè Hå ChÝ Minh cã 47 dßng tu vμ tu héi ®êi th×

dßng nμo còng tham gia vμo ch−¬ng tr×nh tõ thiÖn x· héi. Dßng n÷ tö B¸c

¸i Vinh S¬n më ®−îc 9 líp häc t×nh th−¬ng cho 450 em theo häc miÔn phÝ vμ cßn cÊp cho ®−îc c¶ b÷a ¨n tr−a, trao häc bæng cho 139 em mçi xuÊt tõ 40 ®Õn 60 ngμn ®ång. Dßng §øc Bμ quy tô ®−îc 1.043 ch¸u vμo 23 líp t×nh th−¬ng, 1.940 ch¸u vμo mÉu gi¸o, 700 ch¸u cÊp I. Dßng MÕn Th¸nh gi¸ tæ chøc kh¸m vμ ph¸t thuèc miÔn phÝ cho ng−êi nghÌo, duy tr× nåi sóp, b¸t c¬m cho ng−êi nghÌo ë bÖnh viÖn…⁽⁶⁾.

Tr−íc t×nh tr¹ng ng−êi di c− bÊt hîp ph¸p sèng lang thang, Gi¸o héi Philippin ®· mua ®Êt lμm nhμ cho hä

®Þnh c− chê nhμ n−íc gi¶i quyÕt vμ ChÝnh phñ ®· giao 2 tr¹i ë Narawal víi 1400 ng−êi di t¶n cho Gi¸o héi qu¶n trÞ. Cßn ®Ó ng¨n chÆn b¹o lùc trong trÎ em, ë tæng gi¸o phËn Cebu

®· tæ chøc chiÕn dÞch tÈy chay c¸c ®å ch¬i b¹o lùc, ®æi cho trÎ em ®å ch¬i kh¸c lÊy 10.000 khÈu sóng ®Ó huû.

T¹i Indonesia, mét héi chuyªn gi¸o dôc d¹y nghÒ cho c¸c c« g¸i m¹i d©m cã tªn lμ héi Madalena ®−îc thμnh lËp n¨m 1978 do linh môc Robe Boduyn s¸ng lËp ë b¾c Java, mçi n¨m cã kho¶ng 2.000 c« vμo häc vμ 1/6 ®· hoμn l−¬ng vÒ víi céng ®ång.

Dßng Ng«i Lêi ë Indonesia ®· quyªn gãp ®−îc 4 tÊn g¹o ®Ó gióp ®ì ng−êi nghÌo trong vô mÊt mïa n¨m 1997.

Mét trong c¸c vÊn ®Ò ®−îc Gi¸o héi quan t©m lμ ®èi tho¹i víi c¸c t«n

gi¸o ë khu vùc nh− PhËt gi¸o, Håi gi¸o vμ tham gia vμo ch−¬ng tr×nh hoμ gi¶i d©n téc. Tuyªn bè cña Héi

®ång Gi¸m môc ¸ Ch©u t¹i Samphran (Th¸i Lan) th¸ng 1-2000

®· viÕt: “Chóng ta ®au lßng ghi nhËn sù kiÖn: chñ nghÜa b¶o thñ t«n gi¸o hay ®óng h¬n, chñ nghÜa cùc ®oan t«n gi¸o ®ang xuÊt hiÖn, tiÕp tôc g©y chia rÏ cho c¸c x· héi Ch©u ¸ vμ

®ang g©y ®au khæ cho c¸c d©n téc Ch©u ¸. Mét gi¸o héi ®æi míi sÏ ph¶i khuyÕn khÝch c¸c tÝn ®å nam n÷ cña m×nh tham gia trän vÑn vμo c¸c ho¹t

®éng v¨n ho¸ vμ x· héi ë cÊp ®Þa ph−¬ng lÉn cÊp quèc gia nh»m lÊp

®Çy hè ng¨n c¸ch gi÷a c¸c céng

®ång t«n gi¸o vμ x©y dùng sù hßa hîp gi÷a c¸c bªn”⁽⁷⁾. T¹i Philippin, cuéc chiÕn gi÷a nh÷ng ng−êi thuéc phe “MÆt trËn gi¶i phãng Håi gi¸o Moro” víi qu©n ChÝnh phñ vμ du kÝch C«ng gi¸o kÐo dμi 24 n¨m qua

®· lμm 120.000 ng−êi thiÖt m¹ng, chÝnh Gi¸m môc Fernado Capala ë Davas ®· dμn xÕp ®Ó c¸c bªn ngåi vμo bμn th−¬ng l−îng n¨m 1999. Cßn ë Indonesia, Gi¸m môc F.X Belo- ng−êi ®· ®−îc trao gi¶i Nobel Hoμ B×nh n¨m 1996 v× nh÷ng nç lùc hoμ gi¶i t¹i vïng ®Êt nãng báng §«ng Timo.

Trªn ®©y lμ nh÷ng ¶nh h−ëng tÝch cùc cña ®¹o C«ng gi¸o víi v¨n ho¸

6. DÉn theo b¸o Ng−êi C«ng gi¸o ViÖt Nam, sè 8- 1992 vµ sè 9-1997.

7. Theo B¶n tin HiÖp th«ng (l−u hµnh néi bé) sè 7- 2000, tr. 188-189.

x· héi c¸c n−íc t¹i khu vùc §«ng Nam ¸. TÊt nhiªn nã còng cã nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc.

¶nh h−ëng tiªu cùc lín nhÊt cña

®¹o C«ng gi¸o víi c¸c n−íc trong khu vùc lμ qu¸ tr×nh truyÒn gi¸o ë

®©y ®i liÒn víi cuéc x©m l¨ng cña chÕ ®é thùc d©n T©y ¢u vμ mét sè gi¸o sÜ ®· lîi dông viÖc liªn kÕt víi thÕ quyÒn ®Ó bμnh tr−íng ®¹o C«ng gi¸o. Do vËy ®¹o C«ng gi¸o ®· bÞ c¸o buéc lμ cÊu kÕt víi chÝnh quyÒn thùc d©n x©m l−îc, g©y chia rÏ trong céng ®ång d©n téc gi÷a ng−êi theo

®¹o vμ kh«ng theo ®¹o. §ã còng chÝnh lμ nguyªn cí ®Ó Ph¸p næ sóng tÊn c«ng x©m l−îc ViÖt Nam vμ c¶

§«ng D−¬ng ë thÕ kØ XIX. Sù ph¸t triÓn cña ®¹o C«ng gi¸o còng g©y ra mèi lo ng¹i cña mét sè t«n gi¸o vμ nhμ n−íc nh− triÒu NguyÔn ë ViÖt Nam tr−íc ®©y hay c¸c tæ chøc Håi gi¸o ë Midanao (Philippin), ë Aceh (Indonesia) hiÖn nay. Nã còng cã thÓ g©y ra c¸c vô x¸o trén x· héi qua c¸c vô di c− trén lÉn lÝ do chÝnh trÞ vμ t«n gi¸o nh− c¸c vô di c− n¨m 1954, cuéc di t¶n n¨m 1975 ë ViÖt Nam. Cßn c¸c vô truyÒn gi¸o vông trém ë Lμo, ë ViÖt Nam gÇn ®©y còng cã thÓ lμm c¸c nhμ qu¶n lÝ x·

héi lo ng¹i. Sè ng−êi Kit« h÷u ë Singapo t¨ng nhanh tõ 10% lªn 18%

(n¨m 1980-1988), riªng ng−êi C«ng gi¸o lμ 140.000 (chiÕm tØ lÖ 3,7% d©n sè). C«ng gi¸o còng ¶nh h−ëng lín trong gi¸o dôc ë Singapo: 30% sè häc sinh líp 12, 41% sè sinh viªn ®¹i

häc lμ ng−êi C«ng gi¸o. Sè hμnh nghÒ trong giíi luËt s−, b¸c sÜ tØ lÖ ng−êi C«ng gi¸o cßn cao h¬n. §©y lμ mèi lo l¾ng víi mét n−íc theo truyÒn thèng Nho gi¸o nh− Singapo.

Theo gi¸o lÝ cña Gi¸o héi C«ng gi¸o, Gi¸o héi chØ chÊp nhËn c¸c biÖn ph¸p ngõa thai tù nhiªn nªn viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch gia ®×nh khã thùc hiÖn ë c¸c vïng C«ng gi¸o nhÊt lμ nh÷ng n−íc cã ®«ng gi¸o d©n nh−

Philippin, §«ng Timo, ViÖt Nam. Nhμ n−íc còng Ýt nhiÒu gÆp khã kh¨n trong viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch x· héi ë c¸c vïng C«ng gi¸o nh− vÊn

®Ò li h«n, thi hμnh ¸n tö h×nh, gi¸o dôc giíi tÝnh, di d©n ®Õn vïng ch−a cã nhμ thê…

§¹o C«ng gi¸o duy tr× mét nÒn

®¹o ®øc nh©n b¶n ®−îc nhiÒu nhμ nghiªn cøu t«n gi¸o ghi nhËn. Nhμ c¶i c¸ch Ên §é R.M Roy viÕt: “T«i nhËn thÊy gi¸o lÝ cña Chóa Kit« t¹o

®−îc ®¹o ®øc vμ hîp víi nhu cÇu cña nh÷ng ng−êi cã lÝ trÝ h¬n hÕt th¶y c¸c t«n gi¸o mμ t«i ®−îc biÕt”⁽⁸⁾. §¹o C«ng gi¸o còng lμ mét t«n gi¸o m¹nh mÏ chØ trÝch c¸c mª tÝn dÞ ®oan nh− ®ång bãng, bãi to¸n, xem ngμy tèt xÊu, ch«n ®Êt cÊt nhμ ®Æt m¶…

cßn rÊt thÞnh hμnh ë c¸c n−íc trong khu vùc. Mét nhμ truyÒn gi¸o ë ViÖt Nam ®· viÕt håi thÕ kØ XVII r»ng:

“V× thÕ chóng t«i c«ng khai c«ng

8. DÉn theo §ç Quang H−ng. Mét sè vÊn ®Ò vÒ lÞch sö ®¹o Thiªn Chóa gi¸o ë ViÖt Nam. Tñ s¸ch §HTH Hµ Néi 1991, tr. 62.

kÝch dÞ ®oan vμ chÕ diÔu c¸c tËp qu¸n k× dÞ nμy r»ng: hä d¸m göi cho cha mÑ nh÷ng ¸o gi¸p mμ nh÷ng kÎ nghÌo hÌn nhÊt còng kh«ng thÌm mÆc”⁽⁹⁾. ThÕ nh−ng ng−êi C«ng gi¸o còng rÊt dÔ bÞ l«i cuèn vμo nh÷ng chuyÖn “mª tÝn” ®ã. Mét ®iÒu tra x·

héi häc ë ViÖt Nam cho thÊy lßng sïng ®¹o ë ®©y rÊt cao: 99,4% ®i lÔ th−êng xuyªn nh−ng còng cã 4,7% sè tÝn h÷u tham gia bãi to¸n, ®ång bãng vμ 36,5% tin vμo “phÐp l¹”, ngo¹i c¶m⁽¹⁰⁾. V× thÕ rÊt dÔ hiÓu nh÷ng tin ®ån: “§øc MÑ hiÖn ra” n¬i nμy n¬i nä lËp tøc cã hμng v¹n ng−êi ®æ x« ®Õn khÊn v¸i lμm mÊt c¶

trËt tù x· héi. B−íc sang thÕ kØ XXI, Gi¸o héi C«ng gi¸o ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu th¸ch ®è nh− b¶n T«ng huÊn Th−îng Héi ®ång gi¸m môc ¸ Ch©u

“Ecclesia in Asia” c«ng bè ngμy 6-11- 1999 t¹i New Dehli ®· viÕt: “NÕu cã mét sè gi¸o héi ®−îc thi hμnh sø m¹ng mét c¸ch b×nh an vμ tù do th×

còng cã nh÷ng gi¸o héi ph¶i sèng trong nh÷ng t×nh huèng xung ®ét vμ b¹o lùc hoÆc bÞ c¸c tËp thÓ kh¸c ®e do¹ v× lÝ do t«n gi¸o hay v× nh÷ng lÝ do kh¸c. Trong c¸i thÕ giíi hÕt søc

®a d¹ng cña ¸ Ch©u nμy, gi¸o héi ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu th¸ch thøc vÒ triÕt häc, thÇn häc vμ môc vô. Cßn ë nh÷ng n¬i kh¸c, nhiÖm vô cña gi¸o héi trë nªn khã kh¨n h¬n v× chØ lμ thiÓu sè, trõ Philippin, víi sè ng−êi C«ng gi¸o chiÕm ®a sè⁽¹¹⁾. Muèn v−ît qua th¸ch ®è nμy, Gi¸o héi C«ng gi¸o ®Ò ra nhiÖm vô lμ: Héi nhËp v¨n

ho¸, gi¶i phãng vμ ®èi tho¹i t«n gi¸o.

Theo lêi gi¶i thÝch cña mét nhμ thÇn häc ng−êi Philippin th× “héi nhËp v¨n ho¸ lμ lμm cho ®øc tin b¸m rÔ thùc sù trªn m¶nh ®Êt ¸ Ch©u ®Ó C«ng gi¸o kh«ng bÞ coi lμ ngo¹i lai, cßn gi¶i phãng lμ gi¶i phãng ¸ Ch©u khái nghÌo ®ãi, bÊt c«ng vμ ®èi tho¹i lμ ®èi tho¹i víi nh÷ng t«n gi¸o lín truyÒn thèng ë ®©y”⁽¹²⁾. Hμnh ®éng theo ph−¬ng ch©m ®ã, c¸c gi¸o héi §«ng Nam ¸ ®·

triÓn khai nhiÒu biÖn ph¸p. C¸c Gi¸m môc Philippin trong Th− chung ngμy 17-3-1998 nh©n n¨m tr¨m n¨m chèng l¹i

¸ch thèng trÞ cña ng−êi Bå ®· chÝnh thøc xin lçi nh©n d©n n−íc nμy v×

trong qu¸ khø “mét sè gi¸o sÜ vμ tæ chøc cña gi¸o héi ®· chèng l¹i cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc”. Th− chung

®Ò nghÞ ng−êi C«ng gi¸o söa ch÷a sai lÇm b»ng c¸ch tÊn c«ng vμo nghÌo ®ãi vμ bÊt c«ng. T¹i ViÖt Nam trong Th− chung 1980, c¸c Gi¸m môc còng x¸c ®Þnh: “Yªu Tæ quèc, yªu ®ång bμo víi ng−êi C«ng gi¸o kh«ng nh÷ng lμ t×nh c¶m tù nhiªn mμ cßn lμ ®ßi hái cña Phóc ©m”. Cßn trong Th− chung 2000 võa qua còng viÕt:

“Chóng ta h·y dÊn th©n phôc vô c¸ch thiÕt thùc nh÷ng ng−êi khèn khæ bÇn cïng. Hä lμ nh÷ng trÎ em nghÌo hiÕu häc cÇn trî gióp ®Ó tiÕp tôc häc tËp;

nh÷ng phô n÷ bÞ ng−îc ®·i trong 9. A. Rhodes. LÞch sö v−¬ng quèc §µng Ngoµi. Tñ s¸ch §¹i KÕt 1994, tr. 57.

10. Theo ®iÒu tra cña ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o t¹i Hµ Néi n¨m 1992.

11. Theo B¶n tin HiÖp th«ng. S®d, tr. 34.

12. B¶n tin HiÖp th«ng, sè 5, tr. 247.

gia ®×nh hay bÞ l¹m dông ngoμi x·

héi cÇn ®−îc t«n träng nh©n phÈm;

nh÷ng ng−êi cao tuæi bÞ bá r¬i cÇn

®−îc ch¨m sãc vμ ñi an; nh÷ng ®ång bμo d©n téc thiÓu sè cÇn ®−îc ®èi xö c«ng b»ng vμ ®−îc gióp ®ì ®Ó th¨ng tiÕn trong mäi lÜnh vùc; nh÷ng ng−êi bá n«ng th«n ra thμnh thÞ bÞ bãc lét søc lao ®éng cÇn ®−îc bªnh vùc vμ che chë; c¸c n¹n nh©n cña tÖ n¹n x· héi cÇn ®−îc th«ng c¶m vμ gióp ®ì ®Ó trë vÒ cuéc sèng b×nh th−êng; nh÷ng n¹n nh©n thiªn tai cÇn cã ngay miÕng c¬m manh ¸o ®Ó v−ît qua thö th¸ch, nh− hiÖn nay c¸c n¹n nh©n lò lôt t¹i §ång b»ng s«ng Cöu Long, ph¶i ®−îc chóng ta qu¶ng

®¹i cøu trî. Phôc vô hä nh− thÕ kh«ng chØ lμ ®ßi hái tù nhiªn cña t×nh ng−êi mμ cßn lμ mãn nî cña lßng b¸i ¸i Kit« gi¸o”⁽¹³⁾. Gi¸o héi còng tham gia vμo ch−¬ng tr×nh kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh víi quan niÖm míi b»ng c¸ch phª ph¸n t− t−ëng

“trêi sinh voi trêi sinh cá” vμ cho r»ng “vÊn ®Ò cÊp b¸ch hiÖn nay lμ vÊn ®Ò sinh ®Î cã tr¸ch nhiÖm vμ vÊn

®Ò gi¸o dôc con c¸i”⁽¹⁴⁾.

T¹i Malaysia, trong ch−¬ng tr×nh cËp nhËt ho¸ chuÈn bÞ mõng N¨m Th¸nh 2000, Gi¸o héi n−íc nμy ®· −u

tiªn cho viÖc ®èi tho¹i víi Håi gi¸o v× 56% d©n sè lμ tÝn h÷u ®¹o Håi, cßn sè ng−êi C«ng gi¸o chØ cã 637.000 chiÕm 3,2% sè d©n. ë Indonesia, sau sù kiÖn §«ng Timo, Gi¸o héi còng ®·

rót kinh nghiÖm tr¸nh sa ®μ vμo chÝnh trÞ lμm mÊt ®i c¨n tÝnh cña C«ng gi¸o. LÔ Gi¸ng sinh n¨m 1997, Gi¸o héi tæ chøc ®ãn lÔ ®¬n s¬ ®Ó tr¸nh khiªu khÝch ng−êi Håi gi¸o

®ang th¸ng chay Ramadan. HoÆc ngay khi bÞ nhãm Håi gi¸o cùc ®oan tÊn c«ng ë Malucu lμm nhiÒu ng−êi C«ng gi¸o bÞ chÕt vμ nhiÒu nhμ thê bÞ ®èt ph¸ nh−ng phÝa Gi¸o héi C«ng gi¸o vÉn gi÷ ®−îc th¸i ®é b×nh tÜnh vμ mét cuéc cÇu nguyÖn ®¹i kÕt cña 5.000 tÝn h÷u c¶ C«ng gi¸o, Tin Lμnh, Håi gi¸o vÉn ®−îc tæ chøc vμo ngμy 22-10-2000 ë Sumatra lμ mét cè g¾ng lín cña c¸c t«n gi¸o trong viÖc ng¨n chÆn xung ®ét bïng næ t¹i n−íc nμy.

B−íc vμo thÕ kØ XXI, Gi¸o héi C«ng gi¸o ë khu vùc §«ng Nam ¸ vÉn tiÕp tôc ph¸t triÓn cïng víi nh÷ng th¸ch ®è gay g¾t./.

13. DÉn theo B¸o Ng−êi C«ng gi¸o ViÖt Nam, sè 43, 2000, tr. 6.

14. Theo ®iÒu tra cña ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o t¹i Hµ Néi n¨m 1992.